Technik budownictwa

Kod klasyfikacji: 311204

Rozdział klasyfikacji: Budownictwo i architektura

Klasa klasyfikacji: Specjaliści w zakresie budownictwa

Zadania i czynności

Technik budownictwa o specjalności budownictwo ogólne zajmuje się wykonywaniem różnorodnych czynności związanych z pracami budowlanymi. W zależności od zajmowanego stanowiska technik budownictwa może wykonywać zadania związane z wykonywaniem testów terenowych i laboratoryjnych gleb oraz materiałów konstrukcyjnych i budowlanych, wykonywaniem prac kreślarskich, projektowaniem obiektów budowlanych, świadczeniem pomocy technicznej przy wznoszeniu budynków i innych budowli wraz z wykonywaniem pomiarów technicznych i przygotowywaniem raportów pomiarowych. Pracując bezpośrednio w wykonawstwie na budowie technik budownictwa może być zatrudniony na stanowisku robotniczym, brygadzisty, majstra lub kierownika budowy. Jest to zależne to od doświadczenia zawodowego i posiadanych przez niego uprawnień. Największe szanse zatrudnienia ma technik budownictwa posiadający uprawnienia budowlane: wykonawcze, projektowe lub projektowo- wykonawcze. Uprawnienia zdobywa się posiadając doświadczenie zawodowe. Do zadań technika budownictwa zatrudnionego na budowie należy przygotowanie budowy od samego początku aż po jej odbiór techniczny. Powinien więc przygotować plac budowy, przygotować rozpoczęcie prac, zagospodarować plac budowy, wykonywać prace budowlane zgodnie z projektem. Technik pracujący jako majster na budowie odpowiada dodatkowo za powierzonych mu ludzi, ich pracę, przestrzeganie zasad BHP. Jest to odpowiedzialność za jeden konkretny plac budowy. W przypadku technika budownictwa zatrudnionego na stanowisku kierownika budowy odpowiedzialność ta jest większa, kierownik może odpowiadać bowiem za kilka budów. Praca technika budownictwa jest wykonywana głównie zespołowo, może być jednak również praca indywidualną. Odbywa się głównie na wolnym powietrzu ale istnieje również możliwość pracy w pomieszczeniach biurowych. Kieruje robotami budowlanymi, prowadzi dokumentację budowy, przygotowuje i kontroluje produkcję budowlaną w różnych działach przedsiębiorstwa, sprawuje nadzór budowlany w imieniu inwestora lub organu administracji terenowej, sporządza kosztorysy i mniej skomplikowane prace projektowe oraz wykonuje inwentaryzacje budowlane.

Jego zadania obejmują:

• analizowanie dokumentacji technicznej i organizacyjnej robót budowlanych;

• wykonywanie rysunków budowlanych;

• określanie właściwości materiałów budowlanych i prawidłowego ich stosowania;

• wykonywanie prac pomiarowych związanych z prowadzeniem robót budowlanych;

• określanie gruntów budowlanych, ich właściwości i zastosowania do celów fundamentowych;

• kierowanie pracą brygady (brygad) roboczej i robotami na obiekcie, organizowanie przebiegu tych prac;

• prowadzenie rozliczeń za robociznę, materiały, sprzęt i maszyny oraz rozliczeń z inwestorem;

• projektowanie nieskomplikowanych elementów konstrukcyjnych na podstawie obliczeń statycznych oraz wykonywanie obliczeń statycznych elementów budowlanych;

• dobieranie optymalnych technologii wykonania różnych robót budowlanych;

• organizowanie pracy podwykonawców na budowie;

• ustalanie norm pracy w różnych robotach budowlanych;

• określanie stanu zużycia elementów budowlanych i sposobu ich naprawy;

• organizowanie pracy polowego laboratorium materiałów budowlanych;

• organizowanie pracy przy obiektowej wytwórni półfabrykatów budowlanych;

• kształtowanie optymalnych warunków pracy na budowie z uwzględnieniem prawa pracy i przepisów BHP

Technik budownictwa może pracować w:

• administracji przedsiębiorstw budowlanych;

• przedsiębiorstwach konserwacji zabytków;

• administracji spółdzielni mieszkaniowych;

• urzędzie gminy jako inspektor budowlany.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Miejscem pracy technika mogą być przedsiębiorstwa robót budowlanych (ogólnych, drogowych, kolejowych wodnych),wytwórnie prefabrykatów, mieszanek betonowych i mas bitumicznych, biura projektów, instytuty naukowo-badawcze, przedsiębiorstwa hurtownie materiałów i maszyn budowlanych, spółdzielnie mieszkaniowe, administracja państwowa i samorządowa, pracownie konserwacji zabytków. Swoje obowiązki technik może wykonywać w otwartej przestrzeni (na placu budowy), w laboratorium, biurze, magazynach, warsztatach remontowych. Na placu budowy technik ma do czynienia ze zmienną pogodą (upał, mróz, deszcz, wiatr), toksycznymi wyziewami (masy bitumiczne do budowy nawierzchni dróg), substancjami chemicznymi (środki do produkcji betonu), hałasem miejscowo przekraczającym dopuszczalne normy, pośrednio z wibracjami (urządzenia do zagęszczania betonu, walce drogowe),spadającymi z dużych wysokości przedmiotami, zapylonym powietrzem, kurzem i błotem. Nadzór nad pracą innych, konieczność docierania w każde miejsce na placu budowy wymaga nieustannego przemieszczania się wśród ciężkich maszyn, (dźwigów, koparek, spycharek, walców, rozściełaczy betonu i masy bitumicznej, podbijarek podkładów itp.), samochodów transportowych, przebywania na wysoko położonych rusztowaniach, w wykopach o głębokości nawet kilku pięter. Pracom drogowym i kolejowym towarzyszy często normalny ruch pociągów i samochodów. Przy pracach prowadzonych na wysokościach bezpieczeństwu ludzi zagrażają spadające materiały. Technik narażony jest na przeziębienia i choroby reumatyczne, alergie i choroby skóry, zmiany nowotworowe lub nieżyty dróg oddechowych (przy częstym kontakcie z oparami asfaltu), zawały i choroby wrzodowe spowodowane stresem. Największym zagrożeniem są jednak katastrofy budowlane i wypadki (uszkodzenie linii energetycznych, kanalizacji, niewypały, zawalenie wykopów, złe zabezpieczenie przy pracy na wysokościach, przewrócenie się maszyn, wypadki drogowe i kolejowe, możliwość utonięcia przy pracach wodnych itp.). Mogą one powodować bardzo poważne obrażenia ciała, a w konsekwencji nawet trwałe kalectwo lub śmierć. Bardzo często przyczyną tych wypadków są nieostrożność, lekceważenie przepisów, brak wyobraźni.

warunki społeczne

Technik budownictwa pracuje przede wszystkim w zespole, jednak niektóre czynności wykonuje indywidualnie - ich proporcje zależą od rodzaju zatrudnienia (praca w biurze, na budowie), a co za tym idzie obowiązków na stanowisku pracy. Niezależnie od rodzaju pracy jego kontakty z ludźmi są bardzo rozległe i obejmują innych kolegów, specjalistów, przełożonych, inwestorów, inspektorów nadzoru, administrację przedsiębiorstwa, robotników budowlanych. Kontakty technika z innymi ludźmi mają też bardzo różnorodny charakter. Technik nadzoruje i kieruje pracą podległych pracowników, dba o bezpieczeństwo osób zatrudnionych na budowie, wykonuje polecenia przełożonych, konsultuje wyniki badań z laboratorium, negocjuje warunki wykonania pracy z inwestorem. Pracodawca zwykle wymaga od niego pełnej dyspozycyjności. Chociaż musi ściśle realizować wskazania projektanta, stosować się do obowiązujących przepisów i poleceń przełożonych, ma dużą swobodę działania, wykonując pracę bardzo urozmaiconą, która wciąż zmienia swój charakter.

warunki organizacyjne

Organizacja robót zależy od ich rodzaju, technologii, miejsca położenia i czasu trwania. Lokalizacje budów często zmieniają się, co wymaga od technika dyspozycyjności i ruchliwości. Mogą być zlokalizowane poza miastem, w dużej odległości od stałej siedziby firmy, bywa że za granicą, co wymaga od pracowników wyjazdu na określony czas (nawet pół roku i więcej) z miejsca zamieszkania.

Czas pracy z reguły jest stały, od 7.00 do 15.00, ale ulega przedłużeniu do 12 - 14 godzin, jeśli wymaga tego termin wykonania zamówienia lub dokończenie rozpoczętych prac zgodnie z zasadami sztuki budowlanej. Na ruchliwych, węzłowych trasach komunikacyjnych lub gdy konieczne jest usunięcie awarii technicy budowy dróg kołowych i kolejowych mogą pracować w nocy. Tempo prac zależy także od pory roku i pogody (duże natężenie w ciepłych porach roku i zatrzymanie wielu robót w zimie, przy temperaturze niższej niż -5o C), dlatego urlopy pracownicy budowlani biorą zwykle zimą, po zakończeniu sezonu.

Jednym z najważniejszych elementów organizacji pracy w budownictwie jest zapewnienie bezpieczeństwa pracowników (ubrania robocze i ochronne, wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za ostrzeganie przy pracach drogowych i kolejowych) i osób postronnych (tablice ostrzegawcze oraz informacyjne, sygnalizacja świetlna i znaki drogowe). Konieczne jest także odpowiednie oznaczenie i wydzielenie budowy z otaczającej przestrzeni (taśmy, oświetlone bariery, szczelne parkany) i nadzorowanie po godzinach pracy (dozorca pilnujący sprzętu i materiałów oraz chroniący przed obecnością osób niepowołanych).

Wymagania psychologiczne

Cechami niezbędnymi w zawodzie technika budowlanego są: odpowiedzialność (za pracę i bezpieczeństwo ludzi, materiały i urządzenia, terminowe wykonanie zamówienia),pracowitość i duża kultura techniczna, decydująca o sposobie obchodzenia się z maszynami oraz technologiami. W wypadku rażącego, udowodnionego zaniedbania obowiązków technik może zostać pozbawiony przez sąd uprawnień budowlanych i stracić w ten sposób prawo do samodzielnego wykonywania zawodu. Technik powinien być ostrożny, dokładny, skrupulatny w realizowaniu projektów i stosowaniu przepisów budowlanych, obdarzony wyobraźnią i zdolnością przewidywania konsekwencji swoich działań i decyzji (pozwala to uniknąć wielu wypadków, awarii i przestojów w pracy). Musi umieć koncentrować się na konkretnych problemach i jednocześnie mieć podzielną uwagę. W zawodzie tym potrzebny bywa szybki refleks, spostrzegawczość, umiejętność podejmowania błyskawicznych decyzji w sytuacjach awaryjnych, zagrażających zdrowiu i życiu. Nadzór nad podległymi pracownikami wymaga zdolności kierowniczych i organizacyjnych, opanowania, stanowczości, umiejętności postępowania z ludźmi, sprawnego i zrozumiałego wydawania poleceń (ustnie, rzadziej na piśmie) oraz egzekwowania ich. Podstawowymi wymaganiami psychologicznymi właściwymi dla zawodu jest więc spostrzegawczość i koncentracja uwagi, odporność na stres zwłaszcza w sytuacjach konfliktowych, zrównoważenie emocjonalne.

W codziennej praktyce zawodowej technikowi potrzebna jest wyobraźnia przestrzenna, dobra pamięć i zdolności rachunkowe, znajomość podstaw projektowania, umiejętność wykonywania i odczytywania rysunków technicznych oraz obsługi komputera i specjalistycznych programów graficznych. Technik budowlany powinien mieć wiedzę z zakresu fizyki, matematyki, techniki oraz umiejętność jej praktycznego zastosowania. Do prowadzenia dokumentacji i dla prawidłowego przebiegu prac może być potrzebna także znajomość podstaw księgowości, rachunkowości, prawa budowlanego i prawa pracy, szczególnie pogłębiona wiedza na temat zagrożeń wynikających z pracy na budowie (przepisy bhp i p- poż). Coraz bardziej przydatna staje się znajomość języka niemieckiego lub angielskiego (bezpośredni dostęp do instrukcji obsługi maszyn, receptur, możliwość wyjazdów do pracy za granicą).

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Technik budowlany powinien być w pełni sprawny fizycznie i ruchowo, wytrzymały i silny (praca w złych warunkach atmosferycznych, dużym tempie, przedłużonym czasie). Powinien mieć sprawny układ krążenia, kostno -stawowy i mięśniowy (praca w ruchu, przy zmieniających się temperaturach), dobrą koordynację wzrokowo -ruchową. Zawód technika budowlanego wymaga często pracy na wysokości stąd tez wskazany jest brak lęku przed wysokością. Technik budowlany powinien być w pełni sprawny fizycznie i ruchowo, wytrzymały i silny (praca w złych warunkach atmosferycznych, dużym tempie, przedłużonym czasie). Powinien mieć sprawny układ krążenia, kostno -stawowy i mięśniowy (praca w ruchu, przy zmieniających się temperaturach), dobrą koordynację wzrokowo -ruchową. Do pracy w tym zawodzie potrzebna jest też odporność psychiczna, gdyż wiele chorób, na które narażony jest technik pracujący w wykonawstwie lub nadzorze, to choroby związane z nadmiernym, długotrwałym stresem. Przeciwwskazaniem do nauki i uprawiania zawodu są zaburzenia równowagi i świadomości (padaczka), układu krążenia, nadciśnienie, choroby układu oddechowego, alergie, wady wzroku, których nie można skorygować okularami, daltonizm, wady słuchu, choroby kręgosłupa. Każdy, kto chce pracować na budowie musi poddać się tzw. badaniom wysokościowym, sprawdzającym zmysł równowagi i lęk wysokości.

Niektóre prace biurowe (dokumentacyjne, administracyjne) mogą wykonywać w przystosowanych odpowiednio pomieszczeniach (stanowiska przystosowane) osoby z dysfunkcją kończyn dolnych i na wózkach oraz osoby z zaburzeniami krążenia i chorobami kręgosłupa i nadciśnieniem. Są to z reguły osoby, których schorzenia powstały już po ukończeniu nauki.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Pracę w tym zawodzie mogą podjąć osoby, które uzyskały świadectwo ukończenia szkoły średniej (lub świadectwo dojrzałości) oraz tytuł technika budownictwa. Po reformie edukacji kwalifikacje zawodowe można zdobyć na kilka sposobów:

w 4-letnim technikum dziennym lub wieczorowym (na podbudowie gimnazjum)

w 2-letnim Policealnym Studium Budowlanym (osoby z wykształcenie średnim ogólnokształcącym)

¦rednie szkoły zawodowe kształcą techników w specjalnościach takich, jak: budownictwo ogólne, wodne, drogowe, wiejskie, regionalne, dokumentacja budowlana, budowlane konstrukcje stalowe, prefabrykacja elementów betonowych, projektowanie architektoniczne, drogi kolejowe (żelazne).

Warunkiem osiągnięcia pełnej samodzielność w wykonywaniu zawodu jest zdobycie uprawnień budowlanych wykonawczych, projektowych lub projektowo- wykonawczych. Uprawnienia zdobywa się posiadając doświadczenie zawodowe w zakresie kierowania robotami lub projektowania. Osoby z 5- letnim stażem pracy w budownictwie(na stanowisku mistrza lub asystenta projektanta) mogą zdać przed komisją powołaną przez Izby Inżynierów egzamin kwalifikacyjny obejmujący znajomość prawa i sztuki budowlanej oraz praktyczną umiejętność zastosowania wiedzy technicznej. W przypadku posiadania 6 letniego stażu pracy można zdobyć uprawnienia projektowe, a posiadając 10 - letni staż pracy uprawnienia projektowo - budowlane.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Technik budownictwa po odbyciu stażu może zostać zatrudniony bezpośrednio w wykonawstwie (na budowie lub w wytwórni materiałów budowlanych), w laboratorium (laborant, starszy laborant, kierownik laboratorium) albo w biurze (jako asystent projektanta, kosztorysant). Najważniejszym etapem kariery zawodowej technika jest zdobycie uprawnień budowlanych. Uzyskuje wówczas pełną samodzielność i może pracować na stanowiskach kierowniczych (majster, kierownik obiektu, robót, budowy), jako samodzielny projektant lub inspektor d/s technicznych (nadzorujący budowę w imieniu inwestora, administracji centralnej lub terenowej, prokuratora).Od 01. 01. 2003 roku nadzór nad uprawnieniami budowlanymi przejmują Izby Zawodowe. W województwie mazowieckim uprawnienia budowlane będzie można zdobyć składając egzamin przed Mazowiecką Komisją Kwalifikacyjną przy Mazowieckiej Izbie Inżynierów Budownictwa. W każdym mieście wojewódzkim istnieją podobne komisje kwalifikacyjne.

Na każdym kolejnym etapie w rozwoju kariery zawodowej praca technika budownictwa jest coraz bardziej odpowiedzialna i skomplikowana, w coraz mniejszym stopniu fizyczna, a w coraz większym umysłowa. Warunkiem awansu jest ciągłe podnoszenie kwalifikacji i kształcenie oraz indywidualne cechy i zdolności pracownika. Konieczny jest także odpowiedni staż pracy (kilka miesięcy do kilku lat na niższym stanowisku), opinia przełożonych. Od 2003 roku nie będzie można pełnić samodzielnych i odpowiedzialnych stanowisk w budownictwie bez przynależności do Krajowej Izby Inżynierów Budownictwa.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W wypadku osób, które już pracowały w zawodzie, możliwość zatrudnienia zależy od wieku (do 45 lat), wcześniejszego przebiegu ich kariery zawodowej oraz umiejętności zaprezentowania swoich możliwości. Ukończenie szkoły w późniejszym wieku zmniejsza zwykle szansę znalezienia pracy i odsuwa perspektywę awansu zawodowego. Jest to natomiast znakomitą metodą podnoszenia kwalifikacji dla osób, które już pracują w budownictwie na niższych stanowiskach.

Polecana literatura

Abramowicz M. Poradnik majstra budowlanego Arkady Warszawa 1993

Bortniczuk W. Podstawy organizacji i planowania budownictwa.

Dębowski A. Rudolf W. Technologia budownictwa: podręcznik dla technikum, WSiP

Madaj A. , Wołowicki W. Budowa i utrzymanie mostów. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności Warszawa 2002

Paczuła. Cz. „Rachunkowość przedsiębiorstw budowlano - montażowych” Difin Warszawa 2001

Parczewski W. „Dokumentacja budowlana” WsiP Warszawa 1995

Salvadori M. Dlaczego budynki stoją. Murator Warszawa 2001

Welk R. „Kosztorysowanie w budownictwie - podręcznik” Difin Warszawa 2001

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---