PODSTAWY PRAWA

JĘZYK PRAWNY

• Język, w którym redaguje się przepisy prawa

• Język precyzyjny, hermetyczny i specjalistyczny

• Czasem te same słowa mają inne znaczenie niż w języku potocznym

• Ustanawia ustawodawca

• Obszary tego języka dotyczą środowiska prawniczego

• Język ten ustalony jest przez kodeksy i inne środki prawne

JĘZYK PRAWNICZY

• Swoisty rodzaj żargonu prawniczego w interpretowaniu języka prawnego (przepisów prawa), który wykształcili prawnicy

• Pewnego rodzaju skróty i sformułowania zrozumiałe dla środowiska prawniczego

PRAWO STANOWIONE = PRAWO POZYTYWNE = PRAWO DOGMATYCZNE = PRAWO PRZEDMIOTOWE:

• Ogół norm prawnych obowiązujących na terenie państwa niezależnie od tego, co regulują i od kogo pochodzą

• Prawo stanowione są to różnice od innych norm

• Prawo to jest ustanowione dla całego państwa przez różne organy dotyczące różnych obszarów życia

PRAWO POZYTYWNE: (łac. Pozitum - dawać)

• Prawo nadane społeczeństwu. Ten zbiór przepisów to system normatywny państwa czyli ogół przepisów nadanych przez państwo. Ten system normatywny państw nie jest jedynym systemem istniejących i nas obowiązujących, a które nie zostały przez nas ustalone, są to normy:

• normy karalne

• normy duchowne

• normy kościelne

• normy pozaprawne

WŁAŚCIWOŚCI PRAWA STANOWIONEGO:

• Prawo jest jedno na terenie danego kraju oraz wiele przepisów prawnych tworzonych przez różne organy, ale tego samego państwa. Działają one na rachunek tego samego państwa

• Prawo pomimo, iż działa na terenie danego państwa, to jednak czasem wykracza poza granice terytorialne (geograficzne), np. na statkach morskich i lądowych na pasie przybrzeżnym

• Prawo ma charakter piany jest skodyfikowny. Posiada określoną formę zewnętrzną (akty prawne, w których jest ona zapisana „Dziennik Ustaw”), ale także określoną formę wewnętrzną (pojedyncze wypowiedzi zapisane w postaci danego przepisu, pojedynczy przepis prawny i pojedyncza norma prawna). Kodeksy, które powstają w formie skodyfikowanej pozwalają na szybsze i łatwiejsze się po nim poruszanie

• Mamy do czynienia z jednym systemem prawnym ustanowionym przez dane państwo - np. sejm, to działa ono w imieniu danego państwa

• Prawo ma określoną formę zewnętrzną, podział na paragrafy, ma również formę wewnętrzną, czyli pojedyncze wypowiedzi zawarte w tych paragrafach;

• Cechą charakterystyczną prawa jest to, że istnieje pewna forma przymusu w realizacji prawa, są to sankcje, które odnoszą się do naruszyciela danego prawa. Są to skutki naruszenia prawa - reakcje państwa czasem bardzo bolesne, zmuszające do przestrzegania prawa

FORMA ZEWNĘTRZNA PRAWA:

• Pojęcie prawa - jest tworzone z pojedynczych wypowiedzi w prawie zamieszczane dotyczące danej sytuacji określającej pewne normy postępowania w danej sytuacji lub dotyczące określające sankcje w przypadku naruszenia tych norm

• USTAWODAWCA: za pomocą przepisów prawnych określa normy prawne zawarte w tych przepisach. Ustawodawca więc korzysta z dwóch instytucji przy tworzeniu prawa, które są ze sobą ściśle związane. Są to przepisy prawne i normy prawne.

PAŃSTWA:

• UNITARNE (Polska)

• FEDERACJA (Związek Radziecki, Czechosłowacja, Jugosławia)

• Bez stałego podziału administracyjnego

• Trwały związek suwerennych państw

• Powstaje w wyniku połączenia suwerennych państw

• Przystąpienie do związku musi być na równych warunkach

• KONFEDERACJA:

• Czasowy związek autonomicznych państw

• Głównie zakładana do realizacji jakiegoś konkretnego celu np. politycznego, gospodarczego lub ekonomicznego, po jego osiągnięciu konfederacja zostaje rozwiązana (Szwajcaria to państwo federacyjne, ale w nazwie posiada słowo konfederacja - „Konfederacja Świata”)

KONSTATANCJA

• Zwrot nieokreślony - przepis kauczukowy, pozostawia dużą dozę kurzu prawnego (zamierzony), są wprowadzane celowo

PRAWO

• Jest jednym z wielu systemów normatywnych

• Działa wśród norm społecznych, które mają autonomiczny charakter

• Posiada zawsze charakter pisany

• Posiada określoną formę zewnętrzną (akty prawne, w których jest ona zapisana „Dziennik Ustaw”), ale także określoną formę wewnętrzną (pojedyncze wypowiedzi zapisane w postaci danego przepisu, pojedynczy przepis prawny i pojedyncza norma prawna)

PRAWO CYWILNE

• Nie musi się opierać na prawie pisanym, lecz także ustnym

• Składa się wyłącznie z norm prawa materialnego

PRAWO SPOŁECZNE:

• Jest dynamiczne, ciągle się zmienia i po pewnym czasie prawo społeczne się zmieni i odejdzie od tego prawa stanowionego przez państwo, które jest niezmienne i stałe

SYSTEM NORMATYWNY PAŃSTWA

• System nakładany przez państwo

POZAPRAWNE SYSTEMY NORMATYWNE

• Normy moralne

• Normy zwyczajowe

NORMY OBYCZAJOWE:

• Społeczne, dopuszczają dokonanie np. zakupu - sprzedaży pisemnie, ale również na podstawie ustnego oświadczenia strony

NORMA PRAWNA:

• Ustanawia wzór zachowania, czyli jak mamy postępować, aby nie przekroczyć prawa

• Bez tej normy nie można wykonać prawa

• Jest ona standardem, miarą, wagą, której możemy powiedzieć, że dane postępowanie jest właściwe lub nie

• Jest najważniejszą istotą prawa, jednak nie mamy gotowej regułki postępowania czyli schematycznie określonej normy prawnej

• Są to przepisy prawne - to te zapisane zdania gramatyczne, znaki, które widzimy w kodeksach prawnych

• To fikcyjny wzór postępowania zamieszczony gdzieś między przepisami prawnymi

NORMY POZAPRAWNE A NORMY PRAWNE:

• Nie muszą mieć wpływu na normy prawne, nie są od siebie zależne lecz normy prawne obejmują dziedziny zbieżne z normami pozaprawnymi, czyli z otoczeniem, w którym to prawo działa. Otoczenie wspiera normy prawne np. norma moralna mówi nie kradnij, prawo przewiduje karę za kradzież. Jednak czasem normy prawne nie mogą być zbieżne, nie mogą się pokrywać z normami pozaprawnymi;

• Normy pozaprawne są samoistnym wytworem danej grupy społecznej i prawodawca nie ma na nie wpływu, czasem normy prawne mogą konfliktować z normami społecznymi. Jeżeli prawo mówi: „nie zabijaj” tzn., że prawodawca uważa, iż życie ludzkie ma tak ogromną wagę, cenę aby je chronić

PRZEPISY PRAWNE:

• Są to zapisane i zakwestionowane nim normy prawne

• Przepisy się starzeją, zmienia się ich interpretacja i co jakiś czas musimy zmienić jego sformułowanie aby zawarte w nim normy prawne nie zmieniły się (aby nie zmieniła się ta reguła postępowania)

• Są obecne w gałęziach prawnych

INFORMACJE

Które zawiera norma prawna wskazują adresata. Kto ma się zachować

1. H:

• hipoteza, w której są zawarte te informacje, czyli adresat

• określa okoliczność, która skłania do takiego postępowania

1. D:

• dyspozycja normy - nakaz, zakaz, WZÓR DANEGO POSTĘPOWANIA

• jak się zachować w danej sytuacji

1. S:

• sankcje - skutki nie zachowania się z daną normą zgodnie

INFORMACJE:

• HIPOTEZA H - jeśli pada

• DYSPOZYCJE D - noś parasol

• SANKCJA S - zmokniesz

Normatyw postępowania: Jeśli nie postąpiłeś zgodnie z dyspozycją, to uruchamia się sankcję „zmokniesz” KIEDY PADA DESZCZ NOŚ PARASOL

CZTERY TYPY PRZEPISÓW:

1. Jeden przepis prawny formułuje wszystkie części dotyczące danej normy potrzebne do rekonstrukcji jednej normy prawnej

2. Jeden przepis formułuje tylko jedną część jakości części normy prawnej, a resztę musimy szukać w innych przepisach prawnych

3. Jeden przepis prawny formułuje kilka części, kilku różnych norm prawnych

• Jeden przepis prawny ma treść nienormatywną - z treści jego nie da się wyprowadzić podstawy do formułowania normy prawnej

• Definicje prawne - są również przykładem przepisu prawnego o wątpliwej treści normy prawnej, czyli ma treść nienormatywną

• Trzeci przypadek przepisu prawnego nienormatywnego to (łac.: leges entes) prawa niedoskonałe np. przepis mówiący o odpowiedzialności głowy państwa: „Prezydent za swe czyny może odpowiadać przed bogiem i historią” - sankcja niemożliwa do realizacji

STRUKTURA NORMY PRAWNEJ (SPRZĘŻONEJ):

• Alternatywą do trój członowej struktury normy prawnej jest stworzenie dwóch różnych norm (nie prawnych) tworzących jedną normę prawną (razem z NP.)






H N - NORMA SANKCJONOWANA

D H1 - WSKAZANIE ADRESÓW = H


Luka = D1 - WZÓR POSTĘPOWANIA = D

N-S - MIĘCA

S H2 - OKOLICZNOŚCI ZŁAMANIA NOWEJ NORMY PRAWNEJ FACET ŁAZI PO DESZCZU

H2 - zapełnia tę lukę jeżeli zostanie złamana, nowe okoliczności do zaistnieje uruchomienie się sankcji prawnej facet chodzi po deszczu i dopiero wtedy zmoknie - dosięgnie go sankcja

D2 = S - właściwa sankcja czyli wzór postępowania dla właściwego organu państwa

WŁAŚCIWOŚCI NORMY PRAWNEJ:

1. Ma charakter generalny i abstrakcyjny

• Są to uzasadnienia normy prawnej

• Aksjologiczne - uzasadnienie pewnymi wartościami

• Norma jest ustanowiona przez organ do tego władzy z zachowaniem procedury ustanowionej do jej ustaleń

• Ma ona w państwie realizować określone cele

PRAWODAWCA:

• Dba o to, aby prawo nie budziło wątpliwości przez wprowadzenie definicji pojęć, które mogą być wielorako interpretowane. Czasem jednak specjalnie tak formułuje przepis, aby był on tworzony dopiero poprzez stosowanie go w różnych sytuacjach w takiej dziedzinie (współżycia społecznego), w której prawo nie przewiduje konkretnych norm, ram i zasad działania (zasady współżycia społecznego).

Otoczenie, w którym działa prawo odgrywa ogromną rolę.

SANKCJE PRAWNE:

• Ma państwowy charakter, czyli państwo reaguje na przekroczenie prawa

• Ma charakter sankcji skupionej

• W prawie mówimy o sankcjach państwa - państwo sprawuje nadzór, gdyż jest jego twórcą. W normach normalnych sankcję sprawnej grupy ludzi, które ramy tej normy moralnej nadaje reakcja grupy to sankcja zewnętrzna. Naruszyciel normy moralnej ma wyrzuty sumienia, które będą tzw. sankcją wewnętrzną

PORZĄDEK PRAWNY:

• Wg treści wyodrębniamy w nim

1. przepisy prawa materialnego

regulują wzajemności zależności między podmiotami (np. ludzie, spółki, organy państwowe, Skarb Państwa)

• prawo karne

• prawo cywilne

• prawo administracyjne

• prawo pracy

• przepisy prawa formalnego

- ustanawiają stosowne procedury postępowania, których musimy przestrzegać, aby korzystać z przepisów prawa materialnego

- określają tryb postępowania, gdy normy prawa materialnego są naruszone lub gdy chcemy z nich korzystać

przepisy prawa formalnego i materialnego są najbardziej pojemne. Jest to ogólny podział, który występuje we wszystkich kodeksach. Podział na te grupy umożliwia kryterium treści, które odpowiadają na pytanie: czy przepisy przewidują normy, które regulują wzajemne zależności (relacje) między podmiotami prawa. Wszystkie normy dające się wyprowadzić z prawa karnego mają charakter prawa materialnego.

• Wg różnego zasięgu obowiązywania:

1. terytorialny zasięg przepisów prawa:

• działające na terytorium państwa

• obowiązujące na wydzielonych obszarach terytorium państwa (województwa, powiatu, gminy)

• kogo to prawo obowiązuje:

• powszechnie obowiązujące - przepisy adresowane do wszystkich przez adresata

• zindywidualizowane - przepisy nie adresowane do wszystkich, lecz do pewnej grupy rodzajowej (np. karta nauczyciela)

*indywidualizowane personalnie - adresowane do konkretnej osoby

• Wg różnego stopnia konkretności (kompletności):

1. przepisy konkretne

- redagują dyspozycje normy prawnej

2. przepisy blankietowe

• nie redagują dyspozycji normy prawnej

• w miejsce brakującej dyspozycji zawarte jest upoważnienie dla organu państwa

3. przepisy odsyłające

- w miejsce brakującej dyspozycji zawarta jest informacja

KODEKS KARNY:

• Składa się z przepisów prawa materialnego

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO:

• Składa się z przepisów prawa formalnego

KODEKS CYWILNY:

• Składa się z przepisów prawa materialnego

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

• Składa się z przepisów prawa formalnego

KODEKS ADMINISTRACYJNY

KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

KODEKS HAMURABIEGO:

• Był prawem kazmistycznym tzn. „ząb za ząb”

• Dotyczył konkretnych pojedynczych przypadków postępowania „ za obcięcie ucha groziło obcięcie ucha”

Obecnie prawo nie może być prawem kazmistycznym. Musi być prawem pojemnym, czyli obejmować duży zakres przypadków danego postępowania. Obejmuje szereg przypadków, których postępowanie wynika z różnych przyczyn, w różnych okolicznościach, np. „zabójstwo podlega karze”. Współcześnie musimy tworzyć prawo pojemne ze względu na wielość obecnie występujących przypadków, dlatego też prawo kazmistyczne byłoby ówcześnie niefunkcjonalne i bardzo obszerne. Prawo pojemne będzie mogło funkcjonować bez zmian lub z niewielkimi poprawkami przez szereg lat ( długim okresie czasu)

1

---