okazanie puste - eksperyment procesowy (art. 211 KPK); polega na tym, że wykonuje się okazanie z
udziałem wyłącznie osób przybranych, bez udziału podejrzanego czy oskarżonego, o czym
oczywiście nie informuje się świadka (test wiarygodności świadka);
Wymogi:
- osoba okazywana powinna znajdować się wśród co najmniej 3 osób przybranych
- osoby przybrane powinny być tej samej płci i rasy co osoba okazywana, powinny być w zbliżonym do niej
wieku, wzrostu, tuszy, koloru włosów, podobnie ubrane etc.
- wśród osób przybranych nie mogą znajdować się funkcjonariusze organu dokonującego okazania,
ani osoby znane osobie rozpoznającej;
- świadek przed rozpoznaniem nie powinien widzieć osoby okazywanej
- okazanie powinno być przeprowadzone tak, aby wyłączyć sugestię
- przeprowadzenie okazania w odpowiednim pomieszczeniu
- osoba okazywana sama wybiera na czas okazania miejsce w grupie osób przybranych
- należy przeprowadzić tyle okazań ile jest osób okazywanych (nie wolno równocześnie okazywać więcej
niż jedną osobę)
Sposób przeprowadzenia:
1) przesłuchanie świadka poprzedzające okazanie właściwe
Świadka należy przesłuchać pytając w jakich okolicznościach faktycznych i fizycznych (ciemno, jasno) widział osobę (rzecz), którą będzie rozpoznawał. Następnie ma ją opisać (twarz, wiek, tuszę itd.). Jeżeli świadek nie widział twarzy, trzeba tym dokładniej przesłuchać go na okoliczności sylwetki, sposobu poruszania się itd. Koniecznie należy zapytać, czy osoba ta coś mówiła, czy świadek słyszał jej głos. Na koniec należy świadka zapytać, czy gdyby zobaczył opisywaną osobę, byłby w stanie ją rozpoznać.
2) właściwa czynność okazania
Osoba okazywana w otoczeniu osób przybranych najpierw powinna być demonstrowana w formie statycznej (cała grupa stoi naprzeciw świadka, który powinien mieć możność najpierw przyjrzeć się całej grupie, potem każdej osobie oddzielnie z bliska, następnie raz jeszcze całej grupie z dystansu). Można osobom okazywanym nakazać wykonanie zwrotów, ruchów, chodu itd. Jeżeli świadek nie widział twarzy sprawcy, np. dlatego że była osłonięta kominiarką, wszystkie osoby okazywane muszą być w kominiarkach.
3) kolejne przesłuchanie świadka
Przesłuchanie bez względu na to, czy świadek rozpoznał okazywaną osobę. Jeżeli świadek wskazał na podejrzanego, należy zapytać go po jakich cechach go rozpoznał. Jeżeli świadek wskazał na podejrzanego, ale nie był pewny, należy zapytać go jakie cechy wydają mu się zbieżne z cechami osoby widzianej w związku z przestępstwem, jakie wydają się mu różne.
okazanie głosu - ma zawsze charakter okazania sekwencyjnego. Osoby okazywane (podejrzany/oskarżony i osoby przybrane) powinny być tak umieszczone, aby świadek nie widział ich (co najmniej ich twarzy). Każda z osób okazywanych powinna wypowiadać tę kwestię, którą świadek usłyszał w związku z przestępstwem. Po usłyszeniu wypowiedzi każdej z osób, świadek musi powiedzieć, czy to usłyszany głos przestępcy. Jeżeli świadek rozpoznał głos - należy go natychmiast przesłuchać (po czym poznał głos). Okazanie głosu następuje po okazaniu osoby.
OKAZANIE WIZERUNKU OSOBY (OKAZANIE POŚREDNIE)
wizerunek osoby - jej fotografia, zapis audiowizualny na taśmie wideofonicznej lub na innym nośniku
Z zasady okazanie pośrednie powinno wykonywać się wówczas, gdy nie ma możliwości przeprowadzenia okazania bezpośredniego.
Okazywanie albumu fotograficznego przestępców jest odmiana okazania pośredniego i z jego wykonania powinno spisywać się protokół.
Okazanie pośrednie (o ile nie jest okazywaniem albumu) podlega tym samym rygorom, którym podlega okazanie bezpośrednie - zdjęcie podejrzanego powinno być umieszczone wśród zdjęć (co najmniej 3) osób przybranych, dobranych na zasadach identycznych jak w przypadku okazania bezpośredniego.
Coraz częściej wykonuje się okazanie w ten sposób, że osobę okazywana w otoczeniu osób przybranych filmuje się na taśmie video lub kamerą cyfrową, a następnie odtwarza świadkowi, który ogląda okazywane osoby na monitorze.
OKAZANIE RZECZY
Do okazania rzeczy stosuje się odpowiednio wszystkie rygory, jakim poddane jest okazanie osoby. Okazanie rzeczy może być bezpośrednie lub pośrednie (okazanie zdjęcia czy innego obrazu rzeczy). Rzecz należy z zasady okazywać w otoczeniu „rzeczy przybranych”. Reguła ta nie dotyczy okazania zwłok, które okazuje się zawsze pojedynczo.