PRAWO WSPÓLNOT EUROPEJSKICH- prof. Jan Galster
RADA EUROPEJSKA.
Kompetencje. Rada jest najważ. organem decyzyjnym UE. Jest to jedyny organ UE. Pierwsze spotkanie odbyło się w 1961. W 1974 ówczesny prezydent Francji zaproponował zinstytucjonalizowanie tego gremium i uregulowanie częstotliwości spotkań. Koncepcja ta znalazła uznanie w 1986, kiedy to Jednolity Akt Europ. ostatecznie potwierdził funkcjonowanie RE. Od 2004 posiedzenia RE odbywają się tylko w Brukseli. RE jest instytucją mało sformalizowaną, niekadencyjną. RE pozostaje poza wszelką kontrolą formalną, co oznacza, że nie można zaskarżyć jej postanowień. Nie ma nawet takich kompetencji ETS. RE ma jedynie obowiązek przedkładania PE sprawozdania z każdego posiedzenia oraz corocznie sprawozdanie o postępie integracji w UE.
Skład. W skład RE wchodzą szefowie państw i rządów państw członkowskich i przewodniczący Komisji Europ. Towarzyszą im ministrowie spr. zagranicznych. RE zbiera się przynajmniej dwa razy w roku. Prezydentura Rady zmienia się co 6 miesięcy. Posiedzeniom RE przewodniczy szef rządu tego państwa, które aktualnie sprawuje prezydenturę UE.
Charakter prawny. Decyzje Rady są wiążące dla wszystkich państw członkowskich. Są one podejmowane albo jednomyślnie (każde państwo ma wówczas prawo weta), albo na naradzie większości kwalifikowanej, np. w kwestiach dotyczących wspólnego rynku, rolnictwa i handlu zagranicznego.
Do zadań RE należą w szczególności: 1) ustalanie głównych kierunków integracji europejskiej; 2) określanie ogólnych linii polityki Wspólnoty; 3) tworzenie nowych obszarów wspólnej działalności krajów członkowskich; 4) wykonywanie arbitrażu w kwestiach spornych, które nie zostały rozstrzygnięte w Radzie UE; 5) wyrażanie wspólnego stanowiska w odniesieniu do stosunków zewnętrznych.
Funkcje RE są okr. b. lakonicznie. Art.4 Traktatu o UE stanowi jedynie, że RE nadaje UE impuls niezbędny do jej rozwoju i określa główne wytyczne jej polityki.
PARLAMENT EUROPEJSKI.
Siedziba PE w Strasburgu, będącym miejscem sesji plenarnych, które dodatkowo mogą odbywać się w Brukseli. Sekretariat Generalny PE znajduje się w Luksemburgu.
W skład PE wchodzą wybrani w bezpośrednich wyborach powszechnych przedstawiciele narodów państw wchodzących do Wspólnoty.
Deputowani nie reprezentują parlamentów państw członkowskich, ale wszystkie społeczeństwa UE. Mandat deputowanego trwa 5 lat i może być odnowiony, kończy się wraz z końcem kadencji, złożeniem rezygnacji przez deputowanego lub jego śmiercią. Deputowany nie może być równocześnie członkiem rządu państwa członkowskiego, członkiem innej instytucji wspólnotowej, członkiem instytucji, która dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi dla wspólnot, członkiem dyrekcji ani urzędnikiem EBI, parlamentarzystą krajowym. Członkowie PE nie mogą być zatrzymani, rewidowani lub ścigani ze względu na wyrażane przez siebie poglądy. Podczas trwania sesji deputowani korzystają na terytorium narodowym z immunitetów, nie mogą się powoływać na immunitet jeśli zostaną złapani na gorącym uczynku. Immunitet może być uchylony.
Funkcje PE w I filarze: 1) F. opiniodawcza. Wg postanowień traktatowych opinie PE mogą mieć dwojaki charak. Czasami PE wydaje dobrowolnie swoją opinię, a czasami taka opinia jest wymagana przez procedurę. Np. PE opiniuje kandydatury nowych państw. 2) F. prawodawcza. PE jest organem współdecydującym. Wymagana jest zgoda PE na wejście w życie określonego aktu normatywnego. PE w zakresie tw. prawa nie posiada inicjatywy legislacyjnej. Ta inicjatywa leg. należy przede wszystkim do KE. 3) F. kontrolna. PE może zgłosić votum nieufności dla KE. Jeśli taki wniosek przejdzie większością 2/3 głosów wszyscy członkowie KE powinni podać się do dymisji. PE na wniosek ¼ swoich członków może ustanowić tymczasową komisję śledczą do badania wykroczeń lub niewłaściwego zarządzania. PE może przyjmować petycje w sprawach objętych działaniem WE. PE może kierować zapytania do członków KE, przewod. KE lub do całej KE. PE udziela absolutorium z wykonania budżetu. 4) F. kreacyjna. PE powołuje na 5 lat Rzecznika Praw Obywateli UE. RPO rozpatruje skargi obywateli UE, wykrywa nieprawidłowości w działaniu instytucji europ., rozpatruje wszelkie przypadki niewłaściwego zarządzania.
Organizacja wew. PE działa według zasad ustalonych w Regulaminie PE przyjętym większością głosów jego członków. PE odbywa coroczną sesję, zbierając się w drugi wtorek marca, zaś na żądanie większości swych członków, Rady lub Komisji PE może zebrać się na sesję nadzwyczajną. Na początku każdej sesji ustalany jest kalendarz prac PE. Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień traktatów, PE podejmuje uchwały większością głosów, niektóre postanowienia traktatu wymagają 2/3 lub 3/5 oddanych głosów. Większość kwalifikowaną przewidują traktaty m.in. dla post. w sprawach przyjęcia budżetu i przy głosowaniu votum nieufności dla Komisji. Obrady PE są w zasadzie otwarte, na jawnym posiedzeniu PE przeprowadza dyskusję nad corocznym sprawozdaniem Komisji.
Organy wew. PE spośród swoich członków wybiera przewodniczącego i prezydium, a także ma możliwość wyboru 14 wicep. PE. Przewod. i wicep. wybierani są na 2,5 roku.
Struktura organizacyjna PE: prezydium, przewod., konferencja przewodniczących, frakcje polityczne, komisje, Sekretariat Generalny, stałe delegatury. Prezydium składa się z przewod., 14 wicep. i 5 kwestorów, którzy mają głos doradczy. Prezydium ma do wykonania zadania finansowe, adm. i organiz., powołuje Sekretarza Generalnego. Przewod. PE kieruje działaniami Parlamentu i wszystkimi ciałami organizacji wew. powstałymi na mocy Regulaminu, prowadzi obrady PE i reprezentuje go na zewnątrz. Konferencja przewod. składa się z przewod. PE i przewodniczących frakcji, deputowani nie zrzeszeni mogą delegować do tego grona dwóch przedstawicieli. Członkowie PE tworzą frakcje według przynależności partyjnej, większość członków PE zrzeszona jest we frakcjach politycznych, ale są też deputowani, którzy biorą udział w pracach PE jako posłowie nie zrzeszeni. W PE funkcjonują komisje stałe i zmienne. Obecnie 17 stałych, które powoływane są na początku sesji PE na okres 2,5 roku, a liczba miejsc w każdej z nich przydzielana jest poszczególnym frakcjom politycznym w drodze ustaleń między nimi. Istnieje również zmienna liczba komisji tymczasowych, które mogą być powoływane przez PE w każdym czasie na okres 1 roku. Stałe komisje spotykają się raz w miesiącu, a ich posiedzenia są jawne, chyba że ich członkowie zadecydują inaczej, quorum stanowi zazwyczaj ¼ członków komisji, chociaż możliwe są wyjątki.
RADA UE.
Jest zasadniczą instytucją prawotwórczą we wspólnotowym systemie instytucjonalnym. Posiada również kompetencje wykonawcze. Składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich szczebla ministerialnego upoważnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu danego państwa. Każde państwo członkowskie ma po jednym przedstawicielu w Radzie. Członek Rady może być zastąpiony przez innego członka. Sytuacja taka określana jest jako przekazywanie głosu, ograniczonego jednak do reprezentowania tylko jednego z pozostałych członków Rady.
Organizacja wew. Rady. Każde państwo członkowskie przewodniczy Radzie przez 6 miesięcy. Jest zwoływana przez przewod. z jego inicjatywy, na wniosek jednego z jej członków lub na wniosek Komisji. Działa zgodnie z postanowieniami traktatów założycielskich i Regulaminu. Posiedzenia odbywają się w Brukseli, a niekiedy w Luksemburgu. Posiedzenia co do zasady są zamknięte. Radę wspomaga Sekretariat Generalny. Za przygotowanie prac Rady odpowiedzialny jest COREPER- Komitet Stałych Przedstawicieli.
Podejmowanie decyzji. Procedura: 1) większości zwykłej, 2) kwalifikowanej, 3) jednomyślności. 1) Każde państwo członkowskie ma jeden głos. 2) Poszczególnym państwom członkowskim przysługuje określona liczba głosów, która zależy przede wszystkim od potencjału demograficznego z danego państwa. 3) Żadne państwo nie może oddać głosu przeciw. Wstrzymanie się od głosu nie wstrzymuje podjęcia uchwały w tym trybie. Jeżeli jakiegoś państwa nie ma na posiedzeniu i nie przekazało swego głosu innemu państwu, nie można podjąć decyzji.
Funkcje RUE. Zapewnia koordynację ogólnej polityki gospodarczej państw czł. Ma uprawnienia do podejmowania decyzji (decyduje o środkach prawnych, które mają zapewnić realizację celów zawartych w traktatach) i do wykonywania decyzji. Mianuje członków TO, może zmieniać liczbę rzeczników generalnych ETS. Powołuje również członków innych, poza głównymi, instytucji i ustala ich regulaminy i statuty. Może ponadto kontrolować niektóre działania Komisji, jak też żądać od niej podejmowania działań. Uczestniczy w kontroli realizacji budżetu. Może wnieść skargę do ETS o stwierdzenie nieważności aktu pochodnego prawa wspólnotowego oraz na bezczynność instytucji. W zakresie spraw II filaru: podejmuje decyzje potrzebne do określenia wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa na podstawie wytycznych RE, zaleca RE wspólne strategie, zapewnia jedność, spójność i skuteczność działania UE. W zakresie spraw III filaru m.in.: stanowi forum informacji, konsultacji i koordynacji działań państw członkowskich, uchwala akty dotyczące współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, określa warunki dla wspólnych działań państw członkowskich.
KOMISJA EUROPEJSKA.
Jest to organ wykon.- zarządz. Siedzibą KE jest Bruksela. Niektóre generalne dyrekcje i służby adm, KE obradują w Luksemburgu.
Status komisarza. Komisja liczy 25 członków. Traktaty formułują 3 pozytywne przesłanki nominacji komisarzy: ogólne kwalifikacje, obywatelstwo państwa czł., niezależność. Powołani członkowie posiadają status międzynarodowych funkcjonariuszy i nie mogą być odwołani przez rządy państw czł. Członkowie Komisji mianowani są na okres 5 lat. Reelekcja jest możliwa. Traktaty założycielskie wymagają całkowitej niezależności od kandydatów. Członkom Komisji nie wolno wykonywać dział. zawodowej. Zdjęcie z urzędu może nastąpić z powodu utraty zdolności do pełnienia funkcji lub z powodu dopuszczenia się poważnego wykroczenia. Powołanie. Rządy państw czł. wyznaczają, za wspólną zgodą, kandydatów po wyrażeniu aprobaty przez PE.
Skład KE. Przewodniczący przewodniczy obradom, pełni funkcje reprezentacyjne, koordynuje prace Komisji. Wiceprzewodniczący (2) nie posiadają własnych uprawnień. Członkowie Komisji nie są związani poleceniami lub instrukcjami przewod. Komisja ma char. kolegialny.
Organy pomocnicze to: 8 służb specjalnych o char. adm.-tech., Generalny Sekretariat, Służba Prawnicza, Służba Rzeczników KE, Służba Tłumaczy, Służba Obsługi Konkurencji, Urząd Statystyczny, Urząd Oficjalnych Publikacji. Są one tworzone na podst. wew. uchwał.
Uchwały KE dochodzą do skutku bezwzg. większością głosów ogólnej liczby członków. Oprócz ustnej procedury Regulamin Komisji przewiduje także procedurę obiegową i tryb delegacji podejmowania uchwał. Metoda obiegowa polega na skierowaniu do Komisji przez Sekretariat Gen. projektów uchwały do poszczególnych komisarzy, którzy mogą zgłaszać zastrzeżenia i wnioskować o ustne rozpatrzenie projektu. Procedura delegacji- specjalne upoważnienie komisarza przez Komisję do podejmowania w jej imieniu i przy zastrzeżeniu jej kontroli okr. rozporządzeń i aktów adm.
Funkcje KE. Art.211 Traktatu ustanawia kilka zadań KE: kontrola stosowania prawa europ., aktywizacja integracji europ., realizacja delegowanych przez Radę komp. wykon. Ponadto KE reprezentuje Wspólnoty w państwach czł. Wykonuje budżet i ponosi odp. przed PE za jakość tego wykonania. Administruje funduszami strukturalnymi. Negocjuje umowy, traktaty akcesyjne. Reprezentuje UE w organiz. międzynar. Wykonuje czynne i bierne pr. legacji. Wszczyna post. przeciwko państwu czł., które nie wypełnia zobow. traktatowych, post. o unieważnienie aktów pr. UE. Wnosi skargi na bezczynność Rady i PE. Sprawuje nadzór nad wykonywaniem orzeczeń ETS. Wydaje dyrektywy, rozp., decyzje, zalecenia i opinie. Na zasadzie wyłączności dysponuje inicjatywą ustaw. Tworzy program prawodawstwa ze szczególnym harmonogramem realizacji i uzgadnia go z PE. Sporządza raport o gotowości do członkostwa. Może samodzielnie stosować różnego rodzaju klauzule ochronne i derogacyjne.
EUROP. TRYB. SPRAW.
Organizacja wew. ETS liczy 25 sędziów powołanych na 6 lat z możliwością odnowienia kadencji. Sędziowie ETS wybierają ze swego grona przewod. Tryb. na trzyletnią kadencję. Na stanowisko sędziego ETS mogą być powołani tylko obywatele państw czł. Prawo stawia wysokie wymagania kandydatom. Muszą to być osoby gwarantujące niezależność działania, spełniające w sądowym prawie ustrojowym własnego kraju przesłanki powoływania na najwyższe stanowiska sądownicze albo będące najwybitniejszymi autorytetami w dziedzinie prawa. Tryb. działa z reguły na posiedzeniach plenarnych. Może orzekać w pełnym składzie, w składzie Wielkiej Izby bądź w składach trzy- i pięcioosobowych. Działalność Tryb. jest wspierana przez ośmiu rzeczników generalnych.
Status prawny rzeczników jest identyczny ze statusem sędziów ETS, identyczny jest też tryb ich powoływania i kadencja. Funkcja rzecznika jest b. istotna dla możliwości działania ETS. Zadaniem rzecznika jest przygotowanie w danej sprawie tzw. wniosku końcowego. Taki wniosek jest konkretną propozycją zakończenia sprawy przed Tryb. Ustalenia wniosku końcowego rzecznika nie są wiążące dla Tryb.
Rzecznicy, jak i sędziowie ETS nie mogą prowadzić jakiejkolwiek dz. politycznej i zawodowej, ani też piastować jakiegokolwiek innego stanowiska z wyjątkiem zawodu nauczyciela akad. Członkowie ETS są chronieni immunitetem procesowym, także po zakończeniu mandatu.
Procedura post. przed ETS Pierwszym etapem inicjującym procedurę jest wpłynięcie pozwu do Tryb. Etap drugi składa się ze sprawnie przeprowadzonej rozprawy ustnej o char. jawnym. Rozprawę kończy prezentacja opinii rzecznika. Narada sędziów, która odbywa się po zakończeniu rozprawy, ma char. tajny. Na końcu formułowana jest sentencja orzeczenia. ETS zajmuje się także sprawami b. specyficznymi, orzekając w trybach szczególnych, zwłaszcza w przedmiocie pytań prejudycjalnych. Siedzibą ETS jest Luksemburg.
Kompetencje ETS: 1) ETS pełni rolę strażnika pr. wspólnotowego w zakresie niewypełniania zobow. traktatowych przez państwa; 2) komp. w zakresie kontroli legalności aktów tzw. wtórnego pr. wspólnotowego; 3) komp. w zakresie wydawania orzeczeń wstępnych; polega to na tym, że jeśli przed sędzią powszechnym sądu krajowego stosującego prawo wspólnotowe zostaną podniesione wątpliwości co do jego wykładni, sędzia taki może, a jeśli orzeka w ostatniej inst. Musi, zawiesić post. i zwrócić się do ETS o orzeczenie co do rozumienia albo obowiązywania pr. wspólnotowego; takie orzeczenie ETS jest wiążące w danej sprawie; 4) komp. w zakresie stwierdzania przez ETS bezczynności instytucji wspólnotowych; 5) komp. w zakresie orzekania o odp. odszkodowawczej WE. ETS spełnia funkcje sądu konst., międzynar., gosp., adm. oraz sądu pracy.
SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI.
Wobec przeciążenia ETSu wraz z utworzeniem Sądu Pierwszej Inst. W ograniczonym i ściśle okr. zakresie przekazano jemu kognicję uwzględniającą nast. zakresy orzekania: 1) spory pomiędzy Wspólnotami i ich funkcjonariuszami; 2) spory osób pr. i fiz. z organami Wspólnot w zakresie prawa o konkurencji i powództwa o ustalenie zaistnienia dumpingu; 3) spory o odszkodowania z tyt. odp. deliktowej za szkody wyrządzone osobom fiz. i pr. działaniami organów albo funkcjonariuszy Wspólnot; 4) jest właściwy do rozpoznania skarg wniesionych przeciwko orzeczeniom izb sądowych, tworzonych na mocy art.225a TWE; 5) jest właściwy do rozpoznawania pytań prejudycjalnych przedkładanych na mocy art.234 TWE. W Sądzie nie istnieje instytucja rzecznika generalnego. Od 1 maja 2004 skład Sądu uległ powiększeniu do 25 sędziów mianowanych w następstwie wzajemnego porozumienia państw czł. Sędziowie są mianowani na 6 lat. Na czele sądu stoi wybierany z grona sędziów, przez nich samych, Prezes Sądu. Jego kadencja trwa 3 lata, ale może być przedłużona. Sąd obraduje w izbach trzy i siedmioosobowych, ale może też orzekać na posiedzeniach plenarnych w pełnym składzie. Od orzeczenia Sądu stronie służy odwołanie do ETS. Sąd Pierwszej Inst. ma swoją siedzibę w Luksemburgu. Od wejścia w życie Traktatu z Nicei Sąd Pierwszej Inst. otrzymał status instytucji wspólnotowej i nabrał charakteru samodzielnego.
TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY.
TO zajmuje się kontrolą finansową działalności Wspólnot. Jako taki musi posiadać niezależność w tym zakresie uchwalania własnego budżetu i regulaminu wew. W swojej działalności TO może liczyć na współpracę z innymi organami wspólnotowymi oraz z krajowymi instytucjami kontroli, które powinny udzielać TO koniecznej pomocy. Tryb. ma obow. przedstawiania instytucjom Wspólnot coroczne sprawozdania. TO składa się z 25 członków mianowanych na mocy decyzji Rady, podjętej większością kwalif., po zasięgnięciu opinii PE i po uwzględnieniu wniosków złożonych przez państwa czł., spośród kandydatów, którzy w swoich krajach macierzystych pełnili znaczące funkcje w organach kontrolnych i mają w tym zakresie szczególne kwalifikacje. W skład TO wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa czł. Kadencja członków TO trwa 6 lat, ale Tryb. odnawia skład stopniowo. Przyznana została jemu komp. dokonywania tzw. kontroli generalnej finansów Wspólnot. Siedzibą TO jest Luksemburg. Tryb. składa się z grup audytowych, w składzie których zasiada po 3-4 członków. Funkcjonuje też grupa wiodąca tzw. sztabowa, składająca się z przewod. TO i przedstawiciela każdej grupy audytowej.
ORGANY POMOCNICZE WE.
Komitet Ekon.- Społeczny. W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele różnych grup społecznych i zawodowych, np. przedsiębiorców, producentów, rolników, kupców itd. Komitet liczy 317 członków. Członkowie Komitetu są mianowani na okres 4 lat, na wniosek państwa czł. Rada stanowiąc większością kwalif. przyjmuje listę członków sporządzoną zgodnie z propozycjami każdego z państw czł. Mandat członków Komitetu może być odnowiony. Komitet dokonuje wyboru ze swego grona przewod., dwóch wiceprzewod. oraz członków prezydium, którego kadencja trwa 2 lata. Komitet utworzył ponadto 6 sekcji specjalistycznych, posiadających swoją reprezentację w Prezydium Komitetu. Zadaniem Prezydium jest organizowanie i koordynacja prac Komitetu oraz wyłanianie grup roboczych, których zadaniem z kolei jest przygotowanie opinii. Komitet jest forum konsultacyjnym Wspólnot dla Rady oraz dla Komisji, które korzystają z tych konsultacji w trakcie trwania procesu decyzyjnego w trybie obligatoryjnym albo fakultatywnym. Komitet może zgłaszać opinie z własnej inicjatywy. Z reguły Komitet obraduje co miesiąc na sesjach trwających ok. 1 tygodnia. Opinie Komitetu nie są wiążące i mają charak. techniczny.
Komitet Regionów ma charak. doradczy. Składa się z przedstawicieli wspólnot regionalnych i lokalnych, posiadających mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej bądź odpowiedzialnych politycznie przed wyborczym zgromadzeniem. Członkowie Komitetu, a także w równej liczbie ich zastępcy są mianowani na okres 4 lat, na wniosek odpowiednich państw czł. Ich mandat może być odnowiony. Obowiązuje zasada incompatibilitas, wyraźnie zabraniająca łączenia mandatu członka Komitetu z mandatem członka PE. Członkowie Komitetu Regionów w wykonywaniu swych obow. są niezależni, działając w ogólnym interesie Wspólnoty. Komitet liczy 317 członków. Członkowie Komitetu wybierani są spośród grona polityków z okręgów miejskich, regionów, mogą zostać członkami tego gremium także przewodniczący regionów, deputowani do parlamentów lokalnych, członkowie rad miejskich, prezydenci lub burmistrzowie znaczących miast. Zadaniem głównym Komitetu jest formułowanie opinii niezbędnych dla realizacji celów wspólnot przez ich statutowe organy. Opinie Komitetu są obligatoryjne np. w kwestii Europ. Funduszu Rozwoju Regionalnego, w sytuacjach pozostałych konsultacje są fakultatywne. Komitet może także przedkładać opinie z własnej inicjatywy.
ORGANY WYSPECJALIZOWANE WE.
Europ. Instytut Monetarny. Był to organ o przejściowym charak., działający do chwili utworzenia w 1999r. Europ. Banku Centralnego. Zadaniem Instytutu było koordynowanie polityki monetarnej WE dla zapewnienia stabilizacji cen, a także wykonanie prac koniecznych dla utworzenia Europ. Systemu Banków Centralnych.
Europ. Bank Centralny. Zajmuje się wszystkimi sprawami związanymi ze wspólną walutą. Został utworzony na podstawie przepisów TUE. EBC został także powołany do określania ram i realizacji polityki gosp. i pieniężnej UE. EBC jest bankiem emisyjnym dla wspólnej waluty państw należących do WE, jaką jest euro, ale też organem prawotwórczym i inicjatywnym w zakresie tworzenia prawa wspólnotowego w sferze polityki finansowej i monetarnej. EBC sprawuje nadzór nad instytucjami kredytowymi i finansowymi państw czł. Może wydawać rozp. mające powszechny zasięg obowiązywania oraz wiążące bezpośrednio we wszystkich państwach czł. EBC musi składać co roku PE, Radzie, Komisji i RE sprawozdania ze swojej działalności i wykonania polityki pieniężnej Wspólnot. EBC jest niezależny w wykonywaniu swych obow. Jednym z głównych zadań EBC jest kontrolowanie i utrzymywanie stabilności cen w obszarze euro przy równoległym zachowywaniu siły nabywczej wspólnej waluty.
Europ. Bank Inwestycyjny. Jego siedzibą jest Luksemburg. EBI posiada własną osobowość prawną, a jego zadaniem jest działanie na rzecz przyczyniania się do zrównoważonego i stabilnego rozwoju wspólnego rynku w interesie WE. W ramach swojej działalności Bank może udzielać pożyczek i gwarancji finansowych dla rozmaitych projektów we wszelkich sektorach gospodarczych. Zasadniczym zadaniem EBI jest inwestowanie w projekty, które mają na celu przyczynianie się do osiągania celów UE. Nie jest on instytucją o charak. zarobkowym, więc nie pozyskuje żadnych środków z rachunków oszczędnościowych albo bieżących. Nie korzysta z funduszy pochodzących z budżetu UE, lecz jest finansowany z pożyczek zaciąganych na rynkach finansowych przez państwa czł. będące akcjonariuszami banku.
Komitet Gosp.- Finansowy został wdrożony w 1999r. Składa się z 32 czł. powoł. na 2 lata Zadaniem Komitetu jest doskonalenie koordynowania polityki gospodarczej państw czł. WE, monitorowanie i nadzorowanie ich syt. monetarnej i kondycji finansowej, a także ogólnego systemu płatności państw czł. Ponadto zad. Komitetu jest przygotowanie opinii w tych wszystkich sprawach na wniosek Rady, Komisji, a także z własnej inicjatywy.
CECHY SUPRANACJONALNOŚCI.
Wspólnoty, wobec klasycznych organizacji międzynar., wyróżnia supranacjonalność (ponadpaństwowość). Ponadpaństwowy, z uwagi na kontekst, oznacza tyle, co niezależny od państw, wolny od ich wpływów i biorący pod uwagę w swej działalności interes ogólny Wspólnot. Najczęściej powoływanymi wyznacznikami supranacjonalności są: autonomia prawa wspólnotowego, jego bezpośrednia wewnątrzpaństwowa skuteczność oraz prymat wobec prawa krajowego. Samodzielność wspólnotowego porządku prawnego oznacza, iż nie wymaga on dla swej egzystencji w państwie czł. współdziałania krajowego prawodawcy, zaś jego skuteczność nie jest uzależniona od przekształcenia w krajowe normy prawne. Obowiązuje zatem w wewnątrzpaństwowym wymiarze jako prawo wspólnotowe. Bezp. skuteczność ozn. natomiast, iż norma europejska jest źródłem praw i obow. nie tylko dla państw czł., lecz również dla ich obywateli i ma wobec tych ostatnich zastosowanie bez ingerencji krajowego prawodawcy. Prymat prawa wspólnotowego wywodzony jest z zasady zdolności do działania WE. Jego nienaruszalność przez prawo wewnątrzpaństwowe wynika ponadto z samodzielnego statusu i bezp. stosowania w państwie czł.
CELE WE.
Traktat z Maastricht definiuje w art.2 nast. cechy: 1) popieranie zrównoważonego i trwałego postępu gosp.-społ., w szczególności poprzez stworzenie obszaru pozbawionego wew. granic, wzmacnianie spójności ekon. I społ. i ustanowienie unii gosp.-walutowej, docelowo z 1 walutą; 2) potwierdzanie swojej tożsamości na arenie międzynar., w szcz. poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, 3) wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw czł. poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii, 4) rozwijanie bliskiej współpracy w zakresie wymiaru spr. i spraw wew., 5) pełne zachowanie i wzmacnianie acquis communautaire (dorobku wspólnotowego).
STATUS PRAWNY UE.
UE działa na podstawie TUE. Trudno jednak stwierdzić, że UE ma samodzielny system instytucjonalny, gdyż jedynym organem przewidzianym jako organ UE jest RE, która jednak nie ma żadnych komp. szczegółowych do tworzenia prawa, a jedynie wyznacza ogólne kierunki polityki tej organizacji. Wprawdzie art.3 TUE stwierdza, że UE dysponuje jednolitymi ramami instytucyjnymi, to jednak naprawdę korzysta ona z instytucji Wspólnot. Traktat Ustanawiający Konst. dla Europy przyznaje UE osobowość prawną. Nie wszedł on jeszcze w życie. Na pyt., czy UE jest organizacją międzynar., nie można udzielić jednoznacznej odp. Wielu autorów i znawców tematu nie zgadza się na uznanie Unii za org. międzyn., ponieważ nie nabyła ona osob. pr. Jednakże UE spełnia inne warunki niezbędne do istnienia org. międzyn.: działa na podstawie umowy międzyn., która stanowi jej statut, składa się z suwerennych państw, ma stałe organy (choć są one „zapożyczone od WE) oraz okr. cele wykraczające poza cele wspólnot. Ma także prawo do zawierania umów międzyn. Wg C. Mika, zdolność ta jakkolwiek nie wyczerpuje pojęcia podmiotowości prawnej, stanowi jej podstawowy atrybut. Autor ten skłania się ku poglądowi, że UE jako org. międzyn. ma ułomną osob. prawnomiędzyn.
UE A PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE.
Państwa czł. są sygnatariuszami umów założycielskich, kt. powołały do życia Wspólnoty a później UE. Są również wykonawcami zobowiązań jakie nałożyły na siebie podpisując te traktaty. Art.10 TRz stanowi, że państwa czł. podejmują wszelkie właściwe środki odpowiednie dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z niniejszego traktatu lub z aktów organów WE. Art. ten stanowi zasadę solidarności państw czł. ze WE. Art.10 ust.2 ustanawia zasadę powstrzymywania się państw czł. od podejmowania wszelkich środków, kt. mogłyby narazić na niebezp urzeczywistnienia celów traktatu. Państwa czł. sterują procesem integracji gosp i polit. Państwa czł. mogą wypowiedzieć traktat założycielski, choć traktaty takiej procedury nie przewidują. Konst. europ. przewiduje nat. procedurę wycofania państwa z UE. Ustalanie nowych obszarów aktywności integracyjnej należy do państw czł. Relacje państwo czł.- UE to także relacje polegające na współpracy, kooperacji. Zasada subsydiarności-ważna zasada opisująca relacje UE- państwo czł. WE działa w granicach komp. jej powierzonych oraz realizuje cele wyznaczone TRz. W dziedzinach, kt. nie należą do jej komp. wyłącznej Wspólnota podejmuje działalność zgodnie z zasadą pomocniczości (subsydiarności) tylko wówczas i tylko w takim zakresie w jakim cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa czł., a mogą ze względu na rozmiary i skutki podejmowanych działań zostać lepiej osiągnięte na poziomie wspólnotowym.
OBYWATELSTWO UE. Instytucja obywatelstwa została powołana do życia na mocy postanowień Traktatu z Maastricht. Każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego z mocy prawa jest obywatelem UE, przy czym obywatelstwo to nie zastępuje, lecz uzupełnia obywatelstwo krajowe. Obywatelstwo to ma charakter akcesoryjny.
ŹRÓDŁA PRAWA UE.
Umowne prawo wspólnotowe to prawo pierwotne, a więc umowy zawierane między państwami czł., np. umowy założycielskie, modyfikujące umowy założycielskie, umowy akcesyjne, a także umowy między państwami czł., o ile odnoszą się do wykonywania traktatów założycielskich, zaliczyć należy do pr. europ. Umowne akty wspólnotowe mogą być zawierane wspólnie z państwami czł. (układy mieszane). Tego rodzaju akty wielostronne mają rangę pośrednią między pierwotnym a wtórnym prawem wspólnotowym. Akty pr. przedstawicieli rządów państw czł. zebranych w radzie WE wyczerpują także znamiona umownego pr. wspól.
Rozporządzenie ma zasięg ogólny, jest wiążące w całości i bezp. stosowane w państwach czł. Wchodzi w życie po opubl. w Dz. Urzędowym UE w terminie przez nie wskazanym lub 20-stego dnia od ogłoszenia. Rozp. jest aktem normatywnym. Jego normy o abstrakcyjno- generalnym charak. adresowane są do niezindywidualizowanego kręgu adresatów i wyznaczają ogólnie jakieś post. Rozp. jest wiązące dla państwa czł., organu wspólnotowego, osób pr. i fiz. prawa krajowego. Bezpośredniość ozn. brak wymogu transformacji do pr. krajowego. Rozp. europ. przyjmują niejednokrotnie postać zarządzeń adm., a nawet norm tech. Nie zawsze ponadto nazwa aktu identyfikuje jego formę prawotwórczą.
Dyrektywa wiąże państwo, do którego jest skierowana w zakresie celów, kt. mogą być osiągnięte, pozostawiając władzom państwowym swobodę wyboru środków i form ich realizacji. Za pomocą dyrektyw koordynuje się, upodabnia i ujednolica akty pr. krajowego. Cechą charak. jest jej adresat: państwo czł. Dyrektywy przyjęte wspólnie przez PE oraz Radę, a także skierowane do wszystkich państw czł. są ogłaszane w Dz. Urzędowym UE i wchodzą w życie w terminie przez nie wskazanym lub 20-stego dnia od ogłoszenia. Pozostałe dyrektywy są notyfikowane stronom, do których zostały skierowane i nabierają mocy obow. w wyniku tej notyfikacji. W terminie wskazanym dyrektywą państwo czł. realizuje cele w niej sformułowane w ten sposób, iż uchwala, zmienia bądź uchyla pr. krajowe. W razie niewydania przez państwo czł. w terminie wskazanym dyrektywą przepisów wykon., jednostki mogą powoływać się na dyrektywę, o ile jej postanowienia nadają się do bezp. stosowania.
Decyzja obow. w całości tych, do kt. jest skierowana. Stanowi ona odpowiednik aktu adm., z tym oczywistym zastrzeżeniem, iż adresatem decyzji wspólnotowej jest także m.in. państwo czł. Decyzje podjęte wspólnie przez PE i Radę ogłaszane są w Dz. Urzędowym WE i wchodzą w życie w terminie przez nie wskazanym lub 20-stego dnia od ogłoszenia. Pozostałe decyzje są notyfikowane stronom i nabierają mocy obow. w wyniku tej notyfikacji. Każda os. fiz. lub pr., może wszcząć przed ETS post. przeciwko decyzji, której jest adresatem lub decyzji, która pomimo iż jest w formie rozp. lub decyzji skierowanej do innej osoby, dotyczy jej bezpośrednio i osobiście.
Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej. Nie jest zatem potrzebna specjalna klauzula kompetencyjna do ich formułowania. Nie mają charak. normatywnego. Nie podlegają jurysdykcji ETS. Uchwalane są przez gł. organy wsp. i kierowane do państw czł. i podmiotów pr. krajowego. Opinia sporządzana jest najczęściej z inicjatywy innego niż opiniodawczy organu, gdy tymczasem zalecenie dochodzi do skutku bez zewn. inspiracji. Zalecenie ponadto jest bardziej kategorycznie zredagowane.
Decyzje sui generis. Zaliczamy tu: uchwały nienazwane, rezolucje, programy Rady, memoranda, plany, projekty, komunikaty Komisji, deklaracje PE, decyzje kreacyjne, decyzje budżetowe. Stanowią przedm. orzekania ETS.