8. Opis przedmiotowy dokumentu

Opis przedmiotowy to zestaw haseł przedmiotowych przydzielonych jednemu dokumentowi. Każdy dokument powinien otrzymać tyle haseł, aby wyczerpały one informacje o jego treści

Opis jednokrotny to opis przedmiotowy złożony z jednego hasła przedmiotowego. Jedno hasło oznacza, że dokument przedstawia jeden przedmiot omawiany ogólnie lub w jednym aspekcie

Opis wielokrotny to opis złożony z dwóch lub więcej haseł przedmiotowych. Tworzymy go wówczas, gdy dokument omawia więcej niż jeden przedmiot główny lub omawia jeden przedmiot, ale w różnych aspektach bądź przedmiotem jest osoba, obiekt, organizacja, instytucja

Katalog przedmiotowy jest rodzajem katalogu rzeczowego, w którym opisy bibliograficzne dokumentów ułożone są alfabetycznie według przydzielonych im haseł przedmiotowych 

Celem opracowania przedmiotowego jest przedstawienie po dokładnej analizie zawartości treściowej opracowywanej pozycji. Opracowanie to ma odzwierciedlać poruszane w danym dokumencie zagadnienia

OPIS PRZEDMIOTOWY DOKUMENTÓW

Język haseł przedmiotowych - narzędzie wyrażania informacji o zawartości, tematyce, formach. Opis przedmiotowy składa się ze zdań - haseł przedmiotowych.

1 hasło - opis przedmiotowy jednokrotny

Więcej haseł - opis przedmiotowy wielokrotny

Hasło przedmiotowe = temat + określnik

Tematy i określniki zapisane są w słowniku języka haseł przedmiotowych.

Tematy - samodzielne jednostki leksykalne języka haseł przedmiotowych.

Określniki - niesamodzielne, występują tylko w połączeniu z tematem.

NUKAT - Narodowy Uniwersalny Katalog

Zawiera opis bibliograficzny, którego jednostką jest całe dzieło jako publikacja samoistna wydawniczo. Charakterystyka słowna dokumentu posługuje się językiem haseł przedmiotowych. Elementy treści, które są przedmiotem publikacji to: obiekty żywotne, nieżywotne i abstrakcyjne, jednostki geograficzne, wydarzenia. Przedmioty: główne i pokrewne. Określniki: treściowe, klasowe, przedmiotowe. Chronologiczne, formalne.

OPIS PRZEDMIOTOWY tworzą hasła, których ilość uzależniona głównie od liczby uwzględnionych przedmiotów dzieła. Waha się zwykle od 1 do kilku (maksymalnie 5 - 6). Po przekroczeniu tej liczby należy rozważyć zastosowanie tematu uogólniającego dla całości lub wybranej grupy przedmiotów.

 

2.      FUNKCJA OPISU :

Ø     adnotacja dokumentu (w tej funkcji kolejność elementów hasła nie odgrywa większej roli; poszczególne słowa kluczowe informują o zawartości dzieła, choć go nie precyzują)

Ø     element systemu JHP (w tej funkcji opis funkcjonuje wśród innych opisów; ma wśród nich jednoznaczne określoną pozycję [miejsce w zbiorze]; istotnego znaczenie nabiera tu określona kolejność składników hasła, gdyż jhp BN ma gramatykę pozycyjną)

 

3.      SYNONIMIA.

Konstruując hasła narażamy się na synonimię :

Ø      synonimię leksykalną (np. Myślistwo = Łowiectwo)

Ø      synonimię składniową (np. Polska - handel = Handel - Polska)

M   Problemy te rozwiązujemy korzystając konsekwentnie ze Słownika JHP i sięgając do Instrukcji... J. Sadowskiej; nadto kontrolując bieżące rozwiązania np. w „Przewodniku Bibliograficznym”.

 

4.      OPIS WIELOKROTNY

Konieczność sporządzenia opisu wielokrotnego wynika w zasadnie z analizy dokumentu (zob. przypadki niżej); bywają jednak liczne odstępstwa. Najczęstsze przypadki, kiedy musimy stworzyć opis wielokrotny:

Ø    Istnieje KILKA PRZEDMIOTÓW GŁÓWNYCH (np. Przewodnik po Grecji i Turcji):

1. Grecja - przewodnik 2. Turcja - przewodnik

 

Ø      Istnieją ISTOTNE PRZEDMIOTY POBOCZNE (np. w książce R. Gervazo : Borgiowie prócz tytułowego rodu omówione zostało wyczerpująco życie Aleksandra VII):

1. Borgiowie 2. Aleksander VII, papież

 

Ø    Istnieje JEDEN PRZEDMIOT UJĘTY Z WIELU PERSPEKTYW (dziedzin) np. książka o szczęściu rozpatrująca przedmiot wielostronnie (policzalna ilość ujęć):

1. Szczęście - psychologia 2. Szczęście - etyka 3. Szczęście - teologia ...

lub 1.Śląsk - historia 2. Śląsk - etnografia 3. Śląsk - budownictwo

 

Ø      Istnieje jeden przedmiot OMÓWIONY POD SZCZEGÓLNYM KĄTEM, DLA KTÓREGO W SŁOWNIKU BRAK OKREŚLNIKA, np. książka na temat instynktu u zwierząt drapieżnych (brak określnika „instynkt” lecz istnieje temat „Instynkt”) postąpimy następująco :

1. Zwierzęta drapieżne - psychologia 2 . Instynkt

[brakujący określnik uogólniamy: „instynkt” = „psychologia” oraz dodajemy temat w brzmieniu brakującego określnika „Instynkt”]

 

Ø      Istnieje jeden PRZEDMIOT (temat) JEDNOSTKOWY MAŁO ZNANY I NIESAMODZIELNY, np. opracowanie dzieła literackiego, które zawsze kojarzone jest z jego autorem . Postępujemy wówczas następująco : przedmiot ów traktujemy jako określnik do tematu przynależnego oraz tworzymy dodatkowo temat klasowy będący jego uogólnieniem . Przykładowo opracowanie „Kordiana” J. Słowackiego tematujemy następująco:

1. Słowacki Juliusz - „Kordian” 2. Dramat polski - historia - 19 w.

---