nazwa	geologia	geomorfologia	gleby	hydrologia	flora	fauna	klimat	rolnictwo	przemysł	turystyka
Pobrzeża południowobałtyckie	Utwory polodowcowe, rzeczne, morskie i powstałe na skutek działalności wiatru. Nieliczne surowce mineralne: ropa naftowa, gaz ziemny, sole potasowe, piaskowce. Występuje obniżenie tektoniczne, które tworzy niecka szczecińska ograniczona przez wał kujawsko- pomorski oraz depresja perybałtycka oddzielająca wyniesienie Łeby od wyniesienia mazursko-suwalskiego.	Obszary równinne i pagórkowate o wysokościach do 100 m n.p.m. Brzegi piaszczyste (plaże i wydmy) oraz klifowe. Krajobraz mierzejowo- wydmowy, deltowy, bagienno-jeziorny, równin morenowych, kępy i jary	Bielice, gleby brunatne,torfowe i bagienne. Przy deltowatych ujściach Wisły i Odry także urodzajne mady	Znajdują się tu ujściowe odcinki Wisły i Odry. Licz-ne rzeki przymorskie wypływające z Pojezierza Pomorskiego.Jeziora po-brzeżne (Łebsko, Jamno, Gardno,Bukowno),obszar bagienno-torfowiskowe. Wody powierzchniowe mocno zanieczyszczone, a wody gruntowe płytkie i słone - jest to obszar deficytu wody pitnej.	Bory nadmorskie, głównie sosnowe, olszyny,buczyny i lasy mieszane; łąki bagienne i łęgowe, wrzosowiska i roślinność wydmowa. Chronione:mikołajek nadmorski, wydmuchrzyca,turzyca piaskowa,rosiczka, wrzosiec bagienny, storczyki,woskownica europejska,wiciokrzew	Zwierzęta typowo leśne: łosie,sarny,dziki, jelenie ,bobry,tury,jenoty, grono-staje,wydry;ptactwo wo-dne i drapieżne kormo-ran,bocian czarny,bielik, puchacz,kobuz,kania czarna,pszczołojad, orlik krzykliwy,rybołów, sokół wędrowny,orlik krzykli-wy; owady:kozioróg dębosz,jelonek rogacz	Morski, o łagodnych zimach i chłodnych latach. Ku wschodowi następuje wzrost kontynentalizmu klimatu. Występują bryzy, a jesienią i zimą częste sztormy	Przeważają uprawy ziemniaków i żyta oraz hodowla bydła. Na lepszych gle-bach uprawy psze-nicy i buraków cuk-rowych.W okolicach dużych miast rozwi-nęło się warzywnic-two.Dobrze rozwi-nięte rybołówstwo dalekomorskie i przybrzeżne	Dominuje przemysł elektro-maszynowy i przetwórstwo rybne. Rozwinięta rafineria gdańska. W regionie słupskim i koszalińskim jest pozyskiwane także drewno na eksport	Rozwija się głów-nie w lecie i ma charakter wypo-czynkowy.Powstał liczne miejsco-wości wypoczyn-kowe i kąpieliska. Występują także ciekawe atrakcje przyrodnicze i kul-turowe,kilkanaście latarni morskich. Parki narodowe: Woliński,Słowiński
Pojezierza	Utwory polodowcowe: piaski, żwiry, gliny i iły. Bogactwa mineralne: surowce budowlane (piaski, żwiry i gliny), ceramiczne (iły),sól kamienna, wapienie, węgiel brunatny i ropa naftowa. Pojezierza utworzone zostały na skutek działalności lądolodu skandynawskiego w czasie zlodowacenia bałtyckiego	Silnie urozmaicona, ma charakter polodowcowy.Główne elementy to: wały moren czołowych, równiny sandrowe, pradoliny i rynny polodowcowe. Występuje strefowość form polodowcowych. Krajobraz młodoglacjalny.	Przeważnie bielice, gleby brunatne i płowe. Na Kujawach i w okolicy Gniezna żyzne czarne ziemie	Liczne jeziora polodowcowe tworzące pojezierza.Sieć rzeczna ukształtowana przez lądolód-duże rzeki wykorzystują pradoliny, mniejsze dostosowały się do rzeźby terenu (spływają z moren przez sandry do pradolin i bezpośrednio do Bałtyku	Przewaga borów sosno-wych porastających pias-ki sandrowe i wydmy, także grądy na glebach brunatnych i torfowiska w zagłębieniach. Chronio-ne storczyki,lilia złoto-głów,rosiczka,widłak goź-dzisty zimoziół północny pełnik europejski,gożdzik siny,wawrzynek wilcze-łyko, mchy i wątrobowce	Typowo leśna: dzik, jeleń, sarna, lis, kuna, zając, wydra, bóbr. Ptaki: nur czarnoszyi, perkoz, orlik, kania, puchacz, myszołów, trzmielojad, żuraw, popielica, kuna domowa zimorodek, gągoł, rybitwa. Ryby: pstrąg, lipień, sieja, sielawa, troć, stynka, koza, różanka	Zróżnicowany. Na pojezierzu Wielko-polskim i Pomorskim o cechach morskich, na Mazurach o cechach kontynen-talnych.We wsch. Wielkopolsce zaczy-na się stepowienie. Opady średnio 600 mm rocznie	Najlepsze warunki na Pojezierzu Wiel-kopolskim-uprawy ziemniaków i bura-ków cukrowych, ho-dowla bydła i trzody chlewnej. W pozos-tałych żyto, len, ziemniaki, hodowla bydła. Rozwinięte rybołówstwo śródlądowe.	Głównie wydobyw-czy i przetwórczy, uwarunkowany występowaniem soli kamiennej,wa-pieni,węglabrunat-nego i ropy nafto-wej.W dużych miastach środków transportu,chemiczny i elektromaszynowy	Atrakcje turystyki letniej:urozmaicony krajobraz,liczne je- ziora i duże powie-rzchnie leśne. Okolice Gniezna bogate w zabytki. Parki narodowe: Drawieński,Wielko- polski, Wigierski, Bory Tucholskie.
Niziny środkowopolskie	Na powierzchni utwory polodowcowe rzeczne i jeziorne, równiny denudacyjne i akumulacyjne. Główne bogactwa naturalne to: rudy miedzi, węgiel brunatny, gaz ziemny, okruchowe surowce budowlane i ceramiczne.	Rzeźba staroglacjalna. Przeważają równiny rozcięte przez szerokie doliny rzeczne i pradoliny. Większość wyniosłości tworzą jedynie Wał Trzebnic-ki i Wzniesienia Łódzkie. Powszechne są też wydmy.	Przeważnie bielice, gleby płowe, bagienne, brunatne. W dolinach dużych rzek także mady	Duże rzeki mają charakter tranzytowy. Znaczne powierzchnie bagien i torfowisk, zwłaszcza we wschodniej części kraju. Brak pojezierzy.	Obszary o największym stopniu wylesienia w Polsce. Na piaskach ros-ną bory sosnowe. Wystę-pują resztki dawnych puszcz (Knyszyńska, Kampinoska, Białowies-ka).Chronione: brzoza niska, storczyk, obuwik, wełnianka, skalnica torfowiskowa, gnidosz królewski, wierzba borówkolistna	M.in. wydra, łoś, dzik, jeleń, sarna, ropucha paskówka, żółw błotny, żmija zygzakowata, orlik krzykliwy, żuraw, gęś gęgawa, zając, lis, bocian czarny, sokół wędrowny, myszołów, błotniak stawowy, żubr, ryś, koszatka, cietrzew, świstun, bekasik, kulik, ryby: certa, kiełb, śliz, sum, krągłouste	W zachodniej części o cechach oceanicznych, we wschodniej - kontynentalnych. Niewielkie opady (500 - 800 mm na rok). Wzrost rocznych amplitud temperatur ku wschodowi.	Dobre gleby i wa-runki klimatyczne na Nizinie Śląskiej i Wielkopolskiej.Uprawia się pszenicę, buraki cukrowe, rzepak i ziemniaki. Hoduje się bydło i trzodę chlewną. Wokół dużych miast rozwija się inten-sywnie warzywnic-two i sadownictwo.	Głównie w Łodzi, Wrocławiu, Warsza-wie, Białymstoku (środków transportu, elektromaszynowy, chemiczny, włókien-niczy).W rejonach wydobycia rud mie-dzi i węgla brunatne-go rozwinęło się górnictwo, hutnictwo i przemysł energe-tyczny.	Koncentruje się w dużych miastach cennych ze względu na liczne zabytki historyczne, działalność kulturową itd. Parki narodowe: Kampinoski, Biebrzański, Białowieski i Poleski.
Wyżyny	Różnorodne skały osadowe (piaskowce, zlepieńce, wapienie, margle).Liczne bogactwa mineralne:węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu, rudy żelaza, skały budowlane (piaskowce, zlepieńce) oraz surowce chemiczne (wapienie, gipsy i kreda). Wyżyny zostały wypiętrzone w trzeciorzędzie pod wpływem alpejskich ruchów górotwórczych.	Rzeźba silnie uroz-maicona,warunkowa-na występowaniem skał i przeszłością geologiczną. Teren przeważnie fałdzisty z wyraźnymi wyniosłoś-ciami powierzchni ziemi (Wyżyna Krakowsko-Często-chowska, Roztocze) oraz obniżeniami (Niecka Nidziańska)	Zróżnicowane zależnie od podłoża, na którym się rozwinęły (różne odmiany rędzin, czarnoziemy, gleby brunatne, mady, bielice	Sieć rzeczna rzadka, a cieki niewielkie i ubogie w wodę.W niektórych rejonach silne zanieczyszczenie wód. Jest to obszar źródłowy Warty, Pilicy, Nidy, Wieprza i Małej Panwi. Sztuczne zbiorniki wodne: Starachowicki, Poraj i stawy hodowlane w okolicach Krasnobrodu i Tomaszowa Lubelskiego.	Tereny przeważnie bezleśne. Resztki grądów, buczyn i puszcz jodłowych. Większe kompleksy leśne: Puszcza Świętokrzyska i Puszcza Solska. Chro-nione: storczyki,języcznik zwyczajny,obuwik,brzoza ojcowska, złocienie, jałowiec sawiny, rosiczki,widłak wroniec, wawrzynek wilczełyko, jaskier iliryjski, sierpik	Gatunki typowo leśne: dzik, żubr, lis, borsuk, sarna, tchórz, piżmak, łasica, salamandra plamista, wąż Eskulapa, , gil, dzięcioł, jastrząb, krogulec, pustułka, myszołów, orlik krzykliwy, płochacz, strzyżyk, mysikrólik, pluszcz, drozd skalny, padalec turkusowy, nietoperze, owady	Silnie zróżnicowany. W zach. Części występuje oddziaływanie morskich mas powietrza, a ku wsch. Wzrost kontynentalizmu klimatu. Warunki klimatyczne Wyżyny Śląskiej zostały silnie przeobrażone przez gospodarkę	Uwarunkowane występowaniem gleb i tradycjami. Najlepiej rozwinięte na Wyżynie Lubel-skiej, Kielecko- Sandomierskiej i w Niecce Nidziańskiej Uprawia się pszeni-cę, buraki cukrowe, rzepak,tytoń,chmiel. Rozwinięte warzywnictwo i sadownictwo	Silne zróżnicowanie regionalne. Najsilniej rozwinięty na Wyżynie Śląskiej, słabiej na Kielecko - Sandomierskiej i Lubelskiej. Uwarunkowany bliskością surowca (górnictwo, hutnic-two).W miastach także różne gałęzie przemysłu przetwór-czego i lekkiego	Głównie na obsza-rach słabo przek-ształconych, gdzie występują walory przyrodnicze i atrakcje kulturowe. Główne rejony to: Jura Krakowsko - Częstochowska Zamość,Lublin, okolice Kielc. Parki narodowe:Ojcowski, Świętokrzyski i Roztoczański
nazwa	geologia	geomorfologia	gleby	hydrologia	flora	fauna	klimat	rolnictwo	przemysł	turystyka
Kotliny podkarpackie	Zapadlisko podkarpackie wypełnione iłami i piaskami morskimi, na których zalegają osady rzeczne. Liczne surowce mineralne: sól kamienna, gips, siarka, gaz ziemny i ropa naftowa. Zwężenie obniżenia tektonicznego w rejonie Bramy Krakowskiej dzieli obszar na kotliny: Raciborską na zachodzie, Oświęcimską w centrum i Sandomierską na wschodzie.	Obszar równinny i falisty, otoczony wyraźnymi progami Pogórza Karpackiego i Wyżyn Polskich. Kotliny rozcięte przez karpackie dopływy Wisły, między którymi występują płaskowy-że. W Kotlinie Sando-mierskiej znajdują się duże pola wydmowe.	Przeważnie bielice, gleby brunatne i płowe. W południowej części Kotliny Sandomierskiej ciągnie się pas czarnoziemów na lessach	Region ten jest odwadniany przez Wisłę i jej karpackie dopływy. Występują tu często powodzie wiosenne i letnie. Pod Goczałkowicami zbudowano na Wiśle jezioro zaporowe, które zaopatruje w wodę Górny Śląsk. Charakterystyczne są liczne stawy rybne.	Region słabo zalesiony, zdominowany przez pola i łąki. Duże kompleksy leśne jedynie w Kotlinie Sandomierskiej na podłożu piaszczystym oraz na wschód od Krakowa. Głównie bory sosnowe, wzdłuż cieków wodnym łęgi, a na wyż-szych obszarach grądy. Lokalnie występują torfo-wiska niskie i zbiorowiska roślin piaskowych	Gatunki typowo leśne: dzik, żubr, lis, borsuk, sarna, tchórz, piżmak, łasica, myszołów, orlik krzykliwy, żubr, ryś, liczne owady i drobne bezkręgowce.	Łagodny, o cechach kontynentalnych. Kraina ta należy do najcieplejszych regionów w Polsce- przedwiośnie poja-wia się tu najwcześ-niej, lato jest długie i ciepłe jesień przy-chodzi późno, zimy niezbyt mroźne. Opady wahają się pomiędzy 600 a 800 mm rocznie	Uprawia się głównie pszenicę, żyto i ziemniaki, we wschodniej części podkarpacia hoduje się bydło a w rejonie Tarnowa- drób. Dobrze rozwinięte warzywnictwo i sadownictwo	Na zach. głównie przemysł energetycz-ny, chemiczny, elektromaszynowy i górnictwo. Na wsch. uwarunkowany blis-kością surowca (siar-ki,gipsu,gazu ziem-nego, soli kamiennej) Rozwinięte też przet-wórstwo tych surow-ców oraz przemysł elektromaszynowy i środków transportu	Najatrakcyjniejsze są miasta, w których występują cenne zabytki i obiekty kulturowe. Największe ośrodki turystyczne to Kraków, Wieliczka Sandomierz, Oświęcim, Rudnik- ośrodek wikliniarstwa. Nie ma parków narodowych
Sudety	Występują skały różnego wieku, tworzące tzw. Mozaikową budowę geologiczną. Typowe góry zrębowe. Liczne surowce mineralne: węgiel kamienny i brunatny, piaskowce, surowce skalne, marmur, bazalt, baryt, fluoryt, anhydryt itp. Granicę między Sudetami a Przedgórzem Sudeckim stanowi krawędź sudecka - wyraźny próg, sięgający do 300 m wysokości	Występują różne krajobrazy i formy terenu (masywy górskie, wzniesienia i stożki powulkaniczne, strome ściany skalne, kotły, duże kotliny śródgórskie). Przedgórze to obszar falisty z licznymi izolowanymi wzniesieniami, duże kotliny w Sudetach	W Sudetach przeważnie górskie, gleby brunatne i bielice. Na Przedgórzu czarnoziemy, gleby brunatne i płowe. W dolinach rzek utworzyły się mady.	Rzeki małe, należące głównie do dorzecza Odry. Zmienne stany wód w ciągu roku stwarzają zagrożenie powodziowe w kotlinach i na przedpolu gór. Nieliczne zbiorniki zaporowe. Niektóre rzeki silnie zanieczyszczone. Powszechne wody mineralne.	Występuje typowa piętro-wość roślinna (regiel dolny, regiel górny, kosodrzewina i hale). Są to przeważnie sztuczne zbiorowiska roślinne. Du-że powierzchnie zajmują lasy świerkowe, powsze-chne są też torfowiska charakterystyczna puszcza bukowo-jaworowa. Chronione są skalnice wierzbowe, wierzby lapońskie	Ochronie podlegają: drozd obrożny, siewka górska, muflony, cietrzewie, orzechówki, pliszki, pluszcze, puchacze, krogulce, żmije, zaskrońce, padalce, ryjówki górskie, koszatki, płochacze skalne, świergotki. Występują też ślimaki i owady, rzadkie gatunki pająków.	Kształtowany przez morskie masy powietrza. W Sudetach - typowo górski, chłodny i wilgotny, na Przedgórzu - ciepły i wilgotny. Występują typowe piętra klimatyczne. Często wieją wiatry halne.	W Sudetach słabo rozwinięte, uprawia się głównie żyto i ziemniaki, hoduje bydło i owce. Na Przedgórzu warunki korzystne dla rozwoju rolnictwa, uprawia się pszeni-cę, buraki cukrowe, hoduje się bydło. Dobrze rozwinięte warzywnictwo i sadownictwo	Silnie rozwinięty i zróżnicowany. Dominuje przemysł wydobywczy węgla brunatnego oraz surowców skalnych, energetyka, przemysł hutniczy, szklarski, przetwórczy,środków transportu,chemiczny włókienniczy i odzieżowy	Rozwinięta ze względu na walory przyrodnicze i kulturowe oraz dobrą bazę turystyczną. Głównie turystyka piesza i narciarstwo, coraz popularniejsza agroturystyka.Parki narodowe: PN Gór Stołowych i Karkonoski PN
Karpaty	Budowa geologiczna zróżnicowa-na. Karpaty zewnętrzne- łupki, piaskowce i zlepieńce (flisz); Karpaty Wewnętrzne-granity, piaskowce, wapienie. Typowe góry fałdowe. Bogactwa mineralne: ropa naftowa, gaz ziemny, wody mineralne i skały budowlane. Masyw tatrzański powstał w karbonie, ok.280 mln lat temu. Karpaty Zewnętrzne pochodzą z czasów alpejskich ruchów górotwórczych	Zróżnicowana, uwarunkowana przeszłością geologiczną. Karpaty Zewnętrzne: grzbiety górskie o kopulastych kształtach, kotliny śródgórskie. Karpaty Wewnętrzne: rzeźba wysokogórska (Tatry) oraz rozwinięta w skałach wapiennych (Pieniny)	Przeważnie górskie. Na podłożu wapiennym występują rędziny, w doli-nach większych rzek mady, zaś na Pogórzu Karpackim czarnoziemy rozwinięte na lessach	Główny obszar źródliskowy rzek polskich, należy prawie w całości do dorzecza Wisły. Zmienne stany wód w ciągu roku. Na większych jeziorach wybudowano jeziora zaporowe (Tresna, Porąbka, Czorsztyńskie, Rożnowskie, Czchowskie, Myczkowskie, Solińskie). Występują wody mineralne	Zróżnicowana w zależności od wysokości położenia. Występują wyraźne piętra roślinne: regiel dolny, regiel górny, kosodrzewina, hale i turnie. Dominują lasy świerkowe. Występuje tu limba, kosodrzewina, jałowiec, rogownica alpejska, na halach rosną krokusy i traworośla, murawy wysokogórskie	Małe zróżnicowanie, występują m.in. jelenie, sarny, dziki, wilki, rysie, kuny, wiewiórki, koszatki, wydry, rzadziej niedźwiedzie brunatne, żubry, żbiki, kozice, świstaki. Poza tym: orły przednie, puchacze, bociany czarne, głuszce, kruki, traszki karpackie, salamandry plamiste, kumaki, węże Eskulapa, żółwie błotne	Górski, zależy od wysokości nad poziomem morza. Występują wyraźne piętra klimatyczne, cechujące się spadkiem temp. i wzrostem ilości opadów wraz z wysokością.	Ograniczone słaby-mi glebami i nieko-rzystnymi warunka-mi klimatycznymi. Uprawia się ziem-niaki,żyto i owies,na lepszych glebach pszenicę.Rozwinięte warzywnictwo, sadownictwo i przetwórstwo warzyw i owoców. Hoduje się bydło i owce.	Głównie przemysł przetwórczy, środków transportu, elektromaszynowy, papierniczy, włókienniczy i odzieżowy. Słabo rozwinięte i zanikające górnictwo ropy naftowej, gazu ziemnego i surowców skalnych.	Największy region turystyczny w kra-ju. Rozwinięta jest turystyka piesza, samochodowa i stacjonarna, nar-ciarstwo i uzdrowi-ska. Główne regio-ny: Tatry, Pieniny, Bieszczady. Parki narodowe: Babio-górski, Magurski, Gorczański i Bieszczadzki

Pracę wykonała Ewelina Szczepaniak klasa 3d

Żródła: „Geografia 3. Podręcznik dla gimnazjum” (wyd. Wiking)

„Ekologia z ochroną środowiska” (wyd. Oświata)

„Geografia. Polska na tle Europy i świata” (wyd. eMPi_­­­­­2)

---