ZASADY PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

ZASADA BEZPOŚREDNIEGO OBOWIĄZYWANIA

ZASADA BEZPOŚREDNIEJ SKUTECZNOŚCI (BEZPOŚRDENIEGO SKURKU)

ZASADA AUTONOMII I ODRĘBNOŚCI

ZASADA PRYMATU / PIERWSZEŃSTWA / NADRZĘDNOŚCI

ZASADA BEZPOŚREDNIEGO OBOWIĄZYWANIA

= normy prawne od momentu ich wejścia w życie stanowią automatycznie część porządku prawnego obwiązującego w państwach członkowskich bez potrzeby ich inkorporacji

• skutkuje ona iż ani prawo pierwotne ani rozporządzenia nie wymagają jakiejkolwiek interwencji rządów czy parlamentów krajowych, aby uzyskać moc obowiązującą w państwach członkowskich

• w przypadku dyrektyw nie w każdej sytuacji możemy zastosować tą zasadę

ZASADA BEZPOŚREDNIEJ SKUTECZNOŚCI

= konkretne i rzeczywiste uzasadnienie praw i/lub obowiązków dla osób fizycznych i prawnych w państwach członkowskich

• mówi się o niej wtedy, gdy jedna z norm wspólnotowych może stworzyć prawa i obowiązki dla obywateli lub osób prawnych w państwach członkowskich

• oznacza to, iż jednostka może powołać się na uprawnienia wynikające z prawa wspólnotowego wprost przed sądami krajowymi

Warunki bezpośredniej skuteczności norm wspólnotowych:

1. norma prawna musi być sformułowana wystarczająco jasno, kompletnie, precyzyjnie i bezwarunkowo

2. powinna nakładać na państwo członkowskie bądź osoby fizyczne czy prawne obowiązek działania lub zaniechania działania

3. winna dać się zastosować przez organy i sądy krajowe bez wprowadzania dodatkowych środków

Bezpośrednia skuteczność dyrektyw

Dyrektywa może być bezpośrednio skuteczna jeśli spełnia określone warunki:

1. spełnia podstawowe warunki bezpośredniej skuteczności

• norma prawna musi być sformułowana wystarczająco jasno, kompletnie, precyzyjnie i bezwarunkowo

• powinna nakładać na państwo członkowskie bądź osoby fizyczne czy prawne obowiązek działania lub zaniechania działania

• winna dać się zastosować przez organy i sądy krajowe bez wprowadzania dodatkowych środków

2. gdy państwo naruszyło prawo wspólnotowe nie implementując dyrektywy

→ wtedy to jednostka może zażądać od państwa odszkodowania, jeżeli spełnione są kolejne 3 warunki:

1. rezultat przewidziany przez dyrektywę obejmuje przyznanie praw na rzecz jednostki

2. treść tych praw może być określana na podstawie przepisów dyrektywy

3. istnieje związek przyczynowo - skutkowy między naruszeniem prawa przypisanym państwom i szkodą poniesioną przez osoby poszkodowane

ZASADA AUTONOMII I ODRĘBNOŚCI

= prawo wspólnotowe stanowi nowy, odrębny porządek prawny → jest niezależny w stosunku do krajowych porządków prawnych

ZASADA PRYMATU / PIERWSZEŃSTWA / NADRZĘDNOŚCI

= prawo wspólnotowe ma nadrzędność stosowania nad każdym prawem krajowym, włącznie z później wydanymi ustawami, a nawet konstytucjami

• ma ono na celu zapewnienie jednolitego i efektywnego stosowania oraz skuteczności prawa wspólnotowego na obszarze jego obowiązywania

• gdyby państwa członkowskie późniejszą ustawą lub zmianą konstytucji mogły odejść od prawa wspólnotowego, to, w miarę upływu czasu, pojawiałoby się coraz więcej różnic w stosowaniu prawa wspólnotowego

• ! chodzi nie tyle o nadrzędność obowiązywania, co raczej o nadrzędność stosowania. Oznacza to że ewentualna kolizja między prawem wspólnotowym a krajowym nie prowadzi do unieważnienia prawa krajowego; co więcej: prawo krajowe obowiązuje dalej. Tylko w przypadkach, w których bezpośrednio stosowane prawo wspólnotowe rzeczywiście przyznaje inne prawa i nakłada inne obowiązki niż prawo krajowe, to to ostatnie nie może być stosowane, a wszystkie organy krajowe i sady zobowiązane są do stosowania wyłącznie prawa wspólnotowego

Powyższe zasady nie są zasadami traktatowymi, wynikają bowiem z orzecznictwa ETS, który nie jest częścią ani prawa pierwotnego, ani wtórnego, lecz należy do „acquis communautaure”

Sprawa Van Gend en Loos 1963 - przede wszystkim zasada autonomii i bezpośredniej skuteczności, (zasada prymatu dorozumiana)

• TS podkreślił, że prawo wspólnotowe, aczkolwiek wywodzące się z prawa międzynarodowego, stanowi nowy porządek prawny

• Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że wolą stron było powołanie do życia zupełnie nowego typu organizacji międzynarodowej, której prawo wiąże zarówno państwa członkowskie, jak i instytucje Wspólnoty oraz jednostki. Poszczególne podmioty mogą nabywać na podstawie prawa wspólnotowego uprawnienia, a sądy krajowe zobowiązane są do zapewnienia im ochrony

Sprawa F. Costa vs. ENEL 1964 - z tej sprawy wynika przede wszystkim zasada nadrzędności i bezpośredniej skuteczności; orzeczenia TS:

• EWG stworzyła nowy porządek prawny

• potwierdzenie zasady prymatu

• zasada solidarności (włączenie prawa wspólnotowego w system prawny państw członkowskich, oznacza, że państwa nie mogą 1-stronnie podejmować działań skierowanych przeciwko przyjętemu na zasadzie wzajemności porządkowi prawnemu

• jednostki, jak i państwa są podmiotem prawa wspólnotowego

• zobowiązania traktatowe państwa wywierają skutki w stosunkach między państwem a jednostą

• jednostki mogą wywodzić z tych zobowiązań prawa, które sądy muszą brać pod uwagę

Sprawa Simmenthal II 1977 - wyraźnie streszczona zasada nadrzędności i zasada bezpośredniego obowiązywania

• „każdy sędzia państwowy, powołany w ramach swoich kompetencji, zobowiązany jest do nieograniczonego stosowania prawa wspólnotowego i ochrony praw przydzielonych przez nie jednostce, poprzez niestosowanie żadnego przeciwstawnego postanowienia prawa narodowego, bez względu na to, czy zostało ono wydane wcześniej czy później niż prawo wspólnotowe”

1

---