Ablativus Absolutus
Ablativus absolutus jest to połączenie rzeczownika ( lub zaimka, przymiotnika, liczebnika) w Ablativie z Participium w Ablativie (Participium praesentis activi - dla czynności równoczesnej w stosunku do czynności orzeczenia i Participium perfecti passivi - dla wyrażenia czynności uprzedniej w stosunku do czynności orzeczenia).
Ablativus absolutus wyraża okoliczność CZASU(gdy), PRZYCZYNY(ponieważ), WARUNKU(jeżeli) i PRZYZWOLENIA(chociaż, że).
PARTICIPIUM PRESENTIS ACTIVI
imiesłów czasu teraźniejszego strony czynnej
dla koniugacji I i II:
NOMINATIVUS: temat praes. + ns
GENETIVUS: temat praes. + ntis
np. amo, amare, amavi, amatum (kochać) -> ama-ns, ama-ntis (kochający, kochając)
video, videre, videvi, videtum (widzieć) -> vide-ns, vide-ntis (widzacy, widząc)
dla koniugacji III i IV
NOMINATIVUS: temat praes. + e + ns
GENETIVUS: temat praes. + e + ntis
np. scribo, scribere, scripsi, scriptum (pisać) -> scrib-e-ns, scrib-e-ntis (piszący, pisząc)
audio, audire, audivi, auditum (słyszeć) -> audi-e-ns, audi-e-ntis (słyszący, słysząc)
Participium praesentis activi odmienia się według deklinacji III samogłoskowej (zachowuje się jak przymiotnik), ale w abl. Abs. - e!!!!!!!!!
w składni AA wyraża czynność równoczesną z czynnością zdania
PARTICIPIUM PERFECTI PASSIVI
imiesłów czasu przeszłego strony biernej
temat supini + us / a / um
np. amo, amare, amavi, amatum (kochać) -> amat-us, amat-a, amat-um ([po]kochany)
video, videre, videvi, videtum (widzieć) -> videt-us, videt-a, videt-um (widziany)
scribo, scribere, scripsi, scriptum (pisać) -> script-us, script-a, script-um ([za]pisany)
audio, audire, audivi, auditum (słyszeć) -> audit-us, audit-a, audit-um ([u]słyszany)
Participium praesentis activi odmienia się według deklinacji I i II (zachowuje się jak przymiotnik).
w składni AA wyraża czynność uprzednią, wcześniejszą od czynności zdania
głównego.
. Romulo regnante (za panowania Romulusa)
w składni AA wyraża czynność równoczesną z czynnością zdania
Troia capta (po zdobyciu Troi)
w składni AA wyraża czynność uprzednią, wcześniejszą od czynności zdania
AA w zależności od kontekstu tłumaczymy jako zdanie z okolicznikiem czasu, przyczyny, warunku, lub przyzwolenia.
Gaudeo quod tu venis - Cieszę się ponieważ przychodzisz (ok. przyczyny)
Gaudeo cum tum venis - Cieszę się kiedy przychodzisz (ok. czasu)
Gaudeo si tu venis - Cieszę się jeśli przychodzisz (ok. warunku)
Gaudeo quamquam tu venis - Cieszę się chociaż przychodzisz (ok. przyzwolenia)
Gaudeo te veniente - zdanie w AA, znaczy to samo co te 4.
podmiot (tu) wyrażamy ablatiwem, dopełnienie (venis) participium w ablatiwie
AA możemy przetłumaczyć:
· przez odpowiednie zdania rozpoczynające się od spójników „gdy”, „kiedy” (czasowe), „ponieważ”, „gdyż” (przyczynowe), „chociaż”, „jakkolwiek” (przyzwolenia), „jeśli”, „jeżeli” (warunkowe)
· przez odpowiedni rzeczownik z przyimkiem np. „gdy panował = za panowania”, „gdy pokonali = po pokonaniu” (czasowe)
· przez imiesłów przeszły strony czynnej zakończony na -szy np. „gdy pokonali = pokonawszy” (czasowe; tylko gdy w AA jest part. perf. pass. i gdy osoba działająca występuje w zdaniu)
· przez odpowiednie zdania współrzędne
I. Przetłumacz:
1. Romulo regnante Romani cum Sabinie bellum gerebant.
2. Troia capta Graeci in patriam properaverunt.
3. Dux belluo finito triumphum egit.
4. Bello finito mulieres Romae deis gratias agebant.
5. Magister gaudet discipulis bene respondentibus.
6. Uno discipulo interrogante omnes tacent.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ABLATIVUS ABSOLUTUS utajony / imienny / skrócony
występuje, gdy orzeczeniem miałby być czasownik „esse”, a wiec przy określeniu wieku, urzędu, stanowiska itp. Pomijamy wtedy participium (ponieważ nie ma participium od „esse”) i AA tworzymy przez dwa rzeczowniki w ablatiwie lub rzeczownik z przymiotnikiem w ablatiwie.
Np. rzeczowniki: puer, senex, iuvenis, konsul, pretor et cetera…
np. Romulo rege - gdy Romulus (był) królem
I. Przetłumacz:
1. Cicerone consule coniuratio Catilinae fuit.
2. Vobis vivis nulla bella fuerunt.
3. Me duce carpe viam.
4. Deo auctore mundus factus est.
Herodes, clam vocatis magis, dixit... - Herod, gdy potajemnie zostali wezwani mędrcy rzekł...
Sole oriente fugiunt stellae.
- Gwiazdy uciekają, gdy wschodzi słońce.
- = = , ponieważ = =
- = = , jeśli = =
np. Hostibus victis milites gaudent.
- Żołnierze cieszą się, gdy wróg został zwyciężony.
- Żołnierze cieszą się, ponieważ wróg został zwyciężony.
Okolicznikowi przyzwolenia towarzyszy często słówko tamen:
np. Amissis copiis vitam tamen rex servavit.
- Chociaż wojsko zostało stracone, król (jednak) zachował życie.
Tak to jest, że następujące zdania :
czasowe np. cum magister venit, discipuli surgunt (Kiedy nauczyciel przychodzi, uczniowie wstają)
przyczynowe np. quoniam magister venit, discipuli surgunt (Ponieważ nauczyciel przychodzi, uczniowie wstają)
warunkowe np. si magister venit, discipuli surgunt (Jeżeli nauczyciel przychodzi, uczniowie wstają)
przyzwolone np. quamquam magister venit, discipuli surgunt ( Chociaż nauczyciel przychodzi, uczniowie wstają),
magistro veniente discipuli surgunt (Kiedy/ponieważ nauczyciel wchodzi uczniowie wstają)
Bello finito dux Italiam venit. (Kiedy wojna została zakończona wódz przybył do Italii).
Ważne jest, aby zdanie podrzędne(czyli nasz abl. absol.) i zdanie nadrzędne miały różne podmioty a nie takie same (tak przynajmniej było w łacinie klasycznej) To byłyby takie najważniejsze sprawy:D
Ablativus absolutus to składnia zdaniowa, którą tłumaczy się na pięć sposobów.
Regente Romulo tłumaczy się jako:
* Kiedy panował Romulus. (zdanie czasowe);
* W czasach panowania Romulusa. (równoważnik zdania);
* Jeżeli panował Romulus. (zdanie warunkowe);
* Chociaż panował Romulus. (zdanie przyzwolenia);
* Ponieważ panował Romulus. (zdanie przyczynowe).
Trioa expugnata Aeneas in Italiam venit.Kiedy Troja została zdobyta, Eneasz przybył do Itali.
Troia expugnata Graeci domum venerunt. Zdobywszy Troję Grecy wrócili do domu.
* zwroty przyimkowe,
np.: Troia expugnata Graeci domum venerunt. Po zdobyciu Troi Grecy wrócili do domu.
* zdanie współrzędnie złożone,
np.: Troia expugnata Graeci domum venerunt. Grecy zdobyli Troję i wrócili do domu.