Fizjologia narządu żucia

Co to jest chrząstka Meckela?

Jest to początkowe stadium rozwoju żuchwy (rozwija się ona z przedniej części 1-ego łuku skrzelowego), swoje całkowite wymiary osiąga w 6 tyg. życia zarodkowego. Odcinek prawy z lewym połączone są grubą warstwą chrząstki włóknisto-komórkowej. Z tylnego odcinka chrząstki rozwija się młoteczek, a z pozostałej części żuchwa. Chrząstka ta ulega zanikowi w życiu płodowym- kostnienie żuchwy rozpoczyna się w 7 tyg. życia zarodkowego.

1. Zmiany zachodzące wraz z wiekiem w układzie kostnym narządu żucia.

Są to zmiany związane głównie z obecnością zębów;

• Kąt żuchwy ( u niemowlęcia około 140◦) wraz z wiekiem ulega zmniejszeniu (9-12 lat już 129◦), z powodu silniejszego urzeźbienia kąta przez mięśnie- żwacz i skrzydłowy przyśrodkowy.

Ostatecznie przyjmuje wartość około: u kobiet 125, a u mężczyzn 121.

• Na dolnym brzegu trzonu (w okolicy spojenia) następuje nawarstwianie kości- bardziej poziomy przebieg linii stycznej do dolnego brzegu żuchwy.

• Utrata uzębienia wraz z upływem lat, powoduje zanik kości wyrostka zębodołowego.

• Osłabienie mięśni wraz z wiekiem i zachwianie równowagi czynnościowej poszczególnych grup mięśni powoduje zwiększenie wielkości kąta żuchwy.

• Czasami! Zanik kości jest tak znaczny, że błona śluzowa jamy ustnej styka się z błoną śluzową wyściełającą dno zatoki szczękowej

2. Budowa zęba

3. Co to jest pochewka Hertwiga?

Jest to pętla nabłonka powstała u podstawy brodawki w miejscu przejścia nabłonka wewnętrznego w zewnętrzny w narządzie szkliwotwórczym. Pełni ona rolę formowania korzeni zębów.

4. Rozwój i wyrzynanie się zębów.

We wspólnych pierwotnych zębodołach znajdują się zawiązki zębów stałych i mlecznych w różnych stadiach rozwoju. Dopiero w trakcie wyrzynania się mleczaków i tworzenia się zębodołów, kostne przegrody oddzielają zębodoły mleczaków od krypt mieszczących zawiązki zębów stałych.

W procesie rozwoju i wyrzynania możemy wyróżnić 3 fazy:

• Przederupcyjną- narząd szkliwotwórczy kształtuje koronę, rozpoczyna się stopniowa mineralizacja szkliwa i zębiny, ruch zawiązków ku płaszczyźnie zgryzu i kierunku dośrodkowym.

• Przedfunkcyjną- formowanie korzeni i wyrzynanie korony

• Funkcyjna- po wyrznięciu całej korony i osiągnięcia przez nią kontaktu z zębami przeciwstawnymi ustaje ruch pionowy, rozpoczynają się ruchy związane z jego fizjologiczną funkcją; dalsze formowanie i wzrost korzeni

Po całkowitym ukształtowaniu korony, mineralizacji szkliwa i zębiny oraz częściowym uformowaniu korzeni następuje wyrzynanie się zęba. Zawiązek przesuwający się w kierunku zgryzu uciska tkanki pokrywające, doprowadzając do ich zaniku ( bierze w tym również udział aktywność enzymatyczna zewnętrznego nabłonka narządu szkliwotwórczego). W trakcie wyrzynania dochodzi do połączenia nabłonka błony śluzowej z oszkliwiem.

Zmniejszenie lub zwiększenie ciśnienia krwi u podstawy korzeni wpływa na zwolnienie lub przyspieszenie procesu wyrzynania zęba.

UZĘBIENIE MLECZNE

3 etapy:

• 1 etap- wyrzynanie przyśrodkowych (6-8) i bocznych siekaczy (8-12)

• 2 etap- trzonowce pierwsze (12-16) i kły (16-20)

• 3 etap- drugie trzonowce (20-30)

Zęby grup jednoimiennych wyrzynają się parami w szczęce i żuchwie (wyjątki- przyśrodkowe siekacze wcześniej w żuchwie, natomiast boczne najpierw w szczęce).

„Życie” mleczaków dzieli się na 3 okresy:

• formowanie korzeni

• całkowite ukształtowanie korzeni

• resorpcja korzeni (2-4 lata przed wyrznięciem odpowiednich zębów stałych)

-czynność gruczołów wewnętrznych, rozrastanie się zawiązku zęba stałego i jego przemieszczenie w kierunku przedsionka i zgryzu wywiera ucisk na wyrostek zębodołowy i tkanki okołowierzchołkowe korzeni mleczaków- uczynnia to tkankę resorbującą (przede wszystkim mezenchyma)

UZĘBIENIE STAŁE

Wymianę uzębienia poprzedza resorpcja kości zębodołów i korzeni mleczaków (wyrzynanie się trzonowców poprzedza resorpcja grubej i bardziej mineralizowanej warstwy kości).

3 etapy (żuchwa):

• pierwsze trzonowce (6-7), przyśrodkowe (6-7) i boczne (7-8) siekacze

• pierwsze (10-12) i drugie (11-12) przedtrzonowe trzonowce, kły (9-10) i drugie trzonowce (11-13)

• trzonowce(17-21)

w szczęce o rok później, oprócz 2 przedtrzonowców- w tym samym czasie.

Dopuszczalne są odchylenia o kilka miesięcy przy uzębieniu mlecznym i 1-1,5 roku przy stałym.

5. Cechy charakterystyczne uzębienia mlecznego.

• Barwa biało-niebieska;

• Umiejscowione bardziej pionowo w zębodole;

• Niższe i mniejsze korony;

• Jest ich 20- brak przedtrzonowców;

• Korzenie dłuższe od koron i szerzej rozstawione w trzonowcach;

• Każdy ma swój odpowiednik w uzębieniu stałym: trzonowce w przedtrzonowe stałe;

• Szkliwo i zębina- cieńsza warstwa, mniej mineralizowane;

• Miazga mniej zorganizowana, zajmuje większą przestrzeń w stosunku do tkanek twardych zęba (większa komora);

• Rogi miazgi są wydatne i dochodzą do granicy szkliwo- zębina;

• Występuje linia neonatalna/ urodzeniowa w szkliwie i zębinie;

7. Terminy wyrzynania uzębienia mlecznego i stałego.

No niby już były, ale niech będzie, że jeszcze raz:

Uzębienie mleczne (wiek w miesiącach)

grupy zębów	siekacze	siekacze boczne	kły	pierwsze trzonowce	drugie trzonowce
szczęka	6-12	6-16	15-24	10-17	21-31
żuchwa	6-10	7-18	16-24	10-18	21-31

Uzębienie stałe (wiek w latach)

grupa zębów	siekacze	siekacze boczne	kły	I przedtrzonowe	II przedtrzonowe	I trzonowe	II trzonowe	III trzonowe
szczęka	7-8	8-9	11-12	10-11	10-12	6-7	12-13	17-21
żuchwa	6-7	7-8	9-10	10-12	11-12	6-7	11-13	17-21

8. Budowa i funkcja szkliwa.

Twarda, mineralizowana tkanka zbudowana z pryzmatów (przebieg promienisty) i substancji międzypryzmatycznej.

Główne składniki szkliwa

• związki nieorganiczne 98%- fosforany wapnia, węglany wapnia, fluorki wapnia, fosforany magnezu i inne sole mineralne,

• 2% substancje organiczne (nierozpuszczalne białka) i woda.

Pokrywa je osłonka Nasmytha (oszkliwie)- warstwa oskórkowa.

Ochrania zębiny i miazgi przed czynnikami uszkadzającymi- najgrubsza warstwa na guzkach powierzchni żujących, brzegach siecznych i pow. zgryzowych.

/Linia urodzeniowa oddziela szkliwo mineralizowane w okresie płodowym od mineralizowanego po urodzeniu dziecka./

Jest błoną półprzepuszczalną.

9. Budowa i funkcja zębiny.

Tworzy ściany jamy zęba

Skład:

• 72-74% substancji nieorganicznych- fosforany wapnia, węglany wapnia, chlorki wapnia, fosforany magnezu +rozpuszczalne sole mineralne

• 26-28% substancji organicznych i wody- kolagen, polisacharydy i tłuszcze

Istotę podstawową tworzą głównie włókna klejodajne (Ebnera)- przebiegają wzdłuż osi zęba i prostopadle do kanalików zębinowych. Oprócz nich występują spiralne włókna Korffa- biegną promieniście do miazgi. Mineralizacja przebiega miejscowo- powstają przestrzenie kuliste i niezmineralizowane przestrzenie międzykuliste Mineralizację obrazują linie konturowe Owena.W pobliżu granicy z cementem widoczna jest warstwa ziarnista Thomesa.

Od miazgi do szkliwa w zębinie przebiegają kanaliki- rozgałęzione lub nie, w nich włókna Thomesa, bezrdzenne włókna nerwowe i płyn tkankowy.

Funkcja: osłona miazgi, doprowadzenie substancji odżywczych do zębiny, szkliwa i cementu, posiada zdolność przekazywania bodźców.

10. Budowa i funkcja cementu.

Skład:

• 65% substancji nieorganicznych- fosforany wapnia, węglany wapnia, fosforany magnezu, fluorki wapnia i inne sole mineralne,

• 35% substancji organicznych i wody- substancje białkowe (głównie kolagen)

Można podzielić cement na 2 warstwy:

• bezkomórkowy- przylega do zębiny; włókna klejodajne i Sharpeya,

• komórkowy- warstwa zewnętrzna; różnokształtne komórki w jamkach, połączone między sobą wypustkami,

Funkcje cementu:

• ochrona zębiny,

• utrzymanie prawidłowej szerokości szpary zębnej (adekwatna apozycja lub resorpcja)

• reparacja uszkodzeń na korzeniu

• utrzymanie zęba w zębodole.

11. miazga zęba- budowa i funkcja

-łączy się z ozębną przez otwór wierzchołkowy

-zbudowana z tkanki łącznej galaretowatej

-zawiera włókna stanowiące utkanie dla licznych komórek

-jest dobrze ukrwiona

-unerwienie- włókna nerwowe bezosłonkowe towarzyszące naczyniom

-włókna z osłonką tracą ją po przejściu przez warstwę miazgi właściwej

warstwy

-zewnętrzna - 2-3 szeregi odontoblastów + końcowe rozgałęzienia włókien nerwowych

-bezkomórkowa - (warstwa Weila) - zawiera splot nerwowy pododontoblastyczny (Raszkowa)

-warstwa miazgi właściwej- fibroblasty + kom. niezróżnicowane

funkcje obronne miazgi spełniają komórki towarzyszące drobnym naczyniom i włośniczkom- fibrocyty, limfocyty, kom. plazmatyczne, makrofagi

funkcje miazgi

-wytwórcze- wytwarzanie prezębiny i zębiny

-odżywcze- odżywianie zębiny (przez wyp. Thomesa) oraz cementu i szkliwa (przez zębinę- przez granicę szkliwno- i cemento-zębinową)

-czuciowe

-obronne - przy czynnikach szkodliwych (term.,mech., chem., bakteryjne)- wytwarzanie zębiny wtórnej i reparacyjnej + komórki obronne w stanach patologicznych

12.budowa i funkcja ozębnej

budowa

-wypełnia przestrzeń między korzeniem i kością zębodołu

-zbudowana z elementów łącznotkankowych włóknistych i komórkowych

-między włóknami- tk. łączna wiotka, naczynia i nerwy + płyn między naczyniowy i międzykomórkowy

-szerokość przestrzeni ozębnowej zależy od wieku (starszy=węższa) i funkcji zęba

-pęczki więzadłowe ozębnej- wł. kolagenowe (mają początek we wł. Sharpeya w cemencie i kości zębodołu)

-pierścień włóknisty- ponadzębodołowe wiązki włókien kolagenowych ozębnej. Zamyka przestrzeń ozębnową i uniemożliwia wnikanie wgłąb przyczepu nabłonkowego.

-unaczynienie - aa.alveolares > aa.interalveolares + aa.dentales

-elementy komórkowe stałe- fibrocyty, fibroblasty, embrionalne komórki siateczki

-elementy komórkowe niestałe - osteoblasty, osteoklasty, cementoblasty, kom. nabłonkowe (pozostałość pochewki Hertwiga)

funkcje

-zapewnia adaptację czynnościową przyzębia przez wpływanie na odkładanie tk.kostnej i cementu

-włókna kolagenowe tworzące pęczki więzadłowe zapobiegają wtłoczeniu zęba do zębodołu - rozchodzą się promieniście

-krzyżujące się włókna ozębnej tworzą kąty nożycowate. Przy nacisku na ząb włókna te zaciskają leżące między nimi naczynia przeciwstawiając się w ten sposób wtłoczeniu zęba do zębodołu (układ adaptacyjno-hydrauliczny ozębnej)

unerwienie

-wolne zakończenia nerwowe i twory zorganizowane

-odchodzą od splotu nerwowego ozębnej

-najmniejsza grubość odczuwana między zębami - 0,01-0,03 mm

-najmniejsze różnice grubości możliwe do odczucia między zębami - 0,2-0,3mm (protezy całkowite 0,4-0,5mm)

-ciałka Paciniego - receptory nacisku i rozciągania

-maksymalne obciążenie zęba jest ograniczone progiem bólu- zapobiega to wklinowaniu- odruchowe rozwarcie szczęk

-włókna rdzenne n.trójdzielnego- czucie żucia, ucisku zwarcia, regulacja odruchowa skurczu mięśni

-włókna autonomiczne(bezrdzenne)- zaopatrują naczynia krwionośne

13. błona śluzowa wyrostka zębodołowego

budowa

-ma charakter włóknisty (oprócz strefy podniebiennej)

-dzieli się na pasmo włókniste (część dziąsłowa) i luźną błonę śluzową

część dziąsłowa

-dziąsło brzeżne - dookoła szyjki zęba, stanowi zewn.warstwę kieszonki

-brodawki międzyzębowe

-dziąsło właściwe

błona śluzowa właściwa

-gruba, rogowaciejąca

luźna błona śluzowa

-cienka bł.śluzowa właściwa

-gruba błona podśluzowa

14. przyczep nabłonkowy

-jest to połączenie powierzchni zęba z nabłonkiem dziąsłowym

-składa się z kilku warstw nabłonka płaskiego nierogowaciejącego, można spotkać nabłonek szkliwny niedojrzały (pozostałość nabłonka płodowego)

-wraz z wiekiem przyczep nabłonkowy obniża się w kierunku korzenia wraz z nadzębodołowym pierścieniem włóknistym. Struktury te podążają za ozębną i kością wyrostka zębodołowego.

15. budowa przyzębia

Mówiąc przyzębie mamy zazwyczaj na myśli przyzębie brzeżne, czyli tkanki występujące w okolicy szyjki zęba. Są to:

-dziąsło

-ozębna

-okostna i kość wyrostka zębodołowego

-cement korzeniowy.

Rozwój i zanik przyzębia

-wyrzynanie czynne- np. po wypadnięciu mlecznych zębów- zęby stałe wyrzynają się czynnie. W przypadku braku antagonisty ząb może wyrżnąć się ponad linię zgryzu

-wyrzynanie bierne- resorpcja kości wyrostka zębodołowego i przemieszczenie przyczepu nabłonkowego w kierunku wierzchołka korzenia.

16. funkcje błony śluzowej jamy ustnej

wyróżniamy:

-błonę śluzową żującą/zbitą (dziąsła + podn.twarde)

-błonę śluzową wyściełającą/luźną (reszta)

-błonę śluzową specjalną (grzbiet języka)

czynność osłaniająca

-nabłonek wielowarstwowy płaski, bł.śluzowa i bł.podśluzowa - nieprzepuszczalne dla drobnoustrojów, (jeśli są nieuszkodzone)

-dojrzałość i rogowacenie- bariera dla drobnoustrojów.

-złuszczanie- wraz z płatami złuszczanego nabłonka- usuwane są drobnoustroje

-włókna kolagenowe- chronią przed urazami mechanicznymi

czynność wydzielnicza

-gruczoły śluzowe, surowiczo-śluzowe, śluzowo-surowicze

-wargi, piliczki i przednia część języka- gr.mieszane

-tylna cz.języka- gr.surowicze i smakowe (Ebnera)

-nasada języka i cz.gruczołowa podniebienia-gr.śluzowe

-w bł.śluzowej- ujścia dużych gruczołów ślinowych- przyusznic, podżuchwowych, podjęzykowych

czynność obronna

-bariera (cz.osłaniająca)

-ślina- spłukuje drobnoustroje, zawiera lizozym i inhibinę

-pH 5,6-7 ogranicza skład flory bakteryjnej

-temp. 37^oC-zapobiega rozwojowi grzybów

-układ chłonny i ukł.siateczkowo-śródbłonkowy

wchłanianie

-nikotyna

-nitrogliceryna

-hidergina

-metyltestosteron

-cyjanek potasu

-alkohol

-środki rozp.w tłuszczach

-szczególnie silne wchłanianie- dolna powierzchnia języka (wykorzystujemy to w celach leczniczych)

funkcja receptorowa

-ciałka Ruffiniego (czucie)

-ciałka Paciniego (ucisk)

-receptory temperatury

-kubki smakowe (żeby czuć smak substancja musi być rozpuszczona w ślinie > zmniejszone wydzielanie śliny = upośledzenie funkcji smakowych)

flora bakteryjna

-gronkowce

-paciorkowce

-pałeczki gram (+) i gram (-)

-drożdżaki

17. zmiany w bł.śluz. z wiekiem

-po 50 roku życia

-bł. Śluzowa staje się cienka i łatwo ulega uszkodzeniom

-występuje suchość

-mniejsze unaczynienie i problemy z gojeniem

-zmiany te > szczególnie u kobiet (menopauza)

-zwłóknienie > na rzecz zmniejszenia części komórkowej

-rogowacenie nabłonka

-zwyrodnienia tłuszczowe lub zwłóknienia w gruczołach ślinowych

-obniżony poziom ptialiny w ślinie

-powierzchnia języka- wygładzona, z mniejszą ilością brodawek

18. wiek kostny, a wiek zębowy

wiek kostny

-kryterium dojrzewania somatycznego

-oceniamy na podstawie zdjęć kości dłoni i nadgarstka dziecka

-wiek szkieletowy- poziom zaawansowania w dojrzewaniu kośćca (Todd)

zdjęcie rtg noworodka

-nie widać kości nadgarstka i nasad kości promieniowej i łokciowej

-nie widać też nasad kości śródręcza i paliczków

pierwszy rok życia

-jądra kostnienia kości główkowatej i haczykowatej

chłopcy 3 lata

-kość główkowata, haczykowata, trójgraniasta, nasada kości promieniowej

chłopcy 9 lat

-wszystkie kości nadgarstka (oprócz grochowatej)

-nasady kości promieniowej i łokciowej

chłopcy 11 lat

-kość grochowata- pojawia się jako ostatnia kość nadgarstka

zakończenie rozwoju kośćca i uzyskanie dojrzałości szkieletowej

-obecność kości nadgarstka

-zespolenie nasad z przynasadami kości promieniowej, łokciowej, kości śródręcza i paliczków

dojrzałość szkieletowa

-oceniamy na podstawie liczby obecnych jąder kostnienia i stadium rozwoju każdego z nich

-oceniamy to przez porównywanie ze wzorcami

wiek zębowy

-jest to stan uzębienia w danym wieku kalendarzowym

-zęby wyrzynają się w określonej kolejności, (choć jest ona zmienna, a granice okresów wyrzynania są płynne)

-wraz z przyspieszeniem ogólnego rozwoju dzieci i młodzieży przyspieszyło się wyrzynanie zębów

-układ zębowy wykazuje autonomię rozwojową w organizmie

-nie można na podstawie stanu rozwoju uzębienia wnioskować o wieku rozwojowym dziecka!!!

19. okres niemowlęcy

-bezzębie

-po urodzeniu warunki w narządzie żucia kształtują się pod wpływem ssania, połykania, oddychania i krzyku, później zaś- mowy i żucia

-zdrowy noworodek- cofnięta bródka (mała żuchwa i jej położenie dotylne w stosunku do szczęki)

-jama ustna właściwa ograniczona przez wały dziąsłowe szczęki i żuchwy- z przodu, zaś z tyłu przez- obniżone podniebienie miękkie, (które wraz z nasadą języka tworzy- tylne zamknięcie jamy ustnej)

-wędzidełko wargi górnej- przyczepia się do brzegu górnego wału dziąsłowego

20.zgryz w uzębieniu stałym

ustala się ok. 13 r.ż.

cechy:

1. łuk zębowy- w kształcie elipsy, dolny - paraboli

2. nagryz pionowy siekaczy- 1/3 wysokości koron siekaczy dolnych

3. guzki policzkowe zębów bocznych górnych- pokrywają guzki policzk.zębów bocznych dolnych

4. linia środkowa obu łuków zębów przechodząca między siekaczami przyśrodkowymi pokrywa się z linią pośrodkową twarzy

5. zwarcie- ząb styka się z dwoma zębami przeciwstawnymi (wyjątek- siekacze przyśrodkowe dolne i ostatnie górne trzonowce)

6. zęby sąsiednie- mają punkty styczne

7. guzek policzkowy przyśrodkowy pierwszego trzonowca stałego górnego styka się z bruzdą miedzyguzkową pierwszego zęba trzonowego dolnego

21.zmiany w zgryzie zachodzące z wiekiem

1. starcie guzków(abrazja) trzonowców i przedtrz. + brzegów siecznych siekaczy i guzków kłów (te dwa mniej)

2. pogłębienie zachodzenia siekaczy górnych na dolne

3. kontakt punktowy zamienia się w płaszczyznowy

4. skrócenie długości łuków zębowych

5. zmiana przebiegu płaszczyzny zgryzowej wskutek starcia guzków zębów bocznych i do przedniego nachylenia zębów dolnych (najpierw jest tak: \/ a potem tak /\)

22. mięsień skroniowy- przyczepy, funkcje, badanie

przyczepy

początkowy - kresa skroniowa dolna, powięź skroniowa

końcowy - wyrostek dziobiasty żuchwy

funkcje

-unosi żuchwę ku górze-skurcz obustronny

-przesunięcie żuchwy na zewnątrz, w stronę kurczącego się mięśnia - skurcz jednostronny

-cofanie wysuniętej żuchwy

badanie

-uciśnięcie przyczepu końcowego w celu zbadania bolesności

23. mięsień żwacz- funkcje, badanie, przyczepy

przyczepy

początkowy- kość jarzmowa, wyrostek jarzmowy szczęki

końcowy- guzowatość kąta żuchwy

funkcja

-unosi żuchwę -skurcz obustronny

-przemieszcza żuchwę na zewnątrz w stronę kurczącego się mięśnia- skurcz jednostronny

badanie

uciśnięcie od zewnątrz i od wewnątrz powierzchni policzków

24. mięsień skrzydłowy boczny

przyczepy

początek - głowa górna (pow.podskroniowa skrzydła większego), głowa dolna (pow. podskroniowa szczęki i wyrostek skrzydłowaty)

koniec- wyrostek kłykciowy żuchwy, torebka i krążek stawowy TMJ

funkcje

-protruzja (wysuwanie żuchwy) - skurcz obustronny

-ruchy boczne żuchwy- kontralateralnie, skurcz jednostronny

25. mięsień skrzydłowy przyśrodkowy

przyczepy

początkowy- dół skrzydłowy, wyrostek piramidony kości podniebiennej, wyrostek podniebienny szczęki.

Końcowy- guzowatość skrzydłowa na przyśrodkowej powierzchni kąta żuchwy

Funkcja

-unosi żuchwę - skurcz obustronny

-przesuwa żuchwę na zewnątrz ipsilateralnie

badanie

-ucisnąć wewnętrzną powierzchnię kąta żuchwy

26. budowa stawu skroniowo-żuchwowego

unerwienie: nerw uszno-skroniowy od V₃

cechy charakterystyczne:

-pow. stawowe i krążek stawowy pokryte tk.łączną włóknistą zbitą

-zawiera mięsień skrzydłowy boczny, który przyczepia się do krążka, aby ten współdziałał z głową żuchwy podczas ruchów.

-połączony czynnościowo i anatomicznie

budowa

-część skroniowa

-część żuchwowa (wyrostek kłykciowy żuchwy- pokryty chrząstką szklistą-chrząstka wzrostowa żuchwy. Ta pokryta tkanką łączną włóknistą)

- krążek stawowy (dzieli jamę stawu na dwa piętra- górne większe i dolne mniejsze. Zbudowany z tk.łącznej włóknistej zbitej)

- torebka stawowa (rozciąga się od dołu żuchwowego do krążka i od krążka do wyrostka kłykciowego. Dzieli w ten sposób jamę stawu na dwa, niepołączone piętra. Zbudowana z gęstej tk.łącznej. produkuje płyn maziowy)

krążek stawowy łączy się z torebką i górnym brzuścem mięśnia skrzydłowego bocznego.

Więzadła

-skroniowo-żuchwowe
-rylcowo-żuchwowe

-klinowo-żuchwowe

-szew skrzydłowo-żuchwowy

27. starzenie się TMJ

-osteoporoza

-zmniejszenie elementów komórkowych krążka i zwłóknienie

-pojawienie się elementów chrzęstnych w łącznotkankowym utkaniu krążka

-skostnienie chrząstki wzrostowej żuchwy

-zmniejszenie kłykcia

-obciążenie stawu na skutek braków w łukach zębowych

-utrata odporności

-perforacja krążka i zmiany zanikowe wyrostka kłykciowego

28. biomechanika TMJ

1. dolne piętro stawu- tzw. Staw żuchwowo-krążkowy (staw zawiasowy)

2. górne piętro- tzw. Staw krążkowo-skroniowy (staw siodełkowaty)

przy fizjologicznych ruchach żuchwy odbywają się równocześnie ruchy w obu piętrach stawu

położenia żuchwy w różnych ruchach

-zwarcie centralne

-położenie spoczynkowe -głowy żuchwy przesunięte 1-2 mm ku dołowi

-odwiedzenie żuchwy- ruch ślizgowo-rotacyjny

-przywodzenie żuchwy- głowy żuchwy wykonują dodatkowo obrót wokół osi poprzecznej w kierunku- ku górze i tyłowi

-wysuwanie żuchwy- ruch ślizgowy- cofanie żuchwy

-ruchy boczne- oba stawy pracują inaczej (staw po stronie, w którą kieruje się żuchwa- strona pracująca lub żująca, staw po stronie przeciwnej- strona balansująca lub niepracująca)

29. więzadłowe położenie żuchwy

głowy żuchwy znajdują się w pozycji najbardziej dotylnej w dole żuchwowym. Nie jest to położenie fizjologiczne, nie jest możliwe dalsze cofanie. W tym położeniu żuchwa może znaleźć się pod wpływem siły zewnętrznej. Pozycja ta jest barierą chroniącą bogato unaczynione i unerwione tkanki miękkie w tylnej części stawu. Ze zwarcia centralnego w położenie więzadłowe żuchwa może być cofnięta od 1,1 do 1,5mm.

30. badanie stawu skroniowo-żuchwowego, analiza ruchów żuchwy

analizując ruchy żuchwy określa się zakres, kierunek i tor, uwzględnia się ruchy podstawowe, odwodzenie, przywodzenie(amplituda ruchów- 3-5cm), wysuwanie, cofanie i ruchy boczne.

31. badanie TMJ

Rtg- dotyczy wyłącznie elementów kostnych.

Istnieje pewna możliwość wglądu w tkanki mięśnie poprzez astrografię z zastosowaniem kontrastu wprowadzonego do jam stawowych.

Obraz funkcji stawu uzyskujemy dzięki serii zdjęć.

32. cechy zwarcia centralnego

-zęby stykają się w maksymalnej liczbie punktów

-żuchwa zbliża się najbardziej do szczęki

-głowa żuchwy znajduje się w dole stawowym w najwyższym położeniu

-zwarcie centralne występuje w czasie żucia i połykania.

-guzki językowe zębów górnych kontaktują się z bruzdami międzyguzkowymi i stycznymi listwami brzeżnymi zębów dolnych. Na dole tak samo tylko odwrotnie.

33. spoczynkowe płożenie żuchwy

-takie, w którym nie bierze ona udziału w żadnej czynności.
-nie występuje zwarcie łuków zębowych

-pozycja mimowolna

-klinicznym wyrazem pozycji jest tzw. Szpara spoczynkowa 2-3mm. Pozwala ona na odciążenie struktur narządu żucia.

-żuchwa przesunięta nieznacznie ku przodowi w porównaniu ze zwarciem centralnym

-głowy żuchwy przesunięte ku przodowi i dołowi w dołach żuchwy

-większość ruchów żuchwy zaczyna się i kończy w tym położeniu

34. okluzja, a artykulacja

okluzja- zwarcie. Każdy wzajemny kontakt łuków zębowych, które mogą spotykać się przy różnych położeniach żuchwy (wyróżnia się zwarcie centralne i różne pozacentralne kontakty łuków zębowych)

artykulacja- czynność głosotwórcza obwodowego narządu mowy (wargi, język, podn.miękkie, żuchwa), zmiany kształtu i położenia w przebiegu czasowym oraz kontaktu pomiędzy poszczególnymi elementami anatomicznymi narządu artykulacyjnego. Warunkują powstawanie głosu.

35. krzywe kompensacyjne-Spee i Monsona

wyrażają właściwe ustawienie zębów, zapewniające wielopunktowy kontakt łuków zębowych przy ruchach bocznych i wysuwania.

Krzywa Spee-łączy szczyty guzków zębów bocznych, przebiega w płaszczyźnie strzałkowej i odpowiada wycinkowi koła o środku w środku oczodołu. Umożliwia wielopunktowy kontakt podczas wysuwania.

Krzywa Monsona- linia łącząca guzki policzkowe i językowe symetrycznych zębów trzonowych przebiega w płaszczyźnie czołowej, umożliwia wielopunktowy kontakt podczas ruchów bocznych. Z wiekiem w miarę ścierania zębów zmniejsza się.l

38. diagram Posselta, schemat Algrhena

diagram przedstawia graficzne ruchy żuchwy w płaszczyźnie strzałkowej (str.155.rys.98)

schemat- graficzny zapis ruchów żuchwy w płaszczyźnie poziomej- tzw. Łuk gotycki

39. ssanie

odruch bezwarunkowy składający się z szeregu złożonych ruchów łączących w sobie w sposób rytmiczny ssanie właściwe z połykaniem i oddychaniem.

40. połykanie

fazy:

-przygotowawcza

-ustna

-gardłowa

-przełykowa

fizjologiczne typy połykania

-typ trzewny-wisceralny- noworodki i niemowlęta

-typ somatyczny- dojrzały (dzieci i dorośli)

41. oddychanie

podczas oddychania przez nos mięśnie narządu żucia znajdują się w stanie równowagi czynnościowej. Oddychanie przez nos w stanie spoczynku - ok. 18 x/minutę (jednorazowo-500ml). Stałe oddychanie przez usta jest szkodliwe dla organizmu gdyż wprowadza niedostatecznie nawilżone, nieogrzane i zanieczyszczone powietrze - mogą powstać stany zapalne dróg oddechowych, doprowadza do wysuszenia bł.śluz.jamy ustnej i stany zapalne przyzębia, zaburza równowagę czynnościową mięśni narządu żucia doprowadzając do niekorzystnych zmian w rysach twarzy i wad zgryzu.

42. skład śliny

ilość śliny- 500-600ml na dobę. pH-6

składniki:

-białka surowicy krwi- albuminy, globuliny, glikoproteidy, substancje grupowe krwi, enzymy (lizozym, amylaza, fosfataza), parotyna, substancje parotynopodobne

-niebiałkowe substancje azotowe- mocznik, aminokwasy, kwas moczowy, kreatynina

-bezazotowe subst. Organiczne- cukier (glukoza)

-lipidy- trójglicerydy, dwuglicerydy, cholesterol, estry cholesterolu, fosfolipidy

-składniki nieorganiczne- jony (Na, K, Ca, Mg, Cl, F, I, HCO₃^-, CO₃^2-)

43. sekrecja śliny- mechanizmy

• czynniki zewnętrzne

• bodźce psychiczne (myśl o jedzeniu)

• bodźce miejscowe (drażnienie mechaniczne)

• czynniki hormonalne

• testosteron, tyroksyna, bradykinina

• hormon antydiuretyczny- zwiększa resorpcję wody, zmienia przepuszczalność błony komórkowej

• układ nerwowy

• uwalnianie Ach i NA

mechanizmy te mogą działać na 2 sposoby:

• na drodze pobudzenia nerwów (reakcja szybka, związana głównie z etapem zapoczątkowania wydzielania śliny)

• na drodze chemicznej (reakcja wolna, związana z działaniem hormonów, ma na celu utrzymanie wydzielania śliny przez dłuższy czas

u człowieka główną rolę odgrywa pobudzenie nerwów

---