PRI, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania


Nęcka, Psychologia twórczości

Rozdział 1. Pojęcia i kryteria twórczości

    1. Pojęcie twórczości.

Jedno z zadań p. twórczości - zdobycie wiedzy nt struktury, specyficzności i przebiegu aktywności twórczej.

Twórczość jako cecha ind., wyposażenie intelektualne.

Twórczość jako cecha latentna, świadcząca o możliwościach, a nie rzeczywistych osiągnięciach osoby.

Twórcza osobowość - bogata, wewn. skomplikowana, zdolna do wytwarzania nowych pomysłów; osobowość jako źródło twórczości lub siła napędowa procesów twórczych

      1. Twórczość jako cecha wytworu

Mooney (1963): przypisanie atrybutu twórczości przede wszystkim ludzkim wytworom, następnie procesom wytwarzania tych dzieł oraz ich autorom. Twórczy może być materialny lub niematerialny wytwór aktywności ludzkiej (pomysł, idea), jak również proces prowadzący do powstania wytworu oraz osoba lub grupa osób. Mooney dodał do tej triady otoczenie (klimat, środowisko) sprzyjające lub szkodliwe dla twórczości. PPPE - product, process, person, environment lub PPPP - product, process, person, press (nacisk społeczny).

        1. Twórcze jest to, co nowe i wartościowe

Twórczy produkt = cechuje się koniunkcją 2 cech: nowości i wartości.

Nowość - cecha ciągła, niedychotomiczna, można ją przypisać przedmiotom umieszczając je na skali od absolutnie znanego do absolutnie nowego. Każdy przedmiot może być nowy tylko w pewnym stopniu (nie ma rzeczy absolutnie nowych lub znanych).

        1. Rodzaje wartości i domeny twórczości.

4 grupy wartości, odpowiadające 4 sferom twórczej aktywności człowieka:

Wartości poznawcze - poszukiwanie prawdy i poszerzanie jej obszaru.

Wartości estetyczne - poszukiwanie i tworzenie piękna.

Wartości pragmatyczne - warunki życia codziennego, dążenie do nich i poszerzanie ich zakresu - domena wynalazców, projektantów, inżynierów.

Wartości etyczne - związane z poszukiwaniem i tworzeniem dobra.

        1. Definicja Morrisa I. Steina

Relatywny charakter nowości i wartości => twórczość = proces prowadzący do nowego wytworu, który jest akceptowany jako użyteczny lub do przyjęcia dla pewnej grupy w pewnym okresie; rola pośredników; twórczość = NIE atrybut trwały i obiektywnie istniejący, ale powoływany do istnienia dzięki pozytywnej ocenie społecznej lub odrzucany przy zmianie tej oceny.

Stanowisko atrybucyjne, Kasof (1995) - twórczość jest cechą przypisywaną pewnym wytworom w wyniku systematycznych analiz, ale też na podstawie sugestii, stereotypu, efektu halo (aureoli) => twórcze jest tylko to, co się nam takie wydaje.

      1. Twórczość jako cecha osoby.

Twórczość (kreatywność) - zdolność osoby do produkowania wytworów nowych i wartościowych, niezbędnym elementem jest ekspresja, zachowanie.

        1. Twórczość przez małe „t”

Podejście elitarne - twórczość tylko w odniesieniu do wybitnych umysłów zdolnych do tworzenia dzieł o b. dużej wartości i odpowiednio dużej dawce nowości; „geniusz”; metodologia: analiza wywiadów z uznanymi twórcami oraz faktów historyczno-biograficznych; twórczość - cecha wrodzona, niepodatna na trening i stymulację.

Podejście egalitarne - każdy człowiek jest twórczy, choć nie w jednakowym stopniu. Twórczość jako jedna z wielu cech (np. ekstrawersja, inteligencja, poziom lęku); humaniści: twórczość, podobnie jak wolność, poczucie bezpieczeństwa i inne zjawiska psych. o pozytywnej konotacji, jest nieodłącznym atrybutem osoby ludzkiej - raczej postulat ideologiczny niż twierdzenie naukowe; argument natury rozwojowej: małe dziecko przejawia wiele zachowań oryginalnych, dostosowanych do okoliczności i trafnie rozwiązujących jakiś problem, np. twórczość lingwistyczna często prowadzi do błędów jęz., ale z punktu widzenia rozwoju intelektualnego dziecko jest osiągnięciem nowym i wartościowym; argument pedagogiczny: wychodząc z założenia egalitarności twórczości możemy stosować techniki rozwijania twórczości, wspomagania twórczego rozwoju, treningu umiejętności twórczych itd.; argument kognitywistyczny: jedność procesów poznawczych - brak jakościowych różnic między poznaniem twórczym i biorącym udział w czynnościach rutynowych; różnica sprowadza się do celu i przebiegu procesów poznawczych; Weisberg - twórczość jako działalność genialnych umysłów jest mitem; argument metodologiczny: gdyby twórczość była atrybutem nielicznych, wybitnych jednostek, mielibyśmy duże problemy z jej badaniem

        1. Twórczość bez dzieł

Maslow - twórczość w zakresie samorealizacji (self-actualized creativity): osoba ciągle rozwijająca się ,zdrowa psychicznie, szczęśliwa, akceptująca samą siebie i doświadczająca rzeczywistości w niezwykły sposób, zasługuje na miano twórczej mimo braku dzieł o uznanej wartości. Samorealizacja posiada twórczy wymiar z samej swojej istoty: osoba samorealizująca się jest przez to kreatywna, ponieważ proces samorealizacji jest z definicji twórczy. Talent twórczy w określonej dziedzinie (special-talent creativity) charakteryzuje ludzi samorealizujących się. Twórczość w zakresie samorealizacji jako przesłanka rozwoju lub warunek istnienia twórczości w konkretnej dziedzinie, ale nie warunek wystarczający.

Kocowski (1991) aktywność potencjalnie twórcza - aktywność, która mogłaby doprowadzić do wartościowych dzieł, gdyby była wystarczająco długo kontynuowana.

    1. Kryteria twórczości

      1. Kryteria jawne

Tzn. zdefiniowane explicite i podane do publicznej wiadomości; zazwyczaj obiektywne - niezależne od tego, kto się nimi posługuje.

        1. Kryteria wybitnych osiągnięć twórczych

Obiektywnie stwierdzalne dowody społecznego uznania dzieła lub jego autora.

Simonton - podejście historio metryczne: badanie genialnych twórców z dawnych epok; im więcej mówi się o autorze, im częściej prezentowane są jego dzieła i im bardziej są one oryginalne, tym wyższa należy mu się ranga wśród twórców.

        1. Podejście Joya P. Guilforda

Podejście egalitarne; źródła twórczości w myśleniu dywergencyjnym (wytwarzanie licznych pomysłów w odpowiedzi na problem otwarty) vs myślenie konwergencyjne (poszukiwanie jednego poprawnego rozwiązania); osoby badane proszone są o podanie jak największej liczby rozwiązań, które ocenia się ze względu na 3 kryteria: płynność, giętkość, oryginalność.

Płynność - łatwość wytwarzania pomysłów, operacjonalizacja: liczba pomysłów; rodzaje płynności: słowna, ideacyjna, skojarzeniowa)

Giętkość - gotowość do zmiany kierunku myślenia; wskaźnik operacyjny: różnorodność pomysłów (liczba kategorii). 2 rodzaje: spontaniczna, adaptacyjna.

Oryginalność - zdolność do wytwarzania reakcji nietypowych, niezwykłych, niepowtarzalnych; wskaźnik frekwencyjny - pomysł oryginalny jeśli pojawił się u określonego odsetka osób badanych - lub ocena sędziów kompetentnych.

4. kryterium - staranność - ilość pracy włożonej w ekspresję pomysłu.

        1. Skala ocen

Besemer i O'Quin: Skala semantyczna dzieł twórczych; ocena wytworów ze wzgl. Na twórczość wymaga 3 wymiarów: nowości (zadziwiający, oryginalny), sensowności (logiczny, przydatny, wartościowy, zrozumiały), stylu (naturalny, dobrze wykonany, elegancki). Każdy z 9 aspektów jest oceniany za pomocą kilku 7-punktowych skal likertowskich (każda skala zawiera 2 przeciwstawne przymiotniki i siedem dyskretnych punktów oceny); zadaniem osoby oceniającej jest umiejscowienie wytworu na każdej z 55 skal => powstaje profil charakteryzujący wytwór, na podobieństwo profilu osobowości człowieka.

      1. Kryteria ukryte

Działają implicite, ponieważ nikt ich nie definiuje ani nie ujawnia przed przystąpieniem do oceny. Bardziej subiektywne niż kryteria jawne, opierają się na wyobrażeniach na temat, czym jest dzieło twórcze i jakie cechy powinno przejawiać.

Rozdział 3. Poznawcze składniki procesu twórczego

3.1. Uwaga

  1. obejmuje niewiele dobrze uświadomionych elementów i wybiórczo wyodrębnionych z pola percepcyjnego; w warunkach motywacji melicznej, dążącej do określonego celu

  2. swobodnie obejmuje całe pole percepcyjne; motywacja parateliczna, brak wyraźnie sformułowanego celu; towarzyszy stanom intuicji twórczej (wglądu)

3.2 Percepcja

3.3 Wyobraźnia i wyobrażenia

3.4 Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa

1. otwarcie granic kategorii - pojęcia stają się coraz bardziej rozmyte, ich granice przepuszczalne, a różnice między nimi umowne

2. poszerzenie pola semantycznego znanego pojęcia = włączenie do kategorii obiektów, które dotychczas do niej nie należały

3. redefinicja obiektu = redukcja kategorialna

4. synteza pojęciowa = utworzenie nowej kategorii z wykorzystaniem znanych pojęć

5. zmiana kontekstu użycia kategorii pojęciowej

6. rewolucja pojęciowa = zasadnicza zmiana zakresu pojęć i ich wzajemnych relacji w jakiejś dziedzinie, wynikająca z niemożności zrozumienia rzeczywistości przez pryzmat dotychczas używanych pojęć

3.5 Pamięć

3.6 Myślenie

3.7 Czynniki metapoznawcze



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PRI kolokwium 08.06.10, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
Szymura, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
Nęcka r. 6, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
Skrypt(2), II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
zuckerman stu, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
zuckerman+klucz, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
material do pominiecia, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
guidelines, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
necka, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
cw.6 pmo, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
Teorie zorientowane na dziecko, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
Cw. 9 - materialy, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
Szymura, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
Materiał NIE obowiązujący do kolokwium, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, oprac
skrypt (2), II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
necka, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
teorie zorientowane na doroslego, II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opracowania
09a.Motywacyjne skladniki osobowosci(2), II ROK, SEMESTR II, psychologia różnic indywidualnych, opra

więcej podobnych podstron