ŁOJOTOKOWE CHOROBY SKÓRY

Czynniki ryzyka:

• Skłonność rodzinna;

• Bruneci częściej niż blondyni (u nich większa ilość gruczołów łojowych);

• Mężczyźni częściej niż kobiety;

• Androgeny i progesteron ⇒ ↑ łojotoku; chodzi głównie o zaburzenie wzajemnych relacji między androgenami i estrogenami;

• Stresy ⇒ ↑ łojotoku;

• Aktywne zapalenie mózgu ↑ łojotoku.

• Zimno - ↑ łojotoku, słońce ↓.

• Estrogeny działają przeciwłojotokowo.

Sebostasis - zbyt małe wydzielanie łoju; cecha chorych z atopowym zapaleniem skóry (AZS).

Soborrhoe - łojotok.

Zmiany wydzielania łoju:

• Do 5 roku życia ↑ wydzielania łoju, potem ↓;

• Następny ↑ w okresie pokwitania ze stabilizacją około 20 roku życia;

• Następnie ↓ z wiekiem.

Łupież łotokowy (Pytyriasis sicca = alba lub Pytyriasis sebacea)

Łupież suchy (Pityriasis sicca):

• Białe łuseczki na lekko rumieniowym podłożu;

Łupież tłusty (Pityriasis sebacea):

• Przylegające mocno do skóry głowy żółte masy łojowe.

• Trochę swędzi skóra.

• Po zdrapaniu widoczne zmiany zapalne.

• Następstwem jest wypadanie włosów - Łysienie łojotokowe- bardzo częsta przyczyna łysienia u meżczyzn.

Łojotokowe zapalenie skóry (Parakeratosis psoriasiformis):

Lokalizacja - głównie miejsca łojotokowe:

• Twarz;

• Okolica międzyłopatkowa;

• Okolica łokciowa;

• Głowa.

• Zmiany rumieniowe z grudkami, pęcherzykami, sączeniem i zluszczaniem, trudne do leczenia.

• Czynnik etiologiczny: Malassesia furfur

Odmianą jest erytrodermia seborrhoica Leineri:

• Dotyczy niemowląt, u których najpierw na skórze owłosionej, a później na całym ciele pojawiają się zmiany rumieniowo - sączące; towarzyszą temu biegunki i skłonność do infekcji bakteryjnych, zapalenia płuc.

• Zaburzenia piątej frakcji komplementu, funkcji fagocytarnych i leukocytów, inf. Candida albicans.

Acne vulgaris (Trądzik pospolity, młodzieńczy):

• Jest najczęstsza chorobą łojotokową skóry.

• Zaczyna się w wieku pokwitania, częściej u płci męskiej.

• Rolę odgrywają czynniki genetyczne, hormonalne i pewne bakterie - Propionibacterium acnes:

• Bakterie te żyją na skórze, szczególnie w ujściach mieszków włosowych.

• Produkują lipazy, które rozkładają trójglicerydy łoju do wolnych kwasów tłuszczowych.

• Powstałe wolne kwasy tłuszczowe drażnią naskórek, zwłaszcza w ujściach mieszków włosowych → ↑↑ rogowacenie.

• Tworzy się rogowy koreczek zatykający ujście gruczołu łojowego i powodujący tworzenie się wykwitów.

Comedones - zaskórniki:

• Otwarte:

• Ciemnawe punkty, które przy ucisku z dwóch stron dają się wycisnąć.

• Wyciskana masa to, tzw. Filamentum sebaceum (nitka z ciemną główką - utleniona i zabrudzona keratyna z masami łojowymi.

• Zamkniete:

• Powstają, gdy dojdzie do całkowitego zamknięcia ujścia gruczołu łojowego.

• Widoczne jako biaława grudka lub białawy guzek.

• Jest to pierwsze stadium acne comedonosa.

• Zmiany mają charakter niezapalny.

Lokalizacja:

• Twarz;

• Okolica międzyłopatkowa;

• Okolica mostkowa.

Jeśli gromadzi się naciek zapalny, tworzą się grudki ⇒ acne papulosa.

Gdy pojawia się krosty ⇒ acne pustulosa.

Sąsiadujące nacieki i grudki łączą się w większe, czasem kilkucentymetrowe, chełboczące zmiany, które ulegają zropieniu ⇒ acne conglomata - trądzik skupiony: Kilka mieszków połączonych w jeden konglomerat;

• Histologicznie: obraz „lisiej nory” (kilka mieszków, wspólny naciek, mieszki połączone korytarzami) - po ucisku ropa wydobywa się w różnych miejscach.

Jeszcze cięższa postać, bardziej zaawansowana to acne phlegmonosa - trądzik ropowiczy:

• Pozostawia brzydkie blizny na całe życie - acne indurata.

Acne fulminans:

• Zmiany skórne typu najcięższego.

• Zajmuje duże powierzchnie.

• Występuje gorączka i bardzo silne dolegliwości stawowe.

• Przypuszcza się, że jest to jakiś odczyn hiperergiczny.

• Jest to jedyna postać trądziku pospolitego, będąca wskazaniem do stosowania sterydów.

Leczenie trądziku szczepionkami na bakterie jak dotąd okazało się nieskuteczne.

Dążymy do ↓↓ populacji tych bakterii poprzez stosowanie środków odkażających zewnętrznie i antybiotyków.

Odmiany zawodowe:

Szereg substancji podrażnia ujścia mieszków włosowych i powstają wykwity.

Acne oleosa:

• Związany ze smarami.

• Lokalizuje się na przednich powierzchniach kończyn i udach.

• Mężczyźni z dużym trądzikiem mają przeciwwskazanie do pracy ze smarami.

Trądzik dziegciowy (Acne picea)

Trądzik polekowy (Acne medicamentosa): leki - I, Br, wit B₁₂, barbiturany, wazelina.

Trądzik kosmetyczny: nadmiar kosmetyków → zaczopowanie ujść gruczołów łojowych → wtórne wykwity.

Rosacea (Trądzik różowaty) - dawniej - Acne rosacea

• Chorują prawie wyłącznie kobiety, mężczyźni bardzo rzadko.

• Wiek około 40 - 50 lat.

• Osoby chorujące najczęściej w młodości miały skłonność do gwałtownego rumienienia się (związane ze zmianami naczyniowymi):

• Erythema emoticum (z emocji);

• Erythemea e pudore (z zawstydzenia).

• Kobiety z zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego:

• Hiper- lub hipochlorhydria;

• Zapalenie i kamica pęcherzyka żółciowego;

• Skłonność do nawykowych zaparć.

• Zaburzenia hormonalne:

• Okres preklimakterium lub klimakterium.

Lokalizacja:

• Zmiany najczęściej na twarzy;

• Rzadziej na dekolcie.

Przebieg:

• Na początku zajęte: nos i policzki. Często kształt motyla (różnicować z SLE).

• Na podłożu rumieniowym: grudki, krosty, zapalenie brzegów powiek (Blepharitis) i spojówek (Coniunctivitis).

• U mężczyzn skłonność do tworzenia guzowatego przerostu nosa (Rhinophyma - guzowatość włosa):

• Rozrost w obrębie nosa gruczołów łojowych i tkanki łącznej.

• Nos powiększa się, staje się czerwony, guzowaty, na powierzchni pojawiają się zagłębienia.

• Leczy się tę zmianę praktycznie chirurgicznie.

W trądziku różowatym obserwujemy reaktywność na zmiany temperatury, przejściowe zaczerwienienie po wejściu do ciepłego z mrozu, po alkoholu, po kawie, po gorących napojach. W trądziku różowatym jest wolne od zmian otoczenie ust.

Leczenie:

• Absolutnie nie leczyć sterydami - trzeba ciągle zwiększać dawkę i sterydy powodują trwałe rozszerzenie naczyń.

• Miejscowe NSAID + Antybiotyki (tetracyklina, metronidazol).

Dermatitis perioralis et peripalpebralis:

• Choroby tej nie było do czasu, aż zaczęły pojawiać się maści sterydowe, zwłaszcza silne - ze sterydów fluorowanych.

• Dotyczy prawie wyłącznie kobiet.

Wokół ust, też często wokół powiek stan zapalny z wykwitami grudkowymi, rzadziej krostkowymi (nieznana rola past do zębów z fluorem

3

---