Katarzyna Poświata
Europeistyka, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Wieczorowe
Parlament państwa unitarnego, a parlament państwa federalnego na przykładzie Polski i Niemiec.
Zdefiniowanie celu analizy: na jakie pytania ma ona odpowiedzieć
Dokonywana analiza ma na celu pokazanie różnic i podobieństw między parlamentem państwa unitarnego (na przykładzie parlamentu polskiego), a parlamentem państwa federalnego (na przykładzie parlamentu niemieckiego). Zostanie dokonane zestawienie informacji związanych z budową i funkcjonowaniem parlamentów wybranych przeze mnie państwach. Będzie to analiza subiektywna, ponieważ, nie zostanie wskazany lepszy, bądź też gorszy system.
Wybór właściwego podejścia badawczego:
Przy analizie wykorzystuję oba podejścia. Instytucjonalne, ponieważ zwracam uwagę na cechy formalno - prawne, poprzez odwoływanie się do Konstytucji Niemiec i Polski, oraz zwrócenie uwagi na budowę obu parlamentów. Podejście funkcjonalne, ponieważ opisuję również funkcje jakie pełnią poszczególne izby, jak i same parlamenty.
Wybór przedmiotu porównania oraz określenie siatki pojęciowej (zdefiniowanie najważniejszych pojęć)
Państwo federalne- ich podstawową cechą jest podział na części składowe posiadające pewną niezależność, szczególnie w sprawowaniu władzy wykonawczej i sądowniczej na własnym terytorium. Mogą również posiadać własny system prawny i sądowy. W większości tych państw, każdy obywatel jest obywatelem związku i odpowiedniej części składowej federacji.
Państwo unitarne- jest to państwo jednolite wewnętrznie, występuje w nim umiejscowienie suwerennej władzy w jednej ogólnonarodowej instytucji. Państwo unitarne przybiera zazwyczaj mniej lub bardziej scentralizowaną postać. Występuje w nim podział na jednostki terytorialne, który ma na celu ułatwienie realizacji zadań państwowych.
Parlament-
Bierne prawo wyborcze- prawo do kandydowania
Czynne prawo wyborcze- prawo do wybierania/ głosowania
Immunitet- posiadający go poseł lub senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu. Immunitet może zostać uchylony, bądź też posiadająca go osoba może się go zrzec
Vacatio legis- w przypadku Polski jest to okres, między publikacją ustawy w „Dzienniku ustaw RP” a jej wejściem w życie
Informacja na temat działań badawczych niezbędnych do realizacji tematu (badania statystyczne, analiza opracowań, raportów, wywiady, ankiety, itp.)
W dokonywanej przeze mnie analizie korzystałam z literatury politologicznej, potrzebnej do opracowania podstawowych informacji związanych z państwem unitarnym i federalnym, Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, z wprowadzeniem Lecha Falandysza, pomocną przy analizowaniu parlamentu w Polsce. Przy analizie wykorzystałam również literaturę opisującą parlament niemiecki, przydatne przy opisywaniu parlamentu niemieckiego stronę internetową Bundestagu, z której można się dowiedzieć o jego funkcjonowaniu, a także pozyskałam z niej Ustawę Zasadniczą (Konstytucję) Niemiec.
Zieliński E., Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2001
Heywood A., Politologia, Warszawa 2006
Falandysz L., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1997
red. Kiełmiński Z. i Mołdawa T., Parlament w demokracjach zachodnich, Warszawa 1992
red. Isensee J., Kirchof P.; przeł. Banaszak B., Parlament Republiki Federalnej Niemiec, Warszawa 1995
http://www.bundestag.de/index.html
Wskazanie pomocniczych metod analizy oraz zakresu ich zastosowania w odniesieniu do danego tematu
Wskazanie ograniczników analizy (np. czasowych, formalnych, itp.). Uzasadnienie ich wyboru
Jednym z ograniczników jest ogranicznik czasowy. W przypadku Polski, możemy mówić o czasie po 1997 roku, co jest związane z wejściem w życie nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Mamy również do czynienia z ogranicznikiem formalnym, ponieważ pod uwagę są brane tylko określone instytucje.
Parlament państwa unitarnego, a parlament państwa federalnego na przykładzie Polski i Niemiec- analiza porównawcza.
Parlament w Rzeczypospolitej Polskiej
Wybory i członkowie
Parlament w Polsce dzieli się na Sejm i Senat, są wybierane na czteroletnią kadencję. Kandydaci na posłów i senatorów są zgłaszani przez partie polityczne lub wyborców (100 000 podpisów)
Sejm. W skład Sejmu wchodzi 460 posłów, wybory są pięcioprzymiotnikowe- powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne i tajne. Bierne prawo wyborcze do Sejmu wynosi 21 lat, czynne 18.
Senat. W skład Senatu wchodzi 100 senatorów, wybory są powszechne, bezpośrednie i tajne. Bierne prawo wyborcze do Senatu wynosi 30 lat, czynne 18.
W przypadku parlamentu w Polsce mamy do czynienia z zakazem równoczesnego kandydowania do Sejmu i Senatu. Funkcji posła lub senatora nie można łączyć z szeregiem stanowisk m.in.: sędzia, prokurator, prezes NBP, rzecznik praw obywatelskich, funkcjonariusz policji, wojskowy. Nie można również łączyć funkcji bycia posłem lub senatorem z eurodeputowanym.
Zarówno posłowie, jak i senatorowie posiadają immunitety.
Organizacja i działanie
Zarówno Sejm, jak i Senat obradują na posiedzeniach. Sejm i Senat są władzą ustawodawczą w Polsce.
Obradom przewodniczy Marszałek Sejmu, który jest wybierany z pośród wszystkich posłów. Oprócz przewodnictwa, pełni on również funkcję reprezentacyjną, a także strzeże praw Sejmu.
Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.
Posiedzenia Sejmu są jawne, mogą zostać utajnione w przypadku, gdy chodzi o dobro państwa, bezwzględną większością głosów („za” > „przeciw” + „wstrzymało się”) w obecności min. połowy posłów.
Sejm decyduje o stanie wojny i zawarciu pokoju, gdy nie może się zebrać na posiedzenie decyduje o tym Prezydent.
Inicjatywa ustawodawcza (prawo do zgłoszenia projektu) przysługuje posłom (min.15), Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów, a także grupie min. 100 000 osób mających czynne prawo wyborcze.
Tryb legislacyjny
Zgłoszony projekt trafia do Sejmu, który rozpatruje go w trzech czytaniach. Podczas rozpatrywania poprawki mogą wnosić wnioskodawcy projektu, posłowie i Rada Ministrów. Żeby przegłosować projekt w Sejmie potrzebna jest zwykła większość („za” > „przeciw”) przy obecności min. połowy posłów.
Tekst przegłosowanej w Sejmie ustawy trafia do Senatu, który ma 30 dni na podjęcie decyzji. Może uchwalić poprawki lub odrzucić całość ustawy. Jeżeli nie zostaje podjęta decyzja, wówczas jest założenie, że Senat zgodził się z decyzją Sejmu. W przypadku zgody ustawa trafia do Prezydenta. W przypadku sprzeciwu, bądź zgłoszeniu poprawek ustawa wraca do Sejmu, który może zgodzić się ze stanowiskiem Senatu lub je odrzucić bezwzględną większością („za” > „przeciw” + „wstrzymało się”) przy obecności co najmniej 230 posłów, jeżeli nie nastąpi przegłosowanie, ustawa upada. Jeżeli jednak postanowienia Senatu zostaną przegłosowane ustawa trafia do Prezydenta.
Prezydent może podjąć kilka działań, ma on 21 dni na podjęcie decyzji, w innym przypadku jego działania zostaną uznane za niezgodne z Konstytucją:
Zgłoszenie veta, wówczas ustawa wraca do Sejmu, by odrzucić veto potrzebne jest 3/5 głosów, przy obecności min. połowy posłów. Jeżeli veto nie zostanie odrzucone ustawa nie wchodzi w życie. Jeżeli veto zostanie odrzucone, Prezydent musi podpisać ustawę.
Skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego, który ma za zadanie sprawdzenie zgodności ustawy z konstytucją. W przypadku niezgodności z Konstytucją ustawa nie wchodzi w życie. Jeżeli natomiast jest zgodna z Konstytucją ustawa jest podpisana przez Prezydenta.
Podpisanie, po podpisaniu ustawa jest publikowana w „Dzienniku Ustaw RP”, okres między wejściem ustawy w życie, vacatio legis trwa 14 dni, następnie ustawa wchodzi w życie
Parlament w Republice Federalnej Niemiec
Wybory i członkowie
Parlament niemiecki dzieli się na Bundestag i Bundesrat.
Bundestag. W skład Bundestagu wchodzi 662 posłów. Czteroletnia kadencja. Wybory powszechne, bezpośrednie, równe, tajne i wolne (nie może być wywierana żadna presja na głosujących). Bierne i czynne prawo wyborcze wynosi 18 lat.
W teorii może kandydować każdy obywatel Republiki Federalnej Niemiec, mający poparcie swego zgłoszenia (200 podpisów mieszkańców okręgu z którego chce kandydować), lecz w praktyce kandydaci są wystawiani przez partie polityczne.
Członkowie są przedstawicielami narodu i nie są zobligowani żadnymi rozkazami, mają działać zgodnie ze swoim sumieniem.
Organizacja i działanie
Obrady Bundestagu są jawne. Mogą zostać utajnione przez 2/3 członków Bundestagu w głosowaniu.
Tryb legislacyjny