„ Kultura polityczna, a administracja publiczna”
Wyjaśnienie pojęć : kultura polityczna(elementy) oraz administracja publiczna (cechy) :
Kultura polityczna - całokształt indywidualnych postaw politycznych członków danego społeczeństwa. Postawy te są wyrazem uznawanych wartości, odnoszących się przede wszystkim do systemu władzy państwowej. Od kultury politycznej danego społeczeństwa zależy stopień i charakter jego zaangażowania w politykę, gdyż to właśnie kultura polityczna reguluje stosunki między rządzącymi a rządzonymi.
L. Pastusiak podaje jeszcze inną definicję kultury politycznej
rozumianej jako całokształt zachowań i postaw osób zajmujących się sprawowa-
niem mandatu politycznego pochodzącego: z wyboru lub nominacji. Innymi słowy,
jeżeli mówimy o kulturze politycznej oceniamy zachowania nie tylko polityków
, ale także postawy i zachowania pracowników służby cywilnej,
urzędników administracji państwowej i samorządowej.
Na kulturę polityczną składają się cztery elementy:
Element pierwszy - poznawczy - to wiedza na temat procesów i faktów politycznych. Może być ona zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, ale często opiera się także na stereotypach. Zarówno jeden, jak i drugi rodzaj wiedzy może służyć jako motywacja do podjęcia aktywności politycznej. Historia zna wiele przypadków prześladowań mniejszości etnicznych i religijnych, wynikających z negatywnych stereotypów i uprzedzeń.
Element drugi - normatywny - składają się na niego wartości i zasady, które zdaniem członków danego społeczeństwa powinny kształtować sferę polityki.
Element trzeci - oceniający - zawiera opinie i sądy wartościujące na temat instytucji życia politycznego.
Element czwarty - emocjonalny - przejawia się w postawach i zachowaniach prezentowanych na scenie politycznej
W. Markiewicz wskazuje kilka elementów tworzących kulturę polityczną:
świadomość historyczna
zachowania i postawy polityczne
reguły gry politycznej
zasady pedagogiki politycznej
Administracja publiczna - "służba społeczeństwu" łac. "administro" - kierować, zarządzać, służyć
łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego)
Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich.
Cechy administracji publicznej
hierarchiczność
przymus,
monopolistyczny charakter,
trwałość,
planowość. Naturalnie można wyobrazić sobie administrację zanarchizowaną, gdy urzędnik będzie, np. otwierał urząd o dowolnej porze dnia i nocy.
ciągłość,
stabilność,
apolityczność,
fachowość, osiągana dzięki wykształceniu urzędników, przygotowaniu praktycznemu i doświadczeniu,
wyodrębnienie i uporządkowanie organizacyjne oraz kompetencyjne,
legalizm, oparcie na obowiązujących przepisach prawa w zakresie prawa materialnego i proceduralnego,
poszanowanie interesu publicznego (dobra ogólnego), czyli np. ochrona obywateli, ale i środowiska naturalnego (w oparciu o konstytucyjne zasady zrównoważonego rozwoju i społecznej gospodarki rynkowej).
Podział i typy kultury politycznej oraz administracji publicznej :
Typy kultury politycznej :
Typ zaściankowy charakteryzuje się - ich zdaniem - małym zainteresowaniem zagadnieniami politycznymi, a w związku z tym małą aktywnością polityczną. Występuje on w społecznościach znajdujących się na niskim szczeblu rozwoju cywilizacyjnego, gdzie panuje model życia plemiennego, a rytuały magiczne dominują nad innymi formami aktywności publicznej. Wodzowie plemienni łączą w swych rękach funkcje polityczne, religijne i ekonomiczne. Społeczność taka nie jest zainteresowana utrzymywaniem stosunków ze światem zewnętrznym, a model życia plemiennego traktowany jest jako niezmienny.
Typ poddańczy cechuje się uległością rządzonych wobec rządzących. Ludność nie widzi potrzeby angażowania się w politykę, akceptując, iż to zadanie należy do elity władzy. Jednocześnie poszczególni członkowie społeczeństwa - jeśli w ogóle interesują się polityką - mogą mieć wyrobione własne poglądy polityczne, często krytyczne wobec przedstawicieli władzy. Taki rodzaj kultury politycznej jest charakterystyczny dla społeczeństw rządzonych autorytarnie i totalitarnie, bądź dla społeczeństw, które niedawno wyszły z któregoś z tych dwóch systemów i nie są jeszcze mentalnie przygotowane do funkcjonowania w państwie demokratycznym.
Typ uczestniczący oznacza gotowość do współudziału w życiu politycznym, w tym w sprawowaniu władzy. Ten rodzaj kultury jest charakterystyczny dla społeczności o ugruntowanej tradycji demokratycznej. Powyższe trzy typy kultury politycznej Almond i Verba traktowali jako typy idealne. W realnej rzeczywistości mamy do czynienia z kulturą polityczną zawierającą - w mniejszym lub większym stopniu - elementy różnych typów idealnych. Można więc mówić o przewadze pewnego typu kultury politycznej w danym społeczeństwie, a nie o jego wyłączności.
Podział administracji publicznej
Administracja publiczna stanowi zespolenie różnych administracji działających w zakresie spraw publicznych, przede wszystkim zaś administracji państwowej, administracji rządowej i administracji samorządowej. Administracja publiczna jest desygnatem na określenie struktur, działań i ludzi tych wszystkich rodzajów administracji.
Wyróżnia się:
Administrację publiczną w ujęciu organizacyjnym (podmiotowym) - stanowi ona ogół podmiotów administracji, a więc organy administracji i inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu administracji publicznej,
Administrację publiczną w ujęciu materialnym (przedmiotowym) - działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne albo inaczej zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej,
Administrację publiczną w ujęciu formalnym - to cała działalność wykonywana przez podmioty administracje bez względu na to, czy ma ona charakter administracyjny czy też nie ma tego charakteru.
Administrację publiczną w ujęciu negatywnym - czyli wszystko to, co nie jest ani ustawodawstwem, ani sądownictwem,
Administrację publiczną w ujęciu pozytywnym - czyli działalność organizatorską państwa.
Administrację publiczną w ujęciu przedmiotowo - podmiotowym - jest to bardzo znana definicja H. Izdebskiego i M. Kuleszy, zgodnie z którą administracja publiczna to: zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.
3. Trzy główne funkcje kultury politycznej:
a) regulacyjną
b) socjalizacji politycznej
c) integracyjną
Funkcja regulacyjna odnosi się do podporządkowania i ujednolicania działań politycznych. Dokonuje się to głównie poprzez normy polityczne oraz instytucjonalizację życia politycznego. Bez odpowiedniej unifikacji tych działań system polityczny nie mógłby istnieć i rozwijać się.
Funkcja socjalizacji politycznej oznacza proces wchodzenia członków danej społeczności w kulturę polityczną, a więc nabywanie wiedzy o systemie politycznym, tworzenie poglądów i postaw politycznych, kształtowanie hierarchii wartości politycznych. Należy podkreślić, iż odpowiedni stopień socjalizacji jest niezbędny przy dążeniu do efektywnego uczestnictwa w życiu politycznym.
Zadaniem funkcji integracyjnej jest tworzenie podstaw do skoordynowania działań politycznych oraz do współdziałania lub współpracy jednostek i grup w dążeniu do osiągnięć określonych wartości i dóbr. Funkcja ta zatem polega głównie na motywowaniu i uzasadnianiu słuszności istniejących instytucji i norm politycznych oraz zasad organizacji i funkcjonowania systemu politycznego.
4.Problemy związane z realizacją założeń kultury politycznej w administracji publicznej:
Normy kultury politycznej i administracyjnej, w tym nieformalne reguły działania, niejednokrotnie przeważają w praktycznym działaniu nad formalnymi przepisami prawa. Jest to jedna z przyczyn, dla której opóźnia się wejście w życie niektórych przepisów, a inne nie są poprawnie realizowane w praktyce lub implementowanie jedynie powierzchownie. Przejawem niskiego autorytetu społecznego dla przepisów prawa jest słabość systemów monitorujących i kontrolujących sposób realizowania omawianego programu regionalnego oraz wprowadzających sankcje w przypadku ewentualnych nieprawidłowości. Niektóre instytucje legitymizują działania administracyjne lub polityczne, które daleko odbiegają od celów, dla których zostały powołane, a nawet służą sankcjonowaniu zjawisk patologicznych bądź korupcyjnych. Na przykład Regionalne Komitety Sterujące nie wypełniają należycie funkcji związanych z monitorowaniem poprawności merytorycznej wyboru projektów ani odpowiednio nie reprezentują podmiotów uczestniczących w programie w danym regionie. Zamiast tego faktycznie legitymizują decyzje podjęte zgodne z miejscową kulturą polityczną, wobec których w części przypadków uzasadnione są podejrzenia o korupcję polityczną. Część regulacji jest reinterpretowana przez lokalnych urzędników lub polityków niezgodnie z intencjami twórców systemu zarządzania, a nawet w oczywistej sprzeczności do tych intencji i ducha prawa. Na przykład wytyczne ministerstwa zarządzającego ZPORR mające służyć zwiększeniu jawności procedury wyboru projektów zostały w niektórych regionach wykorzystane do faktycznego ograniczenia dostępu opinii publicznej do wyników i uzasadnienia decyzji administracyjnych. Także deklaracje poufności mające na celu chronić dane osobowe, tajemnice handlowe lub biznesowe są faktycznie wykorzystywane do ograniczenia jawności informacji o sposobie głosowania przez poszczególnych członków gremiów decyzyjnych. Mogą również przyczyniać się do utrudnienia ewentualnego raportowania o nieprawidłowościach. Istotne znaczenie ma określanie przez polityków regionalnych (tj. władze samorządu województwa) odpowiednich szczegółowych kryteriów merytorycznych dotyczących procedury konkursowej, w odniesieniu do strategii rozwoju województwa i wytycznych programowych Komisji Europejskiej oraz ministerstwa zajmującego się rozwojem regionalnym. Jednocześnie za przeprowadzenie konkursów oraz podjęcie odpowiednich decyzji w tej mierze powinni odpowiadać wyłącznie urzędnicy. Władze samorządowe (tj. politycy regionalni) powinny kontrolować przebieg procedury konkursowej i mieć możliwość unieważnienia decyzji urzędników jedynie w przypadku stwierdzenia błędów proceduralno-formalnych lub niedotrzymania przez urzędników odpowiednich kryteriów merytorycznych wyznaczonych dla danego konkursu. Politycy nie powinni więc podejmować arbitralnych decyzji konkursowych (jak to ma miejsce w ZPORR), a jedynie korygować ewentualne nieprawidłowości wcześniejszych decyzji urzędników (tj. nakazać wznowienie procedury konkursowej).
5. Omówienie roli kultury politycznej w funkcjonowaniu administracji publicznej na przykładzie kampanii wyborczej :
Rozpoczynające się już kampanie wyborcze niosą ze sobą niebezpieczeństwa i szanse. Mogą spowodować wzrost demagogii w życiu publicznym, jeszcze większą brutalizację języka, łatwość posługiwania się półprawdami i kłamstwami, ale jest także niepowtarzalną okazją do podnoszenia kultury politycznej społeczeństwa - do powiększania wiedzy o jego potrzebach i drogach ich zaspokajania oraz do kształtowania postaw patriotycznej odpowiedzialności za dokonane wybory. Chodzi o to, aby dobro wspólne rozpoczęli stawiać wyżej niż doraźne interesy partii, które wystawione są na pokusę głoszenia programów i haseł "chwytliwych", ale w gruncie rzeczy szkodliwych. Po zwycięstwie partie, które zastosowały tę metodę, albo odstępuje od ich realizacji tracąc wiarygodność, albo realizując je, wyrządza społeczeństwu szkodę. Jedno i drugie obniża jej kulturę polityczną, a w efekcie stanowi zagrożenie dla przyszłości kraju.
Polityk powinien odznaczać się stałością poglądów i nie ulegać wpływom doraźnej taktyki oraz niedouczonych doradców, ale też nie może swego programu traktować jako prawdy absolutnej. W dziedzinie polityki bardzo często nie możemy dokładnie przewidzieć zachowania się różnych ludzi. Nierzadko skutki uboczne naszych działań okazują się ważniejsze od zamierzonych, zaś reakcje emocjonalne górują nad racjonalnymi. Mamy prawo i obowiązek podejmować decyzje na podstawie rzetelnych i możliwie wszechstronnych informacji, jednak z reguły opieramy się na prawdopodobieństwie, a nie na pewności. Traktowanie własnych propozycji programowych jako absolutnie słusznych staje się niejako przypisywaniem sobie Boskiego atrybutu wszechwiedzy. Czego dowodem są kampanie prowadzone przez Ligę Polskich Rodzin i jej lidera Romana Giertycha: Kampania negatywna naszpikowana obrazami konkurentów, brak w niej konkretnych rozwiązań i projektów poprawy sytuacji tak politycznej jak i gospodarczej ustalanie własnych sondaży wyborczych wprowadzających w błąd opinię społeczną np. Sondaż PGB: 16% poparcia dla LPR ? sondaż przeprowadzony na zlecenie LPR w mało reprezentatywnej grupie. Sondaże Publicznych Ośrodków Badania Opinii Publicznej plasują poparcie dla partii na poziomie 6% maksymalnie 10 %.
W konkurencji politycznej polemika jest narzędziem koniecznym, ale musi podlegać regułom i ograniczeniom, a nie przekształcać się w nic nie wartą demagogię . W szczególności:
- nie powinna być prowadzona w sposób uniemożliwiający w przyszłości jakąkolwiek współpracę, choćby dziś wydawać się ona zupełnie niemożliwa. Współpraca ta może się kiedyś okazać konieczna dla osiągnięcia jakiegoś dobra społecznego zawieranie Koalicji jest podstawowym sygnałem dojrzałości demokratycznej przywódców partyjnych . Powinni więc unikać stwarzania sytuacji nieprzezwyciężalnej wrogości pomiędzy przeciwnikami, na przykład w wyniku ciężkiej obrazy. Wprawdzie w niektórych krajach utarło się, że w czasie kampanii rywale obrzucają się błotem, a później ściskają sobie ręce i zawierają koalicję, ale przecież nie buduje to kultury politycznej, a przeciwnie świadczy o jej całkowitym braku;
- oceniając nawet bardzo ostro jakieś poglądy czy uczynki, nie można oceniać intencji (chyba, że je ktoś sam ujawnia), bo tylko wygłaszający zna je w pełni, zaś słuchacz sam nie zawsze zdaje sobie z nich sprawę. Do intencji szlachetnych wkradają się mniej szlachetne, zaś podłe nie zawsze są całkiem podłe, nie wszystko wygląda tak jak nam się wydaje;
Wszelkie zasady kultury politycznej ukażą nam się w pełnej krasie podczas nadchodzących wyborów tak prezydenckich jak i parlamentarnych. Miejmy nadzieję że tak się nie stanie i kultura tak osobista jak i polityczna kandydatów będzie na najwyższym poziomie bo to świadczy o ich dojrzałości politycznej oraz odpowiedzialności za przyszłe rządy w Polsce.
Bibliografia:
- B. Guy Peters,
”ADMINISTRACJA PUBLICZNA W SYSTEMIE POLITYCZNYM”
Rozdział II, ” Kultura polityczna i administracja publiczna”
Opracowali : Obolewicz Karol i Łazarska Anna
Kultura polityczna?
Funkcjonowanie administracji publicznej?
Wyszukiwarka