ZGŁĘBNIKOWANIE ŻOŁĄDKA

Zgłębnikowanie żołądka służy przede wszystkim ocenie jego czynności wydzielniczej, która wyraża się między innymi produkcją kwasu solnego. W badaniu określane są: podstawowe wydzielanie kwasu solnego - BAO (z angielskiego Basal Acid Output), maksymalne i ewentualnie szczytowe wydzielanie kwasu solnego - MAO i PAO (z angielskiego Maximal Acid Output i Peak Acid Output). MAO i PAO ocenia się po wstrzyknięciu substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

Badanie polega na wprowadzeniu (przez usta lub nos) specjalnego zgłębnika i pobraniu soku żołądkowego (przez zassanie). Jest to zabieg nieodzowny u chorych nieprzytomnych lub z zaburzoną świadomością oraz zaintubowanych. Grubość i wielkość sondy uzależniona jest od wskazań sondowania, wieku i miejsca wprowadzania.

CELE

1. DIAGNOSTYCZNY

2. TERAPEUTYCZNY

3. MONITOROWANIE HOMEOSTAZY PŁYNOWEJ

1. DIAGNOSTYCZNY

- OCENA pH TREŚCI ŻOŁĄDKA

- BADANIE TOKSYKOLOGICZNE TREŚCI ŻOŁĄDKA

- WCZESNE ROZPOZNAWANIE KRWAWIENIA Z ŻOŁĄDKA

- ROZPOZNANIE WYMIOTÓW KAŁOWYCH W PRZYPADKU NIEDROŻNOŚCI

ŻOŁĄDKA

2. TERAPEUTYCZNY

- ZOBOJTNIENIE TREŚCI ŻOŁĄDKOWEJ

- KARMIENIE

- PRZEPŁUKIWANIE ŻOŁĄDKA W RAZIE KRWAWIENIA

- PRZY ZATRUCIACH - PŁUKANIE

- PRZYGOTOWANIE DO ZABIEGÓW OPERACYJNYCH

3. MONITOROWANIE HOMEOSTAZY PŁYNOWEJ

- POMIAR WYDZIELANIA ŻOŁĄDKOWEGO I BADANIE UTRATY ELEKTROLITÓW W RAZIE KONIECZNOŚCI

- ZAPOBIEGANIE ZACHŁYŚNIĘCIU TREŚCIĄ ŻOŁĄDKOWĄ

- MONITOROWANIE W PRZYPADKU KRWAWIENIA

WSKAZANIA SZCZEGÓLNE

- ODSYSANIEPRZEZ SONDĘ W RAZIE ATONII ŻOŁĄDKA

- ZWĘŻENIE ODŹWIERNIKA

- ZAPALENIE TRZUSTKI

- NIEDROŻNOŚĆ JELIT

- ZAPALENIA OTRZEWNEJ ( OSTRY BRZUCH)

ZGŁĘBNIKOWANIE ŻOŁĄDKA - ZASADY

• PRZED ZABIEGIEM UMYĆ RĘCE, ZAŁOŻYĆ RĘKAWICZKI

• JEŻELI CHORY MA PROTEZĘ ZĘBOWĄ POLECIĆ JĄ WYJĄĆ ( PRZY ZGŁĘBNIKOWANIU PRZEZ USTA)

• PRZED ZAŁOŻENIEM ZGŁĘBNIKA PRZEZ NOS - POLECIĆ CHREMU OCZYŚCIĆ NOS PRZEZ WYDMUCHANIE WYDZIELINY

• ZACISNĄĆ CEWNIK PRZED WPROWADZENIEM I WYJĘCIEM Z ŻOŁĄDKA

• KONTROLOWAĆ STAN CHOREGO ( ŚWIADOMOŚĆ CHOREGO, OGÓLNE SAMOPOCZUCIE

UŁOŻENIE :

• PRZYTOMNY - W POZYCJI PÓŁSIEDZĄCEJ, Z GŁOWĄ NIECO POCHYLONĄ DO PRZODU

• NIEPRZYTOMNY LUB Z ZABURZENIAMI ŚWIADOMOŚCI - W POZYCJI NA BOKU, JEŻELI TO MOŻLIWE CHOREGO NAJPIERW ZAINTUBOWAĆ

DOJŚCIE

• PRZEZ JAMĘ USTNĄ

• JEJUNOSTOMIĘ ( PRZEZ NAKŁUCIE CIENKĄ IGŁĄ) WYKONUJE SIĘ PRZEZ WPROWADZENIE CEWNIKA JELITOWEGO DO JELITA CIENKIEGO W CZASIE ZABIEGÓW W JAMIE BRZUSZNEJ, NASTĘPNIE STOSUJE SIĘ SPECJALNĄ DIETĘ WPROWADZAJĄC JĄ ZA POMOCĄ POMPY

ZGŁĘBNIKOWANIE ŻOŁĄDKA - KONTROLA POŁOŻENIA

• Z CHWILĄ GDY ZGŁĘBNIK ZOSTAŁ DOSTATECZNIE GŁĘBOKO WPROWADZONY, NALEŻY STRZYKAWKĄ POBRAĆ NIECO TREŚCI ŻOŁĄDKOWEJ. PAPIEREK LAKMUSOWY POWINIEN WSKAZAĆ ODCZYN KWAŚNY

• W PRZYPADKU KIEDY NIE WYCIĄGNIĘTO TREŚCI ŻOŁĄDKOWEJ, NALEŻY ZGŁĘBNIK NIECO PRZEMIEŚCIĆ, MOŻE SIĘ BOWIEM PRZYSSAĆ DO ŚCIANY ŻOŁĄDKA

• 2 WSTRZYKNĄĆ OKOŁO 10 ML POWIETRZA I WYSŁUCHIWAĆ ZA POMOCĄ SŁUCHAWEK LEKARSKICH „SZMERY” NAD ŻOŁĄDKIEM ( SŁYSZALNE WPROWADZANIE POWIETRZA)

• 3 W BADANIU RADIOLOGICZNYM WIDOCZNY ŚLAD SONDY

USUNIĘCIE SONDY

ZGŁĘBNIK ŻOŁĄDKOWY:

• ZDJĄĆ MOCOWANIE , PRZEPŁUKAĆ NIEWIELKĄ ILOŚCIĄ PŁYNU, ZACISNĄĆ I DELIKATNIE WYJĄĆ, DAĆ PACJENTOWI WODĘ DO PRZEPŁUKANIA JAMY USTNEJ, UDOKUMENTOWAĆ ZABIEG

• OPRÓŻNIĆ BALON - JEŻELI ZAŁOŻONY JEST ZGŁĘBNIK Z BALONEM NP. DO JELITA CIENKIEGO, SONDA SENDSTAKENA PRZY KRWAWIENIU Z GÓRNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO

POWIKŁANIA

1. PODRAŻNIENIE, USZKODZENIE, KRWAWIENIE Z BŁONY ŚLUZOWEJ NOSA GARDŁA PRZEŁYKU I ŻOŁĄDKA

2. WPROWADZENIE ZGŁĘBNIKA DO DRÓG ODDECHOWYCH

3. WYMIOTY ASPIRACJA TREŚCI ŻOŁĄDKOWEJ

4. PRZEBICIE PRZEŁYKU

5. ZBYT GŁĘBOKIE WPROWADZENIE SONDY

6. ZAGIĘCIE SONDY

7. ZATKANIE UJŚCIA SONDY PRZEZ ŚCIANĘ ŻOŁĄDKA

8. ZAKAŻENIE

9. ODLEŻYNY

POTRZEBNY SPRZĘT

• ZGŁĘBNIKI

• ŻEL POŚLIZGOWY

• LIGNINA,

• RĘKAWICZKI

• PAPIEREK LAKMUSOWY

• STETOSKOP

• STRZYKAWKA JANETA

• SZPATUŁKA DO JĘZYKA

• MISKIA NERKOWATA

• PRZYLEPIEC

• NOŻYCZKI

• ZACISK

• SZKLANKA Z WODĄ, EWENTUALNIE POJEMNIK DO PROTEZ

• PROBÓWKI DO BADAŃ

DOKUMENTACJA

• OBJĘTOŚĆ TREŚCI ŻOŁĄDKOWEJ NALEŻY ZAPISAĆ W DOKUMENTACH.TRZEBA USTALIĆ ODSTĘP CZASU,W KTÓRYM OZNACZA SIĘ BILANS PŁYNÓW

• JEŻELI W CIĄGU 24 GODZIN DOCHODZI DO UTRATY SOKU ŻOŁĄDKOWEGO W ILOŚCI PRZEKRACZAJĄCEJ 500 ML LUB WYSTĄPIĄ INNE PROBLEMY Z UTRZYMANIEM RÓWNOWAGI PŁYNÓW I ELEKTROLITÓW, ICH UTRATĘ W SOKU ŻOŁÓĄDKOWYM NALEŻY UWZGLĘDNIĆ PRZY WYLICZANIU BILANSU

TECHNIKA WYKONANIA PRZEZ NOS

• NAŁOŻYĆ RĘKAWICZKI

• ODPOWIEDNIO UŁOŻYĆ PACJENTA

• POLECIĆ CHOREMU WYDMUCHAĆ Z NOSA WYDZIELINĘ

• ZNIECZULIĆ BŁONĘ ŚLUZOWĄ NOSA

• OBŁOŻYĆ CHOREGO MATERIAŁEM OCHRONNYM

• NA ZGŁĘBNIKU OZNACZYĆ ODLEGŁOŚĆ OD OTWORU NOSA POPRZEZ PŁATEK USZNY DO NADBRZUSZA

• ZGŁĘBNIK POSMAROWAĆ ŚRODKIEM UŁATWIAJĄCYM POŚLIZG

• ZGŁĘBNIK WPROWADZIĆ DO WYBRANEGO OTWORU NOSOWEGO, KIERUJĄC GO OK. 2 CM KU GÓRZE A NASTĘPNIE PASKO KU TYŁOWI CHORY POWINIEN ODDYCHAĆ PRZEZ USTA

• CHOREMU POLECIĆ POŁYKAĆ POWIETRZE LUB NIEWIELKIE ILOŚCI WODY I ZGŁĘBNIK ODPOWIEDNIO WSUWAĆ. CHOREMU ZOSTAWIĆ CZAS NA ODDYCHANIE, POLECIĆ MU GŁOWĘ NACHYLIĆ KU PRZODOWI

• ZGŁĘBNIK WSUNĄĆ DO ZAZNACZONEGO MIEJSCA

• W PRZYPADKU OPORU ZGŁĘBNIK LEKKO WYCOFAĆ I PONOWNIE WSUNĄĆ DO PRZODU

• KONTROLA POŁOŻENIA ZGŁĘBNIKA

• ZBADAĆ JAMĘ USTNĄ ZA POMOCĄ SZPATUŁKI

• UMOCOWAĆ ZGŁĘBNIK NIE DRAŻNIĄCYM PRZYLEPCEM

• ZGŁĘBNIK WSUNĄĆ DO ZAZNACZONEGO MIEJSCA

• W PRZYPADKU OPORU ZGŁĘBNIK LEKKO WYCOFAĆ I PONOWNIE WSUNĄĆ DO PRZODU

• KONTROLA POŁOŻENIA ZGŁĘBNIKA

• ZBADAĆ JAMĘ USTNĄ ZA POMOCĄ SZPATUŁKI

• UMOCOWAĆ ZGŁĘBNIK NIE DRAŻNIĄCYM PRZYLEPCEM

TECHNIKA WYKONANIA PRZEZ USTA

• ZGŁĘBNIK WPROWADZIĆ PRZEZ USTA NA TYCH SAMYCH ZASADACH

• EWENTUALNIE WYJĄĆ PROTEZĘ ZĘBOW

• NIEKTÓRZY CHORZY WOLĄ ZAKŁADAĆ SONDĘ SAMI I RÓWNIEŻ PODCZAS POŁYKANIA WSUWAĆ SONDĘ SAMODZIELNIE

ZABIEGI

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA - CELEM PŁUKANIA ŻOŁĄDKA W PRZYPADKACH ZATRUĆ DROGĄ POKARMOWĄ JEST USUNIĘCIE SUBSTANCJI TOKSYCZNEJ Z ŻOŁĄDKA, ZANIM PRZEDOSTANIE SIĘ ONA PRZEZ ODŹWIERNIK DO JELITA CIENKIEGO, GDZIE GŁÓWNIE ZACHODZI WCHŁANIANIE.

DO PŁUKANIA UŻYWAMY:

• WODY,

• WODY Z WĘGLEM AKTYWOWANYM,

• 0,9% NaCl O TEMPERATURZE ZBLIŻONEJ DO TEMPERATURY BŁON ŚLUZOWYCH OK. 37 STOPNI

PRZYCZYNY

• 80 -90 % U DOROSŁYCH TO ZATRUCIA CELOWE PO ZAŻYCIU TRUCIZNY W CELACH SAMOBÓJCZYCH

• 10 - 15 % TO ZATRUCIA PRZYPADKOWE

• 5 % TO ZATRUCIA ZWIĄZANE Z WYKONYWANIEM ZAWODU

ŚRODKI FARMAKOLOGICZNE STANOWIĄ W 80 -90 %ŚRODKI WYKORZYSTYWANE PRZY ZATRUCIACH (DOMINUJĄ LEKI NASENNE, PSYCHOTROPOWE - NEUROLEPTYKI)

WSKAZANIA

• PACJENT PRZYJĄŁ KILKADZIESIĄT (DUŻO) TABLETEK NIEUSTALONYCH LEKÓW

• DO 1 GODZINY OD PRZYJĘCIA TRUCIZNY I TYLKO W PRZYPADKU, GDY JEJ ILOŚĆ MOŻE STANOWIĆ ZAGROŻENIA DLA ŻYCIA

• NIEZALEŻNIE OD UPŁYWU CZASU - JEŚLI JEST NIEPRZYTOMNY Z POWODU ZATRUCIA

• DO 3 DOBY W PRZEBIEGU ZATRUCIA GRZYBAMI

PRZECIWSKAZANIA

• WSTRZĄS

• „ŚWIEŻE” ZABURZENIA RYTMU SERCA

• DRGAWKI

• OBJAWY „OSTREGO BRZUCHA”

• KRWAWIENIE Z PRZEWODU POKARMOWEGO

• CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA

• ŻYLAKI PRZEŁYKU

• STAN PO RESEKCJI ŻOŁĄDKA

POZYCJA PACJENTA

• PRZYTOMNY: - POZYCJA SIEDZĄCA LUB LEŻĄCA NA LEWYM BOKU,

• NIEPRZYTOMNY: - POZYCJA LEŻĄCA PO UPRZEDNIM ZAINTUBOWANIU I USZCZELNIENIU RURKI INTUBACYJNEJ.

POTRZEBNY SPRZĘT

• JAK DO ZGŁĘBNIKOWANIA ŻOŁĄDKA,

• PRZEDŁUŻACZ DO SONDY,

• LEJEK,

• DZBANEK Z WODA DO PŁUKANIA,

• FARTUCH OCHRONNY,

• ZACISK,

• MENZURKA.

TECHNIKA WYKONANIA

• PRZEPŁUKANIE ŻOŁĄDKA KOLEJNYM WLEWANIEM PŁYNU I JEGO DRENOWANIEM, AŻ DO UZYSKANIA CZYSTEJ TREŚCI (BEZ RESZTEK TABLETEK I POKARMU)

• PO ZAKOŃCZENIU PŁUKANIA NALEŻY ZAMKNĄĆ SONDĘ, NALEŻY USUNĄĆ ZASTĘPUJĄC JĄ SONDĄ NOSOWO - ŻOŁĄDKOWĄ

• PODANIE POPRZEZ ZAŁOŻONĄ SONDE WĘGLA AKTYWOWANEGO W CELU DALSZEJ ABSORPCJI TRUCIZNY ORAZ ŚRODKÓW W CELU WYWOŁANIA BIEGUNKI

• UŁOŻENIE NA LEWYM BOKU, Z OPUSZCZENIEM GŁOWY O 15 STOPNI

• WYBÓR SONDY O DUŻEJ ŚREDNICY (DLA DOROSŁYCH GRUBOŚĆ PALCA)

• WPROWADZENIE SONDY PO JEJ NASMAROWANIU SUBSTANCJĄ POŚLIZGOWĄ

• UPEWNIENIE SIĘ O POŁOŻENIU SONDY

• USUNIĘCIE ZAWARTOŚCI ŻOŁĄDKA, POBRANIE PRÓBKI TREŚCI DO BADANIA

POWIKŁANIA

• ZACHŁYŚNIĘCIE

• MECHANICZNE USZKODZENIE PRZEWODU POKARMOWEGO (KRWAWIENIE, PERFORACJA)

• ODRUCHOWE ZATRZYMANIE CZYNNOŚCI SERCA

• ZABURZENIA WODNO - ELEKTROLITOWE NA SKUTEK NIEODPOWIEDNIEGO OPRÓŻNIANIA ŻOŁĄDKA LUB / I STOSOWANIE WODY Z DOMIESZKĄ SOLI

WAŻNE !

PO ZAKOŃCZENIU PŁUKANIA PODAJE SIĘ, ALE NIE RUTYNOWO WĘGIEL AKTYWOWANY W ILOŚCI 1G/KG MASY CIAŁA, WIĄŻE ON NA SWOJEJ POWIEŻCHNISUBSTANCJĘ TOKSYCZNĄ KTÓRA JUŻ JEST W JELITACH, PO NIM ZAŚ ŚRODKI PRZECZYSZCZAJĄCE: NP SIARCZAN MAGNEZU, BY PRZYSPIESZYŚWYDALANIA TRUCIZNY Z PRZEWODU POKARMOWEGO.

ROZMIARY ZGŁĘBNIKA W ZALEŻNOŚCI OD WIEKU
Wiek dziecka	Zgłębniki wprowadzane przez
		nos	usta
niemowlęta i dzieci do 3. rż.	8-12 F	12-16 F
dzieci małe (wiek przedszkolnym)	10-16 F	16-24 F
dzieci starsze	18-22 F	28-38 F

Leki, po zatruciu którymi wskazane jest zastosowanie wielokrotnych dawek węgla aktywowanego:

• paracetamol,

• amitryptylina,

• karbamazepina,

• cyklosporyna,

• dapson,

• dekstropropoksyfen,

• diazepam,

• digoksyna,

• digitoksyna,

• meprobamat,

• metotreksat,

• nortryptylina,

• fenobarbital,

• fenylobutazon,

• piroksykam,

• propranolol,

• teofilina.