Onkologia- Tekst, Programy profilaktyki onkologicznej, Programy profilaktyki onkologicznej


Programy profilaktyki onkologicznej

W zapobieganiu nowotworom możemy wyodrębnić dwa kierunki działania :

  1. Prewencję pierwotną

  2. Prewencję wtórną

Ad 1. Obejmuje eliminację czynników prowadzących do powstawania nowotworów ( np. palenie papierosów, nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne, niewłaściwa dieta)

Ad2. Ma na celu zmianę przebiegu choroby w następstwie wykrycia w wyeliminowania stanów przednowotworowych lub wykrycia nowotworów w stadiach przedklinicznych i wczesnych klinicznych, co prowadzić może do zmniejszenia zachorowalności i umieralności w danej populacji.

Służą temu badania przesiewowe .

Badania przesiewowe - warunki, cd:

Uwzględniając te warunki badania przesiewowe mają aktualnie

znaczenie w odniesieniu do niektórych nowotworów:

Badania przesiewowe są uzasadnione pod względem

medycznym, finansowym i społecznym tylko w doniesieniu do

nowotworu, który spełnia następujące warunki:

Wartość testów przesiewowych ocenia się na podstawie trzech

cech:

1.Czułości

2.Swoistości

3.Pozytywnej wartości predykcyjnej

Czułość - oznacza prawdopodobieństwo wykrycia wszystkich zmian patologicznych u wszystkich osób bez objawów w badanej populacji przy możliwie najmniejszej ilości rozpoznań błędnie dodatnich.

Wartość testów przesiewowych, cd.

Swoistość - oznacza trafne określenie zmian patologicznych wobec możliwie najmniejszej liczby rozpoznań błędnie dodatnich

Dodatnia wartość predykcyjna - oznacza proporcję wszystkich dodatnich przypadków w badaniu przesiewowym, w których potwierdzono istnienie nowotworu lub stanu przednowotworowego w stosunku do wszystkich zbadanych osób w ocenie populacji.

Właściwie przygotowany program, uwzględniający aktualną

wiedzę medyczną, możliwości organizacyjne i finansowe, pozwoli

określić następujące elementy:

  1. Rodzaj stosowanych testów

  2. Częstość wykonywanych badań

  3. Populację, która ma być objęta badaniami

Badania przesiewowe - rak szyjki macicy

W krajach, w których została wprowadzony właściwie

zorganizowany skrining populacyjny, śmiertelność z powodu tego

nowotworu zmalała o 80%.

W Polsce rak szyjki macicy zajmuje piąte miejsce pod względem częstości zachorowań i trzecie miejsce wśród przyczyn zgonów na nowotwory, a rocznie stwierdza się około 1850 zachorowań i 3600 zgonów.

Badania przesiewowe - rak szyjki macicy, cd.

Testem skriningowym jest przypadku raka szyjki macicy badanie

cytologiczne komórek uzyskanych drogą wymazu z części

pochwowej szyjki macicy. Wyniki badania przedstawiane są we

systemu Bethesa z określeniem jakości rozmazu i jego

przydatności do oceny mikroskopowej, a stwierdzane zmiany

patologiczne prezentowane są podobnie jak w badania

histopatologicznych.

Stosuje się podobną terminologię dla zmian

przednowotworowych ( dysplazja, CIN, LG/HG SIL)

Badania przesiewowe - rak szyjki macicy, cd.

Zalecenia: przez cały okres życia seksualnego kobiety - początkowo trzy badania wykonywane corocznie, a następnie co trzy lata wypadku trzech ujemnych wyników. Regularne badania należy rozpocząć między 20 a 25rż. W różnych krajach przyjęto różne zasady dotyczące czasu rozpoczęcia badań populacyjnych w odniesieniu do raka szyjki macicy.

Ze względu na znany związek występowania raka płaskonabłonkowego szyjki macicy z zakażeniem wirusem HPV zalecane jest badania skriningowe zakażenia tym wirusem i w razie potwierdzenia tej infekcji, szczególnie typami o wysokiej onkogenności ( HPV typ 16 i 18) zalecane jest częstsze wykonywanie badań cytologicznych.

Badania przesiewowe - rak szyjki macicy, cd.

Wykrycie zmian przednowotworowych wyższego stopnia

(CIN II,CIN III lub HG SIN) lub raka wymaga badania

histopatologicznego celem ustalenia jednoznacznego

rozpoznania i podjęcia właściwych decyzji terapeutycznych.

Stwierdzenie zmian przednowotworowych o niewielkim

stopniu nasilenia ( CIN I lub LG SIN) może być podstawą ścisłej

obserwacji.

Badania przesiewowe - rak piersi

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem w krajach

rozwiniętych. Stosunkowo mało wiadomo na temat stanów

przednowotworowych i raku przedinwazyjnym, tym niemniej

rozpoznanie raka inwazyjnego w stadium przedklinicznym i we

wczesnych stadiach klinicznych umożliwia znacznie

skuteczniejsze leczenia.

Rodzaje badań przesiewowych :

  1. Samobadanie

  2. Badanie kliniczne

  3. mammografia

Wg American Cancer Societby kobiety powinny stosować samobadanie od 20.roku życia , a w okresie od 20. do 40. roku życia powinno ono być uzupełniane badaniem palpacyjnym w czasie corocznej kontroli u lekarza domowego. Po 40. roku życia powinna być dodatkowo mammografia co 1 - 2 lata.

W Polsce , podobnie jak w innych krajach, wykonywanie

mammografii raz w roku jest zalecane po 50.roku życia.

Stwierdzenie rodzinnego występowania raka piersi jest

wskazaniem do wykonania badań genetycznych ( 3-5%

przypadków). Jest to szczególne wskazanie do częstych badań

mammograficznych.

Badanie mammograficzne cechuje się znacznie mniejszą

swoistością niż badania cytologiczne w raku szyjki macicy.

Dlatego też wykrycie mammograficznie zmian patologicznych ,

szczególnie budzących podejrzenie rozrostu nowotworowego ,

wymaga usunięcia chirurgicznego i wykonania szczegółowego

badania histopatologicznego.

Badanie takie powinno być wykonywane po oznaczeniu granic

cięcia chirurgicznego i w korelacji z obrazem mammograficznym

Badanie przesiewowe - rak jelita grubego

Rak jelita grubego ( okrężnicy i odbytnicy)jest na trzecim

miejscu wśród przyczyn zgonów nowotworowych u mężczyzn

i drugim u kobiet.

Znane są stany przedrakowe, a rozpoznany we wczesnych

stadiach może by skutecznie leczony.

Istotną cechą tego nowotworu jest długa faza przedkliniczna,

charakteryzująca się znanymi sekwencjami : polip - dysplazja-

rak przedinwazyjny - rak inwazyjny.

Badania przesiewowe - rak jelita grubego, cd.

Metody skriningowe :

1.Sigmoidoskopia

2.Kolonoskopia

3.Badania kału na krew utajoną

W populacji osób badanych na obecność krwi utajonej w kale stwierdza się ją u 1 - 5% badanych, z czego około 10% jest to wynikiem raka przedinwazyjnego, a w 20-30% gruczolaka.

Sigmoidoskopia pozwala na wykrycie 25-35% polipów przy zastosowaniu endoskopu sztywnego i do 65-75% przy zastosowaniu fiberoskopu.

Badania przesiewowe - rak jelita grubego, cd.

Wg zaleceń American Cancer Society badania przesiewowe

należy rozpoczynać od 50.roku życia i powinny składać się z

wszystkich trzech metod. Dodatkowym badaniem

uzupełniającym jest badanie radiologiczne z podwójnym kontrastem.

Badanie kału należy wykonywać corocznie, sigmoidoskopię co 5 lat,

a kolonoskopię co 10 lat. Badanie per rectum nie jest zalecane jako

badanie przesiewowe ze względu na małą czułość.

U osób z dziedzicznym obciążeniem rakiem jelita badania

przesiewowe są zalecane od 40.roku życia.

Badania przesiewowe - rak gruczołu krokowego

Rak gruczołu krokowego jest najczęstszym nowotworem u

mężczyzn, a jego częstość wzrasta wraz z wiekiem.

Badania pośmiertne wykazują, że po 80. roku życia u ponad 60%

mężczyzn stwierdza się w obrębie gruczołu krokowego utkanie

histologiczne raka.

Część międzynarodowych organizacji do walki z nowotworami

nie zaleca wykonywania badań przesiewowych w raku stercza ze

względu na brak możliwości odróżnienia zmian nowotworowych

letalnych i jednocześnie możliwych do wyleczenia od zmian

nowotworowych stanowiących niewielkie zagrożenia dla życia.

Badania przesiewowe - rak gruczołu krokowego, cd.

Rodzaje badań przesiewowych:

  1. Badanie palpacyjne per rektum

  2. Ocena swoistego antygenu prostaty w surowicy - PSA

  3. Transrektalna ultrasonografia

Ad.1 Badanie palpacyjne jest mało czułe i najczęściej wykrywa nowotwory zaawansowane

Ad.2 Stwierdzenie tego białka wytwarzanego przez prostatę nie jest wskaźnikiem istnienia nowotworu, natomiast podwyższenie jego stężenia jest uważane za najbardziej czuły wskaźnik do wykrycia bezobjawowej postaci raka stercza

Ad 2, cd, Podstawową wadą tego testu jest jego mała swoistość, gdyż jego podwyższony poziom stwierdza się również w zmianach łagodnych, stanach zapalnych i w starszym wieku.

Ad3. Nie jest to badanie skriningowe samo w sobie, stanowi jedynie uzupełnienie dwóch wcześniejszych.

Wg części organizacji międzynarodowych zaleca się wykonywanie corocznego badania per rectum i oznaczenia PSA u mężczyzn po 50. roku życia.

W grupie podwyższonego ryzyka ( w wywiadzie rodzinnym rak stercza u dwóch krewnych) badanie takie należy rozpocząć przed 50. rokiem życia



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Programy profilaktyki onkologicznej
Jak opiekować się pacjentem onkologicznym Profilaktyka zapalenia błony śluzowej
Rola higienistki stomatologicznej w profilaktyce onkologicznej
Rola higienistki stomatologicznej w profilaktyce onkologicznej
Wychowanie w nowej podstawie programowej katechezy, szkoła, Rady Pedagogiczne, wychowanie, profilakt
Ocena efektów programu profilaktyki zaburzeń odżywiania, Medycyna, Anoreksja, bulimia, ortoreksja
PROGRAM PROFILAKTYCZNY, zajęcia z dziećmi, Dokumenty(1)
Program terapeutyczny dla uczniów ryzyka dysleksji, szkoła, Rady Pedagogiczne, wychowanie, profilakt
program profilaktyczny
C Program Files Opera profile cache4 opr0260A
Program Profilaktyki(1), psychologia
Program pracy Teatru Młodego Chrześcijanina, szkoła, Rady Pedagogiczne, wychowanie, profilaktyka
PROGRAM PROFILAKTYCZNY(1), materiały na UKW, profilaktyka spoleczna, dokumenty różne
Chrześcijański program rozbrajania agresji wśród dzieic i młodzieży, szkoła, Rady Pedagogiczne, wych
Szkolny Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej im
konspekt PROGRAM PROFILAKTYCZNY
PROFILAKTYCZNY PROGRAM PRZECIWDZAŁANIA PROSTYTUCJI NIELETNICH, RESOCJALIZACJA, Metodologia Oddzialyw

więcej podobnych podstron