Mechanika - najstarsza z nauk fizycznych - zajmuje się badaniem ruchów ciał. Opisem samego ruchu ciał zajmuje się część mechaniki o nazwie kinematyka. Dynamika natomiast to nauka, w której ruch wiążemy z siłami działającymi na ciała i z właściwościami tych ciał.
Ruch natomiast to zmiana położenia ciała względem wybranego układu odniesienia. W naszych rozważaniach układem odniesienia będzie zawsze płaszczyzna.
Spójrzmy na rysunek:
Wektor r1 to wektor położenia początkowego ciała, wektor r2 to wektor położenia końcowego, zaś wektor Δr to wektor przemieszczenia ciała.
Przemieszczeniem nazywamy wektor łączący położenia początkowe i końcowe ciała.
Tor ruchu to linia łącząca kolejne położenia ciała.
Klasyfikację ruchów prowadzimy ze względu na tor i ze względu na zależność drogi od czasu.
Ze względu na tor dzielimy ruch na ruch prostoliniowy i ruch krzywoliniowy.
Podział ruchów ze względu na zależność drogi od czasu jest bardziej złożony:
Teraz zajmiemy się ruchem jednostajnym prostoliniowym, w następnym rozdziale przejdziemy do ruchu zmiennego.
Ruch jednostajny prostoliniowy jest to ruch, w którym torem jest linia prosta, zaś przebyta droga jest proporcjonalna do czasu, w którym tę drogę przebyto.
Stosunek drogi przebytej przez ciało do czasu, w jakim ciało tę drogę przebyło nazywamy prędkością. Prędkość wyrażamy wzorem:
W zapisie wektorowym:
Jednostka prędkości w układzie SI to metr na sekundę (m/s).
Wykres prędkości v(t) w funkcji czasu dla ruchu jednostajnego to linia prosta równoległa do osi czasu, gdyż w tym ruchu prędkość ma wartość stałą, zaś wykres drogi s(t) w funkcji czasu to również linia prosta nachylona pod kątem α do osi czasu, przy czym tangens kąta α jest miarą prędkości ciała. Na wykresie v(t) pole zaciemnionej figury jest miarą drogi przebytej przez ciało do chwili t0 (bo prędkość razy czas to droga).
Czasami spotykamy takie ruchy, w których porusza się nie tylko rozpatrywane ciało, ale i układ odniesienia, czyli środowisko, w jakim znajduje się nasze ciało. Przykładem takiego zjawiska może być łódka pływająca w rzece.
Prędkość łódki względem wody nazywamy prędkością względną vw, a prędkość wody względem brzegu prędkością unoszenia vu.
Ruch łódki względem brzegu odbywa się jednocześnie z prędkościami vw i vu i jest on także jednostajny (bo ruchy łódki i rzeki są jednostajne).
W przypadku gdy kierunek vw jest prostopadły do linii brzegu: