Antropologia 8/XI/04
Instytucja małżeństwa
*czy małżeństwo jest modelem przestarzałym? (zmiany w ostatnich dekadach, np. legalizacja związków homoseksualnych)
socjologicznie- wszystkie formy ulegają zmianie, to instytucja, która się zmienia
model zach. Małżeństwa ukształtowany przez tradycję Judeo- chrześcijańską :
związek trwały (trudności w rozwiązaniu, prawnie chroniony)
uroczyście zawarty (ceremonia, która jest skodyfikowana, podkreśla rangę)
poświadczone prze 2 instytucje: państwo i kościół
związek dwóch osób (bigamia karana, do 5 lat więzienia w Polsce)
łączy przedstawicieli różnych płci
*W społeczeństwach pierwotnych ceremonia jest zredukowana, albo jej brak (plemię Luo mężczyzna wręcza kobiecie motykę)
*W większości kultur małżeństwo nie ma znaczenia religijnego, to wydarzenie czysto świeckie
*Jeszcze 30 lat temu większość społeczeństw była poligamiczna, jednak w wyniku agresywności kultury zachodu to się zmieniło.
*Małżeństwo nie musi być związkiem trwałym- mut'a (praktykowane do dziś na bliskim wschodzie) Zawierane jest do specjalnych celów, podczas pielgrzymki albo inne podróży.
Ma charakter kontraktu.
Praktykowana przez Mahometa.
Jaka jest funkcja tego małżeństwa?
-zabezpiecza dziecko, daje pewne prawa
-uzgadnia sprzeczne oczekiwania (swobodę seksualna z dezorganizacja jaką wywołują nieślubne dzieci)
z punktu widzenia antropologii małżeństwo wprowadza dziecko w system zależności społecznych, stwarza pokrewieństwo, żeby mogły istnieć pewne zależności
Henry Main - 2 typy organizacji społecznych:
1)oparte na więzach krwi
2) oparte na terytorium
społeczeństwa pierwotne ( Znaniecki)- są zinstytucjonalizowane podstawie pokrewieństwa
systemy pokrewieństwa:
a)patrylinearne
b)matrylinearne
c)mieszane
dziecko urodzone poza małżeństwem- niewiadomo do której grupy należy, jego pozycja nieokreślona, nie jasne czego od niego oczekiwać
społeczeństwa pierwotne skrajnie nietolerancyjne dla dzieci poza małżeńskich, ponieważ dezorganizują funkcjonowanie społeczeństwa
(społeczeństwo arabskie silne oparte na stosunkach pokrewieństwa)
Społeczeństwo Kachinów (pół Birma, opisuje Leach)- panuje swoboda seksualna, ale jeśli kobieta zajdzie w ciąże to włącza się rodzina(wtedy to już nie sprawa prywatna, a społeczeństwa), jeśli przed urodzeniem dziecka zdąży zawrzeć małżeństwo, to nie ma problemu, jeśli domniemany ojciec nie chce, albo ojcostwa nie można ustalić to dziewczyna wybiera sobie małżonka.
Społeczeństwo tykopiańskie - opisuje Raymond Fith, nie może być dzieci pozamałżeńskich, jeśli kobieta nie wyjdzie za mąż a zajdzie w ciążę to musi popełnić samobójstwo poprzez wypłynięcie w ocean