Typy definicji kultury.

Kroeber i Kluckhohn

- Typ opisowo-wyliczający - nominalistyczny - kulturę rozumie się, jako zbiór określonych przedmiotów, a jej definiowanie sprowadza się do wymienienia, wyliczenia jej części składowych. np: tradycje, wynalazki, obyczaje, wierzenia. Archeologowie i etnografowie -
bo było to wygodne.

- Typ historyczny - nacisk na tradycję, na przeszłość, jako mechanizm przekazywania dorobku kulturowego.

- Definicje normatywne - podporządkowanie się zachowań normom, wzorom, wartościom, modelom. Podporządkowanie się tym elementom warunkuje trwanie danej zbiorowości.

- Definicje psychologiczne - skupiają się na psychologicznych mechanizmach kształtowania kultury, a więc mechanizmach uczenia się, formowania nawyków kulturowych, przyswajania norm i wartości obowiązujących w danej grupie, oraz na kształtowaniu się osobowości.

- Charakter strukturalistyczny - systemowy - interesujemy się strukturą konkretnej kultury,
a więc wewnętrznym powiązaniem jej elementów i istotą ich integracji.

Cztery kategorie elementów: materialno-techniczne, społeczne, ideologiczne, psychiczne, czyli dotyczące uczuć i postaw. Są one tak powiązane ze sobą, że tworzą specyficzną, harmonijną całość. Bardzo istotne, znaczące, są związki między tymi elementami.
Te definicje badają strukturę konkretnych kultur, a nie kultury w ogóle.

- Definicje genetyczne - w nich akcentuje się dociekanie pochodzenia kultury.

Rozumienie kultury

- Związek kultury z podłożem ludzkim, czyli, w jaki sposób dane zjawisko kulturowe funkcjonuje wśród członków grupy, przeciwstawieniem będzie badanie treści zjawiska kulturowego,

- Atrybutywne i dystrybutywne pojmowanie kultury - (atrybut - cecha),

Atrybutywne ujęcie - kultura jest przejawem wolnego i rozumnego działania człowieka, w odróżnieniu od natury, wszystko, co czyni człowiek, jest kulturą, kultura
jest stałą cechą człowieka, jako jednostki, oraz stałą dla ludzkości,

Dystrybutywne ujęcie - kultura to przejaw działalności danej grupy
(naród, społeczeństwo) której przypisuje się dane cechy np. społeczeństwo informacyjne. Dystrybutywne ujęcie pozwala nam wyodrębniać poszczególne grupy..

- Podejście wartościujące - zawiera ocenę danych kultur zbiorowości ludzkich, określenie
na podstawie różnych kryteriów, która jest lepsza, która gorsza.

- Podejście opisowe jest to neutralne rozumienie kultury, określa ją, jako zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których elementy i powiązania są przedmiotem opisu,
ale nie wartościowania.

Kategorie kultury? - Kroeber, Kłoskowska.

- Kultura bytu (rzeczywistości) - wszystko, co jest materialne, da się to dotknąć, czy zmierzyć. Można przeciwstawić ją właściwej kulturze. Obejmuje: działania, wytwory techniczno związane z produkcją, dystrybucją i usługami, służące zaspokajaniu naturalnych, podstawowych potrzeb człowieka. Inne nazwy, to: cywilizacja, technika, technologia, wiedza stosowana.

- Kultura społeczna (socjetalna) - kultura ma charakter społeczny, wyraża się we wspólności norm i wzorów ich uczenia, przekazywania, które jako sieć wzajemnych powiązań i oddziaływań ludzi, inspiruje całość kultury. Podmiotem i przedmiotem określonych działań są tu sami ludzie. To kultura społecznego współżycia ludzi między sobą i społecznych struktur normujących stosunki między grupami ludzi w procesach pracy, konsumpcji, zabawy. Chodzi również o elementy takie jak: podział władzy, dostęp do dóbr, funkcji i pozycji społecznych.

- Kultura symboliczna - to sfera czynności, wartości i przeżyć niezwiązanych z zaspokajaniem potrzeb człowieka, jako istoty biologicznej i członka społeczeństwa.

Wartości autoteliczne, czyli to, co jest czynnością samo celową, mają cel sam w sobie.

Podstawowe aspekty definicji kultury.

- Kultura jest zawsze związana z człowiekiem,

- Kultura jest zjawiskiem ponadjednostkowym, społecznym.

- Kultura jest regularna. Występuje w niej powtarzalność pewnych elementów.

- Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych, uczymy się kultury świadomie (czytanie) lub nieświadomie (gry, opowieści).

Cechy zjawisk kulturowych

1. Wymiar czasowy. - zjawiska są przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest to rozciągnięcie w czasie, mogą być modyfikowane na przestrzeni tego przekazywania.

2. Wymiar przestrzenny. - jest osadzona w przestrzeni. Część pewnych zachowań kulturowych ludzi wynika z tego osadzenia w przestrzeni. Dotyczy to na przykład miejsca zamieszkania, pewnych zwyczajów, opowieści i legend związanych z tym miejscem.

3. Wymiar systemowy. - Kultura jest systemem złożonym z elementów, które tworzą pewną całość. Każda kultura ma swoją wewnętrzną logikę, zintegrowaną całość.

4. Prawidłowości. - kultura trwa i zmienia się według pewnych zasad i regularności. Można ją opisywać, ale można też szukać zasady działania.

5. Kultura jest aparatem adaptacyjnym człowieka. - jest pośrednikiem między człowiekiem, a środowiskiem, w którym człowiek żyje. Jako cecha ludzi, kultura bywa traktowana, jako mechanizm adaptacyjny. Np. kultura sieci i jej język.

Płaszczyzny zjawisk kulturowych?

1. Materialna - przyjmuje jakąś materię, tworzywo, rozgrywa się w środowisku materialnym. Wobec tych przedmiotów materialnych, my przyjmujemy pewne postawy.

2. Behawioralna - postawa psychiczna, nastawienie, przywiązanie do pewnych elementów kulturowych.

3. Psychologiczna - wszystkie nasze zachowania mają źródła w przeżyciach psychicznych. Dzięki przeżyciom psychicznym, wszelkie zachowania i przedmiotom jakieś znaczenie.

4. Aksjonormatywna - aksjologiczna - dążymy do wartości, wartości są pewną wytyczną, wartości traktowane są, jako byty idealne.

Jednostki elementarne w badaniu kultury?

- Cechy kulturowe - mogą przybierać formę uniwersaliów. Wtedy odnoszą
się do wszystkich, dorosłych członków danego społeczeństwa. Druga, to specjalności. Specjalności odnoszą się tylko do niektórych, wybranych ludzi.

Jeśli mamy kilka cech pełniących jedną funkcję, mówimy wtedy o cesze zbiorczej.

- Temat kulturowy - we wszystkich kulturach występują pewne wspólne tematy. Kultury różnią się sposobem rozbudowywania tych tematów, lecz pewne tematy pozostają stałe. Istnieją pewne rytuały przejścia, związane z przechodzeniem osób młodych w dorosłość.

- Wzór kulturowy - można definiować na dwa sposoby: jest to mniej lub bardziej ustalony
w zbiorowości sposób zachowania, czy myślenia. Zbiór, to znamienny dla danej zbiorowości układ cech kulturowych.

- Instytucje kulturowe.

Święto : funkcje i elementy

Święto zawsze koncentruje się wokół jakiejś wartości, odbywa się cyklicznie i jest z nim złączona jakaś wspólnota. Jest to naturalna potrzeba człowieka.

Muszą być dwa elementy, które powodują, że angażujemy się w dane święto:

Element wiedzy - im mniej wiemy na temat świąt, tym mniejsza jest satysfakcja z danego święta,

Zaangażowanie emocjonalne - jeśli jest jego brak, trudno się integrować ze wspólnotą.

Święto ma cechy, które znacząco wpływają na jego przebieg:

odbywa się w określonym czasie, święto wymaga specyficznej przestrzeni, świętu towarzyszą rytuały, uroczysty strój, osoba, która jest animatorem danego święta - najczęściej był to najstarszy człowiek w rodzinie,

Funkcje święta:

- poznawcza,

- integracyjna,

- upamiętniająca,

- komunikacyjna,

- ludyczna,

?

Kulturowe rozumienie wartości:

przedmioty o symbolicznym, lub niesymbolicznym charakterze, które są pożądane w danym społeczeństwie, sądy egzystencjalno-normatywne, orientacje wartościujące, przekonanie dotyczące samego systemu wartości i norm uważanego, za godny pożądania dla danego społeczeństwa.

Wartość kulturowa jest to wartość społecznie usankcjonowana, typowa dla danej kultury, uwewnętrzniona przez członków społeczeństwa, pomaga im dokonywać wyborów, ukierunkowuje i wskazuje cel działania, oraz środki, dzięki którymi te cele można zrealizować.

Znaczenie wartości kulturowych:

obiektywne kryterium - odsyła nas do miejsca danej wartości w kulturowym systemie,

subiektywne kryterium - miejsce, jakie zajmuje dana wartość w strukturze osobowości.

Centrum kultury

Centrum kultury, to kanon wartości, co, do których mamy przekonanie,
że są one najważniejszymi, centralnymi. Panuje wobec tych wartości powszechny konsensus, są podstawą organizacji systemu społecznego oraz tożsamości kulturowej. Działają one, jako identyfikacyjne, symboliczne dla grupy. Wokół nich koncentrują się idee, ideały etyczne, społeczne, religijne, polityczne, powstają wokół nich wierzenia, normy, organizowane jest również prawo, systemy pracy, wzory życia codziennego, wzory życia świątecznego, miejsca kultu, miejsca pamięci. Wobec wartości przyjmujemy stany psychospołeczne, które podpowiadają nam, jak mamy zachowywać się wobec różnych przedmiotów, wartości.

Centrum kulturowe, to: wartości, wytwory kulturowe, związane z nimi stany psychospołeczne.

Centrum kulturowe jest zintegrowanym. Zbiorem centralnych wartości kulturowych
i utrwalających je wytworów, oraz ukształtowanych w związku z nimi wzorów reakcji uczuciowych, struktur myślowych, wzorów międzyosobowych kontaktów.

Znak i symbol

Znak - to wydarzenie lub przedmiot powiązane w doświadczeniu jakiejś żywej istoty,
z innym przedmiotem, lub wydarzeniem, do którego się odnosi. Znak ma zawsze relacjonalny charakter. Istnieje w nim związek między tym, co znaczące signans i między tym,
co znaczone signatum. Znakami posługujemy się w komunikacji. Najbardziej rozwiniętym systemem znaków, jest język. Najważniejsza jest relacja między znakiem, a człowiekiem.

Mamy różne rodzaje znaków:

- oznaki - odnoszą się najczęściej do zjawisk naturalnych - znaki naturalne,
lub symptomy,

- znaki konwencjonalne - znaczenie wynika z konwencji, z jakiejś umowy,

- znaki ikoniczne - częściowo mogą się zawierać w znakach konwencjonalnych,
są to zazwyczaj obrazy, przedstawienia.

Znaki konwencjonalne:

- sygnały np. sygnalizacja świetlna,

- znaki właściwe np. słowa na oznaczenie przedmiotów,

- znaki przydane - to znaki, które są przydane okresowo, w różnych momentach mogą znaczyć, co innego np. zastawa stołowa.

- znaki właściwe - język, znaki plastyczne, znaki dźwiękowe, znaki przedmiotowe,

- znaki motoryczno-kinetyczne - komunikacja niewerbalna, gesty, mimika.

W znakach właściwych bierzemy pod uwagę to, co jest nośnikiem znaczenia.

Zabawa i gra

Johan Huizinga

Zabawa, to jest zachowanie swobodne, pozostające poza zwykłym życiem, podejmowane bezinteresownie i bez motywacji materialnych, w obrębie wydzielonego, sztucznego czasu i własnej przestrzeni, przebiegające zgodnie z przyjętymi regułami i powołujące do życia, własne związki społeczne, jakieś grupy.

Główne składniki zabawy:

- podmiotowa, bezinteresowna, autoteliczna motywacja

- sztuczność, inność świata ludycznego,

- zabawa ma stałą, powtarzalną strukturę, regułę, która nią rządzi.

Istnieją zabawy:

imitacyjne - pozorują rzeczywistość i bazują na naśladownictwie, otwarta

gry - opierają się na współzawodnictwie, zamknięta, zdobycie trofeum

Roger Caillois

agon - rozgrywki fizyczne, sport, współzawodnictwo, mogą to być zawody intelektualne, konkursy,

alea - gry losowe, gdzie przebieg gry jest zależny od czynników zewnętrznych,

mimicry - ujmuje naśladowanie, udawanie, oglądanie spektakli takich jak teatr, cyrk, spektakle masowe, koncerty, gry komputerowe,

ilinx - poszukiwanie ekstazy, oszołomienia, utraty samokontroli,

Kultura masowa i popularna

Dwayne'a McDonalda

1. Definiowanie.

Kulturę masową charakter przekazu: publikacje w prasie wysokonakładowej, tradycyjne radio, kinematografia, telewizja.

Kultura popularna definiowana jest poprzez cechy treści przekazu. Tu też się liczy zainteresowanie licznych odbiorców, ale do kultury popularnej zalicza się również takie wydarzenia, jak: festyny, widowiska sportowe, pokazy jarmarczne, koncerty, spektakle uliczne.

2. Źródła.

Kultura masowa zaistniała wraz z rewolucją przemysłową i techniczną XVIII i XIXw

Kultura popularna istniała wcześniej, jako część kultury ludowej, ale również mieszczańskiej, zarówno w wymiarze religijnym, jak i świeckim. Była obecna w codziennym życiu ludzi.

3. Nadawcy.

Nadawcami kultury masowej byli profesjonaliści, często związani z największymi mediami. Istniała centralizacja ośrodków nadawczych. Nadawcami kultury popularnej są profesjonalni twórcy, ale również amatorzy, jak np. twórcy blogów.

4. Odbiorcy.

W kulturze masowej, byli to anonimowi, masowi odbiorcy, przeciętni, niemający wpływu na przekazywane treści.

Po stronie kultury popularnej, widać. Zindywidualizowanych i zdefiniowanych odbiorców pod kontem ich zainteresowań i upodobań odbiorcy.

5. Charakter.

Kultura masowa ma homogeniczny, masowy charakter. Kultura popularna ma zróżnicowany, zindywidualizowany charakter.

Podział kultury

Krajewski

- Kultura transparencji - za normę i standard uważa się, przenikanie świata mediów do sfery intymności ludzi. Innym wymiarem, jest wymiar technologiczny. Duża szczegółowość np. seriali medycznych, wszystko chcemy widzieć czarno na białym. O kulturze transparencji świadczy fakt seksualizacji człowieka.

Gigi Durham (Efekt lolity)

Syndrom lolity, to sztuczny konstrukt oparty na eksploatacji i ograniczeniu seksualnej podmiotowości, który za cel obiera młode dziewczyny.

- Kultura okrucieństwa - okrucieństwo ze strony producentów telewizyjnych, na uczestników różnego rodzaju talk show i turniejów telewizyjnych, programów reality show.

Okrucieństwo dla okrucieństwa przejawia się np. w krwawych filmach grozy.

- Kultura repetycji - wspomnienia, typu za komuny było lepiej. Powtarzane są w telewizji publicznej dziesiątki razy, różnego rodzaju seriale z okresu PRL. Wiąże się z pewną nostalgią i chęcią powrotu do przeszłości, lecz przeszłość jest przeinaczana.

- Kultura aromatyzacji - kultura perfum, pozbywamy się naturalnych zapachów, definiuje się człowieka, poprzez jego zapach.

---