Bajki Ignacego Krasickiego - alegoria a symbol, filozofia bajek
ALEGORIA - znak językowy mający oprócz swojego znaczenia dosłownego jeszcze inne ukryte i domyślne, ale ściśle określone i przypisane, w zasadzie umowne, usankcjonowane tradycją, np.: sowa - mądrość, lis - chytrość
SYMBOL - o danym utworze literackim - zbiór ukrytych i niejasnych treści dopuszczających rozmaite interpretacje opierające się na subiektywnych doświadczeniach i przeżyciach - w przeciwieństwie do alegorii opartej na umowie; symbol stale powtarzający się w pewnej funkcji staje się alegorią
BAJKA - krótka opowieść wierszem lub prozą będąca ilustracją pewnej prawdy ogólnej, często satyryczna z morałem na temat ludzkich charakterów i postaci; bohaterowie są to najczęściej zwierzęta
TYTUŁ |
BUDOWA |
TYP |
MORAŁ |
NAUKA MORALNA |
"Szczur i kot" |
epigramatyczna |
alegoryczna |
"...gdy się dymem kadzideł zbytecznych zakrztusił,/ Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił." |
zbytnia pewność siebie nie popłaca. |
"Ptaszki w klatce" |
epigramatyczna |
alegoryczna |
"Jam był wolny, dziś w klatce i dlatego płaczę." |
najlepsze miejsce do życia to miejsce, gdzie się wychowało - dom rodzinny, stare zwyczaje |
"Filozof" |
epigramatyczna |
satyryczna |
"Przyszła słabość, aż mędrzec, co w firmament mierzył,/ Nie tylko w Pana Boga - i w upiry wierzył." |
umieć przystosować wiedzę praktyczną do teoretycznej; "jak trwoga to do Boga" |
"Groch przy drodze" |
narracyjna |
satyryczna |
"Niech się miary trzymają i starzy i, młodzi: i ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi." |
nie przesadzać z ostrożnością |
"Jagnię i wilcy" |
epigramatyczna |
alegoryczna |
"Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie." |
|
"Dewotka" |
epigramatyczna |
satyryczna |
"Mówiąc właśnie te słowa : "i odpuść nam winy, jako my odpuszczamy" biła bez litości." |
należy być chrześcijaninem i robić to co się mówi (słowa modlitwy) |
"Kruk i lis" |
narracyjna |
alegoryczna |
"Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym." |
nie dać się zwieść zbytnim pochwałom - rozwaga |
"Malarze" |
epigramatyczna |
satyryczna |
"Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze." |
ludzie lubią pochlebstwa, a szczerość nie popłaca |
"Wilczki" |
narracyjna |
alegoryczna |
|
oddawanie się rzeczom błahym zmyla czujność na rzeczy ważne |
"Przyjaciele" |
narracyjna |
alegoryczna |
"Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły." |
prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie |
"Dzieci i żaby" |
narracyjna |
satyryczna |
"Źle się bawicie,/ dla was to jest igraszką, nam chodzi o życie." |
znęcanie się nad słabszym, zabawa jego kosztem jest złem |
"Lew pokorny" |
epigramatyczna |
alegoryczna |
"Żle zmyślać, źle i prawdę mówić w pańskim dworze." |
krytyka silniejszego nie popłaca, bo "prawda w oczy kole" |
"Mądry i głupi" |
epigramatyczna |
satyryczna |
"Nie nowina, że głupi mądrego przegadał(...)/ dlaczego dzwon głośny, bo w środku pusty" |
należy mało, ale mądrze mówić |
"Lis i osieł" |
epigramatyczna |
alegoryczna |
"Głupi ten, kto wniść w przyjaźń z łotrem się ośmiela,/ umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela." |
|
FILOZOFIA BAJEK:
- łączenie ze sobą paradoksu, sceptyzmu i etyki zdrowego rozsądku
- filozofia pesymistyczna
- piętnacja natury ludzkiej, wyzyskiwania słabszych i okrucieństwa
- zachowanie umiaru, nieufności i postawy asekuracyjnej
- dydaktyczna rola bajek - autor wychowawcą
- wskazywanie drogi medytacji nad życiem
- Krasicki w bajkach drwił z głupoty i naiwności ludzkiej, nie litował się nad ofiarami własnej głupoty oraz oburzał się na moralność uznającą prymat siły nad prawem