Waluty: EUR,PLN,USA,CAD,AUD,JPY,JPN,GBP,DKK-korona duńska,SEK- szwedzka korona,CHF-frank szwajcarski,NOK-korona norweska,CZK-korona czeska,SKK-słowacka korona,HUF-węgierski foring,LTL-litweski,RUR-eubel rosyjski,BLR-białoruski rubel,EEK-estońska korona,DEM,FRF-frank francuski,ITL-liry włoskie,BEF-frank belgijski,LUF-luksenburski frank,NLG-gulden niderlandzki,ESP-pesot hiszpański,PTE-eskudo portuglaskie,GRD-drahna grecka,ATS-shyling austryjacki ,IEP-irlandzki funt, FIM-fińska marka.
Rynek walutowy jest to miejsce w którym dochodzi do konfrontacji podaży I popytu na waluty oraz zespół reguł wg których zawierane są transakcje walutowe a także ogół urządzeń i czynności technicznych prowadzących do zawarcia transakcji. Istotą rynku walutowego jest kupno i sprzedaż walut obcych (instrumentów finansowych o najwyższym stopniu płynności ) co odróżnia go od rynku finansowego na którym dokonuje się transakcji aktywami finansowymi.
TF: 1W;P≠const.(transakcja finansowa)
TW:2W;P=const.(transakcja walutowa)
Podstawowy podział na:
Rynek tradycyjny-transakcje spot(natychmiastowe),forward(terminowa),swap klasyczny(tradycyjny)-> instrumenty bankowe
Rynek transakcji futures i opcji, swapy pochodne(transakcje zamiany swap)->instrumenty giełdowe, (opcje pozagiełdowe ,swapy pochodne->instrumenty bankowe)
Struktura rynku:
*rynek międzybankowy(wielkość transakcji 1-10mln.$)->największe transakcje i najwięcej się ich zawiera
*rynek klientowski(wielkość transakcji od 50tys.-1mln.$) bank i klient, transakcje te wpływają na wzrost PKB i PNB.
* rynek detaliczny -dotyczy osób fizycznych (mniej niż 1% wszystkich transakcji walutowych)
Funkcje rynku walutowego:
-porównanie cen towarów i usług w różnych krajach
-ułatwienie handlu międzynarodowego
-ustalenie najwyższej ceny kursu walutowego
-mechanizm alokacji zasobów
-transfer siły nabywczej między różnymi krajami
-wiązanie narodowych rynków w jeden międzynarodowy
-transfer kapitału w skali międzynarodowej
-narzędzie polityki gospodarczej
Waluta bazowa i kwotowana
Waluta bazowa-to ta waluta,która jest kupowana/sprzedawana
Waluta kwotowana(notowana)-to ta waluta za którą kupujemy/sprzedajemy walutę bazową.
Notowanie zwyczajne- waluta obca jest walutą bazową a waluta krajowa jest walutąnotowaną .
Notowanie odwrotne-waluta krajowa jest walutą bazową a waluta obca kwotowaną .Notowanie odwrotne występuje w WLK.Brytanii,Kanadzie,Euro wymaga notowania odwrotnego.
Widełki-1USD=4,00-4,20PLN
Kurs średni banku centralnego nie wymaga widełków.Kurs centralny jest zawsze jeden.
1USD=4,0200 (3 pierwsze cyfry to figury,2 ostatnie pestki).
Kursy walutowe
Kurs walutowy-cena obcej waluty wyrażona w walucie własnej.
Rodzaje kursów walutowych:
1).Zakres stosowania:
-jednolite
-zróżnicowane
W Polsce występują jednolite.(od 1 stycznia 1990roku)
2).Kryterium zmian
*sztywny
*stały
-fixed peg(pełzający zaczep)
-crawling peg(pełzające pasmo)
-odjustable peg
*płynny
-czysty
-kierowany
3).zakres ograniczeń stosowanych przez władze walutowe
*waluty wymienialne
*waluty niewymienialne
-oficjalny
-czarnorynkowy
4).Sposób ustalenia
*fixing (zmieniają się raz na jakiś czas)
Np.średni kurs NBP-ustalany na podstawie notowań z dnia poprzedniego
Kurs celny-ułatwia pracę celnikowi ,ustalany jest raz na jakiś czas( raz na 2 tygodnie)
*ciągły -zmienia się z sekundy na sekundę
5).rodzaj transakcji
*spot(natychmiastowe)
*terminowe (forward)
*swap(transakcje zamiany)
*futures
*opcyjnie(opcje)
6).instrument finansowy
*walutowy
*dewizowy
7).kierunku działania na rynku
*kupna
*sprzedaży
*ciągły (zmiany z sekundy na sekundę)
System kursowy w Polsce:
(wykres)
Kurs centralny (sztywny) do października 1991r.-0.95zł.-stały nominalnie
Kurs stały-stały realnie
Wprowadzono pełzającą dewaluację(kroczącą)
1,8% miesięcznie -obniżenie wartości złotego
Stworzono 5 walutowy koszyk polskiego zł.:
$ 45%,DEM 35%,£ 10%, CHF 5%,FRF 5%.
Istniał do roku 1999.
W 1999r. Wprowadzono EURO i zmieniona koszyk walutowy: $ 45%,EURO 55%.
Istniał od roku 1999-2000..
Zlikwidowano całkowicie koszyk walutowy
W roku 2000 koszyk zmniejszono do 0,30% miesięcznie.
W roku 2000 wprowadzono dewaluację 0%.
Maj 1995r.-małe upłynnienie +/- 7,5%
98r.+/- 12,5%
99r.+/- 15%
Kurs odniesienia(kurs parytetowy,parytet)
Kwiecień 2000r.-upłynnienie złotego (uwolnienie) +/-∞
-zlikwidowano kurs centralny(parytetowy),od tej pory mamy kurs płynny.
Za jakiś czas (2lata) będziemy musieli usztywnić kurs walutowy ze względu na wejście do UE.
W systemie kursu sztywnego(decyzja administracyjna)-> dewaluacja,rewaluacja
W skutek gry rynkowej ( w systemie kursów płynnych)-> deprecjacja i aprecjacja
Utrata wartości waluty krajowej-dewaluacja , deprecjacja
Wzrost wartości waluty krajowej-rewaluacja, aprecjacja
Nigdy na świecie nie było rewaluacji (jest zabiciem eksportu)
Kryzys walutowy-nagłe załamanie waluty( waluta musi bardzo dużo stracić na wartości w ciągu tygodnia, kilkanaście %)
Państwa wschodzące
Polska
Czechy (załamanie 97r.)
Węgry (96r)
Rosja(kryzys rosyjski 98r) VIII98r.1$=6RUR, IX 98r.-1$=26RUR
Turcja (2002r)
Meksyk( 86,94r)
Brazylia (2001)
Argentyna(2001)
Malezja,Tajlandia,Indonezja- kryzys azjatycki maj 97r.
Możliwość wystąpienia kryzysu walutowego w Polsce w świetle polityki kursowej ,polityki pieniężnej i bilansu obrotów bieżących.
Polityka kursowa:
Odpowiedni system kursowy w gospodarce
12.04.2000r.-uwolnienie kursu zł.(upłynnienie)
-likwidacja dewaluacji kroczącej,kursu centralnego
-zniesienie podziału wahań +/- 15%.
Zasada samoregulacji kursu walutowego
Czynniki pływające na cenę złotego,że jest stabilna:
-prywatyzacja
-Rada Polityki Pieniężnej.
System stałego kursu walutowego =system”tykającej bomby”
System płynnego kursu walutowego=system absorbujący naciski prowadzące do kryzysów.
Zagrożenie kryzysem walutowym:
-schyłek prywatyzacji(koniec łatwych prywatyzacji)
-bilans handlowy(powinien być lepszy)
-zadłużenie zagraniczne firm krajowych
-brak dostępu do funduszy unijnych
BOB-bilans obrotów bieżących
BOB=7,3%PKB (2000r)
Powyżej 7% -kryzys walutowy? Granica”śmierci”
Obecnie BOB=3%PKB
DBOB-zagraniczne inwestycje >5%PKB=> kryzys walutowy
2000r.7,3%(BOB)-3,4%(inwestycje zagraniczne)=3,9% nie było kryzysu
Stopy procen. i deficyt bilansu obrotów bieżących.
Polityka stóp proc.:
-ograniczenie wzrostu cen
-ograniczenie deficytu cen
Zadłużenie zagraniczne Pol.przedsiębiorstw.
Nadmierna popularność polski wśród zagran.inwestorów.
Pozycja walutowa-zestawienie należności i zobowiązań danego podmiotu gospodarczego,w walutach obcych bez względu na termin realizacji.
Zamknięta pozycja walutowa
Należności w danej walucie= zobowiązaniom w danej walucie
Otwarta poz.walutowa
Nal.≠zobow.
Długa poz.walutowa
Nal.>zobow.
Krótka poz.walutowa
Nal.<zobow.
Walutowe transakcje tradycyjne
Walutowa transakcja natychmiastowa (spot)-polega na kupnie/sprzedaży waluty X za walutę Y kurs po jakim zostanie dokonana transakcja zostaje ustalony w dniu jej zawarcia ,natomiast fizyczna dostawa walut następuje w ciągu 2 dni roboczych,następujących po dniu jej zawarcia.
Marża w transakcji w transakcjach szybszych niż natychmiastowe jest wyższa niż w transakcjach natychmiastowych.
Transakcje przed natychmiastowe (spot-ante) -na dziś albo jutro.
Walutowa transakcja terminowa (forward)-fizyczna dostawa walut musi nastąpić w ściśle określonym dniu w przyszłości(nie wolno wycofać się z transakcji),korzystają z niej głównie importerzy i eksporterzy.
Klasyczna walutowa transakcja swap(currency swap)-składa się z 2 transakcji (2 nogi swapa).Możliwe są transakcje swap składające się z :
*transakcji natychmiastowej i transakcji terminowej
*2 transakcji terminowych
Walutowa transakcja swap polega na kupnie/sprzedaży określonej ilości waluty X za walutę Y w jednym terminie i jednoczesnym zawarciu transakcji dokładnie odwrotnej na dokładnie tą samą ilość waluty X za Y w innym terminie.Kursy po jakich dokonuje się obu transakcji są ustalone w momencie zawarcia pierwszej z nich.
Swap out-sprzedaż waluty bazowej w transakcji spot i kupno w transakcji terminowej
Swap In-kupno waluty bazowej w transakcji spot i sprzedaż w transakcji terminowej.
Nr 1 na świecie są swapy.
Światowy rynek walutowy
Spot 04.89r.317mld.USD,04.92r.-394,95r.-494,98r.-568,2001r.-387
Forward-89r-27,92r-58,95r-97,98r.-128,2001r.-131
Swap-89r-190,92r-324,95r-546,98r-734,2001r-656.
Głównymi walutami transakcyjnymi w 2001r.(udziały sumują się do 200%)
Były:USD (90,5% transakcji),Euro (37,6%),jen japoński(22,7%),funt sterling(13,2%).
-na 10transakcji w 9 występuje USD.
Udział PLN w światowym rynku walutowym szacowano na ok.0,5%.
Obroty na rynku światowym skupiają się w Londynie ,gdzie średnie dzienne obroty w 04.2001 wynosiły ok.504mld.USD,co stanowiło ok.31%rynku światowego,na 2 miejscu plasowały się USA -254mld.USD(15,6%)a na 3 Tokio-147mld.USD(9,1%).
Średnie dzienne obroty rynku międzynarodowego w Polsce-1,5mld.USD (2000r),całego rynku walutowego ok.2,3-2,5mld.USD.
Pojedyńcza transakcja mogąca istotnie wpłynąć na kurs złotego wobec walut obcych -200mln.USD-2000r,rok wcześniej 100mlod.USD
Najbardziej aktywne podmioty na rynku międzynarodowym:
-Raifeisen Bank Polska S.A.
-BreBank S.A.
-Pekao S.A.
-Bank Handlowy
-CitiBank
-ING Bank Śląski
Umocniła się tendencja do generowania obrotów rynku walutowego w Polsce-poza Polską,głównie w Londynie,a także w coraz większym stopniu we Frankfurcie nad Menem,szacuje się ,że w roku 2000 obydwa ośrodki generowały łącznie ponad 50% obrotów polskiego rynku walutowego.
Rynek walutowy w Polsce perspektywy:
*Elastyczność kursu PLN-prognoza wzrostu obrotów polskiego rynku (będzie wahliwy)
*zmiany kursowe (umocnienie się złotego od 2000roku)
$- 2000r.-4,5zł.,2001r.-4,3zł.,2002r.-3,75zł.,obecnie-3,93zł.
EURO-1999-2002r.-3,7zł.,obecnie -4,7zł.
Euro/$-1999r-1,17 ok.2001r.-0,86, obecnie-1,17
W 2005r.średni dzienny obrót ok.5mld.$ (2 krotnie więcej niż obecnie)
*Spekulacja-co najmniej do 2006r. PLN poza strefą EURO
*Ryzyko kryzysu -niewielkie (ok.20%) mimo braku parasola ochronnego.
Wrzesień 2003-Polska odnotowała nadwyżkę BOB, większy eksport niż import.
*Osłabienie pozycji NBP jako uczestnika rynku walutowego
*Zmiana struktury-wzrost znaczenia swapów klasycznych oraz PIF-ów.
Czynniki wpływające na kursy walutowe:
-struktura finansowania BOB
Inwestycje:
a).bezpośrednie
b).pośrednie (portfelowe)
Lepsze są inwestycje bezpośrednie ,są one raczej trwałe i zapewniają nowe miejsca pracy.(dominują w Polsce)
Pośrednie mają za zadanie zapewnianie możliwości zarobienia na kursach walutowych.
Dyskontowanie informacji:jeżeli jakaś ogłoszona informacja powinna wpłynąć na zmiany kursowe,a tego nie czyni tzn.że została ona wcześniej zdyskontowana ,tzn.inwestorzy potwierdzili pozycją pod te informacje.
PKB 2002r.-3% 2003r.-2%
a).1% tragiczna informacja =>kurs walutowy ↓
b).2,5% dobra informacja =>kurs walutowy ↑
c).4%kurs walutowy ↑↑
d).2% kurs walutowy=const.
Czynniki wpływające na kursy walutowe
1)Produkt narodowy brutto (PNB,GNP),PKB(GDP)
PKB=K+I+W+Ex-Im
K-konsumpcja
I-inwestycje
W-wydatki rządowe
Ex-export
Im-import
PNB-wzrost(spadek)=>kurs walutowy - wzrost(spadek)
Ale
Kurs -wzrost=>kurs eksportu-wzrost=>export-spadek=>koszt importu-spadek=>import-wzrost=>PNB-spadek
Mocna waluta krajowa oznacza ,że PNB spada.Waluta powinna być ani nie za mocna ani nie za słaba.
2)realne stopy procentowe
↑stopy procentowej =>↑kurs waluty narodowej
Stopy procentowe↑=> napływ kapitalu↑=>podaż walut obcych ↑=>kurs waluty krajowej↑
3).bezrobocie
Wskaźnik bezrobocia ↓=>kurs waluty krajowej↑
Ale : kurs waluty krajowej ↑=>ceny eksportu ↑=>poziom eksportu↓=>bezrobocie↑
Z punktu widzenia importu bezrobocie↑
Kurs waluty krajowej↓=>ceny eksportu↓=> poziomu eksportu↑=>bezrobocie ↓
4).inflacja
Działa tak samo w długim i krótkim terminie.
Inflacja↓=>kurs waluty krajowej↑
Oraz kurs waluty krajowej ↑=>koszt improtu↓=>inflacja↓
Import to niskie ceny .Duży eksport to wzrost cen.
5).Bilans płatniczy
Bilans płatniczy=BOB+bilans kapitałowy
Bilans bieżący=bilans handlowy(eksport-import)+tzw.rachunek niewidoczny
Handel niewidoczny-handel przygraniczny,nielegalny.
Bilans handlowy=export-import
Export>import=> bilans handlowy dodatni=> kurs waluty krajowej ↑
Export<import=> bilans handlowy ujemny=> kurs waluty krajowej↓
Bilans kapitałowy dotyczy strumieni wymiany kapitałowej.
Bilans płatniczy dodatni=>kurs waluty krajowej ↑
Bilans płatniczy ujemny=>kurs waluty krajowej↓
W Polsce bilans płatniczy jest obecnie zerowy.
6).Poziom rezerw walutowych
Rezerwy=złoto monetarne +SDR+inne aktywa zagraniczne w walutach wymienialnych w banku centralnym.
SDR-Specjalne prawa ciągnienia
Międzynarodowy Fundusz Walutowy wyemitował SDR w 1945r. Dał każedmu krajowi papierowe złoto.
Rezerwy walutowe w Polsce w Polsce ok.30mld.USD.Najmniej mamy złota prawdziwego ok.100mln.USD(ok.50ton).
Japonia ok.500mld.USD (największe rezerwy walutowe).
Im większe rezerwy tym mniejsze ryzyko destabilizacji złotego w przypadku gwałtownych zaburzeń na rynkach walutowych.Większa gwarancja spłaty zadłużenia zagranicznego.
7).Stabilność polityczna
Kraj stabilny politycznie => kurs waluty krajowej ↑(niestabilny politycznie to spadek waluty krajowej)
8).Inwestycje portfelowe i bezpośrednie
Kalendarz prywatyzacji i przejęć polskich przedsiębiorstw przez inwestorów zagranicznych.
Największe polskie transakcje prywatyzacyjne
1993-WBK(oferta publiczna) 27% akcji 190mln.zł.
1994-Bank Śląski (ING+oferta publiczna)54% 120mln.zł.
1999-Pekao S.A.52% 4,2mld.zł.
PZU(Eureco) 30%-3mld.zł.
Bank Zachodni (AIB)80%-2,3mld.zł.
PKN(oferta publiczna) 30%-2,2mld.zł.
9).Wydarzenia światowe
Ścisły związek między sytuacją polityczno-ekonomiczną na rynkach wschodzących.
Efekt zagrożenia wpływ rozwoju sytuacji w jednym kraju na rynek walutowy innego kraju.
Waluty ucieczki ($,frank szwajcarski)
W Szwajcarii występuje największa neutralność.
10).Wystąpienia liderów politycznych.
11).Płynność rynku walutowego.
Skala od 1-3
Godz 8.00-9.00 - 1
9.00-13.00-3-najlepiej zawierać w tych godzinach transakcje ponieważ płynność jest największa.
13.00-15.00-2
15.00-17.00-1
17.00-8.00-rynek walutowy śpi.
Mała płynność +>szerszy spread(marża) między BID(kurs kupna)i OFFER(kurs sprzedaży)
Duża płynność-mały spread
12).Analiza techniczna
Koncepcja Dowa ,który nanosił notowania na wykresy i napisał książkę „Analiza techniczna” nie ma sensu bo można dopasować do każdego kursu jakąs koncepcje.
„Samo spełniające się proroctwo „.Prognozować kursy jest bardzo trudno.
Zastosowanie klasycznych swapów
1).Zabezpieczenie płynności
Przykład :
Przedsiębiorstwo posiada 500.000EURO na rachunku bankowym,które zamierza wykorzystać na poczet przyszłych zobowiązań za 3m-ce. Równocześnie przedsiębiorstwo potrzebuje PLN na finansowanie swojej działalności bieżącej. Firma nie chce zaciągnąć kredytu w PLN ani sprzedać EURO za PLN.
Rozwiązanie :
Zawarcie swapa out. Sprzedaż EURO w transakcji natychmiastowej,odkupienie za 3m-ce.Kursy ustalane na dziś.
2).Przesunięcie pozycji walutowej na termin wcześniejszy
Przykład:
Polski exporter zawiera w marcu transakcję na sprzedaż 5mln.NOK na datę waluty 18maja (wówczas norweski kontrahent zapłaci za dostawę).Jednak 14 kwietnia lub wcześniej dowiaduje się ,że otrzyma NOK wcześniej 16kwietnia.
Rozwiązanie :
Zawarcie swapa out .Sprzedaż NOK w transakcji natychmiastowej ,odkupienie za 32 dni.
3).Przesunięcie pozycji walutowej na termin późniejszy.
Przykłąd :
j.w. na datę 16maja (lub wcześniej) dowiaduje się ,że otrzyma NOK,1 m-c później 18czerwca.
Rozwiązanie:
Zawarcie swapa in.Kupuje NOK na spot i sprzedaje za 1 m0c.
Porównanie cech swapów pochodnych i klasycznych.
Cecha |
Swap pochodny |
Swap klasyczny |
Przepływ kwot podstawowych |
Nie występują |
Występują |
Cykliczne przepływy odsetek |
występują |
Nie występuje |
Stopy stanowiące podstawę wykluczenia kursu |
Stałe lub zmienne stopy procentowe |
Dwie dtałe stopy procentowe |
Waluta transakcji |
Transakcje jedno lub dwuwalutowe |
Transakcje dwuwalutowe |
Termin zapadalności |
Krótki ,średnio i długoterminowe (nawet powyżej 10 lat) |
Przeważnie krótkoterminowe |
NDF- nierzeczywisty forward (nie dostarczony forward)
Podstawowe różnice pomiędzy transakcjami terminowymi a futures
Transakcje terminowe |
Transakcje futures |
Zawierane na rynku zdecentralizowanym Zawierane za pośrednictwem systemów komputerowych itp. Wzajemne zobowiązanie stron względem siebie Wiadomo kto jest naszym kontrahentem Rynek hurtowy Mało standardów Rynek zdominowany przez duże instytucje finansowe Kwotowanie „widełek cenowych” Rzadko występują opłaty za zawieranie transakcji Nie ma z reguły depozytów zabezpieczeniowych Szeroki dostęp na rynku |
Zawierane na giełdach (forma akcyjna) Zawierane wg reguł systemu open outcry(ustnego zgłoszenia ofert) Zobowiązanie względem izby clearingowej giełdy Nie wiemy nic o kontrahencie Rynek detaliczny Rynek bardzo wystandaryzowany Na rynku więcej osób niż na rynku terminowym (bardziej detaliczny) Kwotowanie tylko ceny kupna lub sprzedaży Opłaty brokerskie występują zawsze Występują depozyty zabezpieczające Dostęp do rynku ograniczony ,tylko dla członków giełdy, którzy zawierają transakcje
|
10tys.EURO ,10tys.$ nominał 1 Futures wystarczą średnio 3% tej kwoty by grać na futures.
5terminów na futures
4 piątek miesiąca(cykl kwartalny od marca- marzec, czerwiec, wrzesień)
3N+2C (3 najbliższe miesiące + 2piątki z 3,6,9miesiąca)
np.wigilia-> styczeń, luty, marzec, czerwiec, wrzesień.
90% graczy skupia się na futures listopadowym.
KF=> KW↑-zysk (KW↓-strata)
S Futures=>=> KW↑-strata (KW↓-zysk)
*4,72- kurs futures 47200
depozyt zabezpieczający 1400zl.
*4,75 47500
-zarobiliśmy 300zl.
*4,65 46500
-strąciliśmy 1000zł.
-depozyt wynosi 1400-1000=400zł.(depozyt spadł poniżej wymaganego minimum,trzeba dopłacić do 1400zł. lub nie gramy już na futures)
*dopłacamy 1000zł.
depozyt zabezpieczający 1400zł.
4,6 4600
-strata 500zł.
-depozyt zabezp. 900zł.
*dopłacamy 500zł.
5000
->zysk nadwyżkowy 4000zł.
-depozyt zabezp. 5400zł.
Sprzedaż futures
-zwrot depozytu zabezp. 1400zł.
-kończymy grę z zyskiem 2800zł.
Zasady notowania kontraktu na kurs Euro
Złożenie zlecenia-> wniesienie depozytu zabezp.
↓
Przekazanie zlecenia przez biuro maklerskie na GPW
↓
Realizacja zlecenia na GPW (kupno lub sprzedaż kontraktu)
↓
Pierwsza aktualizacja -> Ewentualne wezwanie do zapłaty depozytu/ ewentualny zwrot nadwyżki depozytu
↓
Dzienne aktualizacje depozytu->-> Ewentualne wezwanie do zapłaty depozytu/ ewentualny zwrot nadwyżki depozytu
↓
Ostatnia aktualizacja depozytu
↓
Wygaśnięcie kontraktu ->odblokowanie depozytu
Za kupienie kontraktu i sprzedaż płaci się prowizję ok.20zł.
Droga złotego do pełnej wymienialności
Wymienialność waluty sprowadza się do zamiany pieniądza jednego kraju na uważany za wymienialny pieniądz innego kraju,wg jednolitego kursu walutowego.
Tak pojmowana wymienialność oznacza wymienialność finansową i pozostaje ona w zależności odwrotnej do ograniczeń dewizowych, przez które rozumie się państwową kontrolę obrotu dewizowego z zagranicą.
Obok wymienialności finansowej praktyka wyróżniła jeszcze tzw. Wymienialność towarową, która określa zdolność do bezwarunkowej zamiany pieniądza na towary i usługi. Pieniądz jest więc wymienialny ,gdy stanowi wystarczający tytuł do nabywania dóbr inwestycyjnych ,konsumpcyjnych i usług.
Od 1.10.2002roku złoty jest prawie całkowicie wymienialny.
Ewolucja systemu dewizowego Polski trwała 13lat.
Zmiany nierównomierne w czasie -5 etapów.
1). Luty 89-styczeń 90.
2). Grudzień 94- maj 95
3).Grudzień 95-luty 97
4).Grudzień 98-styczeń 99.
5).październik 2000
Brak koncepcji liberalizacji w latach 90-95.
Utrata pozycji lidera i powrót do czołówki.
1957r.-os.fizyczne mogą posiadać wartości dewizowe.
1987r.-system rachunków odpisów dewizowych eksporterów.
15luty 1989-uruchomienie rynku kantorowego dla osób fizycznych.
Główne waluty:
$,Bon towarowy PKO wyrażony w $.marka.
Standardy wymienialności:
a).Wymienialność wewn.
Zasady wymienialności wewnętrznej.
1).Swobodny dostęp importerów do dewiz na płatności z tytułu transakcji bieżących.
2).Brak ograniczeń w transakcjach bieżących(export,import) nierezydentów (osób zagranicznych).
3).Obowiązek odsprzedaży wpływów z eksportu (do 9.12.1995)
4).Ograniczenie w transakcjach kapitałowych (niemal prohibicja eksportu kapitału)
5).Zakaz używania waluty narodowej jako waluty fakturowania transakcji w handlu zagranicznym.
Korzyści wymienialności wewnętrznej:
-brak załamania się systemu
-czynnik tworzenia gospodarki rynkowej
-czynnik makroekonomicznej stabilizacji
-uruchomienie mechanizmu kursowego.
Wady:
-złoty nie funkcjonuje na rynku walutowym
-bariera rozwoju rynku dewizowego w Polsce
b).wymienialność zewn. (nie wystąpiła w Polsce)
-polega na zapewnieniu nierezydentom przez władze monetarne danego kraju swobody w płatnościach z tytułu transakcji bieżących z rezydentami tego kraju.
W tym przypadku w kraju istnieje rynek dewizowy.
Waluta narodowa jest przedmiotem notowań i obrotów na międzynarodowym rynku walutowym.
Przykładem tej wymienialności są waluty 14krajów Europy zachodniej ,które uzyskały ten standard decyzją ich rządów 28.12.1958r.
c).wymienialność wg standardów MFW
Polega na zapewnieniu rezydentom i nierezydentom przez władze monetarne danego kraju swobody w płatnościach z tytułu transakcji bieżących. Aktualnie około 150 krajów ma waluty wymienialne wg tego standardu.
A-do grudnia 95 roku-obowiązek sprowadzenia i sprzedaży dewiz
B-od 10.12.95 do 30.09.2002-obowiązek sprowadzenia dewiz do kraju.
C- od 1.10.2002-nie trzeba sprowadzać i sprzedawać dewiz w Polsce.
3 wariant standardów MFW.
Przyjęcie tego standardu zobowiązuje władze danego kraju do:
1).niestosowania ograniczeń dewizowych w transakcjach bieżących zarówno dla rezydentów jak i nierezydentów.
2).nieuczestniczenie w dyskryminujących inne kraje porozumieniach walutowych.
3).polityki jednolitego kursu walutowego.
4).wykup własnej waluty przedstawionej przez władze monetarne innego kraju członkowskiego MFW,przy założeniu iż pochodzi ona z transakcji bieżacych.
Polska -standard MFW od 1.06.1995(prawo dewizowe z 2.12.1994)
Znaczenie formalno-prawne i symboliczno-psychologiczne.
Standardy nieformalne OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju)
*10.12.1995 -zniesienie obowiązkowej odsprzedaży dewiz
*liberalizacja drogą zarządzeń w 1996r.
-cel-zmniejszenie asymetrii systemu dewizowego.
-wolne transakcje bieżące i kapitałowe dłuższe niż 1 rok.
Ustawa Prawo dewizowe z 18.12.1998r.(weszła w życie 12.01.1999r)
-zewn. wymienialność złotego
-ustawowa wolność transakcji kapitałowych >1 rok
-liberalne regulacje PIF
-prawo zakupu dowolnej kwoty walut obcych
-dwustopniowy system nadzwyczajnych ograniczeń dewizowych
-nowoczesna terminologia
Ograniczenia :
1).rezydenci -za granicą-emitowanie KPW i PIF
2).rezydenci-za granicą-rachunki bieżące
3).nierezydenci- w Polsce -emitowane KPW i PIF
4). rezydenci -za granicą-nabywanie KPW i PIF
5). rezydenci -za granicą udzielanie i zaciąganie kredytów do 1 roku.
6). nierezydenci- w Polsce-nabywanie KPW i PIF (wyj.GPW,CeTo,PGF,g.towarowe)
7).nierezydenci- w Polsce depozyty złotowe <3 mies. I > 500000zł.
d).wymienialność całkowita- polega na zapewnieniu rezydentom i nierezydentom przez władze monetarne danego kraju swobody w płatnościach z tytułu transakcji bieżących i kapitałowych.
1.10.2002-podzieliliśmy świat na 2 części.W Polsce od 1.10.2002 ograniczenia nie dotyczą krajów:OECD,UE,EOG(ok.25 najbogatszych krajów).
->ograniczenia z pkt. c) dotyczą krajów biedniejszych.
Walutowe transakcje opcyjnie
Opcja(option)jest to umowa(kontrakt)pomiędzy nabywcą i sprzedawcą, w myśl ,której nabywca ma prawo-ale nie ma obowiązku -kupna lub sprzedaży określonej ilości konkretnego waloru na który opcja opiewa (m.in. papiery wartościowe, waluty, towary) wg określonego z góry kursu, w określonym terminie w przyszłości lub wcześniej .Natomiast sprzedawca opcji jest obowiązany do dostarczenia lub odbioru tego waloru ,jeżeli zażąda tego nabywca opcji.
Na rynku istnieją 2 podstawowe rodzaje kontraktów opcyjnych :
*opcje europejskie
*opcje amerykańskie
Różnią się one między sobą możliwością realizacji. W przypadku opcji amerykańskiej realizacja opcji może nastąpić w każdym momencie aż do dnia jej wygaśnięcia. W przypadku opcji europejskiej realizacja może nastąpić wyłącznie w dniu jej wygaśnięcia.
Pod pojęciem typ opcji kreuje się podział na opcje kupna(call) i sprzedaży(put)
Opcje kupna(call option) jest to kontrakt dający nabywcy prawo, ale nie obowiązek do nabycia instrumentu, na który opiewa, po z góry określonej cenie. Sprzedawca opcji kupna zobowiązuje się do sprzedaży określonego waloru, w momencie, gdy zażąda tego nabywca.
Opcja sprzedaży(put option) jest to kontrakt dający nabywcy prawo, ale nie obowiązek do sprzedaży instrumentu, na który opiewa, po z góry określonej cenie. Sprzedawca opcji sprzedaży zobowiązuje się do odbioru określonego waloru, w momencie, gdy zażąda tego nabywca.
Na świecie biorąc pod uwagę miejsce zawarcia transakcji opcyjnej rozróżnia się :
*opcje poza giełdowe- zwane również negocjowanymi zawierane są na rynku zdecentralizowanym, w których jedną ze stron transakcji są banki.
*opcje giełdowe-zawierane na wyspecjalizowanych giełdach.
W przeciwieństwie do innych transakcji opcje otwierają przed uczestnikami rynku nie 2 lecz 4 kierunki podstawowe działania:
1).nabycie opcji kupna (buy a call) daje nabywcy prawo zakupu określanej ilości instrumentu, wg określonego w momencie zawierania transakcji kursu, w określonym momencie w przyszłości.
2).sprzedaż opcji kupna (sell a call) zobowiązuje sprzedawcę do dostarczenia określonej ilości instrumentu, wg określonego w momencie zawierania transakcji kursu, w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej o ile oczywiście nabywca tej opcji zażąda dostawy.
3).nabycie opcji sprzedaży (buy a put) daje nabywcy prawo zakupu określanej ilości instrumentu, wg określonego w momencie zawierania transakcji sprzedaży kursu, w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej.
4).sprzedaż opcji sprzedaży (sell a put) zobowiązuje sprzedawcę do odbioru określonej ilości instrumentu, wg określonego w momencie zawierania transakcji kursu, w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej o ile oczywiście nabywca tej opcji zażąda odbioru.
Nabywca opcji pełni zawsze aktywną rolę decydując o sposobie realizacji zawartego kontraktu opcyjnego.
Sprzedawca natomiast pełni wyłącznie bierną rolę dostosowując się do decyzji podjętej przez nabywcę.
Wspomniana nierównowaga pomiędzy uprawnieniami nabywcy i sprzedawcy opcji ,daje temu pierwszemu 3 możliwości realizacji zawartego kontraktu opcyjnego. Nabywca ma następujące możliwości realizacji:
1).Fizyczne wykonanie zawartego kontraktu w uzgodnionym terminie lub wcześniej.
2).tzw. wyrównanie pozycji względem izby clearingowej giełdy, na której zawarł kontrakt.
3).dopuszczenie do wygaśnięcia kontraktu.
Każda transakcja opcyjna posiada swój kurs opcyjny czyli kurs po jakim nastąpi jej realizacja-kupno lub sprzedaż określonej waluty.
Dysproporcje pomiędzy prawami nabywcy i odbiorcy sprawiają, iż opcje zawierają kolejny element różnicujący je od innych transakcji walutowych. Mowa tu o premii nazywanej niekiedy ceną opcji.
Premia jest to cena jaką musi zapłacić nabywca opcji, za prawo do decydowania o sposobie jej realizacji. Otrzymuje ją zawsze sprzedawca jako rekompensatę jego pasywnej roli w zawartym kontrakcie opcyjnym. Premia jest zawsze liczbą dodatnią (wyjątkowo może być równa zero).Składają się na nią 2 podstawowe składniki :wart.wewn. opcji i wart. opcji w czasie.
P=Ww+Wcz.
Wart. wewn.opcji jest to dodatnia różnica pomiędzy kursem opcyjnym a bieżącym kursem walutowym, w przypadku jej natychmiastowej realizacji.
Wartość opcji w czasie jest to ta część premii operacyjnej, która przekracza wartość wewnętrzną opcji.
Z reguły im dłuższy jest okres do momentu wygaśnięcia opcji tym większa jest jej wartość w czasie.
Pojęcie „in the money” odnosi się do opcji posiadającej wartość wewn. oznacza to, że kurs opcyjny jest korzystniejszy dla nabywcy opcji , niż kurs natychmiastowy waluty , na który opcja opiewa. Dla nabywcy opcji kupna sytuacja taka ma miejsce, gdy kurs opcyjny jest niższy niż kurs natychmiastowy waluty. W przypadku nabywcy opcji sprzedaży sytuacja taka występuje, gdy kurs opcyjny jest wyższy od natychmiastowego.
Opcja „ out of the money” jeżeli nie posiada wartości wewnętrznych sytuacja taka występuje gdy jej kurs opcyjny jest dla nabywcy mniej korzystny niż kurs natychmiastowy waluty na który opiewa. W przypadku nabywcy opcji zakupu sytuacja taka wystąpi wtedy, gdy kurs opcyjny będzie niższy niż kurs natychmiastowy.
Opcja „ at the money” odnosi się do przypadku gdy kurs opcyjny jest równy lub prawie równy kursowi natychmiastowemu.
Kiedy Polska przystąpi do strefy EURO.
Lata 70-te okres niestabilności walut na świecie.
Europejski System Walutowy ( European Monetarny System) od 13-09-1979
- odchylenia +/-2,25 % od bilateralnych kursów centralnych,
- dla krajów słabszych +/-6%
- dopuszczalne interwencje walutowe,
- dopuszczalne zmiany kursów walutowych ( uzgodnienia),
ECU ( Europejska jednostka walutowa - European Currency Unit)
- 13-03-1979 _ 31-12-1998
- od 01-01-1999 - zastąpiono EURO w relacji 1:1 (wprowadzenie EURO)
- w skład ECU - 12 krajów UE ( bez Austrii, Szwecji, Finlandii)
Etapy UGW
I.od 01-07-1990 r. Calami-liberalizacja obrotów kapitałowych i zaciśnieni współpracy krajów członkowskich.
II.od 01-01-1994 r. Etap przygotowawczy
- osiągnięcie zbieżności gospodarczej( konwergencji)
- unikanie nadmiernych deficytów budżetowych
- niezależność banków centralnych.
- Europejski Instytut Walutowy
III.od 01-01-1999 r. Zastępowanie walut narodowych przez EURO.
Kryteria zbieżności z traktatu z Maastrich - art.109f
1.inflacja - dobrze - przekroczenie nie większe niż 1,5%
2.deficyt budżetowy -max 3% PKB ( w Polsce ok.7%)
3.dług publiczny -max 60% PKB
4.długoterminowa stopa procentowa- w miarę niska.
5.uczestnictwo waluty w mechanizmie kursowych ERHZ, w ramach normalnego przedziału wahań przez min. 2 lata bez dokonywania dewaluacji.
*Od 02-08-1993 poszerzono przedział +/-15%
W skład UGW wchodzi 12 krajów UE ( oprócz Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji) Początkowo Grecja nie spełniała kryteriów.
Wyłączne prawo emisji EURO- Europejski System Banków Centralnych.( ESBC).
ESBC składa się z Europejskiego Banku Centralnego ( Frankfurt n/Menem) i narodowych banków centralnych krajów członkowskich ( wykonujący zadania EBC).
12.01.04
5 dróg dojścia Polski do strefy EURO
URZĄD EMISJI PIENIĄDZA -CURRENY BOARD
Ustawowe ścisłe związanie emisji pieniądza z rezerwami walutowymi
Sztywny kurs waluty krajowej względem innej.
Twarda polityka pieniężna.
Niemożność finansowania deficytu budżetowego z emisją pieniądza.
Estonia od 1992r
Litwa od 1994r.
Bułgaria od 1998r.
Bośnia od 1999r.
System prymitywny -na sytuacje nadzwyczajne.
Pozbywanie RPP i części NBP wpłynie na politykę kursową i pieniężną.
Kurs płynny pomagał polskiej gospodarce.
Maksymalna sztywność, osłabienie tempa i wzrostu PKB, inflacja, problemy restrukturyzacyjne przedsiębiorstw, możliwość kryzysu bankowego.
Przejaw niepowodzenia transformacji.
Nieciekawy projekt w niewłaściwym miejscu i czasie.
Jednostronna euroizacja.
Zastąpienie PLN przez EURO jeszcze do przed wejściem do UE.
Zamiana prawnego środka płatniczego w Polsce.
Kraj stabilności walutowej-niemożność wystąpienia kryzysu.
Szybkie obniżanie stóp procentowych i inflacji.
Wyrażny protest UE ( wersja romantyczno-naiwna oraz ugodowa).
Korekta kryteriów z Maastricht.
Euroizacja a dolaryzacja.
Przejaw niepowodzenia transformacji.
Ciekawy projekt w nie właściwym miejscu i czasie.
Standard w 3 wersjach.
1 ERM2 = 0=> EURO w Polsce ok.2006 r
wersja super szybka
ERM2- dwuletni mechanizm kursowy.
2. Wariant średnio szybki
ERM2=UE+1-2 lat => EURO w Polsce ok.2007r.
3. Wariant póżny
ERM2=UE=2-3 lata => EURO w Polsce ok.2008-2009r.
Priorytet- członkostwo w UE.
Usztywnienie nie powinno być w sytuacji nadwartościowego PLN ( Finlandia )
Byłby to czynnik prorecesyjny.
Przewartościowanie od 1990r.
Obecnie jest niemal dwukrotne przewartościowanie.
(inflacja i bilans handlowy)
Niedowartościowanie- parytet siły nabywczej , co dalej z kursem złotego?
Interwencja werbalne czy walutowe.
Referendum wśród importerów .
Szkoła przetrwania czy inkubator.
Wielka Brytania, Dania, Szwecja, Czechy i Węgry - brak pośpiechu.
Płynny kurs- dobre narzędzia polityki makroekonomicznej.
Jak najszybciej do UE bez pośpiechu do strefy EURO.
Międzynarodowe centra finansowe.
miary stopnia Internacjonalizacji krajowego systemu monetarnego ( depozyty i kredyty walutowe rezydentów, kredyty i depozyty w pieniądzu krajowym - nierezydenci )
Cztery typy transakcji:
Krajowy rynek krajowy krajowy pożyczkodawca
inwestor
depozytodwaca
rynek międzynarodowy B
rynek międzynarodowy C
zagraniczny inwestor rynek offshore zagraniczny
depozytodawca pożyczkodawca
rynek B -raczej nieobecny w Polsce
rynek C- obecny w Polsce
rynek A- występuje w Polsce
rynek D - raczej nieobecny w Polsce
* Integracja rynków finansowych ( postęp telekomunikacji.liberalizacja dewizowa, korelacja między rynkami).
* Segmentacja rynków finansowych ( konkurencja spowodowane powstaniemcentrów o zbliżonym pakiecie usług,PIF- nowy segment rynku).
*Internacjonalizacja banków ( banki wchodzą na rynki zagraniczne , polityka współpracy ,polityka implementacji- reprezentant za
granicą, polityka integracji).
Offshore Centra- centra finansowe stwarzające szczególnie korzystne warunki do prowadzenia międzynarodowej działalności finansowej ( 3 typy)
nowojorski ( rozdziela transakcje krajowe od zagranicznych)
londyński ( wszystkie transakcje razem)
raj podatkowy- niskie ninima kapitałowe dla banków , wejście łatwe brak podatków ).
*Centra główne ( Londyn, NY, Tokio) ,
*Regionalne ( Frankfurt, Paryż , Rzym ,Luksemburg , Zurych< Genewa , Bazylea , Kanada , Australia ,
Singapur , Hongkong) <-11państw
*preferencyjne
Centrum Główne ( Londyn)
c. rejestracji transakcji-Kajmany , Bahama - typ transakcji D
c. gromadzące fundusze - Singapur - typ transakcji C
c. rozdysponowujące fundusze - Bahrajn.-typ transakcji B
Wyszukiwarka