Twórczo¶ć Stefana Żeromskiego
Szukam atrakcyjnej z blond włosami, dwuwymiarowej...>
Sciaga.pl > Prace > Młoda Polska >Home | Reklama | Info | Mail
Twórczo¶ć Stefana Żeromskiego
kategoria: J.polskizakres: Młoda Polskadodano:
2000-04-13
Twórczo¶ć Stefana Żeromskiego
Twórczo¶ć Stefana Żeromskiego, powstaj±ca w głównej mierze w czasach
Młodej Polski, niewiele miała wspólnego z modernistyczn± koncepcj±
sztuki. Żeromski konsekwentnie sięgał wprawdzie po ówczesne techniki
artystyczne (symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm), ale daleki był
od akceptacji formuły "sztuki dla sztuki". Jego utwory z uporem
poszukiwały rozwi±zania najbardziej pal±cych spraw narodowych i
sięgały do przeszło¶ci, aby uczyć na błędach historii. podobnie jak
twórcy romantyzmu i pozytywizmu, obarczał Żeromski literaturę
odpowiedzialno¶ci± za naród, nakazuj±c jej poszukiwanie rozwi±zań,
tworzenie wzorców i trudne wytykanie błędów.
W dziele podporz±dkowania twórczo¶ci narodowej pisarz miał za sob±
dwie wielkie, przeciwstawione sobie propozycje: romantyczn± i
pozytywistyczn±. Nie akceptował w pełni każdej z nich. W "Popiołach"
konsekwentnie demaskował romantyczne mity, a w wielu opowiadaniach
("Doktor Piotr", "Siłaczka") pokazywał karlenie ideałów
pozytywistycznych wobec trudnych realiów rzeczywisto¶ci.
Żeromski rozpoczynał więc twórczo¶ć w momencie, w którym było
wiadomo, że zarówno romantyzm, jak i pozytywizm nie sprawdziły się w
praktyce. Nie licz±ce się z realiami romantyczne "mierzenie sił na
zamiary" przyniosło więcej szkód niż korzy¶ci. Rozs±dny, ale na ogół
ograniczony program pozytywistów prowadził do lojalizmu i wprawiał
bohaterów w kapitalistyczn± pogoń za pieni±dzem. Skoro nie
sprawdziły się dwie przeciwstawne koncepcje, to można by wzorem
dekadentów uznać, że trzeciej po prostu nie ma i starać się uciekać
od ponurej rzeczywisto¶ci w ¶wiat warto¶ci artystycznych i tajemnic
duszy. Żeromski jednak takiej postawy nie akceptował. Podj±ł więc
jeszcze jedn± próbę stworzenia programu narodowego, polegaj±c± na
prostym pomy¶le poł±czenia dodatnich warto¶ci dwu wielkich
propozycji. Romantyzm przegrał, bo nie umiał liczyć się z
rzeczywisto¶ci±, pozytywizm, bo minimalizował rolę czynnika
psychologicznego. Skoro tak, Żeromski zaproponował, aby
pozytywistyczne koncepcje realizować z romantycznym oddaniem i
po¶więceniem. Jego program ł±czył więc działalno¶ć gospodarcz± i
o¶wiatow± z formuł± osobowo¶ci, gotowych do najwyższych po¶więceń w
imię obranej sprawy. Działania podejmowane przez jego bohaterów
przypominały wzorce z literatury tendencyjnej. Stanisława Bozowska
("Siłaczka",1891) ucz±ca dzieci na zapadłej wsi i pisz±ca podręcznik
dla ludu, realizowała przecież dokładnie program "pracy u podstaw".
Doktor Judym ("Ludzie Bezdomni") i tytułowy bohater opowiadania
"Doktor Piotr" (1894), przekonani o obowi±zku spłacenia długu
¶rodowiska z którego się wywodzili, b±dĽ kosztem którego uzyskali
wykształcenie, d±ż±cy do zapewnienia najbiedniejszym opieki
lekarskiej i poprawy warunków sanitarnych też realizowali idee
pozytywistyczne. Żeromski pozostał zatem przy racjonalnej,
odziedziczonej po poprzednim pokoleniu ocenie realiów i społecznych
potrzeb.
Proponował jednak zupełnie inny sposób ich realizacji. W tych samych
utworach, które nawi±zywały do programu pozytywistów, przedstawiał
bowiem konformizm jego pierwszych realizatorów. Doktor Obarecki
("Siłaczka"), który zaczynał od szczytnych ideałów, szybko
dostosował się do warunków życia na prowincji i zaj±ł się skutecznym
pomnażaniem maj±tku. Wykształcony inż. Bijakowski - modelowy niemal
bohater wczesnej literatury pozytywistycznej - okazał się w
opowiadaniu "Doktor Piotr" bezwzględnym i cynicznym dorobkiewiczem.
Pokolenie Pozytywistów w swoim liczeniu się z realiami zupełnie,
zdaniem Żeromskiego zawiodło. St±d też swoim bohaterom nakazywał on
romantyczne po¶więcenie w realizacji społecznych działań.
Konsekwencja Stanisławy Bozowskiej w realizowaniu "pracy u podstaw"
kosztowała j± życie, Doktor Piotr zostawił ojca, Doktor Judym
("Ludzie bezdomni") skazywał się na samotno¶ć , odrzucaj±c uczucie
kobiety, któr± kochał, gdyż bał się, że potrzeba ustabilizowania
rodziny przeszkodzi mu w działaniu na rzecz najbiedniejszych.
Samotni, zbuntowani, konsekwentni, odrzucaj±cy szansę stworzenia
własnego domu i po¶więcaj±cy wszystkie warto¶ci z życiem wł±cznie
sprawie, któr± uznawali za słuszn±, bohaterowie Żeromskiego
romantyczn± formułę działania wprzęgali więc do realizacji
pozytywistycznego programu społecznego.
Poł±czenie dwu najbardziej warto¶ciowych elementów powinno zatem dać
rezultaty. Tymczasem sam Żeromski zauważał, że jego bohaterowie s±
bezsilni w konflikcie z reszt± społeczeństwa. Innego rozwi±zania
jednak nie widział. Konsekwentny moralista proponował więc szczytne
wzory, zdaj±c sobie sprawę, że maj± niewielk± szansę na realizację.
Konieczno¶ć wyj¶cia poza kr±g tradycji pozytywistycznej w tworzeniu
programów społecznych zasugerował jednak dopiero w "Przedwio¶niu"
(1984).
Autor: Wojtok Ocena : 3.7
oceń prace: 1 2 3 4 5 6
Home | Reklama | Info | Mail
Prace | Pomoc | Ksi±żki | Artykuły | News | Katalog | Forum |
Dzienniczek | Rozrywka
O nas | Filozofia/Prywatno¶ć | Napisz do nas
Copyright 2000 The MotherShip Poland Internet Holdings Sp. z
o.o. Wszelkie prawa zastrzezone