Futura Biznes - Policealna Szkoła dla Dorosłych w Lublinie
Rok: 2012/2013
Kierunek: Technik BHP
Semestr: III
Przedmiot: Prawna ochrona pracy
Nauczyciel: Anna Stolarz
Termin realizowanych zajęć: 24.11.2012 r.
Państwowa Inspekcja Pracy
- ma status organu państwowego sprawującego w imieniu państwa kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy przez wszystkich pracodawców, nie podlega ona organom administracji państwowej
- ustawa z 13.04.2007 o PIP (Dz. U. Nr 89, poz. 589)
- jednostki organizacyjne: Główny Inspektor Pracy, okręgowe inspektoraty pracy
- Głównego Inspektora Pracy powołuje i odwołuje marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pracy, PIP podlega Sejmowi, nadzór nad jej działalnością sprawuje Rada Ochrony Pracy
- Główny Inspektor Pracy przedstawia Sejmowi, rządowi, Radzie Ochrony Pracy oraz podaje do wiadomości publicznej coroczne sprawozdanie z działalności inspekcji, wraz z wnioskami dotyczącymi przestrzegania prawa pracy
- organizacja PIP opiera się na terytorialnym podziale kompetencji, okręgowe inspektoraty pracy tworzy się dla jednego lub więcej województw
- do zakresu działania PIP należą nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy w tym przepisów i zasad bhp
- inspekcja pracy kontroluje legalność zatrudnienia także cudzoziemców
- inspekcja przeprowadza kontrolę pracodawcy z własnej inicjatywy lub na skutek skargi pracownika
- inspektor pracy w związku z kontrolą ma prawo do:
Wstępu na teren zakładu pracy i oględzin jego pomieszczeń, maszyn, urządzeń
Żądania od pracodawcy oraz osób przez niego zatrudnionych informacji i dokumentów akt osobowych, dowodów tożsamości w sprawach objętych kontrolą
Żądania dokumentów dotyczących budowy oraz uruchomienia zakładu, oraz próbek surowców i materiałów używanych w produkcji
W wyniku kontroli inspektor pracy może nakazać:
- usunięcie uchybień bhp
- wstrzymanie prac lub działalności powodujących bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników lub innych osób
- skierowanie do innych prac pracowników zatrudnionych wbrew obowiązującym przepisom
- wstrzymanie eksploatacji maszyn i urządzeń, gdy powoduje ona bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia
- wypłatę wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia należnego pracownikowi ze stosunku pracy (nakazy od 2-5 podlegają natychmiastowemu wykonaniu)
- inspektorowi służy prawo wystąpienia do pracodawcy o usunięcie stwierdzonych naruszeń, oraz w razie potrzeby o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych
- w postępowaniu przed organami Inspekcji stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego
- inspektorowi służy prawo nakładania mandatów i występowanie z wnioskami o ukaranie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika oraz za wykroczenia związane z wykonywaniem pracy zarobkowej , gdy ustawa tak stanowi, oraz udział w postępowaniu w tych sprawach przed sądem grodzkim w charakterze oskarżyciela publicznego
- inspektor ma prawo wnoszenia powództw, a za zgodą zainteresowanej osoby - uczestniczenia w postępowaniu przed sądem pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy
Społeczna Inspekcja Pracy
- zgodnie z ustawą z 24.06.1983 o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163) społeczna inspekcja pracy jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe, co w praktyce oznacza, że działa ona tylko w tych zakładach pracy w których są związki zawodowe
- zadania społecznej inspekcji pracy wykonują zakładowi, oddziałowi lub grupowi społeczni inspektorzy pracy wybierani przez pracowników
- pracowników czasie trwania kadencji oraz w okresie roku po jej zakończeniu pracownik pełniący funkcję społecznego inspektora pracy objęty jest ochroną przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę
- w przypadku stwierdzenia uchybień w zakresie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, społeczny inspektor pracy informuje pracodawcę o wykrytych nieprawidłowościach, zwraca uwagę pracownikom na wadliwość ich postępowania, występuje do kierownika właściwej komórki organizacyjnej o czasowe odsunięcie pracownika od pracy, wydaje zalecenie usunięcia uchybień
- pracodawca powinien zastosować się do takich zaleceń pod rygorem odpowiedzialności za wykroczenie, dotyczy to zaleceń prawomocnych tzn. tych od których pracodawca nie wniósł sprzeciwu do inspektora PIP, oraz tych które zostały utrzymane w mocy decyzją inspektora PIP
Literatura: L. Florek, Prawo pracy
Komisja BHP
- na pracodawcy zatrudniającym powyżej 250 pracowników ciąży obowiązek powołania komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, czyli konieczność jej powołania zależy wprost od stanu zatrudnienia u danego pracodawcy
- w skład komisji wchodzą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy i pracowników Wśród przedstawicieli pracodawcy w komisji powinni uczestniczyć:
• pracownicy służby bhp,
• lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami,
ze strony pracowników:
• społeczny inspektor pracy (jeżeli jest on powołany w danym zakładzie pracy).
- przewodniczenie Komisji, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, powinien objąć pracodawca
lub upoważniona przez niego osoba. Natomiast wiceprzewodniczącym zostaje społeczny inspektor pracy. Jeżeli u danego pracodawcy nie ma wybranego społecznego inspektora pracy, wówczas funkcję wiceprzewodniczącego pełni przedstawiciel pracowników
- w wyborze przedstawicieli pracowników uczestniczą:
• zakładowe organizacje związkowe,
• pracownicy w trybie przyjętym u danego pracodawcy, jeżeli u danego pracodawcy nie
działają organizacje związkowe
- do zadań Komisji BHP, które określone zostały w przepisach Kodeksu pracy, należą:
• dokonywanie przeglądu warunków pracy panujących w zakładzie pracy
• okresowa ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy
• opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy
pracy i chorobom zawodowym
• formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy
• współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy
- posiedzenia Komisji powinny odbywać się w godzinach pracy, co najmniej raz na kwartał
- pracownik uczestniczący w pracach komisji zachowuje prawo do wynagrodzenia
- w związku z realizacją swoich zadań Komisja ma prawo korzystać z ekspertyz lub opinii
specjalistów spoza zakładu pracy, jednak tylko w przypadkach uzgodnionych z pracodawcą,
ekspertyzy i opinie są wykonywane na koszt pracodawcy
- każdy pracodawca, bez względu na liczbę zatrudnionych osób, ma obowiązek
przeprowadzania z pracownikami konsultacji wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, a w szczególności tych, które dotyczą:
• zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów
technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać
zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników,
• oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz
informowania pracowników o tym ryzyku,
• tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz
wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy,
• przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,
• szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
- jeśli jednak u danego pracodawcy działa komisja bhp, konsultacje te mogą odbywać się w
ramach tej komisji
- przedstawiciele pracowników wchodzący w skład komisji, w przypadku przeprowadzania
powszechnych konsultacji bhp, korzystają z prawa przedstawiania wniosków w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, w szczególności zaś zapewnić, aby odbywały się one w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia.
- na umotywowany wniosek pracowników lub ich przedstawicieli, który dotyczy spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników, inspektorzy pracy przeprowadzają kontrole i stosują środki prawne przewidziane w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.
Odpowiedzialność porządkowa pracownika
Odpowiedzialność pracowników - polega na ponoszeniu przez nich wobec pracodawcy konsekwencji materialnych lub osobistych z powodu naruszenia obowiązków pracowniczych.
Odpowiedzialność pracodawcy - oznacza bądź występowanie po jego stronie określonych obowiązków, bądź ponoszenie przez niego ujemnych następstw z powodu naruszenia przepisów prawa.
Odpowiedzialność pracownicza
Odpowiedzialność porządkowa - polega na stosowaniu wobec pracownika sankcji typu represyjnego, tj. kar za naruszenie obowiązku przestrzegania porządku pracy.
Naruszenie obowiązków - obejmuje różnorodne zachowania określone w art. 108 KP
Kary porządkowe - kodeks pracy przewiduje w art. 108 KP dwa rodzaje kar porządkowych:
- niemajątkowe (upomnienie, nagana)
- majątkowe (kara pieniężna)
Pracownik może być ukarany karą upomnienia lub nagany za każde przewinienie porządkowe. Karę pieniężną - można wymierzyć tylko za nieprzestrzeganie przepisów bhp lub ppoż, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia bądź nietrzeźwość lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Tryb postępowania przy wymierzaniu kar orz ich uchylanie i zatarcie
Wymierzanie kar porządkowych należy do pracodawcy. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego oraz po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Zastosowanie kary może nastąpić dopiero po uprzednim wysłuchaniu pracownika. O zastosowaniu kary pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj i datę naruszenia obowiązków pracowniczych oraz informując o możliwości i terminie zgłoszenia sprzeciwu. Odpis zawiadomienia o ukaraniu składa się do akt osobowych pracownika.
W razie nieuwzględnienia sprzeciwu pracownika może on w ciągu 14 dni od zawiadomienia o tym fakcie wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary. Jeżeli sąd uzna, że zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisu prawa, to orzeka o uchyleniu kary.
Zatarcie nałożonej kary następuje po roku nienagannej pracy, kiedy to zgodnie z art. 113 § 1 KP, uważa się ją za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika.
Kodeks pracy
Służba BHP
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 02.09.1997 r. w sprawie służby bhp Dz.U. 1997.109.704
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 02.11.2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bhp Dz.U. 2004.246.2468
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29.06.2005 r. Dz.U.2005.117.986
- służbę bhp stanowią wyodrębnione komórki organizacyjne jednoosobowe lub wieloosobowe
- liczbę pracowników służby bhp ustala pracodawca biorąc pod uwagę stan zatrudnienia oraz występujące w zakładzie warunki pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe oraz uciążliwość pracy
- pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy
- pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników
- służba bhp podlega bezpośrednio pracodawcy, u pracodawcy będącego jednostką organizacyjną służba bhp podlega bezpośrednio osobie zarządzającej tą jednostką lub osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego, upoważnionej przez ten organ do sprawowania nadzoru w sprawach z zakresu bhp
Zakres działania służby bhp
przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę
bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń
sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bhp zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy
udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu oraz przedstawianie propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bhp
udział w ocenie założeń i dokumentacji dotyczących modernizacji zakładu pracy albo jego części, a także nowych inwestycji oraz zgłaszanie wniosków dotyczących uwzględnienia wymagań bhp
udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz innych urządzeń mających wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników
zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bhp w stosowanych oraz nowo wprowadzanych procesach produkcyjnych
przedstawianie pracodawcy wniosków dotyczących zachowania wymagań bhp na poszczególnych stanowiskach pracy
udział w opracowywaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarządzeń, regulaminów, instrukcji ogólnych dotyczących bhp oraz w ustalaniu zadań osób kierujących pracownikami w zakresie bhp
opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bhp na poszczególnych stanowiskach pracy
udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu wniosków wynikających z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków, oraz zachorowań na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków
prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bhp
udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą
doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej
współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bhp oraz zapewnienia właściwej adaptacji nowo zatrudnionych pracowników
współpraca z laboratoriami upoważnionymi, do dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, występujących w środowisku pracy, w zakresie organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów ochrony pracowników przed tymi zagrożeniami i warunkami
współpraca z laboratoriami i innymi jednostkami zajmującymi się pomiarami stanu środowiska naturalnego, działającymi w systemie państwowego monitoringu środowiska
współdziałanie z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, szczególnie przy organizowaniu okresowych badań lekarskich
współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy oraz z zakładowymi organizacjami związkowymi
uczestniczenie w konsultacjach w zakresie bhp oraz w pracach komisji bhp
inicjowanie i rozwijanie na terenie zakładu pracy różnych form popularyzacji problematyki bhp oraz ergonomii
Uprawnienia służby bhp
1.przeprowadzenie kontroli stanu bhp a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie
2. występowanie do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp
3. występowanie do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bhp
4. występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbania obowiązków w zakresie bhp
5. niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika lub innych osób
6. niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej
7. niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego lub innych osób
8. wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników lub innych osób
Pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów ds. bhp