LOKALIZACJA CZYNNOŚCIOWA KORY MÓZGU:
- kora ruchowa pierwotna: ruchy zależne od naszej woli
- kora ruchowa wtórna: ruchy mimowolne
- pole Broka: odp. za mowę
- zakręt zaśrodkowy: kora czucia powierzchniowego i głębokiego
- kora słuchowa: mowa, głównie jej rozpoznawanie
- kora wzrokowa: w sąsiedztwie bruzdy ostrogowej, odp. za wzrok i ruchy zależne od kory wzrokowej
Pierwszorzędowa kora czuciowa (pola 1-3)
- → jądra brzusznego tylnego wzgórza
- ← droga korowo-rdzeniowa
- organizacja somatotopowa
Uszkodzenie:
- Niedoczulica - niemożność rozpoznawania dotykiem przedmiotów
- Astatognozja - niemożność określenia położenia kończyn w przestrzeni
Pola czuciowe kory mózgu
1. Drugorzędowa kora czuciowa (wzdłuż bruzdy bocznej)
2. Kora asocjacyjna (kojarzeniowa kora czuciowa)
- płacik ciemieniowy górny oraz pola 5 i 7
- → pola 3, 1 i 2 (pole 5)
- → pola 19 (pole 7)
Uszkodzenia płacika ciemieniowego górnego
- przeciwstronne zniesienia dyskryminacji czuciowe - stereognozja - zdolność do rozróżniania kształtów)
- statognozja - zaburzenie rozpoznawania ciała w przestrzeni
3. Kora asocjacyjna (kojarzeniowa kora czuciowa) - zakręt nadbrzeżny (pole 40)
- łączy informację czuciowe, wzrokowe i słuchowe
Uszkodzenie:
- apraksja ideokinetyczna (wyobrażeniowo-ruchowa) - niemożność wykonania skomplikowanych czynności ruchowych
- apraksja ideatoryjna (wyobrażeniowa) - niemożność zademonstrowania użycia przedmiotu
- aprakcja tworzowa - niemożność wykonywania ruchów twarzy na polecenie
- afazja wysepkowa - nieprawidłowe powtarzanie usłyszanej wypowiedzi
Apraksja - zaburzenie ruchu dowolnego, niemożność wykonania celowego ruchu
Afazja - osłabienie zdolności/niemożność komunikowania się za pomocą mowy lub pisma
4. Pierwszorzędowa kora wzrokowa (pole 17)
- → ciało kolankowate boczne
Uszkodzenia:
ubytki w polu widzenia (niedowidzenie połowicze jednoimiennego, po stronie przeciwnej do uszkodzenia)
5. Kora drugo- i trzeciorzędowa (pole 18,19)
Uszkodzenie:
- halucynacje wzrokowe
Pola czuciowe kory mózgu
6. Asocjacyjna kora wzrokowa (pola 39) - zakręt kątowy
- → pole 18 i 19
Uszkodzenia: nidowidzenie połowicze jednoimienne po stronie przeciwnej lub niedowidzenie kwadrantowe dolne
Zespół Gerstmanna
- niemoznośc rozróżniania strony prawej i lewej
- agnozja palców- niemożność rozpoznawania i nazywania palców
- agrafia niemożność pisania z zachowana możliwością kopiowania
- dyskalkulia - zaburzenia zdolności liczenia
7. Pierwszorzędowa kora słuchowa (pola 41, 42)
- → ciało kolankowate przyśrodkowe
Uszkodzenie:
częściowa głuchota
8. Asocjacyjna kora słuchowa (pole 22) -tylna część zakrętu skroniowego górnego (ośrodek czuciowy mowy Wernickego
- → ciało kolankowate przyśrodkowe
Uszkodzenie w półkuli dominującej
- afazja czuciowa Wernickego - trudności w zrozumieniu języka mówionego
- niemożność rozpoznawania akcentów i rytmu mowy
9. Kora smakowa (pole 43) - wieczko ciemieniowe i kora okołowyspowa
- → jadro brzuszno-tylno przyśrodkowe wzgórza
Uszkodzenie:
agustia - zaburzenie smaku (jeżeli obustronnie)
10. Kora przedsionkowa (pole 2) - zakręt zaśrodkowy
- → jadro brzuszno-tylno dolne i boczne wzgórz
Pola ruchowe kory mózgu
1. Pierwszorzędowa kora ruchowa (pole 4)
Uszkodzenie:
uszkodzenie neuronu ośrodkowego po stronie przeciwnej
2. Kora przedruchowa (pole 6)
- ← droga korowo-rdzeniowa
- reguluje napięcie mięsni proksymalnych i osiowych
Uszkodzenie
aprakcja współczulna - apraksja ruchowa w lewej dłoni
3. Dodatkowa kora ruchowa (pole 6) do przodu od płacika okołośrodkowego
- ← droga korowo-rdzeniowa
- odgrywa rolę w planowaniu ruchów złożonych
Uszkodzenie:
przejściowe zaburzenie mowy lub afazję
obustronne uszkodzenie powoduje zwiększenie napięcia mięśni zginaczy bez ich porażenia
4. Korowy ośrodek skojarzonego spojrzenia w bok (pole 8) tylna część zakrętu czołowego środkowego
- ← droga korowo-opuszkowa do ośrodków w moście
Uszkodzenie:
skojarzone zbaczanie gałek ocznych w stronę ogniska chorobowego
Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
1. Korowa przedczołowa (pole 9-12)
- → jądro przyśrodkwo-grzbietowe wzgórza
Uszkodzenie:
Zespół płata czołowego (Phineasa-Gage'a)
niewłaściwe zachowanie
trudności w przystosowaniu się
utrata inicjatywy
występowanie odruchu ssania, poszukiwania i chwytania
apraksja chodu - trudności w chodzeniu i staniu
nietrzymanie moczu
abulia - utrata zdolności do działania zależnego od woli
mutyzm akinetyczny - stan zbliżony do śpiączki tzw. połśpiączka
2. Pola ruchowe mowy Broki (pole 44, 45) - tylna część zakrętu czołowego dolnego
↔ pole czuciowe mowy Wernickego (22) - pęczek łukowaty
Uszkodzenie:
afazja ruchowa Broki - pacjent mówi wolno, z wysiłkiem ale rozumie mowę i język pisany
niedowład mięśni dolnej części twarzy i kończyny górnej po stronie przeciwnej
apraksja współczulna - niemożność pisania nieporażoną ręką
3. Pola czuciowe mowy Wernickego (pole 22) - tylna cześć zakrętu skroniowego górnego
↔ pole ruchowe mowy Broki (44, 45) - pęczek łukowaty
Uszkodzenie:
afazja czuciowa Wernikego - słabe rozumienie mowy, pacjent mówi szybciej niż normalnie ale ma problemy ze znalezieniem odpowiednich słów aczkolwiek osoba nie jest świadoma swojej choroby
4. Pęczek łukowaty (pole 22) - położony jest poniżej zakrętu nadbrzeżnego (pole 40) i wieczka czołowo-ciemieniowego
pole ruchowe mowy Broki (44, 45) ↔ pole czuciowe Wernikego
Uszkodzenie:
afazja wysepkowa - trudności z powtórzeniem usłyszanej wypowiedzi
afazja płynna - złe powtarzanie wypowiedzi
parafazja - podstawienie niewłaściwych słów w miejsce prawidłowych
- afazja nominatywna lub pamięciowa (anomia) - upośledzenie nazywania przedmiotów
Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
5. Ciała modzelowate
łączy obie półkule ale bez włókien spoidłowych z okolic ruchowych i czuciowych ręki oraz kory prążkowej
Uszkodzenie:
połowicza lewostronna dysleksja
Układ limbiczny
anatomiczne podłoże odpowiedzialne za wzorce zachowań i stanów emocjonalnych
odpowiedzialny z uczucia, łaknienie, podejmowanie walki, ucieczki i działań złożonych
← podwzgórze (ośrodki autonomiczne)
Ośrodki i połączenia układu limbicznego (cd)
1. Kora oczodołowo-czołowa (powonienie)
↔ jądro przyśrodkowe grzbietowe wzgórza, pole przegrodowe i podwzgórze (pęczek przyśrodkowy przodomózgowia)
2. Jądro przyśrodkowe grzbietowe wzgórza (zahamowanie emocjonalne i pamięć)
↔ kora oczodołowo-czołowa, przedczołowa oraz podwzgórze
3. Jądro przednie wzgórza
↔ jądro suteczkowate
← kora obręczy
4. Pole przegrodowe
- zakręt przykrańcowy i pole podspoidłowe, jądra przegrody
↔ jądro zespół hipokampa (sklepienie)
↔ jądro podwzgórze (pęczek przyśrodkowy przodomózgowia)
↔ uzdeczki (prążek rdzenny wzgórza)
5. Płat limbiczny
- pole podspoidlowe, zakręt przykrańcowy i obręczy, zakręt przyhipokampowy z hakiem, zespół jądra migdałowatego
Ośrodki i polaczenia układu limbicznego
5a. Zespół hipokampa (uczenie, pamięć, reakcja na zmiany otoczenia)
- zakręt zębaty, hipokamp, podkladka
↔ pole przegrodowe, jadra suteczkowate, kora śródwęchowa (p. 28)
→ kora kojarzeniowa mózgu (19, 22, 7), jądra przednie wzgórze
Uszkodzenie:
- niski próg aktywności padaczkowej
- zaburzenie pamięci i uczenia się
6. Ciało migdałowate (łaknienie, agresja)
→ opuszka i kora węchowa, podwzgórze
← kora kojarzeniowa, podwzgórze, pień mózgu i rdzeń kręgowy
Uszkodzenie:
- łagodność, utrata poczucia strachu
- nadpobudliwość seksualna
- żarłoczność
- ślepota psychiczna (agnozji wzrokowej - niemożność rozpoznawania obiektu za pomocą wzroku)
7. Podwzgórze
↔ pień mózgu i rdzeń kręgowy
Jądra limbiczne śródmózgowia
- pole brzuszne nakrywki ↔ pozostałe struktury układu limbicznego
- miejsce sinawe ↔ pozostałe struktury układu limbicznego
Obręcz
Uszkodzenie
- akineza - bezruch lub utrata zdolności do wykonywania ruchów
- mutyzm - stan zbliżony do śpiączki tzw. połśpiączka
- apatia - obniżenie nastroju
- analgezja - niewrażliwość na ból
Przednia część płata skroniowego (ciało migdalowate + hipokamp)
Uszkodzenie obustronne (zespół Kluver-Bucy'ego)
- ślepota psychiczna (agnozji wzrokowej - niemożność rozpoznawania obiektu za pomocą wzroku)
- żarłoczność
- potulność
- nadmierna aktywność seksualna
Ciała suteczkowate i jądra przyśrodkowe grzbietowe wzgórza
Uszkodzenie
Zespół Korsakowa (anamnestyczno-konfabulacyjny)
- amnezja - zaburzenia pamięci
- konfabulacje
- dezorientacja skroniowa - brak orientacji miejsca, czasu i przestrzeni