Instytucje UE

Rada Europejska

• Geneza: tzw. plan Foucheta (Europejska Unia Polityczna), 1962

• Powołanie RE: spotkanie głów państw i szefów rządów państw członkowskich EWG

• 9-10 grudnia 1974 r. w Paryżu - decyzja o zinstytucjonalizowaniu współpracy na szczycie w formie tzw. Rady Europejskiej

Postanowienia komunikatu końcowego konferencji paryskiej:

• Rada Europejska = spotkanie głów państw i szefów rządów i towarzyszących im ministrów spraw zagranicznych

• spotkania 3 razy w roku

• nie określono pozycji RE w systemie instytucjonalnym Wspólnot

1. posiedzenie Rady: 10-11 marca 1975 r., Dublin

• Deklaracja Londyńska (1977): wstępne określenie niezbędnych ram organizacyjnych RE

• jak najmniejszy skład delegacji krajowych

• 3 rodzaje dyskusji: nieformalna wymiana poglądów (brak wiążących wniosków)

rozmowy dążące do osiągnięcia wiążących wniosków

dyskusje nad sprawami Wspólnot

• Deklaracja Stuttgartcka (1983): deklaracja o Unii Europejskiej

• RE zajmująca się sprawami podlegającymi kompetencji Wspólnot działa jako Rada Unii (podwójny status)

• RE zobowiązana do raportowania każdego swojego posiedzenia Parlamentowi Europejskiemu

• włączenie Przewodniczącego i 1 członka Komisji do składu RE

• określenie celów RE (polityczne bodźce dla integracji; środki i metody dalszej integracji)

• Status Rady Europejskiej

• określony w Jednolitym Akcie Europejskim (art. 2 JAE)

• skład: szefowie rządów i głowy państw czł.; przewodniczący Komisji Europejskiej (+ ministrowie spraw zagranicznych i jeden komisarz).

Przewodnictwo w RE: państwo członkowskie sprawujące prezydencję w danym półroczu

• spotkania: co najmniej 2 razy w roku

• ! brak określenia charakteru prawnego Rady oraz jej miejsca w hierarchii instytucji Wspólnot oraz zakresu kompetencji!

• RE w Traktacie o Unii Europejskiej (1992)

• powtórzenie postanowień JAE

• brak bezpośredniego wskazania RE jako organu Wspólnot, ale nadrzędny charakter RE wynika z art. 4 TUE

• Kompetencje RE

Kompetencje ogólne	Kompetencje szczegółowe
nadaje UE impuls niezbędny do jej rozwoju i określa ogólne wytyczne odnośnie jej polityki (art. 4 TUE)	I filar RE opracowuje wniosek w spr. ogólnych wytycznych polityk gospodarczych państw członkowskich WE (art. 99 TWE)
		II filar określa zasady i ogólne wytyczne WPZiB (w tym obronności) decyduje o wprowadzeniu przez UE wspólnych strategii w dziedzinach, w których państwa członkowskie mają wspólne ważne interesy. We wspólnych strategiach formułuje cel, czas trwania i środki pozostające w dyspozycji UE i państw członkowskich.
		III filar nadaje impuls określa podstawowe zadania w zakresie WPiSSK może rozważać o upoważnieniu państw członkowskich do podjęcia ścisłej współpracy (art. 40 ust. 2 TUE)

• Decyzje RE

• przyjmowane na zasadzie konsensusu

• brak prawnej mocy wiążącej

• mają tylko charakter polityczny

• Rada Europejska w projekcie Traktatu Konstytucyjnego: art. I-21

Rada Unii Europejskiej

• EWWiS: Specjalna Rada Ministrów

EWG, EWEA: Rada Ministrów

Traktat o Fuzji (1965): 1 Rada Ministrów dla wszystkich trzech Wspólnot

Traktat o Unii Europejskiej (1992): Rada Ministrów = Rada Unii Europejskiej

• Skład Rady UE: przedstawiciele państw członkowskich szczebla ministerialnego (art. 203 TWE)

Rada UE działa w różnych konfiguracjach (określane wewnętrznym regulaminem Rady - ostatni z 2002 r.)

wyjątkowo: Rada UE w składzie szefów państw lub rządów:

• zawieszenie państwa członkowskiego (art. 7 TUE)

• spełnienie przez państwo członkowskie kryteriów zbieżności (art. 121 ust. 3 TWE)

• upoważnienie państwa do tzw. ściślejszej współpracy (art. 12 ust. 2 TWE)

• Przewodniczenie Radzie UE (prezydencja UE)

• początkowo: państwa w kolejności alfabetycznej

• od momentu przystąpienia Hiszpanii i Portugalii (1986): prezydencja na zmianę w I. i II. półroczu

• system trojki: ścisła współpraca 3 państw (byłej, obecnej, przyszłej prezydencji)

• system nowej trojki: w każdym składzie trojki jest jedno z pięciu największych państw czł.

• system dwójki: ścisła współpraca 2 państw (obecnej i przyszłej prezydencji)

• Głosowanie w Radzie UE

• jednomyślność

• większość kwalifikowana w systemie głosów ważonych

• zwykła większość

Jednomyślność

Kompromis Luksemburski (1966)

Rozkład głosów ważonych w Radzie

System obecny

• większość: 71% i co najmniej 10 państw członkowskich, jeśli Rada głosuje nad czymś innym niż wniosek Komisji

• mniejszość blokująca: 26 głosów

Kompromis z Ioaniny (1994): jeśli opozycja liczy 23-25 głosów, dalsze dyskusje do czasu wypracowania satysfakcjonującego rozwiązania

System nicejski

• ogółem: 345 głosów

• większość: 255 głosów (= 73,9%) i co najmniej 2/3 państw członkowskich, jeśli Rada głosuje nad czymś innym niż wniosek Komisji (+ większość państw reprezentujących co najmniej 62% ludności UE)

• mniejszość blokująca: 88 głosów, 1/3 państw członkowskich, kraje mające 38% ludności UE

System Traktatu Konstytucyjnego (art. I-23-25)

• rozkład głosów jak w Traktacie Nicejskim

• większość: zwykła większość państw członkowskich, reprezentująca co najmniej 3/5 ludności UE

• mniejszość blokująca: zwykła większość państw członkowskich, reprezentująca 60% ludności UE

• 2 podst. formacje (Rada ds. ogólnych i ds. zagranicznych; pozostałe formacje określa Rada Europejska kwalifikowaną większością)

• Organy pomocnicze Rady UE:

COREPER I (Grupa Mertens): z-cy przedstawicieli państw członkowskich przy UE (zakres kompetencji: rolnictwo, rybołówstwo, rynek wewn., ochrona konsumenta i turystyka, zatrudnienie, polityka społeczna, środowisko, transport, telekomunikacja, przemysł, energia. kultura, zdrowie)

COREPER II (Grupa Antici): przedstawiciele państw członkowskich przy UE (zakres kompetencji: sprawy gospodarcze i finansowe, sprawy wewnętrzne, ochrona obywateli, budżet i rozwój).

• Obsługa administracyjna Rady: Sekretariat Generalny Rady

Sekretarz Generalny Rady = Wysoki Przedstawiciel do spraw WPZiB

wybierany na 5-letnią kadencję jednomyślnie (zmiana w Traktacie Nicejskim: wybór kwalifikowaną większością głosów)

• uczestniczy w podejmowaniu decyzji Rady UE dotyczących WPZiB

• bierze udział w spotkaniach Rady Europejskiej

• reprezentuje Radę UE na forum komisji parlamentarnych

Kompetencje Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB

Minister Spraw Zagranicznych UE (art. I-28 Traktatu Konstytucyjnego)

• powoływany (większością kwalifikowaną głosów) przez Radę Europejską, za zgodą przewodniczącego Komisji

• jest jednym z v-ce przewodniczących Komisji

• prowadzi wspólną politykę zagraniczna oraz wspólną politykę bezpieczeństwa i obronną

• Rada UE w Traktacie Konstytucyjnym

Komisja Europejska

• Skład Komisji

• początkowo Komisja dla EWG liczyła 9 członków, dla Euratomu - 4 członków;

• po wejściu w życie Traktatu o Fuzji: Komisja dla 3 Wspólnot - 14 członków (ograniczenie liczby do 9 w ciągu trzech lat)

• kolejne akcesje - zwiększenie składu Komisji

• 1995 - 2004 r.): 20 członków (komisarzy); niektóre państwa czł. - 2 komisarzy

• obecnie: 25 komisarzy

Rada Europejska może jednomyślnie zdecydować o zmianie liczby komisarzy.

TN: 2 etapy zmian

1. od 1 stycznia 2005 r. każde państwo czł. = 1 miejsce w Komisji

2. z chwilą rozszerzenia UE do 27 państw - liczba członków Komisji mniejsza niż liczba państw członkowskich; komisarze wybierani rotacyjnie, z poszanowaniem zasady równości (o trybie zadecyduje Rada UE, jednomyślnie)

• Procedura wyboru komisarzy

• do Traktatu z Maastricht: nominacja kandydata w państwie członkowskim, następnie państwa członkowskie aprobowały wybór w drodze porozumienia

• TUE: nowelizacja procedury wyboru członków Komisji (włączenie PE)

1. państwa członkowskie uzgadniają kandydata na Przewodniczącego Komisji - nominacja po zaopiniowaniu przez PE

2. rządy państw czł., wspólnie z kandydatem na Przewodniczącego, wybierają pozostałych kandydatów

3. skład KE zatwierdzany łącznie przez PE

TN: Przewodniczący Komisji wyznaczany przez Radę na szczeblu szefów państw i rządów, stanowiącą kwalifikowaną większością głosów; nominacja zatwierdzana przez PE

• Kadencja KE - 5 lat

Wygaśnięcie mandatu komisarza:

• osoba przestała spełniać warunki konieczne do piastowania urzędu

• osoba dopuściła się poważnego uchybienia

• dymisja całej Komisji (udzielenie wotum nieufności przez PE - decyzja większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy członków PE)

• Status członków Komisji Europejskiej

• funkcjonariusze międzynarodowi

• niezależni od państw, których są obywatelami (działają w interesie Wspólnot)

• zasady postępowania komisarzy - Kodeks postępowania administracyjnego

• Przewodniczący Komisji

• polityczne kierownictwo KE

• aprobuje członków KE (od TA)

V-ce przewodniczący Komisji: powoływani przez Komisję spośród swoich członków (TN: powoływani przez Przewodniczącego)

• Struktura wewnętrzna Komisji:

• podział na Dyrekcje Generalne (24) i Służby Specjalne

• gabinety polityczne komisarzy

• Sekretariat Generalny KE

• Zasady prac KE

• zasada kolegialności

• decyzje podejmowane zwykłą większością głosów (11)

• Kompetencje KE

art. 211 TWE

4 zasadnicze funkcje:

1. inicjatywa ustawodawcza („aby Rada mogła działać, najpierw musi zrobić to Komisja” - W. Hallstein)

2. funkcje wykonawcze ( w tym zarządzanie budżetem UE, także funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności)

3. funkcje kontrolne („strażnik traktatów”; uprawnienia kontrolne wobec państw członkowskich, innych instytucji UE, przedsiębiorstw, osób fizycznych)

4. funkcje reprezentowania interesów UE na zewnątrz

Parlament Europejski

• Skład: 732 (euro)deputowanych

TA: nie więcej niż 700

TN: 732

TK: nie więcej niż 750

Kadencja: 5 lat

Państwo	Liczba głosów przed 1 maja 2004 r.	Liczba głosów obecnie
Niemcy	99	99
Francja	87	78
Włochy	87	78
Wilka Brytania	87	78
Hiszpania	64	54
Polska	-	54
Holandia	31	27
Belgia	25	24
Grecja	25	24
Portugalia	25	23
Węgry	-	24
Czechy	-	24
Szwecja	22	19
Austria	21	18
Dania	16	14
Finlandia	16	14
Slowacja	-	14
Irlandia	15	13
Litwa	-	13
Łotwa	-	9
Słowenia	-
Cypr	-	6
Estonia	-	6
Luxemburg	6	6
Malta	-	5
	626	732




• Wybór deputowanych

• początkowo: państwa członkowskie

• 1961 r. : pierwsza propozycja wyborów bezpośrednich

• Akt o wyborach bezpośrednich i powszechnych do Parlamentu Europejskiego - przyjęty przez Radę 20.09.1976 r.

• pierwsze wybory powszechne do PE: 7-10 czerwca 1979 r.

Ordynacja wyborcza:

• pozostawiona do uznania państw członkowskich (proporcjonalna lub większościowa)

• decyzja Rady z 12.06.2002 r. : ordynacja proporcjonalna we wszystkich państwach czł.; niepołączalność mandatu deputowanego do PE i członka parlamentu krajowego)

• Status deputowanych

• „mandat wolny”

• zasada niepołączalności stanowisk

• fakultatywny mandat członka parlamentu krajowego i PE (zmiana decyzją Rady z 2002 r.)

• immunitet

• paszport dyplomatyczny

• Struktura wewnętrzna

• przewodniczący (kadencja 2, 5 roku) + 14 v-ce przewodniczących

• prezydium

• kolegium kwestorów

• komisje parlamentarne (17)

• delegacje międzyparlamentarne

frakcje polityczne (ponadnarodowe)

• Kompetencje Parlamentu

1. legislacyjne

2. kontrolne

• interpelacje do Komisji lub poszczególnych komisarzy

• dyskusje nad raportem generalnym o działalności UE przedkładanym przez Komisję

• wotum nieufności dla Komisji (większość 2/3)

• kontrola wykonania budżetu

• przyjmowanie petycji od obywateli UE

3. budżetowe

• uchwalanie wydatków nieobligatoryjnych

• kontrola wykonania budżetu

4. kreacyjne

• wybiera Rzecznika Praw Obywatelskich

• dymisjonuje Komisję

• zatwierdza Przewodniczącego Komisji i skład Komisji

• opiniuje przewodniczącego, v-ce przewodniczących, członków zarządu EBC oraz członków Trybunału Obrachunkowego

• nominuje niektórych członków zarządów agencji europejskich

Komitet Ekonomiczno-Społeczny

• organ doradczy

• 222 członków: „przedstawiciele różnych rodzajów aktywności ekonomicznej i społecznej” (TN: „przedstawiciele zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego”)

• wybierani przez Radę UE na 4-letnią kadencję

• 6 sekcji tematycznych

Komitet Regionów

• organ doradczy

• 222 członków: „przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych” (TN: „(...), którzy posiadają mandat wyborczy lub mają szansę być wybrani”)

• wybierani przez Radę UE na 4-letnią kadencję

• organizacja wewnętrzna: delegacje krajowe, grupy polityczne, komisje

Trybunał Obrachunkowy

• budżet ogólny dla 3 Wspólnot (+ finansowanie II i III fialru): od 1 stycznia 1968 r.

• Traktat Brukselski z 22.07.1975 r. dot. zmian przepisów finansowych w traktatach założycielskich

• na mocy TB - decyzja Rady Ministrów z 18.10.1977 r. o powołaniu Trybunału Obrachunkowego (Trybunał Rewidentów Księgowych lub Trybunał Audytorów)

• TO podniesiony do rangi instytucji UE mocą TUE
  Skład: 15 członków (brak dyspozycji co do narodowości, w praktyce - audytor z każdego państwa członkowskiego)

• członkowie mianowani jednomyślnie przez Radę UE po konsultacji z PE (zmiana TN: kwalifikowana większość głosów); status członków - jak sędziów TS

• kadencja: 6 lat (może być odnawialna)

• Struktura: przewodniczący Trybunału : wybierany przez audytorów większością 2/3 głosów; sekretarz generalny; III stałe grupy audytowe + grupa ad hoc

• siedziba: Luksemburg

• Decydowanie: zwykła większość przy kworum (10)

• Kompetencje TO (art. 248 TWE)

• kontrolowanie zgodności z prawem wszystkich przychodów i rozchodów UE

• przedmiot kontroli: budżet ogólny UE; działalność instytucji w zakresie pożyczek i kredytów, wydatki Europejskiego Funduszu Rozwoju; wydatki Europolu oraz innych służb i osób prawnych utworzonych przez WE (głównie agencje europejskie)

• uprawnienia kontrolne wobec EBC: tylko w zakresie efektywności zarządzania EBC

• uprawnienia kontrolne wobec EBI: tylko w odniesieniu do zarządzanych przez bank wydatków i dochodów wspólnotowych

• udział służb krajowych w kontrolach przeprowadzanych na obszarze państw członkowskich oraz państw trzecich (TN: zobowiązanie Przewodniczącego TO do utworzenia komitetu kontaktowego z przewodniczącymi krajowych instytucji kontrolnych państw członkowskich UE)

• Wyniki pracy TO

• roczny raport TO przesyłany do instytucji kontrolowanych, publikowany w Dzienniku Urzędowym UE wraz z odpowiedziami od tych instytucji

• raporty specjalne TO (na wniosek danej instytucji)

• świadectwo o wiarygodności rachunków i legalności operacji

Wprowadzenie do UE - studia w zakresie zdrowia publicznego w wymiarze europejskim - Jean Monnet European Module

---