5 zagadnień związanych z sercem
Wykonał:
Adam Loska
MiBM, gr.2, sem.6
Budowa serca człowieka
Budowa serca:
1. Prawy przedsionek
2. Lewy przedsionek
3. Żyła główna górna
4. Łuk aorty
5. Lewa tętnica płucna
6. Żyła płucna dolna
7. Zastawka mitralna
8. Zastawka aortalna
9. Komora lewa
10. Komora prawa
11. Żyła główna dolna
12. Zastawka trójdzielna
13. Zastawka pnia płucnego
Serce (łac. cor, cordis) - centralny narząd układu krwionośnego położony w klatce piersiowej, w śródpiersiu środkowym, wewnątrz worka osierdziowego.
Serce człowieka jest narządem czterojamowym, składa się z 2 przedsionków i 2 komór.
Przedsionek prawy (łac. atrium dexter) - zbiera krew z całego organizmu oprócz płuc. Uchodzą do niego:
żyła główna górna (łac. vena cava superior) - zasadniczo zbiera krew z nadprzeponowej części ciała
żyła główna dolna (łac. vena cava inferior) - zbiera krew z podprzeponowej części ciała
zatoka wieńcowa (łac. sinus coronarius) - uchodzą do niej żyły duże i średnie serca.
Komora prawa (łac. ventriculus dexter) - z przedsionka prawego przez zastawkę trójdzielną krew przepływa do komory prawej, a stąd przez pień płucny (łac. truncus pulmonalis) do obu płuc tworzą krążenie czynnościowe płuc.
W położeniu opisowym komora prawa ma kształt trójściennego ostrosłupa skierowanego podstawą ku górze. Komora ta pompuje krew pod znacznie niższym ciśnieniem niż komora lewa. Z tego powodu ściana komory prawej jest znacznie cieńsza (ok. 5 mm), co wywołuje sierpowaty kształt komory na przekroju poprzecznym. Wierzchołek komory leży ok. 10 mm od wierzchołka serca. Odpowiada to najniższym odcinkom bruzd międzykomorowych przedniej i tylnej. W położeniu prawidłowym podstawa komory skierowana jest ku górze, tyłowi i w prawo. Znajdują się w niej dwa otwory zamknięte zastawkami: ujście przedsionkowo-komorowe prawe i ujście pnia płucnego. Oddziela je mięśniowy wał - grzebień nadkomorowy (łac. crista supraventricularis). Oddziela on drogę dopływną od odpływnej (stożek tętniczy prawy łac. conus arteriosus dexter). Powierzchnia stożka tętniczego jest gładka, zaś właściwa komora wysłana jest licznymi beleczkami mięśniowymi (łac. taberculae carneae). Ujście przedsionkowo-komorowe prawe zamyka zastawka trójdzielna (łac. valva tricuspidalis). Tworzą ją trzy płatki: przedni, tylny i przyśrodkowy (syn. przegrodowy) (łac. cuspis anterior, posterior et medialis vel septalis). Przyczep wszystkich płatków znajduje się w pierścieniu włóknistym. Pomiędzy płatkami głównymi często znajdują się dodatkowe płatki pośrednie. Do płatków zastawki przyczepiają się struny ścięgniste biegnące od mięśni brodawkowatych (łac. musculi papillares).
Przedsionek lewy (łac. atrium sinister) - z płuc krew zbierają cztery żyły uchodzące do przedsionka lewego:
- żyła płucna górna lewa (łac. vena pulmonalis superior sinister)
- żyła płucna górna prawa (łac. vena pulmonalis superior dexter)
- żyła płucna dolna lewa (łac. vena pulmonalis inferior sinister)
- żyła płucna dolna prawa (łac. vena pulmonalis inferior dexter)
Podobnie jak w przedsionku prawym wywodzi się z dwóch rozwojowo odrębnych części: o gładkich ścianach, powstałej ze zlania się końcowych odcinków żył płucnych oraz pokrytego licznymi mięśniami grzebieniastymi właściwego przedsionka, ograniczonego właściwie do uszka lewego (łac. auricula sinistra). W porównaniu z uszkiem prawym jest ono dłuższe, węższe i nieco załamane, gdyż zachodzi na pień płucny. Na ścianie przyśrodkowej widać niekiedy pozostałość zastawki otworu owalnego. Można zauważyć również na ścianie przedsionka ujścia żył najmniejszych serca. Na ścianie tylnej zaznacza się wycisk przełyku, a na przedniej wyciski aorty i pnia płucnego. Dolną ścianę stanowi ujście przedsionkowo-komorowe lewe.
Komora lewa (łac. ventriculus sinister) - z przedsionka lewego przez zastawkę dwudzielną (mitralną) krew przepływa do komory lewej, a stąd do tętnicy głównej (łac. aorta). Krew z aorty zaopatruje odżywczo cały organizm człowieka. Grubość ściany wynosi średnio 15 mm. Ma kształt stożka i jest bardziej wysmukła i dłuższa niż prawa. Jej wierzchołek jest tożsamy z koniuszkiem serca.
Ujście przedsionkowo-komorowe lewe zamyka zastawka dwudzielna (mitralna) (łac. valva mitralis) utworzona przez płatki przedni i tylny, które za pomocą strun ścięgnistych łączą się z mięśniami brodawkowatymi przednim i tylnym. Między głównymi płatkami zastawki często występują drobne płatki pośrednie. Płatki przyczepiają się do obwodu pierścienia ścięgnistego. Ujście aorty zamykają podobnie jak ujście pnia płucnego trzy płatki półksiężycowate: prawy, tylny i lewy.
Aorta człowieka
Tętnica główna (łac. aorta - z gr. aeiro - dźwigam, unoszę w górę - nazwa nadana przez Arystotelesa, który twierdził, że funkcją aorty jest utrzymywanie serca we właściwym miejscu) - duży pień tętniczy, którego gałęzie doprowadzają krew tętniczą do wszystkich tkanek. Jest największą tętnicą człowieka. Aorta rozpoczyna się w przedłużeniu stożka tętniczego lewego, następnie wstępuje w śródpiersiu górnym ku górze i nieco w prawo na 5 do 7 cm, a następnie ponad korzeniem płuca lewego zatacza łuk ku tyłowi i w lewo i wchodzi do śródpiersia tylnego na lewą stronę kręgosłupa, do którego dochodzi na poziomie Th3 lub Th4. Najwyższy punkt łuku u osoby młodej znajduje się 2-3 cm poniżej górnego brzegu mostka. Po dojściu do kręgosłupa zstępuje pionowo w dół przesuwając się z lewej powierzchni kręgosłupa na jego powierzchnię przednią, a po przejściu przez rozwór aorty w przeponie wchodzi do przestrzeni zaotrzewnowej brzucha, gdzie oddaje swoje największe gałęzie, a sama zmniejsza swoją średnicę. Na wysokości L4 dzieli się na dwie symetryczne tętnice biodrowe wspólne i znacznie cieńszą, stanowiącą bezpośrednie przedłużenie aorty tętnicę krzyżową pośrodkową
Podział aorty:
- część wstępująca aorty, łac. pars ascendens aortae (dawniej: aorta wstępujaca, aorta ascendens) - rozpoczyna się opuszką aorty utworzoną z trzech zatok znajdujących się ponad płatkami zastawki aorty. W tym miejscu znajdije się odejście tętnic wieńcowych. Ten odcinek aorty biegnie w obrębie worka osierdziowego i kończy się w miejscu przyczepu osierdzia przechodząc w łuk aorty. Do 50 roku życia aorta jest węższa od pnia płucnego, później zaś szersza. W prawej ścianie aorty wstępującej, ponad opuszką znajduje się poszerzenie zwane zatoką czwartą (łac. sinus quartus). Jest to miejsce, w które przy każdym skurczu serca uderza strumień wyrzucanej krwi. W tym miejscu najczęściej tworzy się tętniak.
- łuk aorty, arcus aortae - rozpoczyna się ku tyłowi od drugiego lewego stawu żebrowo-mostkowego a kończy się na wysokości lewej powierzchni trzonu kręgu Th3 lub Th4, gdzie przechodzi w aortę zstępującą. Z górnego obwodu łuku odchodzą zazwyczaj trzy wielkie tętnice: pień ramienno głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa i tętnica podobojczykowa lewa. Po ich odejściu średnica aorty ulega nieco zwężeniu. Łuk w początkowym odcinku biegnie do przodu od tchawicy, a następnie zstępuje wzdłuż lewego obwodu tchawicy i przełyku oraz przewodem piersiowym. Od przodu styka się z żyłą ramienno-głowową lewą oraz z prawym i lewym workiem opłucnowym a także lewym nerwem błędnym z jego gałęziami, lewym nerwem przeponowym oraz gałezie sercowe do splotu sercowego. Łuk przebiega ponad rozdwojeniem pnia płucnego i korzeniem płuca lewego oraz splotem sercowym. Pomiędzy odejściem tętnicy podobojczykowej lewej a przyczepem więzadła tętniczego znajduje się zwężenie - cieśń aorty (łac. isthmus aortae).
- część zstępująca aorty, pars descendens aortae (dawniej: aorta zstępująca, aorta descendens), która dzieli się na:
- część piersiowa aorty, pars thoracica aortae (dawniej: aorta piersiowa, aorta thoracica) - przebiega w śródpiersiu tylnym. Z wiekiem przesuwa się coraz bardziej w lewo. Rozpoczyna się na poziomie Th3 lub Th4, a kończy się w rozworze aortowym przepony na poziomie Th12. Na tym odcinku zwężenie naczynia jest nieznaczne, choć odchodzące gałęzie są liczne. Od przodu do aorty w tym odcinku przylega: korzeń płuca lewego, osierdzie, przełyk i leżący na nim splot. Od tyłu: kręgosłup, żyła nieparzysta krótka i żyła nieparzysta krótka dodatkowa. Od lewej: lewe płuco i opłucna, a od prawej: przewód piersiowy i żyła nieparzysta
- część brzuszna aorty, pars abdominalis aortae (dawniej: aorta brzuszna, aorta abdominalis) - rozpoczyna się w rozworze aortowym w przeponie na poziomie Th12, następnie biegnie po przedniej powierzchni kręgów lędźwiowych, nieznacznie przesunięta w lewo. Kończy się w dolnej części trzonu kręgu L4. Po oddaniu wielkich gałęzi (tętnic nerkowych, pnia trzewnego i tętnic krezkowych) zmniejsza średnicę o 3-4 mm. Następnie już zachowuje swój wymiar aż do odejścia tętnic biodrowych wspólnych. Aorta przedłuża się w tętnicę krzyżową pośrodkową.
Krew
Krew (łac. sanguis) - rodzaj tkanki łącznej krążącej w naczyniach krwionośnych (układ krwionośny zamknięty) lub w jamie ciała (układ krwionośny otwarty). W szerokiej definicji obejmuje krew obwodową i tkankę krwiotwórczą, a w wąskiej tylko tę pierwszą. Jako jedyna (wraz z limfą) występuje w stanie płynnym. Odpowiada za transport elementów morfotycznych krwi oraz różnych białek.
Ilość krwi w organizmie przeciętnego człowieka wynosi 5-5,5 l. (70 ml/kg) i jest to w przybliżeniu 1/13 do 1/12 wagi ciała. Dla dzieci jest to ok. 1/10 do 1/9 wagi ciała. Część krwi mieści się w zbiornikach krwi i jest włączana do krążenia tylko w razie konieczności.
Podstawowe składniki krwi
Krew można podzielić na osocze oraz na elementy morfotyczne (czyli komórkowe).
Osocze
Osocze, jest to składnik płynny krwi w skład, którego wchodzi:
- woda (około 92%)
- białka osocza (odpowiadające za ciśnienie onkotyczne oraz za transport substancji):
- albuminy, globuliny (alfa 1, alfa2, beta, gamma)
- Lipidy osocza
- HDL, IDL, LDL, VLDL
- hormony
- produkty przemiany materii (np. mocznik, kwas moczowy), bilirubina, urobilinogen.
Elementy morfotyczne
Elementy morfotyczne stanowią około 45% objętości krwi. Ten składnik nazywany jest też hematokrytem i ma duże zastosowanie kliniczne.
- krwinki czerwone (erytrocyty) - norma: 4,5-5,5 mln/mm³. Te komórki nie posiadają jądra komórkowego, oraz licznych organelli komórkowych. Mają kształt dwuwklęsłego dysku, a ich średnica wynosi 7-8 mikrometrów.Czas przeżycia erytrocytów to ok. 120dni. Erytrocyty stanowią ok. 90-94% ogółu elementów morfotycznych. U człowieka erytrocyty są bezjądrzaste - aktywność metaboliczna przeznaczana jest na przenoszenia hemoglobiny. Erytrocyty innych kręgowców posiadają jądro.
- krwinki białe (leukocyty) - norma: 4-9 tys/mm³, jądrzaste, średnica 2-4 mikrometra, odpowiadają za odpowiedź immunologiczną. Występują w kilku postaciach jako:
agranulocyty - cytoplazma nie zawiera ziarnistości
monocyty
limfocyty
granulocyty - cytoplazma zawiera ziarnistości
neutrofile - granulocyty obojętnochłonne
bazofile - granulocyty zasadochłonne
eozynofile - granulocyty kwasochłonne
- płytki krwi (trombocyty) - norma: 150-350 tys/mm³. Są to fragmenty ich komórkowych prekursorów czyli megakariocytów. Odpowiadają za krzepnięcie krwi.
Krew pełni następujące funkcje:
dzięki hemoglobinie erytrocytów krew może rozprowadzać po organizmie tlen, a odprowadzać do płuc dwutlenek węgla (zobacz też: wymiana gazowa),
rozprowadza substancje odżywcze oraz witaminy i hormony,
odprowadza do narządów wydalniczych (nerki, gruczoły potowe) i wątroby substancje zbędne bądź szkodliwe,
transportuje komórki krwi z miejsc hemocytogenezy (szpiku kostnego, gruczołów limfatycznych) do centralnego układu krwionośnego,
zapewnia możliwość regulacji termicznej,
zapewnia możliwość regulacji ciśnienia wewnątrz organizmu,
bierze udział w procesach krzepnięcia.
stanowi ważny czynnik w utrzymaniu homeostazy:
buforuje (zapewnia w pewnych granicach stałe pH 7,4),
gospodarka glukozą, lipidami i innymi substancjami pochodzącymi z białek.
bierze udział w obronie organizmu.
Tętnica
Tętnica (łac. arteria) - jest to każde naczynie prowadzące krew z serca na obwód, bez względu na to czy jest to krew utlenowana czy nieutlenowana.
Wszystkie tętnice zawierają trzy (w różnym stopniu rozwinięte) warstwy:
- błona wewnętrzna (łac. tunica intima) - utworzona przez komórki śródbłonka (łac. endothelium) spoczywające na warstwie włókien kolagenowych i leżącej jeszcze bardziej odśrodkowo blaszce sprężystej wewnętrznej zbudowanej z włókien elastycznych.
- błona środkowa (łac. tunica media) - utworzona przez warstwę komórek mięśni gładkich i leżącą odśrodkowo blaszkę sprężystą zewnętrzną.
przydanka (błona zewnętrzna, łac. tunica adventitia) - luźna tkanka łączna z licznymi, podłużnymi włóknami kolagenowymi i elastycznymi
Układ krwionośny człowieka
Układ krwionośny człowieka (łac. sistema sanguiferum hominis) jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew (łac. sanguis) krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce (łac. cor) jest pompą, która wymusza nieustanny obieg krwi. Układ ten wraz z układem limfatycznym (łac. sistema lyphaticum) tworzą układ krążenia (łac. sistema circulatorium).
Krążenie krwi odkrył William Harvey. Rola serca w krążeniu krwi nie była rozpoznana aż do opublikowania pracy Harveya w 1628 roku. Dokonując klasycznych eksperymentów, Harvey ustalił to, co teraz wiemy o krążeniu krwi. Typowe jego doświadczenie polegało następująco. Zakładał opaskę uciskową na czyjeś ramię i kiedy żyły nabrzmiały, naciskał je, by się przekonać, w którym kierunku płynie krew. W ten sposób odkrył, że krew w żyłach zawsze płynie w kierunku serca.
Układ krwionośny składa się z:
- serca - pompa zalewowo-tłocząca. Posiada własny system dostarczania niezbędnych substancji, tzw. naczynia wieńcowe;
- naczyń krwionośnych: tętnice, żyły
- sieć naczyń włosowatych
Duży krwiobieg
Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na tętnice mniejszego kalibru, dalej na tętniczki, a następnie przechodzi przez sieć naczyń włosowatych (tzw. kapilarnych) we wszystkich narządach ciała. Naczynia włosowate przechodzą w drobne żyłki, które przechodzą w żyły większego kalibru i żyłę główną górną i dolną. Krew powracająca żyłami jest odtlenowana (uboga w tlen) i przechodzi do prawego przedsionka serca, po czym przez zastawkę trójdzielną wpływa do prawej komory.
Mały krwiobieg
Odtlenowana krew wypompowywana jest z prawej komory serca przez zastawkę tętnicy płucnej do tętnicy o tej samej nazwie, która rozgałęzia się w płucach (łac. pulmones) na sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne, tam dochodzi do wymiany gazowej. Utlenowana krew powraca żyłami płucnymi (to jedyne żyły, którymi płynie utlenowana krew) do lewego przedsionka serca, a tam przez zastawkę dwudzielną (mitralną) krew wpływa do lewej komory serca.
6
Wyszukiwarka