Ustawa z dnia 16 lipca 1998, ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich
wybory:
- powszechne, równe, bezpośrednie i tajne
- głosować można tylko raz i osobiście
organy stanowiące samorządu terytorialnego
- rady gminy
- rady powiatów
- sejmiki wojewódzkie
prawa wyborcze
czynne prawo wyborcze
- każdy obywatel Polski, który ukończył 18 lat i na stałe zamieszkuje obszar obowiązywania rady
- obywatel musi być wpisany do gminnego rejestru wyborców najpóźniej 12 miesięcy przed dniem wyborów
- obywatel UE na stałe zamieszkujący daną gminę
czynnego prawa wyborczego nie posiadają
- osoby nie posiadające praw publicznych na podstawie prawomocnego wyroku sądu
- osoby pozbawione praw wyborczych orzeczeniem trybunału stanu
- osoby ubezwłasnowolnione
bierne prawo wyborcze
- osoba mająca prawo wybierania do danej rady
nie mogą być wybierani:
- karani za przestępstwo umyślne
- osoby mające wyrok w zawiasach
- obywatele UE którzy nie posiadają praw wyborczych w kraju członkowskim z którego pochodzą
kandydować można tylko do jednego z organów
organy wyborcze
Państwowa Komisja Wyborcza
- ustala nadzór swoim regulaminie sposób wykonywania swoich zadań
- może określić warunki oraz sposób wykorzystania techniki elektronicznej przy ustaleniu wyników głosowania nadzór wyborów
- nadzór nad przestrzeganiem prawa wyborczego
- powoływanie i odwoływanie komisarzy wyborczych
- rozpatrywanie skarg na komisarzy wyborczych
- ustalanie wzorów kart do głosowania, list wyborczych, pieczęci
- nadzór nad prowadzeniem spisów wyborczych
- podawanie zbiorczych wyników do rad
- wydaje wytyczne wiążące komisarzy wyborczych, terytorialne i obwodowe komisje
- podejmuje uchwały w zakresie swoich ustawowych uprawnień
- może na czas wyborów powołać inspekcje i ustalić jej zadania
* komisarze wyborczy
- jest pełnomocnikiem Państwowej komisji wyborczej wyznaczonym na obszar stanowiący część 1 województwa
- powołuje się w każdym województwie od 2 do 6 spośród sędziów na 5 lat, na wniosek ministra sprawiedliwości
- możliwa jednokrotna reelekcja
- komisarzem może być sędzia w stanie spoczynku poniżej 70 roku życia
- komisarz pełni swoje funkcje niezależnie od sprawowania urzędu sędziego
- funkcja komisarza wygasa: śmierć, ukończone 70 lat
- organizują i sprawują nadzór nad przeprowadzaniem wyborów
- nadzór nad zgodnością wyborów z prawem
- powołują obwodowe i terytorialne komisje wyborcze
- rozpatrują skargi na terytorialne komisje wyborcze
- kontrolują prowadzenie spisów wyborczych
- podają skład terytorialnych komisji wyborczych i udzielają im wyjaśnień
- ustalają zbiorcze wyniki wyborów do rad
- składają sprawozdanie z wyborów państwowej komisji wyborczej
- uchyla uchwały komisji wyborczych podjętych niezgodnie z prawem
- może na czas wyborów powołać inspekcję i określić jej zadania
* terytorialna komisja wyborcza
- powoływana przez komisarza wyborczego najpóźniej 45 dni przed wyborami
- w skład komisji wchodzi 7-9 osób
- komisja na pierwszym posiedzeniu powołuje przewodniczącego i zastępcę
- prowadzi rejestr kandydatów na radnych
- zarządza druk obwieszczeń wyborczych
- zarządza druk kart wyborczych i przekazuje je do obwodowych komisji wyborczych
- rozpatruje skargi na obwodowe komisje wyborcze
- ustala wyniki głosowania do rad i wyniki wyboru do rad
- przesyła wyniki do komisarzy wyborczych
- wykonuje czynności narzucone przez komisarza
* obwodowa komisja wyborcza
- powołana najpóźniej 21 dni przed wyborami
w skład komisji obwodowych mogą wchodzić tylko wyborcy tylko stale zamieszkali obszar danej rady
- wyboru dokonuje gminna komisja wyborcza spośród wyborców
- w skład komisji wchodzi 7-9 osób- 1 z urzędu, ( wskazana przez wójta spośród pracowników administracji )
- komisja w obwodach odrębnych wnosi 5-7 osób
- prowadzi głosowanie w obwodzie
- czuwa w dniu głosowania nad prawidłowym jego przebiegiem
- ustala wyniki głosowania w obwodzie
- przesyła wyniki głosowania do komisji terytorialnej
w wyborach przedterminowych, uzupełniających, do nowych rad komisja wynosi 5-7 osób
- 1 posiedzenie komisji organizuje burmistrz, wójt itd.
- na 1 posiedzeniu wybiera się przewodniczącego i zastępcę
można być członkiem tylko jednej komisji
w skład komisji wchodzi po jednym przedstawicielu zgłoszonym w imieniu każdego komitetu wyborczego przez pełnomocnika
- gdy liczba osób zgłoszonych przez pełnomocników przekracza dopuszczony skład komisji o stanie komisji decyduje publiczne losowanie przez organ właściwy do jej powołania
- jeśli liczba kandydatów jest mniejsza od minimalnego składu komisji uzupełnienia dokonuje organ właściwy do powołania komisji ze zgłoszonych kandydatów w ciągu 3 dni po upływie terminu
osoby wchodzące w skład komisji tracą członkostwo w komisji z dniem podpisania zgody na kandydowanie na radnego
członkowie komisji nie mogą pełnić funkcji pełnomocników komitetów wyborczych, mężów stanu
członkowie komisji nie mogą prowadzić agitacji na rzecz kandydata na radnego
członkom komisji przysługują:
- diety, zwrot kosztów podróży i noclegów
- zryczałtowane diety na czas związany z wykonywaniem zasad członka komisji
- w związku z pełnieniem zadań komisji przysługują im zwolnienia z pracy do 5 dni
- członkowie komisji podlegają ochronie prawnej jak funkcjonariusze publiczni
obsługą państwowej komisji wyborczej i komisarzy wyborczych zapewni krajowe biuro wyborcze
obsługę administracyjną właściwej terytorialnej komisji wyborczej oraz wykonanie zadań wyborczych zapewnia marszałek województwa, starosta i wójt, jako zadanie zlecone. Marszałek województwa, starosta i wójt może ustanowić pełnomocnika do spraw wyborów
obsługę administracyjną i warunki techniczno materialne pracy obwodowych komisji wyborczych zapewnia wójt, burmistrz, prezydent miasta, jako zadanie zlecone
jednostki organizacyjne sprawujące trwały zarząd nieruchomości państwowych i komunalnych są zobowiązane udostępnić pomieszczenia wskazane przez marszałka województwa, starostę i wójta z przeznaczeniem na siedziby komisji wyborczych. Pomieszczenia udostępniane są bezpłatnie
zarządzanie wyborów
wybory do rad zarządza się nie później niż 30 dni przed upływem kadencji
wybory wyznacza się na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 60 dni po upływie kadencji rad
premier zgodnie z opinią PKW wyznacza w drodze rozporządzenia datę wyborów i określa dni w których upływają terminy wykonania czynności wyborczych
rozporządzenie premiera umieszcza się niezwłocznie w dzienniku ustaw najpóźniej 60 dni przed dniem wyborów
ustalenie liczby radnych
liczbę radnych do rad ustala odrębnie dla każdej rady wojewoda w porozumieniu z komisarzem wyborczym
ustalenie liczby radnych do każdej z rad ustala się na podstawie liczby mieszkańców zamieszkałych na terenie działania rady
zarządzenie wojewody ustalające liczbę radnych wybieranych do rad ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym i podaje do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia najpóźniej 4 miesiące przed upływem kadencji
obwody głosowania
głosowanie do rad przeprowadza się w stałych lub odrębnych obwodach głosowania tworzonych na obszarze gminy
podziału gminy na obwody stałe dokonuje rada gminy na wniosek wójta- burmistrza, prezydenta miasta
stały obwód głosowania powinien obejmować od 500- 3 tyś mieszkańców
rada gminy na wniosek wójta tworzy odrębny okręg wyborczy np. w szpitalach, jeżeli w dniu wyborów będzie przebywało w nim co najmniej 15 osób będących w rejestrze gminy
utworzenie odrębnych okręgów następuje najpóźniej 35 dni przed glosowaniem
wójt przedkłada radzie gminy wnioski w sprawie zmian w podziale na stałe obwody glosowania, jeśli wynika to ze zmiany granic gminy, zmiany liczby mieszkańców , zmiany liczby radnych w radzie gminy, zmiany w podziale gminy na okręgi wyborcze
wnioski takie składa się najpóźniej 3 miesiące przed upływem kadencji rady gminy. Rada gminy dokonuje zmian w podziale na obwody stale najpóźniej miesiąc po złożenie wniosku
informacje o numerach i granicach obwodów głosowania oraz wyznaczonych siedzibach obwodowych komisji podaje wójt w formie obwieszczenia najpóźniej 21 dni przed dniem wyborów
spis wyborców
osoby mające prawo wybierania wpisuje się do spisu wyborców
wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu
spis służy dla wyborów do rad, do których są zarządzane
spisu dokonuje się w urzędzie gminy najpóźniej w 14 dniu przed wyborami na podstawie stałego rejestru wyborców w gminie
spis dzieli się na część A i B
część A obejmuje obywateli polskich: imię nazwisko, imię ojca, data urodzenia, PESEL, adres zamieszkania wyborcy
część obejmuje obywateli UE nie będących obywatelami polski którym przysługuje prawo wybierania do rad gminy: imię, nazwisko, imię ojca, obywatelstwo państwa członkowskiego, numer paszportu lub innego dokumentu tożsamości , adres zamieszkania w gminie
spis sporządza się w dwóch egzemplarzach
spis udostępniany jest do wglądu w urzędzie gminy
spis wyborców przekazuje się w dzień przed wyborami przewodniczącemu obwodowej komisji wyborczej
na nieprawidłowości w spisie mogą być wnoszone reklamacje, która jest rozpatrywana przez burmistrza w ciągu 3 dni od jej złożenia, decyzja rozpatrzonej reklamacji z uzasadnieniem jest przedstawiona składającemu skargę
składający skargę która została negatywnie rozpatrzona za pośrednictwem wójta 3 dni od jej przedstawienia kierowana jest d sądu rejonowego, sprawa może iść do sądu jeśli reklamacja nie zostanie wcale rozpatrzona
sąd rozpatruje skargę w postępowaniu nieprocesowym w składzie jednego sędziego w ciągu 3 dni od wniesienia skargi, odpis postanowienie doręcza się osobie wnoszącej skargę
przebieg głosowania
głosowanie odbywa się w lokalu obwodowej komisji wyborczej między godziną 6 a 20 bez przerwy
o godzinie 20 przewodniczący komisji zarządza koniec głosowania
w lokalu wyborczym udostępnia się miejsca zapewniające tajność głosowania w liczbie umożliwiającej swobodne korzystanie
przed rozpoczęciem głosowania komisja wyborcza sprawdza czy urna jest pusta po czym zamykają ją pieczęcią komisji i ustala liczbę otrzymanych kart do głosowania, do końca głosowania urna jest zamoknięta
podczas głosowania w lokalu wyborczym powinno być co najmniej 3 członków obwodowej komisji wyborczej i jej przewodniczący lub wiceprzewodniczący
podczas głosowania w lokalu wyborczym mogą być obecni mężowie zaufania
wyborca przed głosowaniem okazuje komisji wyborczej dowód osobisty
wyborca nie wpisany do spisu wyborców zostanie dopisany do listy jeśli udokumentuje że stale zamieszkuje na terenie danego obwodu
wyborca wpisany lub dopisany do listy wyborców otrzymuje od komisji kartę do głosowania
wyborca potwierdza otrzymanie karty własnym podpisem
wyborcy niepełnosprawnemu na jego prośbę może pomagać przy głosowaniu inna osoba z wyłączeniem członków komisji
głosowania nie wolno przerywać chyba że komisja wyborcza w nadzwyczajnych okolicznościach zarządzi jego przerwanie
w razie przerwania głosowania komisja musi zabezpieczyć wlot do urny i przekazuje ją do przechowania przewodniczącemu
na terenie lokalu wyborczego zabroniona jest jakakolwiek agitacja, możliwe jest jedynie wywieszenia obwieszczenia wyborcze
osobom uzbrojonym nie wolno wchodzić do lokalu wyborczego
przewodniczący obwodowej komisji wyborczej odpowiada za utrzymanie porządku i spokoju w czasie głosowania
ustalanie wyników głosowania w obwodach
po zakończeniu wyborów obwodowa komisja ustala wyniki głosowania w obwodzie do danej rady
komisja na podstawie spisu wyborów stwierdza liczbę osób uprawnionych do głosowania i liczbę wyborców którym wydano karty
karty niewykorzystane są liczone i przechowane w zapieczętowanych pakietach
przewodniczący komisji w obecności pozostałych członków komisji otwiera urnę wyborczą, komisja liczy karty do głosowania
jeśli liczba kart jest mniejsza lub większa od liczby kart wydanych komisja w protokole podaje przypuszczalne przyczyny tej niezgodności
komisja na podstawie kart określa liczbę kart nieważnych oraz liczbę poprawnie oddanych głosów na każdą listę kandydatów
komisja sporządza protokół z głosowania
po sporządzeniu protokołu komisja podaje do publicznej wiadomości poprzez wywieszenie w lokalu wyborczym wyników głosowania
przewodniczący obwodowej przekazuje terytorialnej protokół glosowania
po przekazaniu protokołu przewodniczący obwodowej komisji przekazuje wójtowi w depozyt dokumenty z głosowania oraz pieczęć
protesty wyborcze. Ważność wyborów
w ciągu 14 dni od wyborów może być wniesiony protest przeciwko ważności wyborów do danej rady lub przeciwko ważności wyboru radnego z powodu: popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom, naruszenia przepisów dotyczących głosowania, ustalenia wyników
protest wnosi się na piśmie do właściwego sądu okręgowego
sąd okręgowy rozpoznaje protesty w postępowaniu nieprocesowym w ciągu 30 dni po upływie terminu do wnoszenia protestów, w składzie 3 sędziów, z udziałem zainteresowanych, komisarza wyborczego i przewodniczących właściwych komisji wyborczych
sąd rozpoznając protesty rozstrzyga o ważności wyborów o raz ważności wyboru radnego
od decyzji sądu okręgowego zainteresowany, komisarz wyborczy i przewodniczący komisji mogą w ciągu 7 dni od wydania decyzji odwołać się do sądu apelacyjnego, od którego decyzji nie można się odwołać
przeprowadzanie wyborów ponownych zarządza wojewoda w ciągu 7 dni od zakończenia postępowania sądowego
wybory ponowne przeprowadzają te same komisje wyborcze
jeżeli podstawą orzeczenia o nieważności wyborów lub wyboru radnego było naruszenie przez komisje wyborcze przepisów dotyczących głosowania, wówczas powołuje się nowe komisje lub sporządza nowe
spisy
komitety wyborcze
komitety wyborcze mogą być powołane przez
partie polityczne i koalicje partii politycznych
stowarzyszenia i organizacje społeczne
organizacje wyborców
komitety wyborcze w imieniu partii politycznych, organizacji i wyborców wykonują czynności wyborcze: zgłaszają kandydatów na radnych, prowadzą kampanię wyborczą na ich rzecz
funkcje komitetu wyborczego partii politycznej pełni organ upoważniony do reprezentowania jej na zewnątrz
organ taki powołuje
pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego
pełnomocnika finansowego
zawiadamia PKW o utworzeniu komitetu oraz o zamiarze samodzielnego powoływania kandydatów na radnych
partie polityczne mogą tworzyć koalicje wyborcze (reszta tak samo jak komitet wyborczy partii politycznej)
5 obywateli może założyć komitet wyborczy
nazwa komitetów:
komitet partii politycznej- komitet wyborczy + nazwa partii
koalicja- koalicyjny komitet wyborczy+ nazwa koalicji wyborczej
komitet wyborczy organizacji- komitet wyborczy + nazwa organizacji
wyborcy- komitet wyborczy wyborców+ powinna zawierać określenie odróżniające ją od innych
nazwa, skrót nazwy symbol graficzny komitetu korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla dóbr osobistych
Komitet wyborczy ulega rozwiązaniu z mocy prawa
nadawanie numerów zarejestrowanym listom kandydatów
listy kandydatów zarejestrowane w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego otrzymują numery ustalane w drodze losowania przez: PKW, komisarzy wyborczych, gminne komisje wyborcze
jeżeli komitet wyborczy zarejestrował listy kandydatów w ponad połowie okręgów w wyborach do wszystkich sejmików województw, listy kandydatów tego komitetu w wyborach do sejmików województw i rad otrzymują jednolity numer
PKW na podstawie rejestracji list kandydatów w wyborach do sejmików województw przyznaje najpóźniej 25 dni przed dniem wyborów numery dla list kandydatów komitetów wyborczych
PKW niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej informację o przyznanych numerach list kandydatów i zawiadamia o nich komisarzy wyborczych
komisarz wyborczy najpóźniej 23 dni przed wyborami numery list wyborczych i niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej informację o przyznanych numerach listo
kampania wyborcza
rozpoczyna się z dniem ogłoszenia rozporządzenia premiera o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu 24 godziny przed wyborami
w okresie kampanii wyborczej prowadzi się agitację wyborczą
zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej w :
urzędach administracji rządowej i administracji samorządu terytorialnego oraz sądach
zakładach pracy w sposób i w formie zakłócających ich normalne funkcjonowanie
jednostkach wojskowych i innych jednostkach podległych ministrowi obrony narodowej
w szkołach podstawowych i gimnazjach
każdy wyborca może agitować na rzecz kandydatów na radnych a także zbierać podpisy popierające zgłaszanie kandydatów po uzyskaniu zgody pełnomocnika komitetu wyborczego
materiały wyborcze powinny mieć wyraźne oznaczenia od kogo pochodzą
informacje, komunikaty, apele i hasła wyborcze drukowane w gazecie, ogłaszane za pomocą radia lub telewizji ogłaszane są na koszt komitetów wyborczych
komitetom wyborczym, których listy zostały zarejestrowane przysługuje od 15 dnia przed wyborami do końca kampanii wyborczej prawo do nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych przez terenowe oddziały TVP
czas nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych wynosi 15 godzin, w radiu 20 godzin
finansowanie wyborów
wydatki związane z organizację przygotowań i przeprowadzeniem wyborów pokrywane są z budżetu państwa
z budżetu państwa pokrywane są wydatki związane z :
zadaniami PKW, komisarzy wyborczych oraz krajowego biura wyborczego
zadaniami wyborczymi zleconymi jednostkom samorządu terytorialnego
należnościami dla osób wchodzących w skład komisji wyborczych
refundacją wydatków
środki finansowe na zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego przekazywane są tym jednostkom przez Kierownika krajowego biura wyborczego najpóźniej 30 dni od daty ogłoszenia rozporządzenia o wyborach
o wydatkach z budżetu państwa informuje się w ciągu 5 miesięcy od dni głosowania
dysponentem środków finansowych jest kierownik krajowego biura wyborczego
finansowanie kampanii wyborczej
wydatki komitetów wyborczych ponoszone w związku z wyborami pokrywają komitety
gospodarkę finansową komitetu prowadzi i jest za nią odpowiedzialny pełnomocnik finansowy
pełnomocnikiem finansowym nie może być:
pełnomocnik wyborczy
funkcjonariusz publiczny
można być pełnomocnikiem finansowym tylko jednego komitetu
komitet wyborczy może pozyskiwać i wydawać środki finansowe tylko na potrzeby wyborów
zabrania się :
pozyskiwania środków przez komitet wyborczy po dniu wyborów
wydatkowania środków przez komitet wyborczy po dniu złożenia sprawozdania finansowego
przekazywania środków finansowych i wartości niepieniężnych przez jeden komitet na rzecz innego komitetu
przeprowadzanie przez komitet zbiórek publicznych
środki finansowe przekazywane komitetowi wyborczemu partii politycznej mogą pochodzić wyłącznie z funduszu wyborczego tej partii
środki finansowe przekazywane koalicyjnemu komitetowi wyborczemu mogą pochodzić wyłącznie z tworzonych funduszy wyborczych partii politycznych wchodzących w skład koalicji
komitety wyborcze nie mogą przyjmować środków finansowych pochodzących od:
osób fizycznych nie mających miejsca zamieszkania na terenie RP
cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie RP
środki finansowe komitetu wyborczego są gromadzone wyłącznie na jednym rachunku bankowym
łączna suma wpłat od osób fizycznych na rzecz komitetów wyborczych nie może przekraczać 15- krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę
środki finansowe od osób fizycznych na rzecz komitetu mogą być wpłacane czekiem, przelewem lub karta płatniczą
kwota przypadająca na jeden mandat radnego wynosi
w wyborach do rady gminu do 20 tyś mieszkańców- 750 zł
powyżej 20 tyś mieszkańców- 1000zł
do rady powiatu- 2000 zł
do rady miasta na prawach powiatu- 3000 zł
do sejmiku województwa- 5000 zł
finansowanie kampanii wyborczej jest jawne
wybory do rad gmin
pod nadzorem PKW i komisarzy wyborczych przeprowadzają- gminne komisje wyborcze, obwodowe komisje wyborcze
radni są wybierani w okręgach wyborczych bezpośrednio spośród zgłoszonych kandydatów
wyborca może oddać tylko jeden głos
w gminie liczącej do 20 tyś o wyborze radnego rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na kandydatów
w gminie powyżej 20 tyś podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów
w miastach na prawach powiatu w podziale mandatu uczestniczą listy kandydatów tych komitetów, na które w skali miasta oddano co najmniej 5% ważnych głosów
okręg wyborczy obejmuje część obszaru gminy
w gminach na terenach wiejskich okręgiem wyborczym jest sołectwo, sołectwa łączy się w celu tworzenia okręgu wielomandatowego lub dzieli się na dwa lub więcej okręgów wyborczych
w każdym okręgu wyborczym tworzonym dla wyboru rady w gminie liczącej do 20 tyś wybiera się 1-5 radnych
powyżej 20 tyś 5-8 radnych
podział gminy na okręgi wyborcze jest stały
zmiana granic okręgów wyborczych dokonuje się najpóźniej do 3 miesięcy przed końcem kadencji
podział na okręgi wyborcze, ich granice i numery oraz liczbę radnych wybieranych w tym okręgu ustala rada gminy wg. Jednolitej normy przedstawicielstwa obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców przez liczbę radnych wybieranych do danej rady
uchwałę rady gminy w sprawie okręgów wyborczych ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym
15 wyborców może odwołać się od decyzji w sprawie okręgów wyborczych do komisarzy wyborczych 5 dni od wydania decyzji
komisarz ropoznaje sprawę w ciągu 5 dni i wydaje postanowienie, doręczając je wnoszącym skargę oraz radzie gminy
wiadomość o okregach wyborczych, ich granicach, numerach, liczbie radnych w kazdym okregu podaje do wiadomości publicznej wójt najpóźniej 50 dni przed wyborami
zgłaszanie list kandydatów
listy kandydatów na radnych przysługuje komitetom wyborczym
kandydaci zgłaszani są w formie list
w przypadku tworzenia koalicji wyborczej partia wchodząca w jej skład nie może zgłaszać kandydatów do danej rady samodzielnie
komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów
listy kandydatów w wyborach do rady:
do 20 tys
zawiera najwyżej tyle nazwisk kandydatów ilu radnych jest wybieranych w danym okręgu wyborczym
powyżej 20 tyś
nie może zawierać mniej niż 5 nazwisk kandydatów, ale liczba kandydatów nie może być większa niż 2- krotność liczby radnych wybieranych w danym okregu wyborczym
kandydować można tylko w jednym okregu wyborczym
kazda lista zgłaszana powinna być poparta podpisami
do 20 tyś- co najmniej 25 wyborców
powyżej 20 tyś- 150 wyborców
listy kandydatów, zgłasza się do gminnej komisji wyborczej, najpóźniej 30 dni przed wyborami wraz z wykazem osób popierających listę
zgłoszenia listy dokonuje pełnomocnik komitetu wyborczego
komisja wyborcza przyjmując zgłoszenie bada czy zgłoszenie jest zgodne z przepisami
jeśli komisja wyborcza stwierdzi , że zgłoszenie nie uzyskało wymaganego poparcia, wówczas odmawia jego przyjecia, wskazując wady i zwraca pełnomocnikowi zgloszenie
jeżeli usuniecie wskazanych wad nie jest możliwe w terminie ustalonym dla dokonywania zgłoszeń, komisja odmawia rejestracji zgłoszenia i niezwłocznie zawiadamia o tym pelnomocnika
na uchwały komisji pełnomocnikowi przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu okręgowego w terminie 3 dni od daty ich doręczenia, sąd rozpatruje skargę w 3 dni w postępowaniu nieprocesowym w składzie 3 sędziów, o terminie posiedzenia powiadamia właściwą komisję wyborczą i pełnomocnika
komisja wyborcza niezwłocznie rejestruje we wskazanym okregu wyborczym zgłoszenie list kandydatów dokonane zgodnie z przepisami
komisja zarządza wydrukowanie obwieszczenia o zarejestrowanych listach kandydatów, zawierającego numery, skrót nazw komitetów, obwieszczenie przekazuje się wójtowi, który zapewnia jego druk i rozplakatowanie na obszarze gminy najpóźniej 15 dni przed wyborami
mężowie zaufania
przedstawicielami list kandydatów na radnych, reprezentujących ich interesy w czasie głosowania i ustalania wyników są mężowie stanu
pełnomocnik może wyznaczyć po jednym mężu zaufania do każdego obwodu głosowania na obszarze okręgu wyborczego, w którym dane zgłoszenie zostało zarejestrowane
kandydat na radnego nie może być mężem zaufania
pełnomocnik wydaje mężowi zaufania zaświadczenie wg. Wzoru określonego przez PKW
karty do głosowania
komisja wyborcza zarządza wydrukowanie kart do głosowania i zapewnia ich przekazanie obwodowym komisjom wyborczym
jeżeli po wydrukowaniu kart do głosowania komisja skreśli z listy kandydatów nazwisko kandydata, nazwisko to pozostawia się na karcie
na karcie do głosowania w okręgu wyborczym umieszcza się listy kandydatów zarejestrowanych w danym okręgu wyborczym według nadanym im numerów
wzór kart do głosowania określa PKW
sposób głosowania i warunki ważności głosu
do 20 tyś wyborca głosuje na określonych kandydatów, wyborca może głosować na określonych kandydatów bez względu na to na jakich listach ich nazwiska są umieszczone, wyborca może głosować na mniejszą liczbę kandydatów
powyżej 20 tyś wyborca głosuje tylko na jedna liczbę kandydatów
ustalanie wyników wyborów
na podstawie protokołów otrzymanych od obwodowych komisji wyborczych gminna komisja wyborcza ustala wyniki głosowania i wyniki wyborów do rady gminy
przy ustalaniu wyników mogą być obecni pełnomocnicy lub ich zastępcy
komisja wyborcza sporządza zestawienie wyników głosowania w okręgu wyborczym, na urzędowym formularzu
w wyborach w gminie do 20 tyś za wybranych w danym okręgu uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno największą liczbę ważnie oddanych głosów. Jeżeli równa liczbę głosów otrzymali kandydaci z tej samej listy o wyborze decyduje kolejność miejsca na liście
w wyborach do rady w gminie powyżej 20 tyś gminna komisja wyborcza na podstawie zestawienie dokonuje podziału mandatów w każdym okręgu wyborczym pomiędzy listy kandydatów
po ustaleniu wyników wyborów w okręgach, komisja wyborcza sporządza protokół, w którym podaje się wg okręgów wyborczych liczbę radnych wybieranych w okręgu oraz nazwiska wybranych radnych i numer listy z której zostali wybrani
gminna komisja wyborcza niezwłocznie podaje do publicznej wiadomości wyniki głosowania i wyniki wyborów w okręgach wyborczych
pieczęć i powstałe dokumenty z wyborów przekazywane są w depozyt wójtowi
po otrzymaniu protokołów od gminnej komisji wyborczej komisarz wyborczy dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników głosowania i wyników wyborów w okręgach
gminna komisja wyborcza wydaje radnym zaświadczenia o wyborze, którego wzór określa PKW
Wybory do rad powiatów
wybory do rad powiatów pod nadzorem PKW i komisarzy wyborczych przeprowadzają: powiatowe komisje wyborcze i obwodowe komisje wyborcze
w razie zarządzenia wyborów do rad powiatów na ten sam dzień, na który zarządzono wybory do rad gmin głosowanie przeprowadzają obwodowe komisje wyborcze
liczba radnych i system wyborczy
radni wybierani są w okręgach wyborczych bezpośrednio spośród zgłoszonych kandydatów
kandydatów każdym okręgu wyborczym wybiera się od 3 do 10 radnych
o wyborze radnego powiatu rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na poszczególne listy kandydatów
podziału mandatów między listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby głosów oddanych na kandydatów danej listy
w podziale mandatów uczestniczą listy kandydatów tych komitetów, na których listy oddano w skali powiatu co najmniej 5% ważnie oddanych głosów
okręgi wyborcze
w celu przeprowadzenia wyborów powiat dzieli się na okręgi wyborcze
okręgiem wyborczym jest gmina
utworzenie na obszarze gminy dwóch lub więcej okręgów wyborczych wymaga porozumienia z radą tej gminy
podział na okręgi wyborcze, ich numer, granicę oraz liczbę radnych wybieranych w okręgu ustala na wniosek starosty rada powiatu wg jednolitej normy przedstawicielstwa