28.04.2005r.

Psychologia procesów poznawczych

wykład 14, 15

Myślenie:

U człowieka procesy poznawcze są całością. Myślenie w hierarchii procesów poznawczych jest najwyżej położone . Badyle zwrócił uwagę na to, że pamięć trwała ma własną pamięć roboczą.

Pole uwagi Pamięć krótkotrwała Pamięć robocza ( Pamięć trwała + własna pamięć robocza.

Metafora komputerowa :

• Obecnie przestała mieć jakikolwiek sens - umysł ludzki jest bardzo złożony

• System intelektualny człowieka jest oparty na przetwarzaniu nieadresowym. Adresowość natomiast jest istotą komputera , jego działania . Umysł ludzki działa na zasadzie poszukiwania sensu i głębokiego przetwarzania.

Myśleniem zaczęła się interesować dopiero psychologia gestalt ( myślenie w systemach otwartych ).

Poziomy organizacji myślenia:

1. Poziom czynności myślowych - analitycznych / sekwencyjnych ; fazy przebiegu czynności ( myślenie jako proces rozwiązywania problemów, przekształcania sytuacji otwartych.

2. Poziom komutacyjny ( kompularny ) - operacje umysłowe

3. Poziom języka wewnętrznego i systemu mózgowego / paralelne - sieci neuronalne, sieci PDP

4. Poziom kwantowy - specyficzny dla życia

Poziomy organizacji myślenia rozciągają się poprzez : świadome myślenie (kontrolowane)…

kontrolowane/ niekontrolowane, działania intuicyjne ( wgląd )……aż do nieświadomych, automatycznych reakcji na , które człowieka nie ma bezpośredniego wpływu.

Tolman :

• Czynność ukierunkowana na cel

• Myślenie to proces rozwiązywania problemu

Fazy przebiegu czynności myślenia:

< Problem

1. preparacja ( logika )

2. inkubacja => przetwarzanie nieświadome

< wgląd równoważny iluminacji

3. iluminacja (olśnienie )

4. weryfikacja ( operacje logiczne )

H.Simon opracował GPS - program logiczny ,a następnie komputerowy naśladujący ludzkie myślenie. W 1972 r. Simon i A.Mewell napisali książkę ,, Rozwiązywanie problemów przez człowieka''.

wejście => faza x => wyjście

<= operacje umysłowe =>

Teza sprowadzania wszelkich procesów myślowych do ściśle logicznych upadła:

• inicjowanie struktury / gestalt ( ,, półkula nowości'' ) - przetwarzanie konfiguracyjne

• analiza sekwencyjna

Wgląd jest typowym procesem prawo - półkulowym - wgląd można przyrównać do intuicji.

Systemy ludzkie są wysoce niejednorodne . Centralnym składnikiem myślenia jest rozumowanie . Rozumowanie ma dwa główne kierunki:

1. algorytmiczne ( ścisłe, jednoznaczne , oparte na zasadach, procedurach )

2. heurystyczne ( nieścisła metoda poszukiwań ), procedury te mają charakter intuicyjny, nie gwarantują rozwiązania , ale zawężają kierunki poszukiwań

Główną wartością intuicji jest to, że tworzy już na wstępie pewne założenia. Intuicja czyni prawomocnym , jest źródłem założeń.

Intuicja to wewnętrzne struktury doświadczenia

Fantazja jest przedłużeniem rozumowania do absurdu.

Jednostka myślenia składa się z następujących, powiązanych ze sobą elementów:

Rozumowanie: algorytmiczne / heurystyczne

Intuicja => rozumowanie => fantazja

SEKWENCJA FAZ:

1. geneza problemu

< odkrycie i sformułowanie problemu , występuje kilka rodzajów języka

2. umiejscowienie problemu w przestrzeni problemu ( przestrzeń rozwiązania idealnego)

< reguły decyzyjne / kryteria oceny

3. wytworzenie pomysłów ( faza heurystyczna )

4. ewaluacja pomysłów czyli oceny i wybory

5. weryfikacja / realizacja

< prototyp / warianty planu

6. cel ( rozwiązanie )

Myślenie rzeczywiste może przebiegać w różnoraki sposób (np. gotowy pomysł i jego realizacja )

Guilford - cechą sprzyjającą rozwiązywaniu problemów jest różnorodność wiedzy.

Analiza morfologiczna to analiza struktury przestrzeni. Przestrzeń rozwiązania idealnego porządkuje rozwiązanie istniejące i nieistniejące. Faza interpretowania pomysłów jest interpretowana jako myślenie. Wiąże się to także z myśleniem twórczym ( Guilford ):

1. płynność myślenia ( ogólna ilość pomysłów )

2. giętkość myślenia ( liczba różniących się pomysłów)

3. oryginalność ( proporcja typowych do nietypowych )

1