FAZA CIEKŁA GLEBY - POSTACIE WODY W GLEBIE I ICH DOSTĘPNOŚĆ DLA ROŚLIN. WODA GLEBOWA - jest składnikiem tworzącym trójfazowy układ gleby
-bierze udział we wszystkich zachodzących w niej procesach, -wywiera wpływ na życie roślin,-ilość i jakość wody uzależniona jest od klimatu, rzeźby terenu, warunków
hydrologicznych, budowy, sposobu użytkowania.
POSTACIE WODY W GLEBIE: 1) woda w postaci pary wodnej 2) woda molekularna:
a)woda higroskopowa b)woda błonkowata 3) woda kapilarna a)woda kapilarna właściwa
b)woda kapilarna przywierająca [zawieszona] 4) woda wolna a)woda infiltracyjna (przesiąkająca) b)woda gruntowo-glebowa Ad. 1) Woda w postaci pary wodnej wchodzi w skład powietrza glebowego zajmującego przestwory glebowe. Następuje ciągła jej wymiana pomiędzy powietrzem glebowym a atmosferycznym. Ruch pary wodnej odbywa się od obszarów wilgotnych do suchych lub też od temperatury wyższej do niższej. Przemieszczaniu się wody glebowej w postaci pary wodnej nie towarzyszy przemieszczanie się substancji chemicznych. Ad. 2) Woda molekularna - ogół wody glebowej. Drobiny wody mają budowę dipolową. Ilość wody molekularnej zależy od:
- składu granulometrycznego, chemicznego i mineralnego,- zawartości substancji organicznej,- od ilości i rodzaju koloidów glebowych woda higroskopowa - Wh- jest to woda tworząca na powierzchni cząstek glebowych powłokę bezpośrednio do nich przylegającą. Może pochodzić z pary wodnej powietrza glebowego i jest związana
z cząstkami glebowymi dużą siłą. Woda ta jest niedostępna dla roślin.Woda błonkowata - jest to woda związana siłami molekularnymi przez zewnętrzne warstwy wody
higroskopowej - powstaje z wody powietrza glebowego silnie nasyconego parą wodną. Jest bardzo trudno dostępna dla roślin. Ad. 3) Na granicy fazy stałej i ciekłej oraz ciekłej i gazowej w kapilarach o ø = setnych mm, występują siły kapilarne - objawiające się wciąganiem lub wypychaniem cieczy z kanalików glebowych. Woda kapilarna właściwa - woda kapilarna występująca w strefie podsiąku kapilarnego - pozostająca w kontakcie
z wodą gruntowo-glebową.Wysokość podsiąku kapilarnego oraz ilość wody, jaka w jednostce czasu może zostać przemieszczona z głębszych warstw gleby do płytszych, uzależnione są przede wszystkim od składu granulometrycznego i struktury gleby. Podnoszenie się wody w kapilarach ma ogromne znaczenie dla wegetacji roślin, gdyż ubytki wody ze strefy korzeniowej mogą być uzupełniane przez podsiąkanie z warstw głębszych. Dostępna dla roślin.woda kapilarna przywierająca - są to formy wody kapilarnej, których źródłem zasilania jest woda przenikająca do gleby - pochodząca z opadów atmosferycznych lub spływu powierzchniowego lub nawodnienia. Dostępna dla roślin.Ad. 4) Jest to woda wypełniająca w glebie pory większe od kapilarnych oraz przemieszczająca się pod wpływem sił grawitacji - nie jest związana z cząstkami gleby ani siłami kapilarnymi. woda wolna infiltracyjna - zwana grawitacyjną, pojawia się w glebie po obfitych opadach [ilość zależy od rzeźby terenu] lub dzięki bocznemu napływowi podpowierzchniowemu. Dostępna dla roślin. Woda przenikająca w głąb gleby zostaje zatrzymana przez warstwę nieprzepuszczalną - tworzy się wtedy nad nią poziom wodonośny wody podziemnej, stały lub okresowy. Płytko zalegającą wodę podziemną nazywamy wodą gruntową. Jeśli zwierciadło wody gruntowej zalega bezpośrednio w glebie lub poza nią, lecz na tyle płytko, że podsiąkanie kapilarne wywiera istotny wpływ na procesy zachodzące w glebie, wówczas wodę taką nazywa się gruntowo-glebową.
7) WŁAŚCIWOŚCI POWIETRZNE. Faza gazowa gleby tj. powietrze glebowe zajmuje przestrzenie wolne, nie zajęte przez fazę ciekłą. Faza ta zależna jest od klimatu, pokrywy roślinnej i położenia w terenie. Porowatość powietrzna na ogół zmniejsza się ze wzrostem głębokości, choć po opadach jest odwrotnie.
8) RETENCJA WODY GLEBOWEJ.Jest to zdolność wody do zatrzymywania wody opadowej.Retencja użyteczna - ta część wody, mogąca być wykorzystana przez rośliny.
Retencja gruntowa - jest to czasowe przetrzymywanie przez warstwy powierzchniowe gruntu tej części wody opadowej, która zdąża do cieku. Gleby mają zdolność retencyjną, co stwarza odmienne możliwości zaspokajania potrzeb wodnych roślin. Rośliny korzystają przede wszystkim z następujących form wody glebowej:- wody infiltracyjnej
- do 3 dni po obfitych opadach- wody kapilarnej przywierającej - tej jej części, która jest zatrzymywana przez glebę z siłą mniejszą niż siła ssąca korzeni roślin, - wody kapilarnej właściwejSzkodliwy jest nie tyle nadmiar wody [w glebie], co jej stagnacja, czemu przeciwdziała się poprzez melioracje wodne. Ich głównym celem powinno być zapewnienie właściwych warunków dla przepływu tej wody oraz dla infiltracji wody opadowej.Ilość wody zmagazynowanej w glebie uzależniona jest głównie od następujących czynników:
- klimat [temperatura, opady, wilgotność, wiatr]
- ukształtowanie terenu,
- zdolności retencyjne gleby,
- hydrogenicznych warunków tworzenia się poziomu wody gruntowo-glebowej,
- działalności gospodarczej człowieka