Partie polityczne
Do demokratycznych instytucji politycznych zalicza się zarówno wybory jak i partie polityczne. „Rozwój demokracji w XIX w. Dotyczył ukształtowania się partii politycznych i reformy prawa wyborczego, która polegała przede wszystkim na zwiększeniu liczby obywateli uprawnionych do głosowania. Zrezygnowano z cenzusów, takich jak płeć, wykształcenie i majątek. Jako pierwsze prawa wyborcze wywalczyły kobiety z Nowej Zelandii (1893).”
Próbując zdefiniować pojęcie partii politycznej natrafiamy w literaturze na ogromną ilość różnych podejść i interpretacji. Dla określenia tego pojęcia posłużę się definicją zaproponowaną przez S. Neumanna. Stwierdził, iż partia polityczna to: „wyodrębniona organizacja aktywnych politycznie aktorów społecznych, którzy są zainteresowani kontrolowaniem władzy wykonawczej i którzy konkurują o poparcie społeczne z inną grupą lub grupami o odmiennych poglądach. Tak rozumiana partia jest to ważny pośrednik łączący siły społeczne i ideologie z oficjalnymi instytucjami rządowymi i wiążący je z działaniem politycznym w ramach szerszej wspólnoty politycznej.” W naukach politycznych zakłada się, że partie polityczne są organizacjami dobrowolnymi. Wstąpienie, jak i opuszczenie szeregów członkowskich partii powinno być wynikiem swobodnie podjętej decyzji osoby zainteresowanej.
Jak zauważa A. Redelbach, w demokracji przedstawicielskiej niezbędne w wykonywaniu władzy państwowej jest powołanie do życia różnorodnych ciał pośredniczących. Ich działanie sprowadza się do pośredniczenia pomiędzy ośrodkami decyzji w strukturach organizacyjnych państwa a społeczeństwem. Do ciał pośredniczących zaliczamy przede wszystkim partie polityczne, stowarzyszenia i inne niepartyjne organizacje polityczne oraz grupy nacisku.
M. Gulczyński stwierdza, że partie polityczne są obok państwa jednym z dwóch podstawowych instytucjonalnych elementów współczesnych demokratycznych systemów politycznych. Są one, bowiem nie zastępowalnymi pomostami między społeczeństwem a państwem, służącymi do wywierania wpływu obustronnie: społeczeństwa na organy władzy państwowej i sprawujących władzę w tychże organach na społeczeństwo.
W. Sokół i M. Żmigrodzki uważają, iż partie polityczne są „powszechnie występującą we współczesnych społeczeństwach instytucją polityczną, która wraz z wyborami do organów przedstawicielskich (np. parlamentu) zastąpiła plebiscytową i korporacyjną formę artykulacji i agregacji (tj. łączenia) interesów.”
„Partia formułuje program działania, który odzwierciedlając ideologię partii, jest podstawą zrzeszania jednostek o zbliżonych celach i aspiracjach politycznych. Zazwyczaj program partii określa najbardziej ogólne cele działania, przez co nie musi być nadmiernie rozbudowany. Formułując program partii uwzględnia się to, że ma on skłonić członków społeczeństwa do popierania partii bądź też do wstępowania w jej szeregi. W praktyce politycznej niewykluczona jest też rozbieżność pomiędzy oficjalnym programem partii a rzeczywistymi jej zamierzeniami. Podstawą do zorganizowania się członków społeczeństwa w partię polityczną jest dążenie do uformowania struktury, za pośrednictwem, której będzie można zdobyć i sprawować władzę w państwie. Dlatego też wielu badaczy za podstawowe kryterium oceny wartości partii uważa jej rzeczywistą zdolność do sprawowania władzy.”
We współczesnych demokracjach partie wypełniają różne funkcje.
Trudno jednak określić uniwersalną klasyfikację, która byłaby powszechnie akceptowana. B. Banaszak, zwraca uwagę na następujące funkcje partii politycznych:
a) artykulacyjną - opinia poszczególnych grup społecznych, a także na kształtowanie tej opinii;
b) wyborczą - polegającą na udziale partii w przygotowaniu i przeprowadzaniu wyborów do organów przedstawicielskich (formułowanie programów, wyłanianie kandydatów, delegowanie mężów zaufania do komisji wyborczych);
c) wyłanianie elit politycznych, desygnowanie kandydatów do piastowania różnych urzędów publicznych;
d) integracyjna - sprowadzającą się do podejmowaniu działań na rzecz integracji grup społecznych stanowiących społeczne zaplecze danej partii.
http://www. nowaera.com.pl/katalog_i_sklep/pdf/Arka_WosLicPodrPodst.pdf
Sobolewska-Myślik K., Partie i systemy partyjne na świecie., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 7 - 12.
Redelbach A., Wstęp do prawoznawstwa., Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1995, s. 87.
Gulczyński M., Panorama systemów politycznych świata., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2004,
s. 184.
Sokół W., Żmigrodzki M., Współczesne partie i systemy partyjne., Wydawnictwo Naukowe UMCS,
Lublin 2003, s. 13.
Redelbach A., op. cit., s. 88.
Banaszak B., Prawo konstytucyjne., C.H.Beck, Warszawa 1999, s. 229.