Pedagogika społeczna- nauka praktyczna rozwijająca się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, to oddziaływanie pewnych sił na płaszczyźnie społeczeństwa i jednostki,

Zadania

• zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych

• przekształcanie środowiska w imię ideałów

• ulepszanie wpływów pozytywnych

Funkcje:

• kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki

• profilaktyka - zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk

• doskonalenie - rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie

Idee Radlińskiej:

• podmiotowości - traktować jednostkę jako podmiot

• sprawiedliwości społecznej - wszyscy mają równy dostęp do warunków rozwojowych

• pomocniczości - społeczeństwo ma obowiązek pomagania

• edukacji społecznej - wychowanie; jedno z elem. życia społ.- kul.

Siły społeczne - cechy, uzdolnienia i aspiracje jednostki przejawiające się w konkretnym działaniu

Źródła sił społecznych:

• grupa rówieśnicza

• instytucje społeczne

• role społeczne pełnione przez jednostkę

• sam człowiek

• sytuacje zagrożenia

Radliska „Stosunek wychowawcy do środowiska społ.” - tzw. biblia, znaleźć można paradygmaty o środowisku, podkreśla ważność wychowania równoległego -oddziaływania na działania pozaszkolne.

3 układy systemu oświatowego wg Trempały:

- szkolny

- pozaszkolny = równoległy

- poszkolny = uzupełniający

Walory praktyczne pedagogiki społecznej:

- badane elementy wiążą się z praktyką i odnoszą do działania ludzkiego i społecznego.

- celem jest dobro jednostki

- działania z podmiotem

Przejawy praktyczności:

- terminy

- poszukiwanie odp na pyt jak powinno być?

- tworzenie i stosowanie wzorca

- składniki i osobowości prakseologiczne

Ratownictwo - pomoc w razie zagrożenia

Opieka- pomoc świadczona ludziom, którzy sami nie są w stanie pokonać trudności

Pomoc - zapewnia możliwość utrzymania poziomu kultury, działania wspierające rozwój człowieka (poradnie, kluby, świetlice)

Kompensacja społ.- Wyrównanie braków środowiskowych (Dom dziecka, rodziny zastępcze, domy dla osób starszych)

Koncepcje pracy socjalnej wg Radlińskiej:

1. Ontologiczna -

-wiara w postęp moralny, który jest czynnikiem rozwoju społeczeństwa

- człowiek jako aktywny podmiot kształtujący siebie i środowisko może się rozwijać

- jednostka jest poddana wpływom środowiska

2. praktyczna

- podmiotem działań jest osoba i warunk, jakie kształtuje jej zycie

- prace socjalną należy dostosować do wieku i potrzeb

- dobro wspólne scalone z dobrem wspólnym

3. epistemologiczne

- poznanie jednostki i środowiska oparte na doświadczeniu

- uporządkowanie wyników badań empirycznych

- konieczność tworzenia wzorców ułatwiających prace socjalną.

Pracownik socjalny:

- musi umieć patrzyć na dana sytuację z pkt widzenia podopiecznego

- nie powinien wprowadzać w poczucie winy

- działania poprzez perswazję, oparte na dobrowolności

- musi poznać potrzeby podopiecznego , nawiązać relacje poprzez działania będące elementem terapii.

Karta pracownika socjalnego:

1. człowiek najważniejszą wartością

2. człowiek ma prawo do samostanowienia

3. wszyscy są równi w dostępie do pomocy socjalnej

4. praca socjalna jest bezinteresowna

5. podopieczny ma prawo do pełnej informacji

6. tajemnica zawodowa

7. działania socjalne nie mogą naruszać dóbr osobistych

8. postawa tolerancji wobec podopiecznego.

Zadania instytucji kulturowo- oświatowych: (świetlice, szkoły, domy kultury, kluby)

- tworzenie kontaktu ze sztuką

- tworzenie ram dla amatorskiej twórczości

- uzupełniają działalność instytucji kształcących

- pomagają w tworzeniu przestrzeni zajęć hobbystycznych

- budzą aktywność społeczną

Metody działalności instytucji kulturowo- oświatowych:

1. indywidualnych przypadków : opieka i rozwój poszczególnych jednostek, metoda polega na analizie jednostkowych losów ludzkich, wnikania w określone sytuacje wychowawcze lub analizuje konkretne zjawiska wychowawcze przez pryzmat biografii jednostki.

2. praca grupowa: kierowanie grupy osób mających ten sam cel, zainteresowania ,polega na kontakcie pracownika socjalnego z zespołem przez wspólne działanie jego członków, prac. socj. Stoi na straży wykonywanych zadań (są one sugerowane przez prac. socj. i samych członków grupy)

3. organizowanie społeczeństwa lokalnego: integrowanie środowisk do realizacji wspólnych planów i celów.

4. otwartego uczestnictwa: możliwość spontanicznego uczestnictwa

5. pracy z rodziną

Formy:

1. usługowe -działalność udostępniania pomieszczeń placówki

2. audytoryjne- uczestnicy są słuchaczami/widzami

3. aktywizujące- uczestnictwo w tworzeniu dóbr kultury

Stowarzyszenie -zbiorowość celowa

- przynależność dobrowolna,

- grupa zorganizowane wg reguł formalnych

- posiada strukturę, organizację wewnętrzną członków

- kieruje się ustalonymi wzorami zachowań i sankcjami wobec członków

Wspólnota

- przynależność zdeterminowana urodzeniem

- organizacja jest nieformalna, jest wynikiem aprobaty społ.

- cele są nieartykułowane

- funkcjonują zasady tradycji i poczucia przynależności

- rządzą uznane za wartościowe wzory zachowań

- istnieje system kontroli społecznej.

Środowisko lokalne- gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycję, wartości, symbole, świadomych odrębności i gotowości do wspólnotowego działania.

Więzi społeczne: główne spoiwo grupy społecznej. Warunki kształtowania:

- styczność przestrzenna - postrzeganie drugiego człowieka jako pewnej stałej

-łączność psychiczna- utożsamianie się z innymi.

GRUPA PIERWOTNA

GRUPA WTÓRNA/celowa

członkostwo spontaniczne, nacechowane poczuciem uczestnictwa dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista) niewielkie rozmiary grupa o ustalonym świecie wartości wzorców o różnorodnych implikacjach organizacji grupy istnieje umowny system kontroli i doraźne sankcje zmienność okazjonalności celów i wew. hierarchii przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy

członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacji możliwie wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami innych posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami centralizacja decyzyjna i koordynacja działań wyspecjalizowane kierownictwo, wyalienowani przywódcy

Grupa rówieśnicza - organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo.

Typy kierowania grupa wg Kamieńskiego:

PRZODOWNICTWO- gotowość do współdziałania, osoba ta ze względu na swój charakter i

opiekuńczość obdarzona jest przez grupę zaufania

PRZYWÓDZTWO- jest zdobywane przy aprobacie członków grupy, może wynikać z

kwalifikacji lub możliwości jednostki

PANOWANIA(władza)- zdobywana instrumentalnie, głównie siłą,

autokratyzm, rygoryzm, centralizacja decyzyjna

Środowisko społeczno- wychowawcze (szkoła)

1.nauczyciel:

- jego podmiotowość wyraża samowiedza pedagogiczna

- działania jego są decyzjami reaktywnymi, które są odpowiedzią na bieżące zdarzenia

- decyzje te wynikają z twórczej inicjatywy nauczyciela, szuka on nowych metod pracy z klasa i poszczególnymi uczniami.

2. Uczniowie:

- pozostawanie w szkole 8- 13 lat życia

- obowiązek szkolny

- formalne uzależnienie ucznia od nauczyciela

- przynależność do sformalizowanej organizacji rówieśniczej

- podleganie normom szkolnym

Mała ojczyzna - przestrzeń psychofizyczna powstała w wyniku szczególnych związków intelektualnych i emocjonalnych jednostki z najbliższym otoczeniem

Funkcje małej ojczyzny:

- skupia ludzi żyjących na małym terenie kręgu oddziaływań miejscowych tradycji

- to źródło tożsamości jednostki

- łączy z kulturą, historią, przyrodą,

-ułatwia odp na pyt kim jestem? Dokąd zmierzam?

- rodzi problemy i zadania (np. ekonomiczne)

- źródło siły, woli i energii prowadzącej do przemiany i polepszenia warunków

- to źródło samoedukacji, generuje samorozwój

Syndrom gminnej rozpaczy- kiedy w środowisku ludzie nie maja pracy, pieniędzy mała ojczyzna staje się środowiskiem ryzyka, miejscem bez szans rozwojowych.

Poradnictwo

1. instytucjonalny system o określonej strukturze

2. specyficzna czynność podejmowana przez profesjonalnych doradców i osoby pomagające jednostkom przezywającym problemy.

Cele poradnictwa:

- optymalizacja stanu rzeczy

- usuwanie zaburzeń i trudności

- profilaktyka, prognoza

Zakres działań poradniczych:

- udoskonalenie procesu wychowania jednostki poszukując odpowiednich środków

- udoskonalenie procesu wychowania jednostki i optymalizacji pracy instytucji wychowawczej poprzez pomoc w wyrównywaniu braków i likwidowania trudności

- udoskonalenie procesu wychowania jednostki, ale głównym zadaniem jest poprawa funkcjonowania systemów społecznych (doskonalenie działania wychowawców, polityków)

Koncepcje poradnictwa:

1. jako komponent złożonego procesu wspierającego dynamiczny rozwój osobowości, porada to indywidualny, bezpośredni proces pomocy, w którym doradca pomaga rozwiązać problem.

2. jako systematyczna pomoc jednostce w tworzeniu planów dostosowanych do jego sytuacji i możliwości, porada to technika pomagania.

3. jako technika kierowania dzieckiem w normalnym środowisku wychowawczym, ułatwiająca pomoc w jego szybkim dostosowaniu się do oczekiwań społecznych.

4. jako metoda pomocy stymulująca poszukiwania przez osobę potrzebująca odp na nurtujące ja pytania. Celem doradcy jest przygotowanie jednostki do bycia wolnym i odpowiedzialnym

Koncepcje poradnictwa wg A. Kargulowej:

1. dyrektywne - nie liczące się z indywidualnością jednostki, jej przeżyciami i samooceną. Porada ma charakter instrumentalny, narzuca rozwiązanie.

2. liberalne- nastawione na rozwiązywanie problemu z uwzględnieniem przeżyć jednostki. Doradca wskazuje sposoby zrozumienia siebie i innych.

3. dialogowe- - umożliwia poszukiwanie strategii i środków rozwiązywania problemu na zasadzie współpracy, szukanie adekwatnych rozwiązań.

Pomoc w rozwoju - pojęcie to wprowadziła Radlińska, wychowawca jest przewodnikiem, doradcą, łącznikiem ze światem zewnętrznym, zaś wychowanek to jednostka pracująca nad sobą, dążąca do doskonalenia siebie. Pomoc ta polega na pobudzaniu do działania , zachęcanie do usamodzielniania się. Wychowawca

-organizuje sytuacje wychowawcze i zabiega o rozwój bio-socjo-kulturowy wychowanka

- posiada sprzymierzeńców w środowisku życia wychowanka

- wychowawca może być osoba która cechuje bezinteresowna chęć wspomagania rozwoju drugiego człowieka

Ubóstwo- brak dostatecznych środków materialnych do życia, to stan poniżej pewnego progu dochodowego.

Rodzaje ubóstwa:

1. Absolutne

- kryterium ubóstwa to warunki materialne niezapewniające zaspokojenie minimalnych potrzeb

- ważne jest wyobrażenie o pożądanym, godnym poziomie życia.

2. Względne

- ubóstwo to nadmierna rozpiętość w poziomie życia

- gdy w społeczeństwie występują duże nierówności to najgorzej usytuowani nawet gdy mają środki powinni być nazwani ubogimi (ryzyko zaliczenia do tej grupy dużej ilości osób)

- granicą nie jest wysokość dochodów ale dystans między nimi.

- granica ubóstwa ma być tworzona za pomocą przeciętnego poziomu życia

Przyczyny ubóstwa:

- niechęć do ciężkiej pracy

- niedostateczne wykształcenie

- brak kwalifikacji w ujęciu absolutnym to wina ubogich

- patologie

- państwo pogarsza sytuację poprzez system świadczeń,

co zniechęca ubogich do prób osiągania sukcesu na rynku

(podejście „mi się to należy”)

- system społeczno- gospodarczy nie uwzględnia potrzeb ludzi, w ujęciu względnym

a jedynie ich zdatność dla gospodarki, a patologie,

rozpad rodziny o przyczyny drugorzędne lub skutki ubóstwa.

Teorie przyczyn ubóstwa:

1) skażonych charakterów

• ubóstwo upatrywane w jednostce

• indywidualne defekty

• brak zdolności i możliwości podjęcia pracy

2)ograniczonych możliwości

• nierówność dostępu do szkół i miejsc pracy

• dyskryminacja płciowa lub rasowa

3)”wielkiego brata”

wina po stronie rządu, bo poprzez wysokie podatki zniszczył on bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny

Metody określania minimum socjalnego:

1. określenie stałego zestawu dóbr i usług (koszyk rzeczowy)

2. Przyjęcie stałych form spożycia tych dóbr

3. Pieniężne wycenienie koszyka na postawie aktualnych najniższych cen + 10% na dodatkowe wydatki.

Kierunki walki z ubóstwem:

1. kształcenie zawodowe i oświata szkoła ma umacniać w dziecku chęć dążenia do sukcesu i pracy, kształcenie jest silnym ogniwem warunkującym powrót z marginesu

2. tworzenie korzystnej komunikacji społecznej i informacji z udziałem ubogich to ujawni problem ludzi ubogich

3. gwarantowane dochody najniższe związane z powrotem zawodowym i społecznym do społeczeństwa.

Typy projektów pracy środowiskowej:

- projekt parasola- mieszkańcy, pracodawcy, politycy, organizacje decydują co jest dobre dla danej społeczności i zaczynają swój plan egzekwować.

- projekt korzeni trawy- pomysł rozwija się podczas współpracy mieszkańców z urzędnikami, odpowiedzialność za realizacje spoczywa na całej społeczności.

Bezrobocie chroniczne- brak zatrudnienia przez okres dłuższy niż 12 miesięcy.

Przyczyny bezrobocia:

- zmiana ustroju, polityczne i gospodarcze

- załamanie handlu z byłym ZSRR

- liberalizacja handlu zagranicznego + niska konkurencyjność cenowa i jakościowa spowodowała strate pozycji polskich produktów

- postęp techniczny

Skutki bezrobocia:

-drenaż finansów publicznych na zasiłki

- zmniejszenie dochodów budżetowych państwa- bezrobotni nie płaca podatków, składek, ubezpieczenia

- emigracja zarobkowa

- pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i fizycznego

- wzrost przestępczości

- wzrost liczby rozwodów

- załamanie funkcji ekonomiczno- konsumpcyjnej rodziny

- wzrasta zadłużenie

- obniżenie aspiracji dzieci z rodzin bezrobotnych

- narastają konflikty w rodzinach

- stygmat niższości

- kształtuje się osobowości uzależniona od warunków zewnętrznych

- bezrobotni zmniejszają swoją aktywność, mimo dużej ilości wolnego czasu

- bezrobotni ograniczają kontakty towarzyskie

Fazy bezrobocia:

1. szoku, zaskoczenia

2. optymizmu i wiary w znalezienie nowej pracy

3. okres pesymizmu

4. utrata nadziei

Formy przeciwdziałania bezrobociu:

• inicjowanie i finansowanie szkoleń

• organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej

• inicjowanie i finansowanie robót publicznych

• udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy

• przyznawanie i wypłata zasiłków

• aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy

Bezdomność - względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego mieszkania (domu)

Rodzaje bezdomności:

• z wyboru (włóczęgostwo)

• z konieczności: desperackie decyzje (uchodźstwo), wynikające z własnych bądź cudzych zachowań dewiacyjnych (wykwaterowanie), zdarzenia losowe (sieroctwo) wadliwa polityka społeczna (ubóstwo)

• JAWNA - akceptacja braku mieszkania i tułaczki (sensu - stricto) „giganci” na skutek zdarzeń losowych bądź własnego wyboru prowadza tułaczy tryb życia

• UTAJONA - mieszkanie w miejscach do tego nieprzystosowanych (sensu -largo) lokum nie spełnia kryteriów mieszkaniowych.

Przyczyny bezdomności:

• dobrowolnie wybrany styl życia

• zmiany demograficzne

• recesja gospodarcza

• zubożenie, bezrobocie

• uchodźstwo (desperackie decyzje)

• własne lub cudze zachowanie dewiacyjne)

• zdarzenia losowe

• wadliwa polityka społeczna

• brak pracy i pieniędzy

• bycie byłym więźniem

• bycie byłym wychowankiem domu dziecka

• warunki lokalne

• przemoc w rodzinie

Przeciwdziałanie bezdomności:

• działalność instytucji opiekuńczych (przytułków, szpitali, hospicjów)

• rozwój instytucji charytatywnych

• system gwarantowanych prawem i ogólnodostępnych świadczeń państwowych

• kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia

• instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)

• instytucje opiekuńczo - wychowawcze

• zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych

• promowanie własnej zaradności obywateli

---