Wykład 5
DZIAŁANIE POBUDZAJĄCE - c.d.
Kulczyba wronie oko Strychnos nux-vomica
Strychnina - alkaloid w nasionach
Pobudza czynność neuronów
Kurara - trucizna z wyciągu z kory z kilku gatunków kulczyby
Np. Strychnos toxifera
Używana przez Indian do dmuchawek
Kuraryna, tubokuraryna
Połknięcie nie jest szkodliwe
Po dostaniu się do krwi powoduje wiotczenie mięśni
DZIAŁANIE NARKOTYCZNE
Opium - wyschnięty na powietrzu sok mleczny wypływający po nacięciu niedojrzałych makówek (zielonych torebek)
Mak lekarski Papaver somniferum
Uprawa jest ustawowo kontrolowana
Pochodzi z południowo - wschodniej Azji
Roślina roczna
Kodeina - działa wykrztuśnie i p/kaszlowo
Mak wschodni Papaverum orientalne
Tebaina - alkaloid o niskiej toksyczności, nie jest narkotyczna, łatwo można ja przeprowadzić w kodeinę
Opium - zawiera ponad 40 alkaloidów, m.in. morfinę, kodeinę, papawerynę i narkotynę
Morfina
Działa na OUN
W dawkach leczniczych: uspokaja, wywołuje błogostan, uśmierza ból, zwalnia procesy myślenia, postrzegania i kojarzenia oraz powoduje senność
W dużych dawkach: powoduje głęboki sen, sinicę o zapaść
Powoduje morfinizm
Przedawkowanie: upośledzenie czynności układu pokarmowego, wychudzenie i zawał
Z morfiny otrzymuje się heroinę
DZIAŁANIE UWALNIAJĄCE OD UZALEŻNIEŃ
Iboga Tabernanthe iboga
Skórka korzenia zawiera ibogainę, która jest używana w uzależnieniach opiatowych (heroina, kokaina)
Terapia może trwać kilka - kilkanaście dni. Po zakończeniu terapii jest się wolnym od uzależnień (…)
Pomocna w przerwaniu uzależnienia od alkoholu i nikotyny
Badania kliniczne nad ibogainą nie zostały zakończone
Korzeń w dużych dawkach wywołuje halucynacje, w mniejszych stymuluje
DZIAŁANIE NASERCOWE
Liście naparstnicy purpurowej
Zawiera glikozydy nasercowe: digitalinę i digitoksynę
Działanie: zwiększenie siły skurczu mięśnia sercowego, pobudzenie krążenia krwi
Stosowana w chorobach serca, niewydolności serca,…
Cebula urginii morskiej
Pochodzi z krajów śródziemnomorskich
Wykorzystywana ją już w starożytnym Egipcie
Wzmacnia mięsien sercowy
Kłącze ciemiężycy Rhizoma Veratri
Zawiera alkaloidy: protowertynę A i B
Obniża ciśnienie krwi
Zwalnia czynność serca
W weterynarii stosowane są wyciągi - środki owadobójcze u zwierząt
DZIAŁANIE USPAKAJAJĄCE
Korzeń kozłka Radix Velerianae
Zawiera: walepotriany, olejki eteryczne i alkaloidy
Jest najczęściej stosowanym surowcem lekarskim
Środek uspakajający
Np. Nervosol K, tabletki uspakajające
Surowce lecznicze: Glandulae Lupuli - włoski gruczołowe (gruczołki)
Lupulinum - wydzielina gruczołków
Strobilus Lupuli - „szyszka” chmielowa
Chmiel zwyczajny Humulus lupulus
Rozdzielnopłciowy
Pnącze wieloletnie
Trudny zbiór: ręcznie lub za pomocą maszyn do zrywania „szyszek” - w sierpniu
W Polsce od IX wieku
Włoski gruczołowe - po wyschnięciu - żółty proszek silnie aromatyczny, lepki, gorzki
Lupulina uspokaja w nadmiernej pobudliwości płciowej, w okresie przekwitania
Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum
Ziele dziurawca Herba Hyperici
Hipercyny łagodzą stany obniżonego nastroju typu depresyjnego z towarzyszącymi im objawami: brak motywacji do działania, zaburzenia koncentracji, uczucie wyczerpania i zaburzenia snu
Używane przy: zmianie pogody, stanach napięcia nerwowego, niepokoju
Działa po 10-14 dniach!
Po zażyciu nie wolno wystawiać się na działanie UV - fotonadwrażliwość, zaczerwienienie, świąd, stałe zmiany skórne
Np. Deprim
Dziki pieprz, pieprz mnisi Vitex agnus castus
Stosowany przy anomaliach płciowych, impotencji i schorzeniach genitaliów (D3-D6)
Działanie na mężczyzn: antyafrodyzjak
Działanie na kobiety: ułatwia zajście w ciążę
Ekstrakt działa na przysadkę mózgową → produkcja progesteronu i prolaktyn (żeńskie hormony)
DZIAŁANIE ROZKURCZOWE
Pasternak
Owoce zawierają flawonoidy
Rozkurczowe działanie na mięsnie gładkie
???
DZIAŁANIE P/MIAŻDŻYCOWE I P/CHOLESTEROLOWE
Miłorząb japoński /dwuklapowy/ Ginkgo biloba
Glikozydy flawonowe - bilobetyna, seskwiterpeny - bilobil, dwuterpeny - ginkolidy
Działa p/miażdżycowo
Występuje we wschodnich Chinach
Roślina dwupienna
Stosowana w zaburzeniach obwodowego krążenia krwi i krążenia mózgowego
Działa rozszerzająco na naczynia wieńcowe
Cebula czosnku Bulbus Allii sativi
Obniża stężenie lipidów i cholesterolu we krwi
Poprawia krążenie krwi
Działa p/agregacyjnie na płytki krwi
Obniża ciśnienie tętnicze
Czosnek pospolity - Allium sativum
Występowanie: Azja Wschodnia
Działa bakteriostatycznie
Nasiona wiesiołka
Kwas gamma - linolenowy (GLA)
Olej wiesiołkowy - 80% NNTK, w tym 10% GLA
Leczenie miażdżycy, układu sercowo - naczyniowego, nadciśnienia tętniczego
DZIAŁANIE ZMNIEJSZAJĄCE DOLEGLIWOŚCI WZROKOWE
Owoc borówki czernicy Fructus Myrtilli
Działa ograniczająco na zaburzenia krążenia siatkówkowego i naczyniowego oczu
Zmniejsza dolegliwości wzrokowe
Spowalnia postęp zmian zwyrodnieniowych siatkówki
Zawiera 14 rodzajów antocyjanów - odżywiają siatkówkę
DZIAŁANIE USZCZELNIAJĄCE NACZYNIA WŁOSOWATE
Kora kasztanowca Cortex Hippocastani
Kumaryny
Uszczelnia naczynia włosowate
Działa p/zapalne
Kora oczaru wirginijskiego Cortex Hamamelidis
Środek bardzo silnie uszczelniający naczynia włosowate
DZIAŁANIE ŻÓŁCIOPĘDNE
Kurkuma (kłącze) - Ostryż długi Curcuma longa
Działa żółciopędnie, p/zapalnie, bakteriobójczo i rozkurczowo
Kłącze tataraku Rhizoma Calami
Działa żółciopędnie, usprawnia perystaltykę jelit
Działanie zewnętrzne: p/zapalnie, ściągająco i bakteriobójczo
Mniszek lekarski Taraxacum officinale
Cała roślina zawiera sok mleczny
Skład soku mlecznego: taraksacyna (gorzka), tarakserol, taraksasterol
W korzeniach - inulina
Liście i kwiaty: K, Mg, S, Si
Działanie:
1. Pobudzające wytwarzanie żółci i wydzielanie soku żołądkowego
2. Moczopędne
3. Immunoregulujące (zwiększenie odporności na infekcje, pobudza wytwarzanie interferonu)
4. Regulująco na skórę - zewnętrznie (przyśpieszenie bliznowacenia)
5. W przewlekłym nieżycie jamy ustnej, gardła i oskrzeli
Kora berberysu Cortex Berberidis radicis
Pospolity krzew
Rdza źdźbłowa „rośnie” na berberysie (żywiciel pośredni) - likwidowany przez rolników
Alkaloidy: berberyny
Przewlekłe zapalenie wątroby
5