Modele procesu komunikowania

Bez porozumiewania się wzajemnego ludzi nie można podjąć ani zrealizować jakiejkolwiek wspólnej działalności, jest to więc niezbędnym składnikiem wszelkich zbiorowych i wspólnych poczynań. Jest także podstawą społecznego oddziaływania. Często czytamy, że komunikowanie się równoznaczne jest z wymianą informacji. Samo słowo "informacja" posiada wiele znaczeń, jak chociażby przekazać wiadomość, oznajmić, sygnalizować czy wyjaśniać ale przede wszystkim komunikować.

Podstawowe modele komunikowania:

• MODEL MCQUIL'A- 4 zasadnicze modele procesu komunikowania: transmisja (proces transmisji ustalonej liczby informacji), rytuał, przyciąganie uwagi, recepcja)

• MODEL TCHAKHOTINA (POTĘŻNYCH MEDIÓW)- składa się z potężnych mediów (zdolnych narzucić idee bezsilnym umysłom) oraz z zatomizowanej masowej publiczności (połączonej ze środowiskiem masowym, ale wewnętrznie ze sobą już nie)

• MODEL TRANSMISJI SYGNAŁU (SHANNON)- model cybernetyczny, składający się z 3 poziomów:

- poziom A- w jaki sposób mogą być przesyłane symbole

- poziom B- symbole a ich znaczenie

- poziom C- problem efektywności

• MODEL JEDNOKIERUNKOWY- charakterystyczne dla tego modelu jest mała ilość informacji oraz liczne komunikatory fatyczne, które nie niosą za sobą informacji (potrzebne są, by udrażniać kanały komunikacyjne)

• MODEL TYPOLOGICZNY (KURT LEWIN)- przepływ informacji, który jest nierównomierny i reguluje go seria barier (kontrolowanych przez jednostki lub instytucje, np. Właściciele środków masowego przekazu)

• MODEL DWUSTOPNIOWEGO PRZEPŁYWU INFORMACJI (KATZ, LAZARSFELD)- ujęcie w tym modelu jednocześnie 2 procesów: proces przekazywania informacji oraz proces wpływania na postawy i świadomość odbiorców przekazu

• MODEL SOCJOLOGICZNY (RILEY'OWIE)- autorzy modelu zwrócili uwagę na to, iż istnieje silny wpływ małej grupy społecznej (do której należy lub chciałaby należeć jednostka), na postawy i spostrzeżenia danej jednostki- istotna jest rola środowiska w utrzymaniu systemu wartości oraz przekazywaniu informacji

• MODEL SELEKCJI (MCLEAN)- w tym modelu istotną rolę spełnia komunikator zawodowy, który pełni rolę redakcyjno- komunikacyjną i decyduje o tym, co i jak zostanie przekazane w komunikacie

• MODEL SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO (DEFLEUR)- zwraca uwagę na problem odpowiedzialności miedzy przekazem wysłanym a przekazem odebranym

• MODEL ANALITYCZNY (MELETZKE)- do modelu socjologicznego Meletzke włączył zmienne psychologiczne, tj. osobowość komunikatora i odbiorcy oraz wzajemne postrzeganie uczestników procesu przynależności do zespołów w ramach różnych instytucji

• MODEL WSPÓLNOTY DOŚWIADCZEŃ (SCHRAMM)- wspólnota doświadczeń to symbole i idee podzielane przez nadawcę i odbiorcę, a przekaz jest tworzony i odbierany przy udziale 3 aspektów:

- kodowanie- przekładanie myśli na jawny komunikat

- interpretacja- określenie użytego kodu

- dekodowanie- odczytywanie myśli zawartej w komunikacie

• MODEL SYSTEMOWY (DEFLEUR)- przedstawia zależności systemów komunikowania masowego od innych elementów systemowych, nadaje się do analizy wszystkich wolnorynkowych systemów medialnych

• MODEL MOZAIKI KULTUROWEJ (MOLES)- współczesna kultura jest zjawiskiem nieciągłym o strukturze mozaikowej, która jest dziełem mass-mediów

• MODEL SPOŁECZNO-KULTUROWY (TUDOR)- przekaz uwarunkowany jest przez kulturę oraz strukturę danego społeczeństwa

• MODEL ROZSZERZENIA DOŚWIADCZEŃ (MOLES)- nowym elementem jest uczenie się w procesie komunikowania, ma ono formę pasywną- w umyśle odbiorcy możliwe jest stopniowe rozszerzanie się kodu semantycznego oraz wiedzy, a tym samym powiększenie możliwości jakościowo bogatszego komunikowania

• MODEL EKSPRESYJNY/RYTUALNY (JAMES CAREY)- komunikowanie to nie transmisja danych, ale podzielanie oraz uczestnictwo w przekazie- stowarzyszenie, bractwo, posiadanie wspólnej wiary

• MODEK ROZGŁOSU (ELLIOT, SNOW, ALTHEIDE)- komunikowanie jako przekazywanie i przyciąganie uwagi (zatrzymanie odbiorcy, nie tyle wobec przekazu, co medium), moc medium polega na ustaleniu porządku dnia (decyzja, co znajdzie się w centrum uwagi, istotny element kształtowania świadomości społecznej), a odbiór jest raczej bierny

• MODEL RECEPCJI (HALL)- przekazy są różnie interpretowane przez poszczególnych odbiorców, z uwagi na swój otwarty i polisemiczny charakter

• MODEL PERCEPCJI (GERBNER)- w procesie komunikacji dokonuje się transformacja, następuje ona poprzez fazy:

-źródło informacji- nadawca postrzega pewne wydarzenia nie jako własną percepcję,

ale jako fakt

-komunikat- nadawca przekazuje w formie komunikatu tą percepcję do odbiorcy

-odtwarzanie- odbiorca odtwarza fakt, ale w formie przefiltrowanej przez siebie

• MODEL SYNTETYCZNY (GABON KLAS)- składa się z kilku elementów:

- ideologia- rola i zasady działania środków komunikacyjnych w życiu społecznym

- kultura- język i forma przekazu masowego

- ekonomia- decyduje o poziomie technologicznym warunkującym proces

komunikacji

- polityka- instytucje społeczne, jak i samo społeczeństwo to ważne podmioty komunikowania społecznego.