Jak należy żyć, by osiągnąć zbawienie?
Jak należy żyć, by osiągnąć zbawienie- to pytanie zadaje sobie wielu z nas, ludzi wierzących w niebo, czyściec i piekło, ludzi, którzy pragną dla siebie wiecznego życia w szczęściu. Czy dobre uczynki wystarczą, by trafić do raju? A może trzeba zasłużyć sobie na to czymś więcej? Na zadane pytanie odpowiadają duchy wywoływane przez Guślarza w dramacie „Dziady” Adama Mickiewicza. Wysłuchaj ich przestróg i żyj tak, by nie bać się dnia sądu.
Pierwszymi duchami, które przybyły do kaplicy, byli Józio i Rózia- duchy lekkie, aniołki mające zamkniętą drogę do nieba. Przestrzegły one zebranych ludzi wypowiadające następujące słowa: „kto nie doznał goryczy ni razu, ten nie zazna słodyczy w niebie”. Oznacza to, że by dostać się do nieba i posmakować sielanki, trzeba najpierw poznać gorzki smak cierpienia oraz zawodu. Dzieci zajmowały się jedynie zabawą, zbieraniem kwiatów i ubieraniem pięknych lalek, przez co skazane zostały na tułaczkę. Pamiętaj- nie unikaj smutku. Gorsze chwile mogą być również zaletą, a przejście przez nie z podniesioną głową zostanie wynagrodzone.
Następny duch zjawiający się w tę szczególną, listopadową noc, to duch dziedzica wsi. Mężczyzna o bladym licu i oczach świecących jak węgle w popiele nigdy nie pomagał ubogim, nie miał końca w swoim okrucieństwie, chełpił się bogactwem i prowadził lekkie, prostackie życie w dostatku. Jego dusza nie wyszła z ciała i cierpiała katusze. Wraz z nim przybył chór ptaków nocnych, czyli ludzie, których skrzywdził. Nie pozwolili mu pomóc, rozszarpując jego ciało i wydziobując rzucane mu ziarno. „Bo kto nie był ni razu człowiekiem, temu człowiek nie pomoże”, mówił duch, nie mając już nadziei na niebo. Marzył jedynie o opuszczeniu swojego udręczonego ciała, choćby jego przeznaczeniem było trafienie w gorące otchłanie piekła. Duch złego pana pokazuje nam, że w życiu nie liczy się jedynie dobro doczesne i że pomoc, którą okaże się innym, wróci do nas ze zdwojoną mocą, a ze zła, które uczynimy, zostaniemy w końcu rozliczeni.
Trzecim duchem okazała się pasterka Zosia. Piękna dziewczyna zjawia się w kaplicy ubrana w białą suknię i ze łzami w oczach. Żyła marzeniami, nie pozwalając nikomu się do siebie zbliżyć. Łamała serca swoim adoratorom i manipulowała nimi. Została za to skazana na błąkanie się bez towarzystwa po świecie, zawieszona w strefie między życiem a śmiercią, porywana przez wiatr i samotna tak, jak samotni byli kochający ją kiedyś mężczyźni. Duch Zosi pokazuje nam, że ważną rzeczą jest twarde stąpanie po ziemi oraz miłość.
Ostatnia postać zjawia się w kaplicy zupełnie niespodziewanie. Jest to upiór o dzikim i pochmurnym spojrzeniu. Od jego serca płynie wstęga krwi. To mroczny duch samobójcy. Stoi on nieruchomo, nie reagując na słowa Guślarza oraz prośby chóru wieśniaków. Wpatruje się w pasterkę ubraną w żałobny strój. Jest on duchem kochanka kobiety, który popełnił samobójstwo. Możemy wywnioskować, że niebo potępia samobójców i nie daje im zasmakować choć cienia radości.
Jak żyć, by osiągnąć zbawienie? Myślę, że cztery duchy, które zjawiły się przy obrzędzie Dziadów pozwolą odpowiedzieć sobie na te pytanie. Łyżka goryczy, szczypta miłości, tuzin dobroci- oto przepis na zbawienie.