Temat: Strategia jako instrument bezpieczeństwa państwa

W działalności państwa kluczową rolę w tworzeniu i utrzymywaniu bezpieczeństwa narodowego odgrywa polityka i strategia bezpieczeństwa narodowego.

Każde rozważania, mniej lub bardziej naukowe, warto rozpocząć od wyjaśnienia pewnych terminów z nimi związanych, tak aby pomiędzy stronami prowadzącymi rozmowy nie powstała rozbieżność w ich rozumieniu.

Pojęcie strategia zaczerpnięte jest z języka greckiego i wywodzi się od stratēgía co dosłownie oznacza dowództwo, komendę główną, a w języku polskim rozumiane jest w dwojaki sposób, jako:

• dział sztuki wojennej obejmujący przygotowanie i prowadzenie wojny oraz poszczególnych jej kampanii i bitew lub

• przemyślany plan działań w jakiejś dziedzinie.

Powyższe dwa rozumienia strategii wynikają ze stopniowego procesu cywilizacji strategii, tj. powstania drugiego, cywilnego, w kontekście prakseologicznym, jej znaczenia.

Pojęcie instrument oznacza tu środek służący do realizacji celu, środkiem tym może być np. akt urzędowy lub inny dokument. A bezpieczeństwo państwa należy rozumieć jako stan niezagrożenia będący sumą ogółu warunków i instytucji chroniących państwo i obywateli przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego oraz ochrony ustroju przed zamachami na podstawowe instytucje polityczne państwa.

Bezpieczeństwo państwa jako całość, a także jako zbiór wielu dziedzin bezpieczeństwa mają swoją politykę, strategię i doktrynę. Można więc mówić o polityce, strategii i doktrynie obronnej, bezpieczeństwa ekonomicznego, społecznego, publicznego, ekologicznego, itd. Jako, że tematem niniejszej pracy jest strategia, w dalszych rozważaniach pominięto politykę i doktrynę bezpieczeństwa.

Dziedziną polityki bezpieczeństwa jest strategia bezpieczeństwa, która jest częścią koncepcyjna polityki i zajmuje się określaniem celów, zadań sposobów i środków ich realizacji. Jej istotą jest optymalizacja użycia sił i innych środków wydzielonych przez państwo do realizacji celów i zadań określonych przez politykę. Strategia musi więc rozpatrywać te same problemy, które dotyczą zakresu zainteresowań polityki, ale problemy te rozpatruje się w aspekcie optymalizacji sposobów realizacji zadań Występuje więc niewątpliwie cały czas sprzężenie zwrotne między poszczególnymi elementami, fazami, etapami polityki i strategii obronnej. Oznacza to stosowne korygowanie ustalonych celów, wydzielanych środków oraz przyjmowanych sposobów postępowania państwa w dziedzinie bezpieczeństwa. Wynika z tego, że strategia opiera się na określeniu priorytetów, czyli po prostu dokonywaniu trudnych wyborów.

Obecnie obowiązującym dokumentem z zakresu omawianej materii jest Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z 2007 r. (Jej poprzedniczki to strategie z lat: 1992, 1999, 2003). Formułuje ona interesy narodowe, cele strategiczne, a także wskazuje na uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej opisując szanse oraz wyzwania i zagrożenia bezpieczeństwa. Ponadto Strategia określa cele i zadania sektorowe w zakresie bezpieczeństwa zewnętrznego, militarnego, wewnętrznego, obywatelskiego, społecznego, ekonomicznego, ekologicznego, informacyjnego i telekomunikacyjnego, jak również opisuje System Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej i strategiczne kierunki transformacji systemu bezpieczeństwa narodowego.

Dla dalszych rozważań pomocne będzie przypomnienie interesów narodowych jak i celów strategicznych:

• interesy narodowe:

• żywotne:

• zapewnienie przetrwania państwa i jego obywateli;

• zachowanie niepodległości i suwerenności państwa;

• zachowanie integralności terytorialnej i nienaruszalności granic;

• zapewnienie bezpieczeństwa obywateli, praw człowieka i podstawowych woności;

• umacnianie demokratycznego porządku politycznego;

• ważne:

• zagwarantowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego oraz gospodarczego kraju;

• stworzenie warunków do wzrostu dobrobytu społeczeństwa;

• stworzenie warunków do rozwoju nauki i techniki

• stworzenie warunków do należytej ochrony dziedzictwa narodowego i tożsamości narodowej, a także środowiska naturalnego;

• inne:

• dążenie do zapewnienia silnej pozycji międzynarodowej państwa;

• dążenie do skutecznego promowania polskich interesów na arenie międzynarodowej;

• umacnianie zdolności działania i skuteczności najważniejszych instytucji międzynarodowych, w których Polska uczestniczy;

• rozwój stosunków międzynarodowych opartych na poszanowaniu prawa oraz efektywnej współpracy wielostronnej zgodnie z celami i zasadami określonymi w Karcie Narodów Zjednoczonych;

• cele strategiczne:

• zapewnienie niepodległości i nienaruszalności terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz suwerenności w decydowaniu o wewnętrznych sprawach życia narodu, jego organizacji oraz ustroju państwa;

• stworzenie warunków rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego, decydujących o możliwości działania narodu i państwa;

• zapewnienie możliwości korzystania przez obywateli z konstytucyjnych wolności, praw człowieka i obywatela oraz stworzenia bezpiecznych warunków do godziwego życia obywateli i rozwoju całego narodu, w wymiarze materialnym i duchowym;

• zapewnienie możliwości aktywnego kształtowania stosunków w otoczeniu międzynarodowym i zdolności skutecznego działania poprzez obronę interesów narodowych i promowanie wizerunku wiarygodnego uczestnika stosunków międzynarodowych, a także realizacji zobowiązań sojuszniczych, stanowiących o wiarygodności Polski;

• zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony i opieki nad obywatelami polskimi przebywającymi poza granicami kraju;

• promocja polskiej gospodarki i wspieranie polskich przedsiębiorców oraz budowa prestiżu Polski w otoczeniu międzynarodowym;

• zapewnienie poczucia bezpieczeństwa prawnego obywateli Rzeczypospolitej Polskiej;

• ochronę duchowego i materialnego dziedzictwa narodowego (bogactw naturalnych, majątku indywidualnego obywateli i zbiorowego majątku narodowego) oraz zapewnienie możliwości jego bezpiecznego rozwijania we wszystkich sferach aktywności narodowej, w tym zwłaszcza ekonomicznej, społecznej i intelektualnej;

• ochronę środowiska naturalnego i ochronę przed skutkami klęsk żywiołowych, a także katastrof spowodowanych poprzez działalność człowieka;

• zapewnienie szerokiego dostępu do informacji, podniesienie poziomu edukacji narodowej oraz stworzenie silnego zaplecza naukowo- badawczego, połączonego z potencjałem wytwórczym, poprawiającym konkurencyjność gospodarki.

Aby jednak strategia była dobrze funkcjonującym instrumentem bezpieczeństwa państwa, należy wyposażyć ją w odpowiednie środki, takie jak:

• powszechne przygotowanie obronne narodu- rozumiane jako powszechna obrona narodowa;

• siła narodowa - rozumiana jako czynnik geograficzny, zasoby naturalne, potencjał przemysłowy, gotowość militarna, czynnik demograficzny, charakter narodowy, morale narodowe, jakość dyplomacji, jakość rządu i politykę zagraniczna;

• funkcjonowanie w NATO - gdyż zasadniczo wzmacnia to narodowe zdolności obronne Polski;

• funkcjonowanie w UE - które zwiększa pole do promocji Polski i stwarza możliwości do korzystania z pomocy i doświadczeń innych państw członkowskich;

• współpraca sąsiedzka - tworzenie przyjaznych stosunków współpracy z sąsiadami oraz współdziałania z nimi w tworzeniu przygranicznych i regionalnych warunków bezpieczeństwa;

• uczestnictwo w tworzeniu bezpieczeństwa międzynarodowego - poprzez uczestnictwo Polski w dyplomatycznych, humanitarnych i wojskowych działaniach poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza obszarami obrony NATO, mające na celu zapobieganie i przeciwdziałanie zagrożeniom, a także wymuszanie i utrzymywanie ładu i pokoju w niebezpiecznych rejonach. Wynika to z wciąż wzrastającej współzależności bezpieczeństwa narodowego od skuteczności reagowania na zagrożenia pojawiające się w otoczeniu Polski, Europy i poza nią.

K. Gąsiorek, R. Jakubczak, J. Marczak, Założenia polityki i strategii bezpieczeństwa narodowego, [w:] Podstawy bezpieczeństwa narodowego Polski w erze globalizacji, Warszawa 2008, s. 110.

Słownik języka polskiego PWN - http://sjp.pwn.pl, [aktualizacja: 2009]

M. Menkiszal, [w:] R. Kuźniar, Między polityką a strategią, Warszawa 1994, s.32.

Tamże

Tamże

S. Koziej, Bezpieczeństwo narodowe i obronność Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1996, s. 8.

S. Koziej, Bezpieczeństwo narodowe i obronność Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1996, s. 8 - 10.

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007, s. 4- 5.

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007, s.5 - 6.

K. Gąsiorek, R. Jakubczak, J. Marczak, Założenia polityki i strategii bezpieczeństwa narodowego, [w:] Podstawy bezpieczeństwa narodowego Polski w erze globalizacji, Warszawa 2008, s. 112 - 116.

Łukasz Piotrowski

Akademia Podlaska - Bezpieczeństwo narodowe (niestacjonarne) - Rok III, semestr V