Ruch rozwijający

Metoda Weroniki SHERBORNE

Weronika SHERBORNE (1922–1990) – przez całe życie pracowała z dziećmi. Kształciła nauczycieli zarówno w swoim kraju ( Wlk. Brytania) jak i za granicą. Była z wykształcenia nauczycielką wychowania fizycznego i fizjoterapeutką. Ogromny wpływ na działalność W.S. miała twórczość Rudolfa Labana. W.S. pobierała nauki tańca i ruchu w studio założonym przez Labana.

R. Laban – choreograf propagator tzw. tańca wyzwolonego wylansowanego przez Isadorę Duncan. Był inicjatorem gimnastyki twórczej; za najważniejsze potrzeby człowieka uważał potrzebę ekspresji, potrzebę ruchu, potrzebę tworzenia. Wg Rudolfa Labana wszystkie te potrzeby można zaspokoić w tańcu, dlatego każdy człowiek chce tańczyć. Od wieków próbowano to zapisywać w różny sposób, także w liniaturze. Rudol Laban, studiując ruch ludzki stwierdził, że należy go opisywać w trzech wymiarach: na osiach: Przód-tył, prawo-lewo, góra-dół i w trzech płaszczyznach; połączenie tych elementów tworzy sześcian – jest to uproszczony model ruchów człowieka. Większość możliwości ruchowych zawiera się w bardziej złożonej bryle – dwudziestościanie, najbardziej zbliżonej do kuli obudowanej wokół ludzkiego ciała. Bryła ta obejmuje cały repertuar ruchów. Rezultaty badań Labana zostały wykorzystane w metodzie Weroniki SHERBORNE. W.S. w latach 8-tych wykorzystała w pracy z dziećmi upośledzonymi doświadczenia zdobyte przez lata pracy i ćwiczeń w studio R. Labana. Dzięki ciągłemu doskonaleniu ćwiczeń i poszerzaniu doświadczeń W.S. stała się kontynuatorką metody Labana, a także twórczynią własnej metody.

Genialność metody W.S. polega na jej prostocie i naturalności. Ruch rozwijający wywodzi się z naturalnych zabaw ruchowych dzieci z rodzicami zwanych popularnie baraszkowaniem. System ćwiczeń W.S. ma zastosowanie we wspomaganiu i stymulowaniu rozwoju dziecka oraz w terapii zaburzeń rozwoju emocjonalnego, umysłowego, ruchowego i fizycznego. W założeniu metody leży kształcenie świadomości własnego ciała i usprawnianie ruchowe, świadomości przestrzeni i działanie w niej, dzielenia przestrzeni z innymi ludĽmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu. Dziecko poznaje więc własne ciało i przestrzeń, która je otacza, spotyka w niej innego człowieka, uczy się współpracować w niej najpierw z jednym partnerem w parach, potem w trójkątach, a wreszcie z całą grupę. Podczas kontaktu z drugim człowiekiem uczy się opiekować drugą osobą. Są to tzw. ćwiczenia z partnerem, z grupą, poznaje swą siłę w ćwiczeniach przeciwko partnerowi i grupie po to aby nauczyć się współpracować z nimi; ćwiczenia z partnerem i grupą. Ostatnia kategoria ruchu jest to ruch kreatywny. Terapeuta proponuje gotowy scenariusz zajęć, ale zmienia go podążając za propozycjami dzieci. W ten sposób dziecko poznaje siebie i świat, zdobywa zaufanie do siebie i innych, a czując się bezpiecznie może stać się twórcze.

Ćwiczenia rozwijające świadomość własnego ciała, świadome przestrzeni, która nas otacza oraz świadomość innych osób istniejących w przestrzeni przeprowadzane są kolejno:

- z partnerem

- ćwiczenia z grupą – buduj± one zaufanie do siebie samego i do siebie nawzajem.

Inny podział w ćwiczeniach mówi o:

- ćwiczeniach z...;

- ćwiczeniach przeciwko ... .

Zajęcia kończy zestaw ćwiczeń zwanych „razem”, w czasie których dochodzi do współdziałania pomiędzy uczestnikami grupy:

· rozwijanie ¶wiadomo¶ci ciała i przestrzeni :

-poznawanie imion (głośne przedstawianie się kolejno uczestników siedzących „po turecku” na obwodzie koła;

- poznawanie przestrzeni przemieszczając się na pośladkach po całej sali w różnych kierunkach;

- przemieszczanie po całej sali w taki sam sposób jak w poprzednim ćwiczeniu w dwójkach (uczestnicy siadają jeden za drugim – jak na sankach);

- ćwiczenie relaksujące – leżenie na plecach – jest to bardzo trudne ćwiczenie, gdyż dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i opóĽnione w rozwoju mają ogromne trudności z wyciszeniem i relaksem;

- obroty wokół własnej osi (siedzą na podłodze), najpierw w jedną, a potem w drugą stronę.

Według W.S. i jej współpracowników, w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo oraz z zaburzeniami emocjonalnymi kontakt wzrokowy jest często czynnikiem blokującym działanie dzieci. Dlatego najpierw należy budować kontakt przez mowę ciała, a dopiero póĽniej nawiązywać kontakt wzrokowy:

· ćwiczenia w parach: uczestnicy siedzą tyłem do siebie, oparci plecami, zaczynaj± tzw. „poznawanie placów” przez wzajemne pocieranie plecami, przepychanie, siłowanie, pewnym czasie następuje zmiana partnera;

· relaks - siedzą oparci plecami, głowy odchylają do tyłu i opierają na ramieniu partnera;

· ćwiczenia w parach – jeden uczestnik przyjmuje pozycję klęku podpartego, drugi oklepuje mu plecy, klęczący powtarza w tym czasie swoje imię; po pewnym czasie następuje zamiana ról w parach.

Wszystkie te ćwiczenia wykonuje się najlepiej siedząc, leżąc, b±dĽ klęcząc bezpośrednio na podłodze ze względu na potrzeby edukacyjne. Dzieci opóĽnione w rozwoju maja złą koordynację ruchową, nie jest to związane z niemożnością fizyczną, lecz z ogólnymi zaburzeniami koordynacji. Dzieci te często chodzą na sztywnych nogach, jest to efekt zbyt małej świadomości posiadania kolan.

W leczeniu zaburzeń koordynacji W.S. zastosowała:

· ćwiczenia indywidualne:

- ćwiczenia kolan – unoszenie kolan wysoko, raz prawe, raz lewe, jednocześnie dotykając kolana dłoni±,

- stukanie kolanem o kolano (nogi lekko ugięte, ustawione w kształcie litery „X”),

- klepanie w kolana (oklepywanie dłońmi jednocześnie oburącz),

- chód po obwodzie koła z wysokim podnoszeniem kolan,

- chód „kaczy” – kolana złączone, czubki stóp zwrócone do siebie;

· ćwiczenia w parach:

- chód po obwodzie koła w parach – jeden idzie unosząc wysoko kolana, drugi idzie „kaczym chodem”, po chwili zamiana ról,

- leżenie na plecach.

· „ćwiczenia z...”:

- dwójka uczestników siada naprzeciwko siebie, trzeci siada w środku między nimi, para delikatnie popycha dziecko siedzące w środku, w swoje objęcia kołysząc je delikatnie w ramionach, po chwili zmiana ról – ćwiczenie to pozwala na przeżywanie różnych emocji;

- ćwiczenia w parach: jeden leży na plecach, drugi siada przy nim i kołysze go na boku )po chwili zmiana ról);

- „wycieczka” (jeden leży na plecach, drugi siada przy nim i kołysze go na boku, póĽniej zmiana ról);

- relaks – swobodne leżenie na plecach;

- dwójka siedzi naprzeciwko siebie i turlaj± „roluj±” jak dywan trzeciego uczestnika, póĽniej zmiana ról;

- relaks – leżenie na plecach.

· ćwiczenia „przeciwko”:

- „walka kogutów” – dzieci w przysiadzie odpychają się dłońmi;

- przepychanie (jeden popycha, drugi nie daje się przewrócić);

- popychanie (siedzą na podłodze, oparci plecami, jeden próbuje przepchnąć drugiego );

- stoją obok siebie, dosuwają i stykają sąsiadująco stopy, przepychają się biodrami;

- rozluĽnienie, relaks;

- wszyscy uczestnicy leżą na plecach, nogi i ręce szeroko rozpostarte, jeden biega po całej sali między leżącymi, skacze nad nimi i straszy ich;

- „odklejanie” – jeden leży na podłodze nogi i ręce szeroko – leży jakby „przyklejony” do podłogi, drugi próbuje go wytrącić z tej pozycji – „odkleić” go;

Wszystkie te ćwiczenia pozwalaj± na wyładowanie energii w sposób pozytywny.

· ćwiczenia „razem”:

- siadaj± naprzeciw siebie, cały czas utrzymuj± kontakt wzrokowy, robi± „wagę” nie tracąc kontaktu wzrokowego;

- „wahadło” – para stoi naprzeciw siebie, trzeci między nimi bezwładnie przechyla się opadaj± im w ramiona; ćwiczenie to wymaga ogromnego zaufania uczestników;

- ćwiczenie w parach – jeden w klęku podpartym drugi leży pod nim jak w domku. Zabawa w szukanie domku (podobnie jak „wiewiórki do dziupli”);

- kołysanie na plecach (jeden w klęku podpartym, drugi kładzie się tyłem na jego plecach);

- dobieranie czwórkami – trzy osoby idą na czworakach, czwarta leży w poprzek na ich plecach – wędruje po sali;

- relaks leżą na plecach, odpoczywają;

· ćwiczenia w trójkach:

- podskakiwanie w trójkach (osoby z boku podtrzymują rękę i łokieć skaczącego);

- „wahadło” w pozycji siedzącej bokiem;

- wolno podnosimy osobę w pozycji siedzącej aż do stojącej i prowadzimy na „spacer”;

- tunel – uczestnicy ustawiają się jeden przy drugim na czworakach tworząc tunel, pozostali przemieszczaja się czołgając się w tym tunelu;

- następne ćwiczenie polega na przemieszczaniu się na wierzchu tunelu, czołgając się po plecach uczestników tworzących tunel;

- masaż – siadają w dwójkach (jak na sankach) masują ramiona, plecy towarzysza, póĽniej zmiana;

- relaks – siad podparty tyłem;

- na koniec „niedĽwiadek” – siedząc w parach przodem do siebie oklepują sobie plecy nawzajem.

---