Farmakologia przewodu pokarmowego
Amara (leki pobudzające wydzielanie soku żołądkowego)
Etanol - do 5%
Imbir, szafran, chili, pieprz
Korzeń goryczki
Ziele tysiącznika
Kąłcze tataraku
Nasiona kulczyby
Mixtura pepsini - Citrosept
Wskazania:
Niedostatecznie wydzielanie soku żołądkowego
Bezosonność (brak soku żołądkowego)
Przeciwwskazania:
Choroba wrzodowa
Leki zobojętniające sok żołądkowy
Związki te reagują z HCl z soku żołądkowego i podwyższają pH. Zobojętnienie soku żołądkowego łagodzi dolegliwości w chorobie wrzodowej, ale leki te nie są skuteczne.
W działaniu tych leków istotny jest czas
Siła działania: związki magnezu działają silniej niż związki glinu
Związki magnezu działają przeczyszczająco
Związki glinu i wapnia działają zapierająco
Związki te mają silne właściwości absorbujące i ograniczają wchłaniania leków z przewodu pokarmowego
Wskazania:
Łagodne dolegliwości w przebiegu nadkwaśności
Glin - Alusol, Alugastrin, Gelatum, alluminicum phosphoricum
Magnez - Magnosil, Magnesi carbonas
Magnez + Glin - Malox, Manti, Alumag, Aflomag
Leki okrywające powierzchnię wrzodu
Związki bizmutu
Cytrynian B-K - Denol, Ventrisol
Związki te łączą się z glikoproteinami niszy wrzodowej tworząc rodzaj ochronnej warstwy
Działania niepożądane:
Czarne zabarwienie języka, kału
Nudności i wymioty
Sutralfat - Venter, Vlg-satram
Związek ten w środowisku soku żołądkowego tworzy galaretowaty osad przylegający do niszy wrzodu
Słabsze działanie wykazuje macerat z lnu lub kleik z agaru
Leki przeciwwrzodowe
W produkcji soku żołądkowego uczestniczy pompa wodorowo - potasowa H+, K+ ATP-aza, i anhydroza węglanowa. Aktywność pompy protonowej zależna jest od pobudzenia trzech typów receptorów: H1. H2, i gastrynowego. Receptor H2 ma nadrzędną rolę i odpowiada za 60% produkcji HCl.
Antagoniści receptora H2
Leki te blokują wydzielanie HCl spoczynkowe, nocne i spowodowane pokarmem
Dają 100% wyleczenia po 6 tygodniach
Wskazania:
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
Zespół Zolingera - Elisona
Działania niepożądane:
Infekcje bakteryjne i drożdzycowe przewodu pokarmowego
Hipergastrynemia (nadmiar gastryny)
Emetydyna - Altramed
Powoduje ginekomastię i mlekotok
Ranitydyna - Ranigast, Apo-ranitydyna, Raniberl,
Bez recepty: Ranigast max, Ranigast pro
Famotydyna - Famogast, Ulfamid
Bez recepty: Famidyna
Leki chloinolityczne
Blokują produkcję kwasu solnego
Działania niepożądane:
Atropino podobne
Tinctura belladonnae
Atropina
Pirenzepina - Gastrozepin
Inhibitory pompy protonowej K+, H+ ATP-azy
Jej blokada hamuje wydzielanie soku żołądkowego w 100%
Omeprazol - Losec, Gasec, Prazol, Polprazol, Helicid, Drtenol
Lanoprazol - Lanzul, Lamsolek
Pertoprazol - Controloc, Anesteloc, Nolpaza
Helicobacter Pylori
Inhibitor pompy protonowej, Amoksylina, Klaritromycyna
Inhibitor pompy protonowej, Amoksycylina, Metronidazol
Mizoprostol - Cytotec
Syntetyczny analog
Hamuje wydzielanie soku żołądkowego
Nasila wydzielanie śluzu
Wskazania:
Zapobieganie uszkodzeniom błony śluzowej przy długotrwałym leczeniu NLPZ
Działanie niepożądane:
Skurcze macicy
Leki przeciwwymiotne
Wymioty to odruch obronny organizmu. Powstają na skutek podrażnienia strefy chemorecepcyjej na dnie czwartej komory mózgu
Wymioty mogą wystąpić w przebiegu choroby lokomocyjnej - drażnienie aparatu przedsionkowego ucha
Wymioty pokarmowe przez drażnienie zakończeń nerwowych w przewodzie pokarmowym (wymioty w ciąży)
Wymioty polekowe:
Cytostatyki
Siarczan miedzi
Siarczan cynku
Apo-morfina
Tetracykliny
Estrogeny
Wymioty w przebiegu migreny i jaskry
Wymioty w chemioterapii
Ośrodek wymiotny zależy od:
ACH
Dopaminy (D)
Serotoniny (5HT)
Histaminy (H)
Antagoniści H1
Hydroksyzyna - Hydroksyzyna
Prometazyna - Diphergan
Dimenhydrynat - Aviomarin
Stosowany do zapobiegania jak również w istniejących wymiotach
Agoniści receptorów muskarynowych
Hioscyna - Scopolan
Działanie niepożądane atropino podobne, najskuteczniejszy w chorobie lokomocyjnej
Antagoniści receptora 5HT3
Ordansetron - Zofran, Atossa
Granisetron
Tropisetron
Antagoniści D2 - neuroleptyki
Chlorpromazyna - Fenactil
Haloperidol - Haloperidol
Dietylperazyna - Torecan
Leki prokinetyczne
Metoclopramid - Metoclopramid
Domperidon
Blokują receptory D2
Większe dawki blokują 5HT3
Nasila motoryką przewodu pokarmowego
Przyśpiesza pasaż jelitowy
Działania niepożądane:
Pozapiramidowe po dłuższym podaniu
Leki normalizujace motorykę przewodu pokarmowego
Cisaprid - Gasprid, Coordinax
Antagonista receptora 5HT4
Zwiększa wydzielanie ACH ze zwojów w przewodzie pokarmowym
Nasila się perystaltyka
Wskazania:
Poprawa motoryki
Reflux żołądkowo - jelitowy
Nie działa przeciwwymiotnie
Trimebutyna - Tribux, Debrinat, debretin
Lek oddziałuje z receptorami opioidowymi , , δ,
Działanie na i δ - pobudzenie motoryki
Działanie na - hamowanie motoryki
Wskazania:
Zaburzenia motoryki (biegunki i zaparcia)
Zespół jelita drażliwego
Leki przeciwbiegunkowe
Podstawowe leczenie polega na nawodnieniu i uzupełnieniu elektrolitów (gł. K+)
Gastrolit
Saltoral
Orsalit
Syntetyczne opioidy
Difenoksylat + atropina - Reasec
Ma działanie eufozyzujace dlatego jest z atropiną
Loperamid - Loperamid, Laremid, Stoperan, Imunodium
Parasympatykolityki
Atropina i jej pochodne
Środki ściągające (garbniki)
Tanina
Owoc borówki
HippORS
Salotanol
Środki adsorpcyjne
Carbo
Smecta
Najważniejsze jest przyczynowe leczenie biegunki, np. w biegunkach bakteryjnych;
Nifuroksazyd
Flora saprofityczna przewodu pokarmowego (probiotyki):
Lactobacillus rhamnozus
Lactobacillus acidofilus
Bifidobacterium bividum
Trilac
Prebiotyk - pożywka dla flory saprofitycznej
Środki przeczyszczające
Przyczyny zaparć:
Stres związany z podróżą
Dieta ubogo resztkowa (błonnik)
Osłabienie czynności motorycznej w wieku podeszłym
Wskazania:
Przygotowanie do badań endoskopowych i radiologicznych
Zatrucia
Niektóre stany rekonwalescencji (np. przepuklina)
Przewlekłe unieruchomienie (na wózkach inwalidzkich)
Środki poślizgowe
Mechanizm działania:
Powlekają błonę śluzową jelita grubego i kał cienką warstwą co ułatwia defekację
Paraffinum liquidum (działa po 8 - 12h)
Mentho-parafinol
Czopki glicerynowe (noworodki)
Dokuzat sodowy - Zaksol (czopki)
Masowe (mechaniczne, pęczniejące)
Klasyczne środki przeczyszczające
Chłoną wodę tworząc żele o znacznej gęstości
Mogą być stosowane w ciąży
Nie mają działań niepożądanych
Nasiona lnu
Nasiona babki lancetowatej - laxacur, Ispagul
Otręby pszenne
Agar
Magnezytki
Otrębuski
Środki osmotyczne
Sole niewchłanialne z przewodu pokarmowego, które tworzą roztwory o dużym ciśnieniu osmotycznym powodując przechodzenie wody do światła przewodu pokarmowego
Siarczan magnezu
Działa po 2h
Fosforan sodu - Enema, Rectanal
Laktulosum - Laktulosum , Duphala
Disacharyd, który pod wpływem flory bakteryjnej jelit jest trawiony do fruktozy i galaktozy
Działa po 1 dniu
Można już w wieku 2 - 6 lat.
Makrogol - Fortrans, Forlax
W zaniku perystaltyki jelit
Farmakologiczne (kontaktowe)
Działające drażniąco na jelito cienkie
Olej rycynowy
Obecność kwasu rycynowego powoduje drażnienie jelita cienkiego
Jest absolutnie przeciwwskazany w ciąży
Działające drażniąco na jelito grube
Środki syntetyczne
Fenole - fenoloftaleina, oxyfenizatyna (laxigen)
Bisacodyl
Podlega krążeniu jelitowo - wątrobowemu
Glikozydy antrachinonowe
Zostają rozłożone w przewodzie pokarmowym do aglikonów, antrachinonów i antranoli
Wchłaniają się ze światła jelita cienkiego
Sprzęgają się z glukuronianiami i siarczanami
Wydzielają się z żółcią do jelita grubego gdzie działają drażniąco
Działają po 8 - 12h
Działania niepożądane:
Awitaminoza
Hipokalemia →osłabienie siły mięśni
Zapalenie jelita grubego
Przeciwwskazane w ciąży i laktacji
Czas działania: 8 - 12h
Xenna
Xenna extra
Alax
Figura I i II
Radirex
Senalax
Toboulette laxantas