UKŁAD KRWIONOŚNY

Układ krążenia nazywany również sercowo-naczyniowym składa się z dwóch części tj. układu krwionośnego i układu limfatycznego. Układ krwionośny u człowieka jest zamknięty. Oznacza to , że krew nie wlewa się do jam ciała , ale krąży w systemie naczyń krwionośnych , zwanych żyłami i tętnicami. Tętnice wyprowadzają krew z serca , żyły zaś odprowadzają krew od serca. Naczynia włosowate są łącznikiem między tętnicami a żyłami , pośredniczą w wymianie gazów i składników odżywczych oraz produktów przemiany komórkowej między krwią a komórkami ciała.

Tętnice , dzięki obecności grubej warstwy mięśniowej i sprężystej tkanki łącznej , mają ściany napięte i wytrzymałe na duże ciśnienie krwi. Mogą aktywnie kurczyć się i rozszerzać zapewniając ciągły , jednolity przepływ krwi.

Żyły mają cienkie i wiotkie ściany , gdyż zawierają mniej tkanki mięśniowej i znacznie mniej sprężystej.
Nie są poddawane dużemu ciśnieniu krwi , jednak muszą być rozciągliwe , gdyż przejmują znaczne jej ilości. W żyłach są zastawki uniemożliwiające cofanie się krwi.

Centralną częścią układu krwionośnego człowieka jest serce , leżące w jamie piersiowej między płucami.
Serce człowieka zbudowane jest z tkanki mięśniowej sercowej. Składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. Między przedsionkami i komorami znajdują się przegrody dzielące serce na część prawą (żylną) i lewą (tętniczą). Z prawej komory krew wypływa tętnicą płucną , po czym powraca natleniona (z płuc) do lewego przedsionka żyłą płucną. Z lewego przedsionka płynie do lewej komory ,
skąd wypływa aortą i zostaje rozprowadzona po całym organizmie. Serce działa na zasadzie pompy tłoczącej. Cykl jego pracy składa się z trzech faz: I-skurcz przedsionków (przy rozkurczonych komorach) , II-skurcz komór (przy rozkurczonych przedsionkach) , III-pauza (faza rozkurczu przedsionków i komór). Serce pracuje z określoną częstotliwością (układ bodźcowo-przewodzącym) - u człowieka 70-75 razy na minutę. Ilość krwi wypychanej podczas skurczu serca nosi nazwę pojemności wyrzutowej. Chociaż serce ma swój automatyzm , pozostaje pod kontrolą układu nerwowego i hormonalnego.

KREW
Krew jest specyficznym rodzajem tkanki łącznej. Jest to płyn ustrojowy składający się z elementów morfotycznych , tj. krwinek , i płynnego środowiska międzykomórkowego - osocza.
W skład krwi człowieka wchodzi 55% osocza i 45% krwinek , a wśród nich:
a) erytrocyty - krwinki czerwone przenoszące tlen i dwutlenek węgla , warunkujące grupę krwi
i utrzymujące pH krwi (wraz z osoczem).
b) leukocyty - krwinki białe uczestniczące w procesach odpornościowych organizmu.
c) trombocyty - płytki krwi odpowiedzialne za proces krzepnięcia krwi dzięki wytwarzanej
protrombinie.

Osocze jest substancją międzykomórkową krwi zawierającą około 90% wody i około 10% związków organicznych i nieorganicznych.

Rolą osocza jest:
- uczestniczenie w procesach odpornościowych organizmu
- udział w procesie krzepnięcia krwi
- utrzymywanie stałego pH krwi
-utrzymywanie stałego ciśnienia osmotycznego
- uczestniczenie w transporcie dwutlenku węgla

Limfa (chłonka) powstaje z krwi w wyniku jej przesączania przez naczynia włosowate do otoczenia i stąd przepływa do naczyń włosowatych chłonnych oraz dalej do większych naczyń chłonnych (limfatycznych). Dzięki krążeniu chłonki składniki odżywcze docierają tam , gdzie nie dochodzą naczynia krwionośne. Małe naczynia limfatyczne łączą się w większe naczynia biegnące w kierunku klatki piersiowej. Przechodzą one w węzły limfatyczne (chłonne) , skąd do limfy przechodzą limfocyty. Naczynia chłonne łączą się w jeden przewód , którym limfa doprowadzana jest do układu żylnego w pobliżu serca. Chłonka pośredniczy więc w wymianie składników między krwią a tkankami , uczestniczy w mechanizmach obronnych organizmu oraz bierze udział w procesach wchłaniania substancji pokarmowych.

OBIEG KRWI

Do prawego przedsionka dostaje się krew nieutlenowana, która spływa z tkanek. Krew ta dostaje się następnie do prawej komory, która wtłacza poprzez tętnice płucną krew do płuc. Krew, która jest bogata w tlen, dostaje się z kolei do lewego przedsionka, stąd do komory lewej. Krew ta poprzez aortę tłoczona jest na obwód ciała.

NACZYNIA KRWIONOŚNE

W większości tętnic płynie krew zawierająca tlen, dostarczana jest ona do tkanek. W żyłach znajduje się krew odtleniona, która płynie do serca, aby to przepompowało ja do płuc.

Pomiędzy żyłami i tętnicami występują zasadnicze różnice.

Na przekroju poprzecznym widać, że tętnice są grubsze od żył, wykazują większą elastyczność.

Są bardziej wytrzymałe na zmiany ciśnienia przepływającej przez nie krwi.

Cechami, które łączą obie grupy naczyń krwionośnych jest ich ogólna budowa.

Ściana naczynia zbudowana jest z trzech warstw: Na zewnątrz występuje ściana łącznotkankowa. Wewnątrz położona jest ściana środkowa, która budują mięśnie gładkie. Wewnątrz naczyń wyróżniamy błonę, utworzona przez śródnabłonek i tkankę łączną.

Żyły są znacznie mniej wytrzymałe na wzrost ciśnienia. Dodatkowo posiadają zastawki zapobiegające powrotowi krwi.

Ważnymi, a nie wspomnianymi wcześniej strukturami są naczynia włosowate.

Ich średnica jest bardzo mała. Występują one na granicy tętnic i żył.

Ścianę naczyń włosowatych tworzy śródbłonek. W tych naczyniach odbywa się wymiana substancji odżywczych i tlenu pomiędzy tkankami a krwią.

Niektóre narządy wykazują bardzo silne ukrwienie. Posiadają one naczynia tworzące siec dziwną. Tworzą ja układy dwóch tętniczek połączonych naczyniami włosowatymi. Dzięki niej możliwa jest bardzo szybka wymiana związków między płynami ciała a tkankami.

Takie ukrwienie posiadają nerki a także przysadka mózgowa.

UKŁAD KRŻENIA KRWI:

Obieg mały - inaczej nazywany płucnym. Z prawej komory krew poprzez tętnicę płucną przepływa do płuc. Tutaj następuje jej wysycenie tlenem. Krew natleniona płynie następnie płucnymi żyłami do przedsionka lewego.

Obieg duży - krew z lewego przedsionka dostaje się do lewej komory. Pompuje ona krew natlenioną do aorty. Aorta rozgałęzia się na inne tętnice, które rozprowadzają krew po całym ciele. W naczyniach włosowatych następuje wymiana związków potrzebnych tkankom. Poprzez żyły krew dostaje się do przedsionka prawego.

Krew, bogata w substancje pokarmowe pochodząca z naczyń śledziony, jelit, żołądka i trzustki dostaje się poprzez układ wrotny do wątroby. Narząd ten ma zdolność do zatrzymywania wielu substancji toksycznych oraz gromadzi nadwyżki związków pokarmowych.

Właściwe krążenie wspomagane jest poprzez ruchy oddechowe oraz mięśnie szkieletowe.

KONTROLA PRACY SERCA

Przepływ krwi w naczyniach regulowany jest dzięki zmianie szybkości bicia serca oraz zmianie średnicy naczyń. Na przebieg tych procesów ma wpływ wiele czynników.

Rytm pracy serca zależy od tzw. rozrusznika serca, którego skurcze regulowane są dzięki układowi nerwowemu.

Szybkość przepływu dopasowywana jest do zapotrzebowania tkanek na tlen czy składniki pokarmowe.

Pobudzenie pracy serca może być także wynikiem podniesienia się zawartości CO2 we krwi czy podniesieniem się temperatury ciała. Sygnały przechodzą przez układ współczulny ,który odpowiednio reaguje powodując przyspieszenie skurczów w węźle zatokowo przedsionkowym.

Czynnikiem zmieniającym napięcie naczyń krwionośnych, a przez to ciśnienie i szybkość przepływu krwi, są mięśnie gładkie. Ich skurcz powoduje wzrost ciśnienia krwi.

---