• Energetyka i jej rola w gospodarce

Energetyka jako dział przemysłu dostarczający energii elektrycznej odgrywa we współczesnej gospodarce znaczącą rolę z uwagi na coraz szersze zastosowanie energii elektrycznej we wszystkich działach gospodarki.

Analizując dane statystyczne dotyczące wielkości produkcji energii elektrycznej, możemy zauważyć, że na czołowych miejscach znajdują się dwie grupy krajów:

najbogatsze kraje wysoko rozwinięte, w których duża produkcja energii wynika z powszechnego zastosowania energii w przemyśle, transporcie, rolnictwie, łączności oraz w gospodarstwach domowych,

najludniejsze kraje świata, w których dominują energochłonne działy przemysłu ciężkiego.

Największą produkcję energii na l mieszkańca uzyskują kraje dysponujące sporymi zasobami odnawialnych źródeł energii oraz niewielką liczbą mieszkańców. Analizując dynamikę PKB oraz dynamikę wzrostu produkcji energii elektrycznej, zauważamy, że:

w KWR dynamika wzrostu PKB jest większa od dynamiki wzrostu produkcji energii elektrycznej, gdyż głównym działem gospodarki są mało energochłonne usługi, a w przemyśle stosowane są energooszczędne technologie;

w KSR dynamika wzrostu PKB jest mniejsza od dynamiki wzrostu produkcji energii elektrycznej, gdyż o wzroście gospodarczym decydują przede wszystkim energochłonne działy przemysłu ciężkiego.

Struktura produkcji energii elektrycznej zależy od posiadanych złóż surowców energetycznych, zasobów kapitałowych oraz dogodnych warunków naturalnych, które umożliwiają wykorzystanie hydroenergii.

Energetyka cieplna wyprodukowała 45% energii na świecie.

Elektrownie cieplne wykorzystujące węgiel kamienny i brunatny dominują w takich krajach, jak Chiny, Indie, Polska, RPA, Australia. Są to kraje posiadające własne zasoby węgla kamiennego. Niestety, energetyka bazująca na węglu kamiennym jest bardzo uciążliwa dla środowiska.

Elektrownie cieplne wykorzystujące przetwory ropy naftowej i gaz ziemny dominują w krajach bogatych, które stać na import tych drogich, ale wygodnych w użyciu paliw, oraz dysponujących zasobami tych surowców energetycznych.

W elektrowniach jądrowych produkowane jest 25% energii elektrycznej, głównie w krajach niedysponujących zasobami surowców energetycz­nych lub tak małych, że energetyka cieplna doprowadziłaby do degradacji środowiska naturalnego (Szwajcaria) lub uzależnienia gospodarczego od innych państw (Litwa).

W elektrowniach wodnych produkuje się 20% energii elektrycznej, głównie w krajach górzystych, z rzekami o dużych spadkach i równomiernych przepływach oraz dysponujących odpowiednią ilością środków kapitałowych na budowę hydroelektrowni.

Alternatywne sposoby pozyskiwania energii będą odgrywały coraz większą rolę w związku z rosnącymi kosztami produkcji energii z konwencjonalnych źródeł spowodowanymi wyczerpywaniem się łatwo dostępnych zasobów surowców energetycznych oraz koniecznością zmniejszenia emisji CO₂ celem ograniczenia efektu cieplarnianego.

Do alternatywnych źródeł energii zaliczamy energię słoneczną. Problemem w wykorzystaniu energii słonecznej jest to, że obszary o dużym nasłonecznieniu leżą z dala od rejonów zbytu energii, a przy tym nie ma sposobu na jej bezstratne przesyłanie na tak duże odległości.

Energia biomasy to energia słoneczna zmagazynowana w roślinach, którą człowiek odzyskuje w procesie spalania. Biomasą wykorzystywaną jako źródło energii może być: drewno opałowe oraz słoma, a także alkohol lub olej stosowany jako dodatek do paliw.

Energia wiatru wykorzystywana była od kilkuset lat do napędzania wiatraków. Opłacalne jej wykorzystanie możliwe jest tam, gdzie przez większą część roku wiatr wieje z prędkościami ponad 2-3 m/s. Problemy z tym sposobem pozyskania energii polegają na: dużej zmienności dostaw energii oraz istnieniu farm wiatrowych, które szpecą krajobraz i powodują hałas.

Energia pływów morskich może być wykorzystana na wybrzeżach o dogodnych warunkach naturalnych, to jest z wąskimi zatokami lub estuariami, które można przegrodzić zaporą, oraz na wybrzeżach, gdzie występują dostatecznie duże amplitudy pływów.

Na świecie elektrownie pływowe funkcjonują w Normandii i na Morzu Białym w Zatoce Kisłaja. Energię prądów morskich wykorzystuje eksperymentalna elektrownia funkcjonująca u wybrzeży Florydy.

Energia geotermiczna to energia wnętrza Ziemi - powszechnie dostępna i niewyczerpywalna. Możliwość jej wykorzystania zależy od wartości stopnia geotermicznego: im mniejsza, tym tańszy koszt jej pozyskania. Energię geotermiczną wykorzystuje się w północnych Włoszech, w Japonii, Nowej Zelandii; w Polsce w Pyrzycach koło Szczecina i Bańskiej koło Zakopanego.

ZALETY l WADY RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII
Źródła energii	Wady	Zalety
Energetyka węglowa	Uciążliwa dla środowiska przez emisję pyłów, C02 i S02/ kadmu. W dłuższej perspektywie prowadzi do degradacji gleb, zmian klimatu (efekt cieplarniany), pogorszenia się stanu zdrowia społeczeństw. Górnictwo węglowe powoduje powstawanie szkód górniczych oraz lejów depresyjnych wokół kopalń, co prowadzi do obniżenia i zaniku wód gruntowych.	Tania, jeśli nie uwzględniać kosztów związanych ze skażeniem środowiska.
Energetyka wykorzystująca ropę naftową	Droga Stwarza zagrożenie dla środowiska w razie awarii tankowca.	Wygodny transport przy użyciu rurociągów. Spaliny niezawierające metali ciężkich i S02. Niska emisja C02 Brak popiołów kłopotliwych w składowaniu, powstałych w wyniku spalania.
Energetyka wykorzystująca gaz ziemny	Droga
Energetyka jądrowa	Zagrożenie wyciekami radioaktywnymi, szczególnie w reaktorach starego typu. Wysokie koszty budowy i likwidacji elektrowni. Problemy ze składowaniem wypalonego paliwa. Zagrożenie atakiem terrorystycznym	Niskie jednostkowe koszty produkcji. Brak zanieczyszczenia środowiska w trakcie normalnej eksploatacji.
Energetyka wodna	Wysokie koszty budowy. Konieczność przesiedlania mieszkańców terenów przeznaczonych pod zalanie. Przekształcenia klimatu i szaty roślinnej w rejonie zbiornika retencyjnego. Zamulanie zbiorników lub zasypywanie ich przez stożki napływowe rzek do nich uchodzących.	Niskie koszty produkcji energii elektrycznej. Brak zanieczyszczenia środowiska.

---