Co wiemy o prawach dzieci?
Irena Mrówka
O prawach dzieci
Wiele ostatnio słyszymy o prawach dzieci. Zastanawiamy się czym tak właściwie są prawa , jaka jest definicja tego pojęcia.
W słowniku czytamy, że:
„Prawo to system norm prawnych czyli ogólnych abstrakcyjnych i w przybliżeniu jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z istnieniemi funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy odpowiednio publicznej lub społecznej i przez te organy stosowane w tym z użyciem przymusu.
Ta definicja traktuje jednak o prawie, ale w ujęciu przedmiotowym.
Nam chodzi bardziej o prawo w ujęciu podmiotowym. Tak rozumiane występuje wtedy, gdy mówimy, że my mamy prawo do czegoś... (jesteśmy uprawnieni do...)
Rzeczą oczywistą jest, że prawo do..... ( w świetle rozumienia prawa) mają głównie osoby dorosłe.
Tymczasem co z prawami dzieci?
Odpowiedź znajdziemy w antypedagogice, która neguje tradycyjną formę wychowania opierajacą się na zasadzie „kierowania” czy „sterowania” życiem dziecka.
Antypedagogika w założeniu oddaje wolność do samodecydowania o sobie dziecku, a rolę nauczyciela sprowadza do "przewodnika" w myśl zasady lepiej wspierać zamiast wychowywać. Podstawowym warunkiem tego wspierania jest jego dobrowolność. Zdaniem antypedagogiki, dominującą w obecnym wychowaniu rolę wychowawcy i zasadę wychowawca wie lepiej niż wychowanek, co jest dla niego dobre, należy zastąpić prawem dziecka do wyboru opartym na zaufaniu, że wybierze ono dobrze, bo wychowanek z założenia wie lepiej niż wychowawca, co jest dla niego dobrze.
Antypedagogika upomniała się o takie wartości jak:
wolność
równość
przyjaźń
samostanowienie
odpowiedzialność każdego za siebie
W tym miejscu można by zacząć dyskutować, czy dziecko aby na pewno wie , co jest dla niego dobre? Ale nie o to chodzi.
Skoro w 1989 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych jednomyślnie uchwaliło Konwencję o Prawach Dziecka to na pewno w tym coś jest.
Pracując z dziećmi w przedszkolu oraz chcąc im stworzyć pewien system ochrony, kierować należy się wszystkimi prawami i zasadami, które będą miały wpływ na ochronę dziecka. Podstawowymi zasadami będą:
dobro dziecka
równość (niezależnie od pochodzenia, płci czy narodowości)
poszanowanie praw i odpowiedzialności obojga rodziców
pomoc państwa
Pamiętać należy o tym, że:
dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej
dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.
Katalog praw w konwencji obejmuje:
Prawa i wolności osobiste:
prawo do życia i rozwoju
prawo do tożsamości ( nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu)
prawo do wolności, godności, szacunku, nietykalności osobistej
prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania
prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka
prawo do wychowania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączania z nimi
prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej
prawo nie rekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia
Prawa socjalne:
prawo do odpowiedniego standardu życia
prawo do ochrony życia
prawo do zabezpieczenia socjalnego
prawo do wypoczynku i czasu wolego
Prawa kulturalne:
prawo do nauki
prawo do korzystania z dóbr kultury
prawo do informacji
prawo do znajomości swoich praw
Prawa polityczne:
prawo stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych
Z dziećmi przedszkolnymi pracuje się bardzo dobrze, kiedy mają jasno określone reguły funkcjonowania. Kiedy wiedzą jakie mają prawa, ale również co jest ich obowiązkiem. Konsekwentne przestrzeganie reguł uczy dzieci samodyscypliny. Nie czują się też zaskoczone, czy zdezorientowane kiedy np. pora iść odpocząć na leżak, bo wiedzą, że mają prawo do swobodnej zabawy, ale wiedzą też, że regulamin przedszkolny umożliwia dzieciom odpoczynek po zabawie.
Literatura:
Konwencja o prawach dziecka
Artykuł „Dziecko i jego prawa” Anny Polańczyk (Managment w przedszkolu, 1998)
Artykuł Marii Braun-Gałkowskiej „Prawo dziecka do swobodnej wypowiedzi” (Edukacja i dialog nr 10 z 2000 r.)
2