ZABURZENIA STATYKI NARZĄDU RODNEGO KOBIETY
Dolegliwości związane z obniżaniem się narządu rodnego stanowią często spotykaną przypadłość u kobiet. Szacuje się, iż cierpi na nią już co czwarta kobieta po 40 roku życia.
Fizjologicznie macica oraz pochwa utrzymywane są w miednicy mniejszej przy pomocy mięśni i więzadeł. Spadek napięcia mięśniowego, uszkodzenia włókien mięśniowych dna miednicy oraz powłok brzusznych, czy też uszkodzenia aparatu więzadłowego, mogą stać się przyczyną dużych zmian położenia narządów płciowych w stosunku do płaszczyzn miednicy mniejszej. Obniżenie napięcia macicy oraz rozluźnienie więzadeł macicznych powoduje, iż macica stopniowo obniża się do pochwy. Czynnościowa współzależność tych narządów z powłokami brzusznymi wskazuje dobitnie na znaczenie prawidłowej postawy tułowia i na prawidłowy stan powłok brzusznych. Obniżeniu może ulec pęcherz, odbytnica i macica, oddzielnie lub w różnych połączeniach.
W zależności od stopnia obniżenia narządu rodnego wyróżnia się trzy jego stopnie:
-w stopniu pierwszym macica jest znacznie obniżona, lecz w całości pozostaje w pochwie,
-w stopniu drugim trzon znajduje się w pochwie, natomiast szyjka macicy widoczna jest w szparze sromowej,
-w stopniu trzecim spotykany bardzo rzadko, w którym dochodzi do całkowitego wypadnięcia macicy.
O wypadaniu narządu rodnego najczęściej mówi się wówczas, gdy macica, pęcherz moczowy czy też ściany pochwy, a czasem nawet odbytnica wysuwają się przez szparę sromową. Zaniedbanie obniżenia narządu może stać się przyczyną jego wypadania. W przypadku wypadania narządu rodnego, szyjka macicy znajdująca się pomiędzy wargami sromowymi często ulega otarciom i odparzeniom, którym towarzyszy najczęściej ból, krwawienia i owrzodzenia. Rany powstałe na wypadniętej szyjce macicy często ulegają zakażeniu.
O wiele częściej spotyka się obniżenie narządu rodnego aniżeli jego wypadanie.
Charakterystyczne objawy obniżenia lub wypadnięcia narządu rodnego:
-uczucie ciężkości i ucisku w dole brzucha, ustępujące po dłuższym leżeniu lub odpoczynku nocnym,
-znaczne obniżenie narządu rodnego - staje się przyczyną dyskomfortu w obrębie krocza, szczególnie podczas chodzenia,
-stosunki płciowe często stają się bolesne lub całkowicie niemożliwe,
-mogą pojawiać się również bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej,
Zaburzenia statyki narządu rodnego często współistnieją z nieotrzymaniem moczu. Obniżenie napięcia mięśni dna miednicy wpływa na zmiany położenia narządów układu moczowo-płciowego, w szczególności pęcherza moczowego i cewki moczowej, co może powodować zaburzenia ich prawidłowego funkcjonowania.
-obniżona macica uciska czasem na pęcherz moczowy, co wywołuje uczucie parcia na pęcherz oraz zaleganie moczu w pęcherzu, sprzyjając licznym stanom zapalnym układu moczowego.
-ucisk obniżonej macicy na odbytnicę może powodować uciążliwe i przewlekłe zaparcia, żylaki odbytu i pęknięcia okolicy odbytu.
Przyczyny:
-wieku podeszłym, co związane jest przede wszystkim z naturalnym starzeniem się organizmu,
-niedobór estrogenów w okresie około i post menopauzalnym prowadzi do zmian zanikowych narządu rodnego oraz osłabienia tkanki łącznej i mięśniowej, co w konsekwencji może prowadzić do obniżania i w wielu przypadkach wypadania narządu rodnego.
-ilość przebytych ciąż oraz porodów drogą pochwową. Powikłania w czasie porodów, nieprawidłowy przebieg okresu poporodowego i połogu, liczne zakażenia, porody zabiegowe, znacznie zwiększają ryzyko obniżenia narządu rodnego w późniejszym wieku. Urazy okołoporodowe uznawane są bowiem za częstą przyczynę występowania tej patologii. W trakcie przechodzenia główki przez kanał rodny może dojść do uszkodzenia tkanek krocza, na skutek znacznego rozciągnięcia szpary sromowej i w konsekwencji niewydolności mięśni dna miednicy. Sytuacja taka bardzo często zdarza się podczas rodzenia płodów o dużej masie ciała. Dlatego tak duże znaczenie dla profilaktyki obniżania narządu rodnego przypisuje się odpowiedniej ochronie tkanek krocza podczas porodu. Między innymi ze względu na zmniejszenie ryzyka takich powikłań, w wielu salach porodowych, wykonuje się rutynowego nacinania krocza podczas porodu drogą pochwową, w szczególności u kobiet rodzących po raz pierwszy. Zmniejszenie tym sposobem napięcia mięśni krocza oraz powiększenie obwodu szpary sromowej, powoduje łagodniejsze rodzenie się główki, co zmniejsza ryzyko pęknięcia głębszych warstw mięśni dna miednicy oraz uszkodzeń, ważnych dla statyki narządu rodnego struktur, takich jak powięź pęcherzowo-pochwowa czy powięź pęcherzowo-maciczna. Urazy okołoporodowe powodują, iż coraz częściej pierwsze symptomy obniżania się narządu rodnego można zauważyć również u młodych kobiet. Każda kolejna ciąża, jak również poród naturalny w tej grupie kobiet, niesie ryzyko dalszego obniżenia narządów i nasilenia się dolegliwości.
- skutek znacznego niedożywienia organizmu, w przebiegu chorób wyniszczających organizmu,
- ciężka praca fizyczna,
-znaczna otyłość,
- ograniczona aktywność ruchowa. Mało aktywny tryb życia wpływa bowiem bardzo niekorzystnie na odpowiednią sprawność mięśni, w tym także mięśni dna miednicy.
Leczenie zaburzeń statyki narządu rodnego:
-operacyjne - jeżeli kobieta jest w wieku menopauzalnym lub nie zamierza już mieć dzieci wówczas najczęściej proponuje się jej operacyjne usunięcie macicy drogą pochwową lub przez brzuszną oraz wykonuje się plastykę krocza. W innych przypadkach stosuje się operacje polegające na podniesieniu narządu rodnego.
-zachowawcze - polega przede wszystkim na prowadzeniu odpowiedniej rehabilitacji oraz stosowaniu różnych ćwiczeń zwiększających napięcie mięśni dna miednicy utrzymujących narząd rodny w prawidłowym położeniu. Do nieoperacyjnego leczenia obniżenia narządu rodnego wykorzystuje się także dopochwowe wkładki ortostatyczne. Odpowiednio dobrana i założona wkładka podnosi pęcherz moczowy oraz macicę zmniejszając dolegliwości towarzyszące tej patologii. Tę metodę stosuje się najczęściej u kobiet starszych, u których zabieg operacyjny wymagający najczęściej znieczulenia ogólnego, stanowi duże ryzyko powikłań lub zagrożenie życia. Założenie krążka nie wymaga pobytu w szpitalu, ponieważ może on być założony przez lekarza podczas wizyty w gabinecie ginekologicznym. Ze względu na możliwość pojawienia się w trakcie stosowania krążka takich powikłań jak odleżyna czy też stan zapalny powinien on być zmieniany co około 6 miesięcy.
Wybór postępowania leczniczego uzależnione jest od wieku kobiety, jej stanu ogólnego, od stopnia zaawansowania choroby, jej stylu życia, przeszłości chirurgicznej i potrzeb seksualnych.
Profilaktyka:
- regularnego opróżniania pęcherza moczowego oraz wypróżniania,
- aktywności fizycznej i systematycznym wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy. Do najpopularniejszych należą ćwiczenia Kegla, polegające na częstym, naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu mięśni pośladków i krocza oraz kilkakrotnym zatrzymywaniu strumienia moczu podczas jego oddawania. Ich wykonywanie należy do profilaktyki nie tylko obniżenia narządu rodnego, ale również nietrzymania moczu.