W-D Ze względu na temp.: szklarnie ciepłe, ogrzewane o temp. wew 18-30oC -Caldarium; szklarnie o umiarkowanej temp. 12-18- Tepidarium; szklarnie zimne 5-10- Frigidarium; szklarnie przechowalnie 1-3 Podłoża organiczne: nat - torf, kora, słoma, węg brun, trociny szt - włókna kokosowe Podłoża mineralne: szt - wełna mineralna, wełna szklana, perlit, keramzyt (porowatość ogólna 85% - 20% pow, 65% woda), wermikulit, nat - piasek, żwir Podłoża syntetyczne; styropian, pianki aminowe, poliuretanowe (polska Inert, belgijska Agrofoam) Podłoża hydroponiczne Wełna min - porowatość podłoża 95-97%, poj wodna 82%, przy pełnym nawilgoceniu: 65% pożywka, 30% powietrze, 5% włókno maty (długość 1-2m, szer 12,5cm, grub 7,5cm, Flo-mat, Agroben, Bonat), paluszki do wysiewu (pom, papr, 2,5x2,5x4cm), kostki do prod rozsady (ogórek, 6,5x7,5 lub 10x10cm, Vitragren) zalety: sterylna, możl reg rozwojem roślin, zwiększenie plonu, wczesności, jakości plonu, niższy koszt ogrzewania szklarni, łatwiejsze przyg lub wym podłoża, zamknięty lub otwarty system przep pożywki wady: zbyt szybkie osiadanie wełny, możliwa zmiana pH, koszt, konieczna fertygacja, wysoka jakość wody INERTNE - bierne, nieaktywne lub obojętne chemicznie, nie wchodzą w reakcje chemiczną z pożywką, nie ulegają rozkładowi mikrobiolog, nie stwarzają dogodnych war do rozwoju patogenów w środ korz, brak kompleksu sorpcyjnego, wolne od chorób i szkodników, wyższa jakość i plon, zamknięte ukł nawożenia są przyjazne dla środ, precyzyjne żywienie roślin TYPY UPRAW: uprawa w glebie, w podłożu luzem, w cylindrach foliowych, w pojemnikach transportowo, Uprawa tacowo - kontenerowa kontenery pojedyncze lub podwójne i zawieszone na nich ażurowe tace i ona jest zanurzona w pożywce na 4-5cm. Zamiast tac mogą być rynny. 7-10dm3 przypada na jedną roślinę. Dobra dostępność do wody. Pożywka - roztwór nawozów. Stęż. soli 0,8-2g KCl/dm3 w pożywce o pH 5,5. Wady: mały dostęp tlenu do korzeni, wysoki koszt pojemników, konieczność idealnego wyrównania pow. szklarni, ograniczone dostarczanie pożywienia w miarę zarastania przez korzenie otworów tac. Zalety : możliwość zagęszczenia roślin, mała ilość podłoża, izolacja od gleby, oszczędna gospodarka wodna i nawożenie, brak materiałów odpadowych, trwałe urządzenie i możliwość ich wielokrotnego użycia. Uprawa torfowo wodna : *zapewnia optym warunki powietrzno-wodne korzeniom, *w podłożu torfowym >=60% porów do wysokości 30 cm wypełnia woda, *obniżenie wysokości cylindra pogarsza war tlenowe, *optym war tlenowe są >=30 cm, *ustawienie cylindra w wodzie eliminuje siłę ssącą gleby i ułatwia korzeniom pobieranie wody, *wykorzystanie kompleksu sorpcyjnego torfu umożliwia przy podstawowym nawożeniu dost roślinie całej ilości makroelem i część mikro, *wł buforowe torfu zapobiegają zmianom pH roztworu wodnego skł i - łącznie z chelatującymi wł torfu - zapobiegają ich unieruchamianiu, *poza pomiarem stęż soli nie konieczne inne analizy, *dostarczone skł pozostają w układzie zamkniętym, *stężenie pożywki 0,7-1,0g KCL/dm3 - w m-cu korzeni będzie 2,8-2,3 Dawka nawozów w g/basen - D=(Z-Za)*V*K Z- stężenie pożywki jakie powinno być, Za- aktualne stężenie, V- objętość pożywki w basenie, K- wsp zasolenia Warstwa pożywki ok. 4-6 cm Cienkowarstwowe kultury przepływowe (CKP) zalety: optymalne zaopatrz korzeni w wodę, skl min i tlen, stała kontrola odczynu, stężenia i składu chem pożywki i jej temp- możliwość wprowadzenia automatycznego sterowania uprawą, oszczędna gosp wodna (2-3 dm poż/rosl) wady: niezawodnie działające urządzenia utrzymujące ciągły przepływ pożywki, sprawna aparatura pomiarowo-kontrolna i dozująca, wysokie koszty inwestycyjne, układ zamknięty musi być szczelny, do korzeni i pożywki nie może dochodzić światło, wyprofilowanie szklarni, trudność w ustaleniu zapotrzebow roślin w pożywkę, jakość wody Kultury hydro-aeroponiczne: Soffter i Levinger; 250ml pożywki/roślinę. Pożywka jest rozdeszczowywana na system korzeniowy i zbierana ponownie w rynny. Wykorzystywana jest drugi raz. Gedi-system :7dm3/roślinę. Warstwa pożywki ok. 10cm. Są przeprowadzne rury co kilka cm perforowana i tymi otworami rozprowadzana jest pożywka. Są to rury przelewowe do zbiornika i pożywka przeprowadzona jest do rynny uprawowej. AEROPONIKA- zmodyfikowana forma hydroponiki, metoda upr roślin, gdzie korzenie wiszą w powietrzu komory ze składnikami w formie mgły, metoda upr w powietrzu Zalety: kontrola poziomu wilg, skl pok, temp, poziomu tlenu i Co2 w syst korzeniowym roślin
JAKOŚĆ WODY OKREŚLA: pH, stężenie soli, zaw skl: Ca Mg, So4-, Na, Cl, HCO3-, Zn, standard wody - dobry 0,5EC, Cl do 50mg/dm, Na do 30mg/dm; odpowiedni 1,0EC, do 100Cl, do 60Na Norma wody pitnej EC 0,1-1, pH 6,5-8,5 Dzienne zużycie wody przez rośliny zależy od: zaw wody w podlożu, promieniowania słonecznego, fazy rozwojowej rośliny, temp gleby i powietrza, stanu zdrowia roślin, wilgotności powietrza, koncentracji soli min w podłożu, proporcji skł w roztworze glebowym TLEN Pomidor dzień słoneczny 6,7x10-3 mg O2/sek, noc 2,5 (pochmurny 2,2, noc 1,1), maksymalna rozp tlenu w wodzie w temp 293stK (20stC) = 9mg/dm3, tlen w ciągu 23min, w upr bezglebowych 420min Czynniki środowiska korzeni: rodzaj podłoża, zaw wody, wilgotność podl, temp, zaw tlenu, zaw skł pok, EC, pH Czynniki wpływające na aktywne pobieranie jonów przez roślinę: wiek rośliny, stężenie i zestaw jonów w środowisku odż. rośliny, pH zew. otoczenia komórki, dostęp tlenu. Gdy pH wzrasta = wzrost pobierania kationów, spadek anionów. Wpływ soli na odczyn: obojętne: KCl, K2SO4, NaNO3, Ca(NO3)2; kwaśne: Ca(H2PO4)2. Na pobieranie jonów duży wpływ ma średnica jonu i sfera uwodnienia. Im mniejsza śr. jonu o tym samym ładunku tym silniejsza hydratacja; Mg2+ (1.3)> Ca2+ (1.98)> Na+ (1.9)> K+ (2.66). Transport jonów: *z korzeni do nadziemnych części odbywa się głównie przez ksylem, natomiast część węglowodanów produkowanych w zielonych częściach roślin do korzeni prze floem; *ciągła wymiana wody i jonów pomiędzy ksylemem i floemem decyduje w dużym stopniu o dystrybucji jonów w obrębie pędu; *przemieszczanie się jonów do organów generatywnych lub ich reutylizacja ze starzejących się liści odbywa się głównie przez floem. Pobieranie NH4+ i NO3- zależy od: temperatury i pH. NH4+ - max 27stC pH 4-6.5, niższa temp. pH 6.5-8.5. NO3- max 30stC ; małe stężenie - pH nie ma wpływu na pobieranie, duże stężenie - pobieranie spada wraz ze wzrostem pH; Forma azotu ma wpływ na pobieranie P, K, Ca i Mg. Zbyt niska temp podłoża 6-10 (dla dyniowat 12) lub zbyt wysoka 20-28 (dla dyniowat 30) wpływa na zmniejszenie lub zah wody przez korzenie. 1g suchej masy=0,6dm3 wody / N-NO3 0,3-0,7 w s.m.
FOSFOR: pobierany w postaci jonów H2PO4- lub HPO42-; spełnie ważne funkcje w metabolizmie roślin; skł. Kwasów nukleinowych, fosfolipidów; rola w przenoszeniu, akumulacji energii i fosforylacji; przemieszczany prze ksylem i floem; ulega reutylizacji (ruchliwy); w glebie w postaci fosforanów Ca, Fe i Al.; ulega w glebie sorpcji fizycznej, fizykochem, i biologicznej; odczyn kwaśny zmniejsza rozpuszczalność fosforanów Al. I Fe, a zwiększa fosforanów Ca. Wzrasta pH roztworu= wzrasta ilość jonów dwuzasadowych. Zawartość P w kom korzeni - 100-1000 x wyższa niż w roztworze glebowym. P jest transportowany w formie nieorganicznej. Więcej P= mniej Boru w liściach. Nawozy fosforowe: Superfosfat Ca(h2PO4)2+CaSO4 7-8%P; Superfosfat po3 Ca(H2PO4)2 20%; Fosforan amonowy NH4H2PO4 i (NH4)2HPO4 20%; Kwaśny fosforan potasowy KH2PO4 22%; 0,4-0,8% w s.m. MIEDZ pobierany w formie jonu Cu2+ i chelatów; wyst w enzymach uczestniczących w wielu r-cjach oksydoredukcyjnych; jest łatwo reutylizowany; niedobór wpływa na zaburzenia w powst. i żywotności pyłku oraz zaburzenia gospodarki wodnej (brak turgoru liści), u pomidora łódeczki z liści; zbyt duże ilości w tkankach roślinnych wywołują objawy zatrucia wywołując deficyt żelaza i hamowanie wzrostu korzeni; jest silnie wiązana przez subst organiczną w glebach o dużej zaw. próchnicy i w torfach jest najmniej tego pierwiastka w formie przyswajającej dla roślin. CYNK pobierany w postaci jonów Zn2+ i chelatów; wpływa na aktywność wielu enzymów; jest strukturalnym skl rybosomów; pełni zróżnicowane funkcje w rozmaitych procesach życiowych rośliny; typowym objawem braku Zn są krótkie międzywęźla, redukcja powierzchni liści; niewłaściwy stosunek P do Zn powoduje zmniejszenie pobierania Zn oraz hamowanie jego transportu z korzeni do pędu (silny antagonizm); jest dobrze sorbowany wymiennie przez kompleks sorpcyjny oraz tworzy połączenia chelatowe; odczyn gleb wpływa na jego pobieranie, kwaśne gleby zawierają najwięcej Zn przyswajalnego, a mniej gleby zasadowe (chloroza międzyżyłkowa) BOR Funkcja: udział w przemianach węglowodanów; przy braku gromadzą się fenole; wpływa na metabolizm auksyny; oraz na syntezę flawonoidów; wpływ na procesy związane m.in. z kwitnieniem, owocowaniem; wpływ na gosp wodną; pobieranie innych składników pok, zwiększa pobieranie Ca, niedobór - na wzrost łagiewek pyłkowych, nekrozy wierzch, ogórek - pęknięcia skórki, brak zaw owoców MOLIBDEN: pobierany w postaci jonów MoO42-; wyst wraz z Fe w nitrogenezie oraz reduktazie azotanowej; dostępność wrasta wraz ze wzrostem pH; na pobieranie Mo wpływają + fosforany, a - siarczany; w glebie jest słabo sorbowany wymiennie; deficyt powoduje zmniejszenie produkcji pylku i małą jego żywotność, redukcję blaszki liściowej, deformację pędu (brak - kalafior, burak) POTAS - K z rozt glebowego, K+wymienny. Pobierany w postaci K+ jest jonem, bardzo ruchliwym, stąd łatwo reutylizowanym, przemieszcza się zarówno przez ksylem jak i przez floem, aktywuje ponad 50 różnych enzymów, wpływ na gosp wodną!, podczas jego deficytu następują zaburzenia większości pr fizj, głównie transportu asymilatów, następuje wzrost int oddychania, zmniejsza się ilość dwu i wielocukrów, azotu (oddziaływuje na reduktaze N); w kom determinuje wielkość potencjału osmotycznego (uczestniczy w osmoregulacji ap szparkowego), na pobieranie ma wpływ: obecność jonów 2-wartościowych głównie Ca, poziom węglowodanów w roślinie, war tlenowe środowiska, temp, pH, war świetlne, zaop w inne skł odżywcze (głównie N). Pobieranie K czynnie tak jak fosforu, duże zapotrzebowanie przez tk meryst, w przypadku braku odpływ z starych liści do młodych, pobieranie K intensywne w fazie wzrostu wegetatywnego, w soku floemu 80% wszystkich jonów / plon pomidora = 4,2kg/roślinę 120-250 mg/K; 3,5-5,6% w s.m. WAPŃ - reguluje odczyn gleby, utrzymuje odpowiednią jej strukturę (poprawa stosunków pow-wod), rozwój mikroorg glebowych, dostępny jon Ca2+ z roztw glebowego oraz jako jon wymienny, tworzy kompleksy wapniowo-próchniczne (trudno rozpuszczalne), reguluje aktywności wielu enzymów, wpływa na wzrost roślin, podział komórki i jej wzrost na długość, regulator aktywnego i selektywnego pobierania jonów przez rośliny, składnik pektyn i ściany kom, przemieszczany wyłącznie przez ksylem, niezbędny przy podziałach i wzroście elongacyjnym, pomiędzy cytoplazmą a błoną kom - stabilizujące działanie, brak wapnia zmniejsza szczelność błon kom, a nawet ich rozpad, następuje utlenianie polifenoli do chinonów, powoduje zamieranie wierzchołków pędu, śluzowacenie korzeni, deformacje liści, suchą zgniliznę (zamieranie brzegów sałaty), plon ok. 5kg/roślinę pomidora = 120-500mg/l Ca
MAGNEZ - silna kumulacja, gdy mało potasu, wpływa na fotosynteze (skł chlorofilu) zastępczą funkcję w procesie kumulacji pełni Mn, ogranicza pobieranie manganu SIARKA - pobierana w postaci utl SO42-, transport przez ksylem, skł wielu aminokwasów, białek, enzymów, w zw smakowych i zapachowych,
MANGAN - współzawodnictwo jonowe z Mg i Ca, ogranicza pob żelaza, bierze udział w fotolizie H2O, niedobór chloroza centkowana (pomiędzy żyłkami) na młodych liściach (oprysk 5kg Mn/ha), przeciętnie rośliny zawierają 50-100ppm w s.m. ŻELAZO - jony Fe2+ (po redukcji z Fe3+) lub jako chelat, wpływ pH gleby na pobieranie, na kwaśnych duża dostępność, na zasadowych, przewapnowanych brak przyswajalnego Fe, łatwo wchodzi w połączenia z fosforanami, tworząc zw nierozpuszczalne w wodzie (nieprzyswajalne dla roślin), dobre zatrzymywanie w kompleksie sorpcyjnym oraz w połączeniach mineralno-organ, czyli w chelatach, niedobór - chloroza wierzchołkowych części
Stymulacja - Mg >N; P>Mg; Fe>K>Mn, antagonizm - Ca>Mn, Fe, K, B, Zn, Mg; K > B; P > Cu, N; N > B, Cu; Zn > Fe; Mg > K
Azotany mgNO3/kg świeżej masy sałata od 1.X-31II (szklarniowa 4500; gruntowa 4000, sałata krucha szkl 2500, grunt 2000), od 1.IV-30IX (szklarniowa 3500, gruntowa 2500),
Warzywa hodowla 1. Nowe warianty (papryka odm różnego koloru, kształt oberżyny, pom cherry, gałązkowy, rzodkiewka okrągłe zgrubienia, zielone szparagi, kalafior ziel, biały) 2. mało znane europejskie (fenku - kop włoski, brokuł, burak liściowy, cykoria sałatowa, roszponka) 3. nowe nie znane europejskie z innego klimatu (pap, pom, ogór, ober, fasolnik chiński = fasola szpar, rzodkiew japońska, amaranthus, pepino, kap pekińska, roszponka = wit C,