1. Przedmiot nauki o finansach Jest to nauka o zjawiskach i procesach pieniężnych. Jest jedną z gałęzi nauki ekonomii. Przedmiotem zainteresowania nauki fin. jest ruch pieniądza jego tworzenie w systemie bankowym czyli kreacja pieniądza oraz cyrkulacja czyli krążenie między różnymi jednostkami gospodarującymi w postaci oszczędności i rezerw pieniężnych. Jest to nauka o pewnych prawidłowościach które rządzą określoną sferą gospodarczą oraz zachodzących zjawiskach w ramach występujących stosunkach społ. i gosp. To nauka szeregu wiedz stosowanych, praktycznych i pragmatycznych np. bankowość, nauka o finansach publicznych.
|
2.Finanse a pieniądz. Finanse to procesy wymiany i podziału realizowane za pomocą pieniądza. Finanse stanowią pewną kategorię społeczną Jest to pewien związek który powstaje między co najmniej dwoma osobami, którego efektem jest przepływ pieniądza. Każdy proces finansowy jest jednocześnie zjawiskiem pieniężnym ale nie każdy proces pieniężny stanowi zjawisko finansowe. Pieniądz występuje nie tylko w postaci zasobów i strumieni, ale jest też szeroko wykorzystywany jako miara w procesach produkcyjnych, w procesach konsumpcji, chociaż sam nie jest ani środkiem produkcji, ani środkiem konsumpcji. Pieniądz jako miara wykorzystywany jest w księgowości statystyce oraz innych rodzajach ewidencji dzięki któremu wszystkie dobra materialne mają wartość, a jej pieniężnym wymiarem jest cena. Wykorzystywanie pieniądza jako statystycznej czy planistycznej miary procesów produkcyjnych bądź procesów spożycia nie daje podstaw do objęcia ich pojęciem finanse. |
3. Pojęcie finansów i ich funkcja. Jest to ogół zjawisk ekonom. związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych F. alokacyjna polityki budżetowej - jest to dostarczenie dóbr społecznych lub proces w którym wykorzystanie całości zasobów jest dzielone między prywatne i społeczne dobra. F. dystrybucyjna - podział dochodu w taki sposób, że społeczeństwo uważa go za sprawiedliwy bądź słuszny. F. stabilizacyjna - polityka budżetowa wykorzystywana jest jako instrument utrzymania wysokiego stanu zatrudnienia stabilności cen, właściwej stopy wzrostu gospodarczego. F. redystrybucyjna - podział produktu narodowego brutto.
|
4.Rodzaje i zakres zjawisk finan. Zjawiska finan. są to związki o różnym charakterze. Jednorodność występuje stąd, że mają miejsce tam gdzie występuje gromadzenie i podział pieniądza. Zjawiska finansowe mogą mieć charakter: zamierzony,dobrowolny przymusowy, legalny, nielegalny. Podmiotowa klasyfikacja zjaw.fin. 1.Fin. gospodarstw domowych dochody np. wynagrodzenie z tyt. pracy, emerytury, renty, pożyczki, darowizny i wydatki na zakup dóbr i usług, spłata kredytów, pożyczek charakterystyczne dla gospodarstw domowych .2.F. publiczne-podmiotami są państwo i samorządy terytorialne Mają przymusowy i bezwzględny charakter. 3.F.ubezpieczeń- te zjawiska odnoszą się do zjawisk indywidualnych i realizowanych przez instyt. ubezpieczeniowe. 4.F.banków i instytucji kredytowych-zwrotne gromadzenie przychodów i wydatków. Środki i zasoby mają charakter czasowy. 5.F. przedsiębiorstw- to całość procesu przepływów pieniędzy które inicjują przedsiębiorstwa lub biorą w nich czynny udział.Przedmiotowy podział zjawisk fin. czyli rodzaje strumieni pieniężnych 1.Ekwiwalentne lub rynkowe- charakterystyczne jest to, że spotykają się równolegle dwa podmioty np. dostawca i odbiorca. Są one regulowane przez mechanizm rynkowy.2.Redystrybucyjne lub transfery - brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gosp. otrzymującego środki pieniężne od innego podmiotu. Nie są regulowane przez mechanizm rynkowy lecz przez legistlację, prawo spadkowe, prawo podatkowe lub ubezpieczeniowe. 3. S p kredytowe - związane są z operacjami kredytowymi banków. Mamy do czynienie z kreacją nowych i likwidacją istniejących zasobów pieniężnych. Wielkość dochodów kredytowych powinna odpowiadać zgromadzonym oszczędnościom. |
5. Polityka finansowa, a system fin P. f. to część polityki gospodarczej. Jest to dokonywanie wyboru celów, które mają być osiągnięte w wyniku gospodarki fin , jak i sposobów i metod ich realizacji. W zależności od podmiotu który realizuje gosp fin jego treść będzie różna. Inna dla polityki fin przedsiębiorstwa, a inna dla polityki fin państwa czy polityka fin banków. System fin jest jednym z głównych elementów środków do realizacji celów różnych sfer finansowych Przy wyborze celów i metod pol fin należy kierować się nie tylko kryteriami natury politycznej i preferencjami społeczeństwa ale również ogólną teorią finansów, która wskazuje, w jaki sposób określone cele polityczne można zrealizować.Jak można rozłożyć ciężar wydatków publicznych między różne grupy społeczne, jak te wydatki mogą wpłynąć na rozwój gospodarczy kraju. Często cele pol fin są pochodnymi ogólniejszych celów np. ogólniejszym celem korporacji przemysłowej jest zdobycie dominującej pozycji na rynku, a z tego celu mogą wyniknąć cele gosp finan np. optymalne wykorzystanie zewnętrznych źródeł finansowania na finansowanie rozwoju. |
6.Gospodarka fin - jej zakres i cechy. G. fin jest to zespół różnych czynności, które służą realizacji procesów podziału i wymiany. Zawiera działania związane z przygotowaniem przeprowadzenia wszelkiego rodzaju operacji pieniężnych, faktyczną realizacją tych operacji pieniężnych, oraz ewidencją i analizą przebiegu operacji pieniężnych w przeszłości w celu wyciągnięcia wniosków co do dalszych działań w tym obszarze. Gospodarka fin jest świadomym, zorganizowanym procesem w dziedzinie kształtowania pieniężnych stosunków w dziedzinie podziału i wymiany. Możemy mówić o g. fin państwa, gospodarstw domowych przedsiębiorstwa. Na g. fin. przedsiębiorstw składają się 3 elementy. 1/Programowanie i planowanie zjawisk finansowych 2/Realizacja wcześniej zaplanowanych rozliczeń. 3/Obserwacja i analiza zaszłych zjawisk finansowych. |
7.Rodzaje strumieni pieniężnych. Strumienie pieniężne są to grupy transakcji jednorodnych z punktu widzenia ich charakteru. Według przedmiotowego kryterim podziału zjawisk finansowych możemy wyróżnić trzy podstawowe strumienie pieniężne. 1/strumienie ekwiwalentne lub rynkowe - charakterystyczne jest to, że spotykają się równolegle dwa podmioty np. dostawca i odbiorca. Większość tego typu przepływów występuje na rynku i są one regulowane przez mechanizm rynkowy który wyznacza ceny towarów i usług oraz stawki wynagrodzeń za pracę na nim. 2/Strumienie redystrybucyjne zwane transferami - cechą charakterystyczną jest brak wzajemnych świadczeń ze strony podmiotu gospodarczego otrzymującego środki pieniężne od innego podmiotu. Brak ekwiwalentności jest on jednostronny. Cechą charakterystyczną jest to ,że nie są regulowane przez mechanizm rynkowy lecz przez normy prawne. Przykładem takich strumieni są podatki, pożyczki, kredyty, składki ZUS. 3/ Strumienie pieniężne kredytowe są to przychody i wydatki związane z operacjami kredytowymi banków. Podmiotami które występują są z jednej strony bank, a z drugiej kredytobiorca.Przepływ pieniądza jest bezekwiwalentny. Bank nie jest właścicielem pieniądza lecz gromadzi oszczędności różnych podmiotów. Bank nie rozdziela pieniądza tworzy nowy pieniądz jest kreatorem pieniądza. Wielkość dochodów kredytowych powinna odpowiadać zgromadzonym oszczędnościom. |
8.Oszczędności rzeczowe, pieniężne, dochody kredytowe. Dochody zaoszczędzone czyli nagromadzone w postaci zasobów finansowych, nie przeznaczonych na bieżące zakupy towarów i usług są lokowane na rachunkach bankowych, bądź przeznaczone na zakup akcji, papierów wartościowych . Bank nie jest właścicielem pieniądza, gromadzi oszczędności różnych podmiotów Tworzy nowy pieniądz jest kreatorem pieniądza .Oszczędności rzeczowe czyli niezakupione rzeczy muszą być równe odłożonym pieniądzom które tworzą wielkości dochodów kredytowych. Jeżeli dochód kredytowy jest większy od oszczędności pieniężnych występuje brak równowagi na rynku mamy do czynienia z procesem inflacji . Jeżeli dochód kredytowy jest mniejszy od oszczędności pieniężnych występuje proces deflacji.
|
24.Klasyfikacja podatków. Jednym z podstawowych źródeł dochodów budżetu państwa są podatki.Podatek jest świadczeniem -bezzwrotnym-bez obowiązku ich zwrotu -przymusowym-obowiązek wynika z aktów normatywnych -o charakterze ogólnym-obowiązujące normy prawne określają obowiązki pewnej kategorii podmiotów prawa nie oznaczonych imiennie -o charakterze pieniężnym -nieodpłatnym-świadczenie z którym nie wiąże się żadne wzajemne świadczenia ze strony państwa na rzecz podatnika. Podatki dzielimy wg różnych kryteriów: 1/wg podmiotu opodatkowania: przychodowe, dochodowe, majątkowe, konsumpcyjne i od wydatków 2/wg źródeł pokrycia należności podatkowych: -bezpośrednie podstawą ich wymiaru jest dochód lub majątek -pośrednie podstawą ich wymiaru są inne podstawy 3/wg władztwa podatkowego : nakładane przez państwoi przez władze samorządowe 4/inne kryteria : zwyczajne, nadzwyczajne, celowe Najbardziej znanymi podatkami z którymi mamy do czynienia na co dzień jest podatek od wartości dodanej czyli tzw. VAT, a także podatek dochodowy. |
25.System podatkowy. Podatki obowiązujące w danym państwie tworzą system podatkowy. W Polsce system podatkowy regulowany jest w drodze ustawy tzw. Ordynacją Podatkową. W praktyce postuluje się pewne zasady, które określają warunki jakie powinien spełniać system podatkowy: równość, prawość, dogodność, taniość, sprawiedliwość. W konstrukcji każdego podatku można wyodrębnić stałe elementy, które dotyczą szerokiego kręgu zagadnień prawnych, rachunkowych, uwarunkowań realizacji obowiązku podatkowego. Podmiotem podatku jest organ władzy i administracji państwa, który ustala i pobiera świadczenia podatkowe oraz inne instytucje publiczno-prawne które posiadają uprawnienia w tym zakresie są to tzw. podmioty czynne, a z drugiej strony są podmioty bierne czyli płatnicy i podatnicy to osoby fizyczne lub prawne. |
26 Rynek finansowy i jego segmenty. Na rynku finansowym przedmiotem obrotu jest pieniądz w formie prawa do jego czasowego wykorzystania Odbywają się na nim operacje o charakterze pożyczkowym oraz sprzedaż skarbowych papierów wartościowych. Rynek finansowy dzieli się na pieniężny i kapitałowy. Na rynku pieniężnym realizowane są transakcje krótkoterminowe z okresem zapadalności do roku. Umożliwiają one szybkie zainwestowanie krótkookresowych nadwyżek pieniężnych i zaciągnięcie krótkookresowych pożyczek. Rynek kapitałowy to rynek akcji długoterminowych takich jak wieloletnie kredyty, w szczególności hipoteczne, oraz papiery lokacyjne oferowane przez towarzystwa ubezpieczeniowe i fundusze powiernicze. Rynek finansowy na którym dokonuje się transakcji papierami wartościowymi dzielimy na rynek: 1/pierwotny - który tworzą emitenci i inwestorzy którzy po raz pierwszy nabywają te transakcje,2/wtórny który dzielimy na : -niepubliczny /prywatny/ -transakcje kupna sprzedaży dokonywane są bezpośrednio między klientami, ma charakter niesformalizowany -publiczny /regulowany/ ma charakter zinstytucjonalizowany i dokonywany jest na giełdzie lub na rynku poza giełdowym. Ze względu na uczestników i wielkość transakcji rynek dzielimy na hurtowy i detaliczny. |
27 Elementy rozliczeń międzynarodowych. W rozliczeniach międzynarodowych obowiązuje zasada zgodnie z którą w przypadku walut wymienialnych rozliczenia są przeprowadzane w walucie eksportera. Około 30 państw posiada całkowitą wymienialność walut tz że płatności w walucie danego kraju mogą być realizowane zarówno w zakresie transakcji bieżących jak i kapitałowych. Osoby fizyczne mogą gromadzić walory dewizowe bez ograniczeń, ale wywozić za granicę równowartość 500 EUR. Osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie eksportu mogą sprzedać uzyskane środki płatnicze bankowi dewizowemu po odpowiednim kursie obowiązującym tego dnia, a importer może nabyć owe środki w banku dewizowym wg obowiązującego kursu. Eksporter może także zachować obce środki płatnicze na swym koncie. Przedsiębiorstwa mogą dokonywać zakupów inwestycyjnych za granicą czyli mogą nabywać zagraniczne papiery wartościowe, udziały kapitałowe, nieruchomości dla potrzeb prowadzone działalności gospodarczej do kwoty 1 000 000 EUR pod warunkiem, że są realizowane w krajach OECD. Mogą również zaciągać pożyczki zagraniczne, ale muszą powiadomić o tym fakcie NBP jeżeli kwota pożyczki przekracza 10 000 EUR Za zgodą NBP przedsiębiorstwa polskie mogą również posiadać rachunki w bankach zagranicznych. W transakcjach handlu zagranicznego przedsiębiorstw wyróżniamy następujące formy płatności: wolnodewizową oraz kompensacyjną.
|
28Gospodarka finansowa przedsiębiorstw-cele funkcjonowania, kryteria oceny. Gosp. fin. przed. To czynności polegające na racjonalnym uruchomieniu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu. Jest to mechanizm ciągłego, odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów i dochodów oraz realizacji wydatków. Podstawowym celem przedsięb. jest dążenie do uzyskiwania wzrostu efektywności rozumianej jako stosunek pożądanej kategorii nadwyżki do zaangażowanego kapitału. Celem gosp. fin. przedsięg. jest również reprodukcja rozszerzona kapitału własnego, która jest realizowana w drodze bardzo zróżnicowanych operacji. Realizacja zadań rzeczowych, inwestycyjnych czy eksploatacyjnych jest obsługiwana przez gospodarkę finansową. Gospodarka fin. powinna być prowadzona racjonalnie. Powinna być zachowana płynność finansowa przed., obniżenie kosztów które mają istotne znaczenie i nie powodują ujemnych skutków . 1/Kryterium oceny wg płaszczyzny wewnętrznej / w sposób izolowany/i zewnętrznej. 2/Gosp fin przed funkcjonuje w warunkach gosp rynkowej j zależy w znacznym stopniu od ich form własności i form prawno-organizacyjnych. Procesy przepływów pieniądza są regulowane przez rynek oraz podlega regulacji państwa w postaci zasad, norm prawnych, organizacyjnych i instytucji ściśle związanych z finansami. 3/Procesy gosp w przed można wyodrębnić jako ruch rzeczy i wartości. Ruch okrężny kapitału pozwala na klasyfikację zjawisk finan które składają się z 3 elementów - prognozowanie i planowanie zjawisk finansowych - realizacja wcześniej zaplanowanych rozliczeń -obserwacja i analiza zaszłych zjawisk finansowych. |
29. Efektywność gospodarcza i finan przedsiębiorstwa /akumulacja fin, zysk, stopa zwrotu z kapitału/ Przed. może uzyskiwać przychody i dochody z różnych tytułów np. praw majątkowych, lokat pieniężnych, subwencji, darowizn, ale podstawowym przychodem jest utarg przedsięb. który jest rezultatem zrealizowanej sprzedaży. Utarg można podzielić na koszt i nadwyżkę. Akumulacja ze sprzedaży stanowi różnicę między utargiem, a kosztami odnoszącymi się do tego utargu. Po skorygowaniu jej o saldo zysków i strat nadzwyczajnych uzyskujemy akumulację z całokształtu działalności. Akumulacja ta składa się z podatku VAT akcyzy, zysku brutto. W przedsię wysokość akumulacji zależy od poziomu cen,kosztów,fizycznych rozmiarów sprzedaży, asortymentu sprzedaży. Zysk jest najbardziej ogólnym i wszechstronnym miernikiem oceny pracy przedsiębiorstwa. Zysk może motywować właścicieli kapitału i załogę do jego pomnażania. Zysk stanowi źródło samofinansowania rozwoju. |
30 System finansowy ubezpieczeń Ubezpieczenie jest instytucją, która ma znieść lub przynajmniej ograniczyć ciężar pewnych zdarzeń losowych, których ryzyko nastąpienia towarzyszy człowiekowi na każdym etapie jego życia. Ubezp. sprawia, że konsekwencje finansowe jakie musiałaby ponieść jednostka rozłożone są na wiele podmiotów. Ubezpieczenia dzielimy na ub. gospodarcze i społeczne. Ub. gospodarcze stanowią przedmiot działalności zakładów ubezpieczeń działających na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej i wiążą się z zawarciem stosownej umowy. Ub. osobowe to: -ub. na życie, ub. następst nieszczęśliwego wypadku, posagowe, rentowe, wypadkowe, chorobowe Ub. majątkowe obejmują ochroną majątek w postaci rzeczy lub sytuacji majątkowej. Ub. można podzielić również na: - obowiązkowe- wymagane przepisami prawnymi np. ub. odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych - dobrowolne- warunki ub ustala zakład ubezpieczeń. Ubezpieczenia spełnia 3 podstawowe funkcje: 1/ochronną zapewnia ub ochronę na wypadek pewnych zdarzeń 2/prewencyjną ub wymusza kontrolowanie ryzyka i podejmowanie działań 3/finansową system ub wpływa na finanse państwa i obywateli. Z jednej strony wiąże się to z uwolnieniem pewnych środków i wprowadzeniem ich do obrotu w formie inwestycji czy konsumpcji. Z drugiej strony na rynku pojawiają się z-dy ub jako podmioty gospodarcze które zatrudniają wiele osób, płacą podatki i inwestuja.
|
2