Sudety Zachodnie
Lokalizacja
Sudety Zachodnie to najwyższa część tego pasma leżąca pomiędzy Bramą Lubawską i doliną górnego Bobru na wschodzie, a doliną Łaby na Zachodzie. W skład tej części Sudetów wchodzą Rudawy Janowickie, Góry Kaczawskie, Karkonosze, Góry Izerskie (popularnie nazywane Izerami) i Góry Łużyckie. Według innych podziałów pasmo Sudetów kończy się bardziej na wschód - na Bramie Żytawskiej - i Góry Łużyckie, oraz zaliczany do nich Jesztedstko-kozakovsky hrebet do Sudetów już nie należą.
W tej części Sudetów znajdują się takie główne miasta jak: Jelenia Góra, Kamienna Góra, Kowary, Gryfów Śląski, Lubań, Liberec, Jablonec nad Nisou, Trutnov. W Niemczech natomiast znajduje się Żytawa (Zittau), Rumburk, Neustadt, a pod Górami Łużyckimi Drezno (Dresden) i Budziszyn (Bautzen).
Opis krajobrazowy
Sudety Zachodnie są najwyższą częścią całego pasma. Śnieżka osiąga wysokość 1602 m n.p.m. i jest zarazem najwyższym szczytem Karkonoszy, Sudetów i całego Masywu Czeskiego. Nad resztą pasm zdecydowanie górują Karkonosze, co jest widoczne zwłaszcza od polskiej strony, ponieważ Śląski Grzbiet uskokiem tektonicznym wznosi się 1,2 km ponad Kotlinę Jeleniogórską. Góry Izerskie osiągają 1126 m n.p.m. (Wysoka Kopa), a Jesztedstko-kozakovsky hrebet 1022 m n.p.m. (Jeszted). Rudawy nie przekraczają tysiąca metrów wysokości, a Góry Kaczawskie ledwie przekraczają 700 m n.p.m. Tak więc Sudety Zachodnie to także część dużych kontrastów. Dotyczy to nie tylko wysokości, ale też budowy geologicznej i klimatu.
Geologicznie to Karkonosze (oprócz części Grzbietu Lasockiego) i Góry Izerskie mają wspólny granitowy trzon, powstały podczas hercyńskiej intruzji magmy pomiędzy skały osadowe masywu kaledońskiego. Natomiast Rudawy i część wschodnia Grzbietu Lasockiego powstały ze zlepieńców starych skał osadowych wyniesionych podczas orogenezy hercyńskiej. Góry Kaczawskie są natomiast mieszaniną starych (też i archaicznych łupków) skał metamorficznych i stosunkowo młodych stożków bazaltowych, powstałych podczas aktywności wulkanicznej. Ponadto w Karkonoszach doszło do powstania, podczas zlodowacenia, kilkunastu kotłów i cyrków polodowcowych, a w Karkonoszach, w Górach Izerskich i w Rudawach do powstania gołoborzy.
Klimatycznie Sudety Zachodnie są najchłodniejszym rejonem Sudetów. Najzimniej, paradoksalnie, jest nie zawsze w Karkonoszach ale w niższych, choć bardzo rozległych Górach Izerskich. W dolinie górnej Izery wskutek inwersji temperatur potrafi być przymrozek nawet w lipcu, a temperatury są najniższe w Polsce! W Górach Izerskich znajduje się też najniżej położone naturalne piętro kosodrzewiny (około 1000 m.n.p.m. pod Wielką Kopą), zaś sztuczne znajduje się dużo niżej - na Torfowisku Izerskim (około 850 m n.p.m.). W Karkonoszach i Górach Izerskich opady sięgają średnio 1500 mm rocznie i są to, obok Wysokich Jesioników i Gór Orlickich, najbardziej zaśnieżone góry w Sudetach.
Ponadto Karkonosze są najbardziej zamglonymi i najbardziej wietrznymi górami w Europie. Wichry nierzadko mają tutaj postać huraganu, a w lecie bardzo częste są ciepłe lecz ekstremalnie mocne wiatry fenowe. Dni bez zamglenia i bezwietrznych jest tutaj 10% i mniej w skali roku. Należy o tym pamiętać wybierając się w góry, ponieważ w dolinach może być już dawno słoneczna i ciepła wiosna, a na górze mróz i ekstremalny wiatr. Dotyczy to zwłąszcza tych, kórzy chcą na górę wjechać wyciągiem krzesełkowym. Radzimy szczególnie uważać kiedy nie widać szczytów, a na dole świeci piękne słońce!
W innych pasmach Sudetów Zachodnich klimat jest dużo łagodniejszy, czasem wręcz wyżynny, a nie górski.
Atrakcje
Do głównych atrakcji tego rejonu należy turystyka, sporty i narciarstwo. W Karkonoszach mieszczą się najlepsze kompleksy narciarskie oferujące cały przekrój tras, nowoczesną infrastrukturę, pełną ofertę rozrywek wieczorowych, oraz co najważniejsze, świetne warunki śniegowe. Ponadto wyciągi znajdują się także w Górach Izerskich i Kaczawskich. Sieć tras biegowych w większości przygotowywanych ratrakami przebiega przez Góry Izerskie i Karkonosze zarówno po polskiej jak i po czeskiej stronie. W planach jest ich połączenie, tak aby np. W Górach Izerskich powstał kompleks około 200 km tras.
Ze względów klimatycznych doceniają to miejsce również amatorzy psich zaprzęgów. Na wiosnę urządzają oni w Jakuszycach zawody zaprzęgów psów północy.
Istniejące jaskinie i sztolnie eksplorują grotołazi, a niektóre można już turystycznie zwiedzać (sztolnie uranowe w Kowarach).
Na rowerzystów czeka świetny teren tras szosowych i terenowych. Można tutaj znaleźć pełen przekrój trudności i długości tras. Ostatnimi laty w okolicach Szklarskiej Poręby wytyczono 12 tras rowerowych po Karkonoszach i Górach Izerskich i opisano je w specjalnie wydanym przewodniku. Można bez przesady powiedzieć, że generalnie, w regionie, oferta turystyczna dynamicznie się rozwija.
Znajdują się tutaj także miejscowości uzdrowiskowe - Cieplice, Kowary (sanatorium Wysoka Łąka i inhalatorium radonowe), Świeradów Zdrój, oraz Jańskie Łaźnie (w Czechach). Ponadto w okolicy i na pogórzu leżą piękne miasteczka, oraz znajduje się tu wiele zabytków wartych zwiedzenia. Warto również odwiedzić wiele licznych muzeów o rozmaitej tematyce i zamki - zarówno w Polsce (Bolczów, Chojnik), jak i w Czechach (Frydland).
Szczegółowe dane o atrakcjach turystycznych i sportowych Sudetów znajdują się w opisach kolejnych pasm górskich.
2