CO TO JEST INNOWACJA ?

Definicja klasyczna Schumpetera:

Przez pojęcie „innowacji”: rozumie się wszelkie możliwe zmiany w produkcji i dystrybucji towarów. Innowacjami mogą być:

• Wprowadzenie na rynek zupełnie nowego produktu lub usługi; ale także zmiana produktu istniejącego, który zwiększa jego jakość i użyteczność;

• Wprowadzenie nowej metody produkcji (pozwalającej zmniejszyć koszty); może to być metoda oparta na nowych odkryciach i wynalazkach, jak i ulepszenie oparte na istniejącej wiedzy;

• Znalezienie i rozwój nowych rynków;

• Wykorzystanie nowych surowców lub podzespołów (także zmniejszających koszty)

• Nowe formy organizacji firmy - zarówno wewnątrz (np. bardziej elastyczna struktura organizacyjna), jak i między firmami (np. koncern, holding).

Zarządzanie innowacjami można rozważać w ujęciu:

- podmiotowym: państwo, bank, region, przedsiębiorstwo

- przedmiotowym: instrumenty oddziaływania na wymienione organizacje, takie jak informacja, otoczenie, procesy, decyzje, kapitał, strategie

- ale przede wszystkim należy je rozpatrywać w ujęciu integracyjnym podmiotowo-przedmiotowym.

W zarządzaniu innowacjami uczestniczą następujące podmioty:

- Instytucje sfery badania i rozwoju

- Przedsiębiorstwa i organizacje sfery przemysłu i usług

- Instytucje i organizacje zajmujące się prowadzeniem polityki innowacyjnej i wpływem na przebieg procesów innowacyjnych

Analiza podmiotowo-przedmiotowa zarządzania innowacjami

Zarządzanie innowacjami jest poszukiwaniem, opartym na posiadanych zasobach, takich rodzajów innowacji, które powodują, że proces innowacji staje się bardziej efektywny w konfrontacji z wyzwaniami, jakie stawiają przed organizacją rynek, konkurencja, klient.

PRZEDSIĘBIORSTWO JAKO INNOWATOR

Motorem i duszą przedsiębiorstwa jest przedsiębiorca - to on zakłada firmę, wyznacza cele, podejmuje decyzje i koordynuje zasoby.

Przedsiębiorca to ktoś, kto w poszukiwaniu nadzwyczajnego zysku wprowadza innowacje, burząc tym samym istniejący stan równowagi na rynku.

Przedsiębiorca jest punktem centralnym - logicznym punktem wyjścia i zarazem elementem dynamicznym, który nadaje ruch całemu systemowi.

RODZAJE STRATEGII INNOWACJI

Strategie promowanie innowacji wg B. Twista:

1. Strategie ofensywna:

- wysokie ryzyko, ale też wysokie potencjalne zyski

- wymaga on posiadania działu badań i rozwoju o wysokim poziomie innowacyjności, silnego systemu marketingowego i efektywnego systemu produkcji, który może szybko zamienić pomysły innowacyjne w rzeczywiste produkty

2. Strategia defensywna

- niski poziom ryzyka i małe zyski

- polega na obniżeniu kosztów produkcji i wprowadzeniu na rynek substytutów produktów nowych, oferowanych przez firmy stosujące strategię ofensywną

3. Strategia zakupu licencji

- osiąganie zysków przez nabywanie innowacji technologicznych innych firm

4. Strategia unikania

- analizowanie istniejących liderów rynkowych, aby odkryć ich silne i słabe strony oraz ustalić luki rynkowe

5. Strategia kreowania rynku

- przedsiębiorstwo, dzięki osiąganym postępom w zakresie technologii, może się znaleźć w sytuacji kreowania nowego rynku poprzez oferowanie zupełnie nowych produktów

- dobre warunki sprzedaży i osiągania zysków, ze względu na niewielką ilość początkowych konkurentów

6. Strategia niezależna

- dzięki zmianom technologicznym zmniejsza się ogólny udział w rynku starego produktu na korzyść unowocześnionego

7. Strategia pozyskiwania wysoko wykwalifikowanych kadr

- przedsiębiorstwo zamiast kupna licencji w celu uzyskania technologii konkurentów, może próbować pozyskać specjalistów konkurencji

8. Strategia pozyskiwania innych firm

- małe firmy stanowią atrakcyjny i łatwy cel dla dużych przedsiębiorstw.

Strategie wg P. F. Druckera:

1. Być „najpierwszym i najsilniejszym”

- przedsiębiorstwo dąży do zdominowania nowego rynku lub przemysłu

2. „Uderzać w nich tam, gdzie ich nie ma”

- twórcze naśladownictwo - polega na lepszym zrozumieniu istoty danej innowacji, od tych którzy ją opracowali i wprowadzili w życie

- przedsiębiorcze judo” - polega na projektowaniu wyrobu lub usługi specjalnie dostosowanej do danego segmentu rynku.

3. Wyszukać i zająć wyspecjalizowaną niszę ekologiczną

- strategia niszy ekologicznej zmierza do zdobycia monopolu w małej dziedzinie:

a) strategia rogatki - firma, która stosując tę strategię nic nie może zrobić dla rozszerzenia czy kontrolowania swojej działalności. Popyt na produkt „rogatkowy” zależy od zapotrzebowania na wyrób bądź proces, którego jest on tylko składnikiem.

b) strategia wyspecjalizowanej umiejętności - strategia ta wymaga czegoś nowego, jakiegoś uzupełnienia, czegoś, co stanowi prawdziwą innowację.

c) strategia wyspecjalizowanego rynku - jest projektowana wokół danego rynku. Określona firma zna najlepiej lokalnych producentów- klientów, a sam rynek jest zbyt mało atrakcyjny na to, aby ktoś próbował z nią konkurować.

4. Zmienić ekonomiczne właściwości wyrobu, rynku lub przemysłu

- stworzenie czegoś nowego poprzez przekształcenie dotychczasowego wyrobu (lub usługi) w coś nowego, zmiana jego użyteczności, jego wartości, jego cech ekonomicznych.

Strategie badawczo-innowacyjne przedsiębiorstw Ch. Frejmana:

- ofensywna

- defensywna

- imitująca - polega na korzystaniu z wcześniejszych osiągnięć liderów innowacji

- zależna (satelity) - polega na przyjęciu przez przedsiębiorstwo funkcji czynnego kooperanta względem silniejszego producenta. Nie próbuje naśladować dokonanych przez inne jednostki zmian produktu.

- tradycyjna - wytwarzany produkt zmienia się w małym stopniu lub wcale, ponieważ nie domagają się tego nabywcy, ani nie wymaga tego konkurencja

- okazyjna - polega na wykorzystaniu przez jednostkę gospodarczą pewnej luki powstałej w stale zmieniającej się sferze produkcji.

EKONOMICZNE SKUTKI INNOWACJI - TEORIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO

Innowacje zakłócają równowagę ekonomiczną, ale jest to zakłócenie twórcze, bo wprowadzają i rozpowszechniają nowe metody produkcji, przyczyniając się tym samym do zwiększenia dochodu i konsumpcji.

Innowacje mają poważny wpływ na rozwój gospodarczy, ponieważ:

• Z reguły wymagają modernizacji istniejących przedsiębiorstw bądź budowy nowych. Zwykle zakłady istniejące zostały zbudowane według założeń technicznych, które stają się przestarzałe.

• Oczekiwania wysokiego (nadzwyczajnego) zysku zachęcają do inwestycji, co zwiększa ogólną produktywność i ożywia koniunkturę.

• Ułatwia przetworzenie oszczędności w inwestycje, a poprzez stworzenie nowej użyteczności (nowe atrakcyjne towary) zwiększają popyt, rozszerzają rynek i dalsze możliwości inwestycji.

Tradycyjne firmy, które w porę nie umieją się przestawić i dostosować do nowych wymagań rynku, bankrutują bądź zostają wchłonięte przez nowych liderów. W ten sposób przyspiesza się alokację czynników produkcji do zastosowań najbardziej efektywnych i zwiększa ogólne możliwości produkcyjne gospodarki.

Innowacje mają charakter komplementarny, jedna pociąga drugą. Często wprowadzenie innowacji w jednym miejscu jest warunkiem wprowadzenia jej w innym, np. w przemyśle samochodowym i rafineryjnym, co powoduje „kooperację innowacyjną” między firmami. Ponieważ nie ma między nimi konkurencji, firmy takie mogą realizować zysk nadzwyczajny.

W teorii rozwoju gospodarczego Schumpetera równowaga jest stanem praktycznie nieosiągalnym, modelem idealnym, który istnieje tylko w podręcznikach. Jedni bowiem dążą do niej poprzez przystosowanie swojej podaży do popytu, podczas gdy inni - innowatorzy - naruszają ją. Co więcej, w takim ujęciu równowaga jest niepożądana! Staja się możliwa tylko wtedy, gdy siły twórcze ulegają zahamowaniu.

INNOWACJE A TEORIA CYKLÓW W GOSPODARCE

W fazie depresji mamy do czynienia z równowagą (chwilową). Na początku fazy ożywienia tylko nieliczni przedsiębiorcy danej branży będą skłonni podjąć ryzyko innowacji.

Gdy innowacje te okażą się owocne, to inni, dotąd ostrożni, zaczną je naśladować. Gospodarka, która dotąd znajdowała się w stanie równowagi, zaczyna wchodzić w stan ożywienia, następuje przyspieszona cyrkulacja. Zwiększa się zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny i zyski. Ten proces ożywienia następuje najpierw w pewnym segmencie gospodarki (np. w budownictwie czy w produkcji zbrojeniowej), a potem przenosi się do całej gospodarki.

Po pewnym czasie rozwój napotyka bariery: popytu, wzrostu kosztów i cen, a zyski nadzwyczajne rozpraszają się w wyniku dyfuzji innowacji. Konkurencja na ograniczonym rynku może wywołać wojnę cenową, konieczne jest przystosowanie się - ale niektórzy wybierają „drogę na skróty”. Pojawiają się znów innowacje i rozpoczyna się nowa faza cyklu.

OTOCZENIE KONKURENCYJNE A INNOWACJE

Każde przedsiębiorstwo działa w otoczeniu, którego istotnym elementem składowym są firmy konkurencyjne.

Przedsiębiorstwo podlega działaniu praw konkurencji w takim stopniu, w jakim:

- jego produkt uczestniczy, wraz z innymi, w zaspokajaniu tych samych lub zbliżonych potrzeb

- zdołało nadać produktowi cechy specyficzne i wyodrębnić go spośród innych, wyróżnić

Wyróżnienie produktu można określić na trzech płaszczyznach:

1. Spełnienie przez produkt różnych funkcji użytkowych, zróżnicowanych co do podmiotów gospodarki.

2. Zmiany cech produktów (lepsza jakość), powiązane ze zmianami kosztów

3. Wykorzystanie postępu technologicznego, który nadaje produktowi charakter innowacji - nowego produktu.

Wg M. Portera, celem strategii konkurencyjnej jest znalezienie miejsca w przemyśle, gdzie firma może w najlepszy sposób opierać się tym siłom konkurencyjnym lub wykorzystać je dla wzmocnienia swej pozycji. Zmiany technologiczne mogą wpływać na wszystkie siły przedstawione w tabeli.

Zagrożenia i możliwości płynące ze zmian technologii w analizie konkurencyjnej Portera.

Potencjalne nowe firmy na rynku i produkty substytucyjne - zagrożenie wejścia nowych firm na rynek może zwiększyć się przez zredukowanie efektu skali (np. w telekomunikacji, przemyśle wydawniczym) i poprzez produkty substytucyjne (np. mikrokomputery, aluminium zamiast stali), - zagrożenie można zmniejszyć poprzez „przywiązanie” klienta do korzystania z technologicznych standardów (np. Microsoft), poprzez patenty i inne zabezpieczenia prawne (np. większość leków).

Przewaga dostawców nad kupującymi - może zostać zwiększona poprzez wprowadzenie znaczących innowacji (np. szybsze procesory do komputerów), - może zostać zmniejszona poprzez innowacje redukujące technologiczną zależność od dostawców (materiały inżynieryjne)

Rywalizacja pomiędzy istniejącymi firmami - firmy rywalizujące mogą poprzez innowacje stać się monopolistami (np. Polaroid w dziedzinie „szybkiej” fotografii) lub znieść czyjąś pozycję monopolistyczną, poprzez zaoferowanie podobnego produktu

M. Porter sformułował łańcuch wartości, w którym określił sekwencje powiązanych ze sobą działalności prowadzących do uzyskania marży zysku. W przedsiębiorstwie prezentowany łańcuch wartości składa się z dwóch typów działalności kreujących wartość:

Podstawowej:

- logistyka zaopatrzenia - pozyskiwanie surowców, materiałów i magazynowanie

- operacje - proces produkcyjny, przetworzenie wejść w finalny produkt

- logistyka zbytu - proces zamówień i dystrybucja

- marketing i sprzedaż - komunikacja, ceny i zarządzanie kanałami dystrybucji

- serwis - instalowanie, naprawy i części zamienne

Pomocniczej:

- nabywanie - procedury i system informacji

- badania i rozwój technologii - doskonalenie produktu i procesu

- zarządzanie zasobami ludzkimi - zatrudnianie, szkolenie i wynagrodzenia

- infrastruktura firmy - zarządzanie, finanse, księgowość, relacje z rządem i zarządzanie jakością.

Schemat łańcucha wartości przedsiębiorstwa

Wartość produktu tworzona jest we wszystkich fazach, począwszy od zaopatrzenia, poprzez produkcję, marketing i sprzedaż, aż do serwisu. Każda faza uczestniczy w tworzeniu łańcucha wartości, który zależy nie tylko od jakości pracy wykonanej w poszczególnych ogniwach łańcucha, ale również od dopasowania poszczególnych ogniw oraz powiązań między nimi.

Innowacje

Strefa

B + R

Region

Państwo

Przedsię-biorstwo

Zagranica

Bank

Procesy

Otoczenie

Informacja

Strategie

Finansowanie

Decyzje

Infrastruktura firmy

Zarządzanie zasobami ludzkimi

Badania i rozwój technologii

Nabywanie: procedury i system informacji

Logistyka wejść

Operacje

- produkcja

Marketing

i sprzedaż

Logistyka wyjść

Serwis

marża

marża

Podstawowa działalność

Działalność

pomocnicza

---