dr Adam Szymaniak

WNPiD UAM w Poznaniu

Studia Podyplomowe Zarządzania Zasobami Ludzkimi

1. NAJWAŻNIEJSZE WYMOGI TECHNICZNE

• Objętość pracy seminaryjnej: około 15-20 stron (1 800 znaków na stronie)

• Objętość pracy licencjackiej: około 50-60 stron (1 800 znaków na stronie)

• Objętość pracy magisterskiej: około 70-100 stron (1 800 znaków na stronie)

• Objętość pracy dyplomowej na Państwa studiach podyplomowych: 10-30 stron, w zależności od wybranego tematu, ujęcia problemu, przyjętej koncepcji, etc.

• Czcionka: 12'' Times New Roman

• Odstęp pomiędzy wierszami: 1.5

• Marginesy: 2.5 cm (góra, dół, prawy); 3 cm (lewy)

• Tekst wyjustowany

• Każdy rozdział w osobnym pliku (jest to pomocne przy dokonywaniu korekt i pracy nad tekstem. W ostatecznej jednak wersji - przeznaczonej do archiwum Uczelni - wszystkie poszczególne pliki należy połączyć w jeden)

• Koniecznie wyodrębnić w tekście wyraźne akapity

• Numerowanie stron: prawy dolny róg kartki; numeracja od pierwszej strony wstępu przy uwzględnieniu stron przed wstępem

• Opis tabel i wykresów: zob. materiał wzorcowy

2. PRZYPISY

Przygotowując pracę dyplomową wykorzystuje się rozmaite źródła i opracowania (encyklopedie, słowniki, bibliografie, podręczniki, monografie, artykuły naukowe i publicystyczne, internet itd.). Obowiązkiem autora jest wyczerpujące poinformowanie o ich wykorzystaniu w pro­wadzonych przez siebie badaniach. Informacje te zamieszcza się w formie przypisów, zwanych też odsyłaczami (czasem też odnośnikami).

Podstawowym celem przypisów w pracy dyplomowej jest potwierdzenie, że autor posiadł umiejętność dokumentowania wywodów i wniosków.

2.1. Rodzaje najczęściej stosowanych przypisów (wraz z propozycją zapisu)

1. źródłowe proste - informują o pochodzeniu przytaczanych sądów, opinii, statystyk, itp. Dotyczą m.in. monografii, artykułów naukowych, prac zbiorowych pod redakcją, raportów, opracowań, gazet.

np.

S. Gomułka, Teoria innowacji i wzrostu gospodarczego, PWN, Warszawa 1999, s. 88.

U. Płowiec, Handel zagraniczny Polski, „Ekonomista” 1997, nr 5-6, s. 606-607.

S. Mintaj, Inwestycje zagraniczne w Polsce, [w:] Transformacja w Polsce w latach 1990-2009, pod red. M. Monkiewicza, PWE, Warszawa 2010, s. 88.

C. Misio, Franchising jako metoda prowadzenia działalności gospodarczej, „Dziennik. Gazeta Prawna” z dnia 20.II.2009.

2. źródłowe rozszerzone - stosowane, gdy przywoływane poglądy są luźniej związane z omawianym problemem i nie przystają do zasadniczego toku wywodów. W przypadku umieszczenia w treści zasadniczej, wywód stałby się mniej przejrzysty i uległby rozerwaniu.

3. polemiczne - wskazują odmienne oceny bądź błędy zawarte w pracach różnych autorów,

np.

Trudno zgodzić się z poglądem, jakoby (…).

Autorzy przywoływanej publikacji nie wspominają jednak, że (…).

4. dygresyjne (erudyczne) - podkreślają dobre przygotowanie literaturowe i szerokie horyzonty intelektualne autora. Służą do zamieszczania uwag i spostrzeżeń nasuwających się piszącemu na marginesie głównego toku wywodu,

np.

Niektórzy politycy wykorzystują te kontrowersje do własnych celów politycznych. Przykładem służy (…).

Podobne zjawiska wielokrotnie stanowiły przedmiot pogłębionych analiz ekonometrycznych. Zob. m.in. (…).

5. odsyłające - odsyłają czytelnika do poprzednich lub następnych partii pracy

np.

Kwestia ta została szerzej omówiona w rozdziale II, s. 24-31.

Problemy i dylematy związane z karą śmierci stanowią przedmiot rozważań w rozdz. V, s. 66-79.

6. internetowe - zyskująca na popularności kategoria; często studenci uważają, iż internet może być jedynym źródłem pozyskiwania wiedzy przy pisaniu pracy dyplomowej. Pojawia się nowy rodzaj studenta: wikistudent. Z drugiej strony należy przyznać, iż w internecie znajdują się cenne e-booki, opracowania i raporty. Walorem nie do przecenienia jest ich aktualność.

Prawidłowo skonstruowany przypis internetowy powinien zawierać pełne rozszerzenie wraz z podaniem daty dostępu.

2.2. Technika konstruowania przypisów

Przypisy należy sporządzać dokładnie od strony technicznej. Co prawda obo­wiązują w tym względzie ogólne normy i zasady, jednak warto się upewnić, czy aby na pewno proponowany - chociażby w niniejszym skrypcie - wzorzec przypisów (tyczy się to i innych fragmentów tego opracowania, takich jak chociażby „bibliografia) jest tym, który akceptuje dany promotor.

• Ibidem i op. cit.

Wymieniając po raz pierwszy dane źródło czy pracę (opracowanie) stosuje się pełny opis bibliograficzny. Gdy wskazuje się tę samą prace po raz kolejny, stosujemy formy skrócone.

Wskazując pracę po raz pierwszy stosuje się zapis:

A. Nowak, Klimat dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Amiko, Poznań 2001, s. 21-22.

Gdy następuje odwołanie się do pracy cytowanej bezpośrednio w poprzednim przypisie:

Ibidem, s. 110.

Gdy następuje odwołanie się do pracy cytowanej wcześniej (nie bezpośrednio w poprzednim przypisie, lecz np. kilka stron wcześniej):

A. Nowak, Klimat dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce, op. cit., s. 28.

Niekiedy stosuje się następujące uproszczenie:

A. Nowak, op. cit., s. 28.

lub

A. Nowak, Klimat dla bezpośrednich…, op. cit., s. 28.

Należy jednak pamiętać, że skrót tytułu pracy musi być na tyle czytelny, by wskazywał, że doty­czy tej pracy, a nie innej tegoż autora.

Należy konsekwentnie stosować raz przyjęte podejście czyli przez całą pracę Ibidem i op. cit., a nie np. wymieszanie Tamże i op. cit.

• Podawanie nazw wydawnictw

Należy konsekwentnie podawać lub zaniechać podawania nazw wydawnictw.

• Numerowanie przypisów

Każdy rozdział (a także wstęp i zakończenie) należy traktować jako odrębną część, co skutkuje „nową” numeracją przypisów. Pamiętać przy tym należy, iż mimo że dane źródło przywoływaliśmy już w poprzedniej części, przypis konstruujemy jakbyśmy wskazywali pracę po raz pierwszy.

• Numer przypisu - przed kropką

• Miejsce przypisów w pracy dyplomowej

Przypisy mogą się w pracy znajdować w kilku miejscach:

1. na końcu całej pracy;

2. na końcu każdego rozdziału;

3. w miejscu odnośnika w tekście podstawowym pracy: metoda ta wymaga specjalnie skonstruowanego wykazu cytowanych prac. W literaturze przedmiotu funkcjonują one pod różnymi określeniami - najczęściej jako tzw. przypisy harvardzkie (zwane też oksfordzkimi, amerykańskimi);

4. na dole każdej strony: metoda najpowszechniejsza i polecana, gdyż czytelnik od razu widzi nie tylko wykaz wykorzystanych źródeł i opracowań, ale także sposób dokumentowania, jego bogactwo i niedostatki. Główny wymóg przy takiej konstrukcji polega na tym, żeby wszystkie odnośniki z tekstu na danej stronie miały swoje odpowiedniki we wszystkich przydanych im przypisach umieszczonych na tej samej stronie (lub przynajmniej, by się na tej stronie zaczynały, gdy mamy np. do czynienia z dłuższym przypisem dygresyjnym).

2.3. Przypisy a plagiat

Praca dyplomowa jest utworem w rozumieniu Ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku O prawie autorskim i prawach pokrewnych. Art. 115 tejże Ustawy głosi, iż: 1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. 2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.

Autorzy prac dyplomowych powinni także zwrócić uwagę artykuły: 29, 34, 81 i 82 wymienionej Ustawy, które głoszą:

Art. 29. 1. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.

2. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Art. 34. Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia twórcy i źródła. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 81. 1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

  1)   osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,

  2)   osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

Art. 82. Jeżeli osoba, do której korespondencja jest skierowana, nie wyraziła innej woli, rozpowszechnianie korespondencji, w okresie dwudziestu lat od jej śmierci, wymaga zezwolenia małżonka, a w jego braku kolejno zstępnych, rodziców lub rodzeństwa.

Z kolei Ustawa z dnia 15 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym stanowi w art. 217, iż: Nie stosuje się przedawnienia w odniesieniu do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec studenta, któremu zarzuca się popełnienie plagiatu.

Warto o tym pamiętać, zanim wykorzysta się dane źródło czy opracowanie, bez rzetelnego wskazania, kto jest jego twórcą.

3. SKRÓTY

Przyjąć należy, że gdy w pracy dyplomowej pojawi się ponad dziesięć skrótów nazw, terminów, jednostek, symboli itp. nie występujących w słowniku (powszechnie przyjęte skróty nie wymagają w ogóle wyjaśnienia), należy sporządzić i zamieścić kompletny wykaz użytych skrótów z podaniem ich znaczenia i pełnej nazwy.

W przypadku, gdy w pracy występuje mniej niż dziesięć skrótów wystarczy, że pierwszy raz użyje się pełnej nazwy i dokona w nawiasie zastrzeżenia o tym, że w dalszej części pracy stosowany będzie dany skrót, np.: Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka (dalej: USRR).

Rodzaje skrótów

1. skróty ogólnie przyjęte i nie budzące wątpliwości: por., zob., pt., tzn., tzw., tj., jw., itd., itp., i in., i nast., m.in., ok., br.;

2. skróty w opisach bibliograficznych: b.m. (bez miejsca), b.r. (bez roku), b.m. i r. (bez miejsca i roku), nlb (nieliczbowane);

3. skróty przy nazwiskach: ob., prof., dr, dr hab., mgr, inż., dyr., insp., red., gen., płk, mjr, por., ppor. (kwestia postawienia kropki i odmiany);

4. skróty występujące przy liczbach (arabskich i rzymskich): n.e., p.n.e., w., r., nr, t., cz., z., rozdz., ust., par., pkt., s., tabl., tab.;

5. skróty występujące przy jednostkach miar i wag: kg, dag, g, m, cm, mm, itd.;

6. skróty występujące przy jednostkach powierzchni i objętości: stosowanie frakcji zamiast np. 20 m kw.,

7. skróty występujące przy jednostkach pieniężnych, np. PLN (zł), gr., USD (dol.), DEM;

8. skróty liczebników rozwiniętych, np. mln, mld, tys..

Uwaga! Skróty w pkt. e) - h) można stosować jedynie przy liczbach napisanych cyframi.

Przy słownym wyrażaniu liczebników skróty te należy rozwijać, np. osiem milionów,

cztery decymetry, sześćset złotych.

9. skróty od nazw ogólnie znanych instytucji, np. NBP, PKO, WBK, PKP, PWE;

10. skróty oznaczeń geograficznych, np. wsch., zach., płd., płn.;

11. znaki: % i § oraz kwestia ich podwajania, np. §§ 8-10.

Uwaga! Nie należy tworzyć skrótów poprzez podawanie pierwszych i ostatnich liter skracanych wyrazów, np. W-wa, P-ń, s-ka, z-ca, v-prezes, v-dyr.

Skróty specjalne

• utworzenie wykazu skrótów,

• wyjaśnienie w tekście, np. bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ), jednostka gospodarki uspołecznionej (j.g.u.).

Obcojęzyczne prace, cytaty i opisy bibliograficzne

- stosujemy skróty właściwe dla danego języka,

- w przypadku tytułów, imion i nazwisk ukraińskich, rosyjskich itd. możliwe jest zastosowanie formy transkrybowanej, która powinna możliwie wiernie oddawać brzmienie nazwy w oryginale.

---