Spółka partnerska
Architekci, aptekarze, pielęgniarki oraz przedstawiciele innych wolnych zawodów, wymienionych w kodeksie spółek handlowych, mogą, od 1 stycznia 2001 r., prowadzić działalność w formie spółki partnerskiej. Jest to, zatem stosunkowo nowa instytucja prawna, choć obrosła już w "swoją" literaturę - wykaz niektórych tylko pozycji bibliograficznych znajduje się na dole strony.
Niniejsze opracowanie jest jedynie próbę przybliżenia - w formie pytań i odpowiedzi - kodeksowej regulacji dotyczącej spółki partnerskiej. Mam ponadto nadzieję, iż publikacja ta będzie zachętą do samodzielnej lektury ustawy.
Regulacje dotyczące spółki partnerskiej zawarte są w art. 86-101 k.s.h., jednak niezbędne są także odwołania do innych przepisów kodeksu spółek handlowych.
W szczególności na uwagę zasługuje art. 89 k.s.h., w świetle którego, w sprawach nieuregulowanych w art. 86-101 k.s.h. do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Spółka partnerska to spółka osobowa, która jest utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą (nazwą). Partnerami spółki mogą być przedstawiciele następujących wolnych zawodów: adwokat, architekt, aptekarz, lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarz, pielęgniarka, położna, inżynier budowlany, notariusz, radca prawny, księgowy, biegły rewident, doradca podatkowy, broker ubezpieczeniowy, rzeczoznawca majątkowy, rzecznik patentowy, tłumacz przysięgły. Spółka może powstać w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu.
Jaki charakter ma spółka partnerska?
Spółka partnerska jest spółką osobową, nie posiada, zatem osobowości prawnej. Wyposażona jest jednakże w podmiotowość prawną, - co oznacza, iż może we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. W szczególności spółka może nabywać we własnym imieniu własność nieruchomości oraz inne prawa rzeczowe. Może także być stroną w sądzie (jako powód, lub pozwany).
W literaturze podkreśla się szczególny charakter spółki partnerskiej, będącej odmianą (hybrydą) spółki jawnej.
Brak osobowości prawnej spółki partnerskiej skutkuje między innymi tym, iż spółka taka nie jest opodatkowana podatkiem od osób prawnych.
Jaki jest cel tworzenia spółki partnerskiej?
Spółkę partnerską tworzą wspólnicy (partnerzy) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własna firmą. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej (art. 86 k.s.h.).
Kto może być partnerem w spółce partnerskiej?
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, które są uprawnione (posiadają odpowiednie kwalifikacje) do wykonywania wolnych zawodów określonych w kodeksie spółek handlowych (k.s.h.) lub w odrębnej ustawie.
Ustawodawca nie definiuje pojęcia `wolny zawód', przedstawiając jedynie w art. 88 k.s.h. katalog zawodów należących do tej kategorii pojęciowej. Są to następujące zawody: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarza, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.
Spółka partnerska nie może być prowadzona jednoosobowo, ani też w sytuacji, gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki (art. 98 § 2 k.s.h.)
Jak kształtuje się odpowiedzialność majątkowa partnerów?
Cechą charakterystyczną spółki partnerskiej jest brak odpowiedzialności osobistej partnera za zobowiązania spółki:
powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce (partnerzy mogą jednakże w umowie spółki postanowić, iż jeden albo większa liczba partnerów będzie ponosiła odpowiedzialność nieograniczoną, tak jak wspólnik spółki jawnej)
jak również będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
Co powinna zawierać firma spółki partnerskiej?
Spółka partnerska prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać:
nazwisko co najmniej jednego partnera
dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska”. W obrocie dopuszczalne jest używanie skrótu sp. p.
firma powinna także zawierać określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
Warto pamiętać, iż zgodnie z art. 632 k.s.h., do czasu wydania przepisów dotyczących firmy i prokury pozostają w mocy przepisy o firmie i prokurze zawarte w kodeksie handlowym z 1934 r., z uwzględnieniem zmian przewidzianych w ustawie.
Jak spisać umowę spółki partnerskiej?
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, także wszelkie późniejsze zmiany umowy powinny być dokonane w tej formie.
Należy zaznaczyć, iż w myśl art. 9 k.s.h., zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników (partnerów), jednak umowa spółki może tą kwestie uregulować inaczej.
Do elementów koniecznych, które powinny znaleźć się w umowie spółki, należą:
określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
przedmiot działalności spółki,
nazwiska i imiona tych partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku gdy jeden albo większa liczba partnerów godzą się w umowie spółki na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej,
w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
firmę i siedzibę spółki,
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
określenie wkładów oraz wartości tych wkładów, wnoszonych przez każdego partnera.
Wszelkie zmiany powyższych danych powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu.
Ponadto umowa spółki może przewidywać, między innymi, iż:
prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi (art. 97 § 1 k.s.h.)
jeden albo większa liczba wspólników godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej (art. 95 § 2 k.s.h.)
określać prawo partnerów do reprezentowania spółki (art. 96 k.s.h.)
określać przyczyny rozwiązania spółki (art. 98 § 1 k.s.h.)
dopuszczać wstąpienie spadkobiercy do spółki w miejsce zmarłego partnera, z uwzględnieniem jednakże, iż spadkobierca jest osoba fizyczną posiadającą uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki (art. 101 k.s.h.)
Jak zarejestrować spółkę?
Dane, które powinny znaleźć się we wniosku o wpis do rejestru sądowego określa art. 93 § 1 k.s.h. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Wniosek należy złożyć w sądzie rejestrowym. Procedurę rejestracyjną reguluje Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.
Kto może reprezentować spółkę?
Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, jednakże umowa może stanowić inaczej (art. 96 § 1 k.s.h.). Szczegółowe przesłanki pozbawienia partnera prowadzenia spraw spółki określa art. 96 § 2 i 3 k.s.h.
Przedstawione powyżej przepisy art. 96 k.s.h. są wyłączone, jeżeli partnerzy w umowie spółki powierzyli prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki zarządowi. Do tak powołanego zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zawarte w art. 201-211 i art. 293-300 k.s.h.
Kto może prowadzić sprawy spółki?
Jak już wspomniano może to być zarząd, ustanowiony uprzednio w umowie spółki (art. 97 k.s.h.). Jednak generalnie należy zastosować w tym przypadku odpowiednio przepisy o spółce jawnej dotyczące stosunków wewnętrznych spółki. Na uwagę zasługuje art. 39 § 1 k.s.h., zgodnie z którym, każdy wspólnik (partner) ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.
Bliżej kwestie z tym zagadnieniem związane (np. w jaki sposób można odebrać wspólnikowi prawo prowadzenia spraw spółki, czy każdy wspólnik może wykonać tzw. czynność nagłą, kto powinien zasiadać w zarządzie) omawia w przystępny sposób K. Borowicz, tytuł artykułu podany jest w bibliografii poniżej.
Kiedy spółka ulega rozwiązaniu?
Przesłanki rozwiązanie spółki określa art. 98 § 1 i § 2 k.s.h. Do przesłanek tych należą:
przyczyny przewidziane w umowie spółki,
jednomyślna uchwała wszystkich partnerów,
ogłoszenie upadłości spółki,
utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu,
prawomocne orzeczenie sądu,
ponadto w sytuacji, gdy w spółce pozostanie jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń.
Natomiast w przypadku śmierci partnera, ogłoszenia upadłości partnera, czy wypowiedzenia umowy spółki przez partnera lub wierzyciela partnera, stosuje się przepisy art. 59-62 i art. 64-66 k.s.h.
Co się dzieje w przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnego zawodu?
W takiej sytuacji, zgodnie z art. 100 k.s.h., partner, który utracił uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu powinien wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki.
Jeżeli partner nie złoży pisemnego oświadczenia w określonym powyżej terminie, na podstawie art. 100 § 3 k.s.h., uważa się, że partner wystąpił ze spółki w ostatnim dniu tego terminu.
Zbycie praw i obowiązków partnera
Ogół praw i obowiązków partnera spółki partnerskiej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej ogół praw i obowiązków partnera może być przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników. W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej
Partner spółki partnerskiej nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Za pozostałe zobowiązania spółki partner odpowiada całym swoim majątkiem - jego odpowiedzialność jest subsydiarna - ponosi odpowiedzialność tylko wtedy gdy z majątku spółki wierzyciele nie zostaną zaspokojeni.
Udział w zyskach i stratach spółki partnerskiej
Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, każdy partner ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu, z zastrzeżeniem, że nie uczestniczy on w stratach powstałych w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Określony w umowie spółki udział partnera w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach.
Jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy partnera został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika.
Partner ma prawo żądać podziału i wypłaty całego zysku z końcem roku obrotowego, chyba że spółka poniosła stratę oraz corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od jego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.
Każdy partner ma prawo do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki.