Problem chorób genetycznych, psychologia, Genetyka


Problem chorób genetycznych

3% dzieci rodzi się z co najmniej jedną poważną wadą rozwojową.

0,7% dzieci rodzi się z zespołem licznych wad rozwojowych.

Wady rozwojowe są przyczyną około

25% zgonów okresu noworodkowo- niemowlęcego.

Skierowanie do poradni genetycznej

Cele poradnictwa genetycznego

Wady wrodzone

Możemy znacznie zmniejszyć ryzyko urodzenia dziecka z wadami

Ustalenie rozpoznania

Cecha dysmorficzna - jej charakter przekracza zakres spotykany wśród osób normalnych

Ustalenie rozpoznania…

Zdarza się, że osoby chore umierają lub są z innych przyczyn niedostępne. Wówczas ważne jest, aby uzyskać dokumentację szpitalną, zdjęcia rodzinne, szczególnie z różnych okresów życia osoby chorej.

Ustalenie rozpoznania

Ustalenie rozpoznania

Programy komputerowe i Internet w praktyce lekarza genetyka

Komercyjne programy eksperckie wspomagające proces diagnostyczny:

Obecnie informacje o 2500 zespołów, również dysplazje kostne

Powodzenie procesu diagnostycznego zależy od obsługującego je człowieka

Programy komputerowe i Internet w praktyce lekarza genetyka

Europejską wyszukiwarką jest EDDNAL (http://www.eddnal.com/). Znajdują się tam informacje o większości ośrodków zachodnioeuropejskich i jednostkach chorobowych w nich diagnozowanych.

Bardzo pomocna w przypadku konieczności diagnostyki zagranicą.

UWAGA! Tylko nieliczne laboratoria, po wcześniejszych ustaleniach, wykonują kosztowną diagnostykę molekularną za darmo…

Ustalenie rozpoznania

Rozpoznanie udaje się ustalić w mniej niż połowie przypadków zespołów wad wrodzonych. Należy o tym poinformować rodziców, że rozpoznanie jest w tej chwili niemożliwe. Z czasem mogą się pojawić opisy podobnych przypadków na świecie.

Jest to mniej niebezpieczne niż postawienie błędnej diagnozy.

Ustalenie rozpoznania

Nadal, w wielu przypadkach rozpoznanych zespołów wad, ewidentnych chorób genetycznych, dziedziczących się zgodnie z prawami Mendla, nie jesteśmy w stanie na obecnym poziomie wiedzy wykonać badań, które ostatecznie potwierdzą rozpoznanie

Udzielenie porady genetycznej

Tylko ponad 11% rodziców ma prawidłowe pojęcie o etiologii wad wrodzonych ich dzieci, niespełna 4% ma prawidłową opinię o ryzyku genetycznym.

Dla rodziny, w szczególności dla matki urodzenie dziecka z wadami wrodzonymi stanowi olbrzymi wstrząs psychiczny, często prowadzi do reakcji depresyjnych.

Około 50% rodzin, gdzie są dzieci z ciężkimi wadami rozpada się.

Głębokie poczucie winy prowadzi do różnorodnych reakcji rodzicielskich: od nadopiekuńczości, przez zaprzeczanie jakimkolwiek problemom do odrzucenia dziecka.

Błędne poglądy o dziedziczeniu

Optymalne okoliczności i forma udzielenia informacji

Uzyskanie porady genetycznej

Rodzina ryzyka genetycznego wymaga objęcia opieką i diagnostyką wielu niekiedy jej członków celem udzielenia im efektywnej porady genetycznej.

Nie powinna budzić zastrzeżeń konieczność sfinansowania takich badań.

PRWWR

W Polsce od 1997 roku istnieje Polski Rejestr Wrodzonych Wad Rozwojowych (PRWWR) należący do europejskiego konsorcjum rejestrów wad wrodzonych - EUROCAT. Częstość wad rozwojowych i zespołów wad, w których niepełnosprawność intelektualna jest stałą lub częstą cechą, przedstawia się w populacji polskiej następująco (na 10.000 urodzeń):

Powyższe dane pozwalają na oszacowanie zapotrzebowania na opiekę medyczną i wczesną rehabilitację dla tej grupy pacjentów, a także wsparcie dla ich rodzin.

Funkcje Rejestru Wrodzonych Wad Rozwojowych

PRWWR
Wady układu nerwowego

Częstość występowania

wad układu nerwowego

w województwie pomorskim

w roku 2000 wynosi

2,89 / 1000

(jest ona statystycznie wyższa niż w innych regionach kraju)

PRWWR
Wnioski

Natomiast po weryfikacji wyniosła 765

(32 na 1000 urodzeń).

Profilaktyka I stopnia

Przykład profilaktyki I stopnia

Opieka nad pacjentem z zespołem wad wrodzonych

Zasady opieki chorym z zespołem Downa

Okres noworodkowy-niemowlęcy

Zasady opieki chorym z zespołem Downa

Okres 2-12 lat

do12 rż co 2 lata

Zasady opieki chorym z zespołem Downa

12-18 lat

Powyżej 18 lat

Zasady opieki chorym z zespołem Downa

lub przewodzeniowy

Problemy gastrologiczne

Rzyzko nowotworzenia, a zespół Downa

Problemy neurologiczno- psychiatryczne

Terapie alternatywne w zespole Downa - problem często poruszany w Poradni

Każda rodzina ryzyka lub opiekujący się nią lekarz powinien być w przypadkach następnych ciąż w stałym kontakcie z Poradnią Genetyczną celem ustalenia właściwego planu działań

Profilaktyka I stopnia

Wybory prokreacyjne

W grupach wskazań do diagnostyki przedurodzeniowej obowiązkiem lekarza jest poinformowanie rodziny o możliwości wykonania takich badań, a prawem rodziny skorzystanie z nich lub rezygnacja np. ze względów światopoglądowych

Diagnostyka preimplantacyjna

Na świecie istnieje możliwość diagnostyki preimplantacyjnej wymienionych chorób jednogenowych na bazie pojedynczej komórki uzyskanej z biopsji blastomeru. Wykonuje się również badania FISH w kierunku określenia płci (choroby XR), najczęstszych aneuploidii lub zespołów mikrodelecji, np.: zespołu DiGeorge'a.

Trudności w poradnictwie genetycznym

Sekwencja Robina
Heterogenna etiologia i patogeneza

Skąpowodzie

Hipotonia mięśniowa

Zaburzenia wzrostu

Zaburzenia tkanki łącznej

Trudności w poradnictwie genetycznym

Omówione wcześniej:

Trudności w poradnictwie genetycznym

Zespoły genów sąsiadujących, gdzie delecja dużego fragmentu DNA powoduje wyłączenie kilku sąsiadujących genów np.: złożony niedobór kinazy glicerolowej (del Xp21.3) - kwasica i uszkodzenie OUN bez lub z hipoglikemią.

Po wykryciu genów odpowiedzialnych za fenotyp, konkretne cechy związane z zespołem można traktować jako schorzenia podlegające zasadzie dziedziczenia mendlowskiego.

Trudności w poradnictwie genetycznym

Trudności w poradnictwie genetycznym

Upośledzenie umysłowe

Płodowy zespół alkoholowy

Płodowy zespół alkoholowy

Niskorosłość - może być proporcjonalna, gdzie najczęściej rozpoznaje się etiologię niegenetyczną i niskorosłość poligenową (prawidłowa masa urodzeniowa, wolne tempo wzrostu - prawidłowy wiek kostny, prawidłowe dojrzewanie płciowe, wzrost rodziców w zakresie niskich wart. percentylowych i bez innych nieprawidłowości). Szczególny niepokój budzi niskorosłość nieproporcjonalna - tu szczególnie ocena układu kostnego

Niskorosłość

Trudności w poradnictwie genetycznym

Pokrewieństwo - wzrost ilości chorób autosomalnych recesywnych i wieloczynnikowych, niektóre wady wrodzone. Kuzyni I stopnia mają stosunkowo niewielkie ryzyko posiadania dziecka z chorobą genetycznie uwarunkowaną.

Potomstwo takiej pary ma 1/16 szansę (około 6%), że będzie posiadało losowo wybrane geny w stanie homozygotycznym, co może objawić się wystąpieniem wady rozwojowej lub rzadkiej choroby dziedzicznej.

Niemniej należy pamiętać, że każda para oczekująca potomstwa, nieważne czy jest spokrewniona, czy nie, ponosi ryzyko rzędu 2-3%, że urodzi się im dziecko z ciężką wadą rozwojową.

Genetyczne badania przesiewowe

Przesiewowe badania prenatalne

Badania przesiewowe noworodków w Polsce

Wczesne rozpoznanie i leczenie tych schorzeń warunkuje normalny rozwój dziecka

Badanie to polega na pobraniu pod koniec 3 doby życia próbek krwi na bibułę i jej wysuszeniu. Obecność podwyższonego stężenia fenyloalaniny jest wykrywana za pomocą bakteryjnego testu Guthriego. Noworodki z pierwotną niedoczynnością tarczycy mają podwyższone stężenie TSH. W przypadkach wyników wątpliwych i pozytywnych badania się weryfikuje.

Badania przesiewowe na nosicielstwo mutacji

Problem przypadków fałszywie negatywnych.

Bardzo ważna jest organizacja programu postępowania w przypadku wykrycia choroby

Problemy etyczne i prawne testów prognostycznych

W pewnym przypadku wykonanej amniopunkcji, badanie ujawniło obecność ciąży bliźniaczej oraz wyniki kariotypu: 46,XY i 46,XYY.

Poradnictwo w przypadku kariotypu 46,XYY nie jest całkowicie pewne, aczkolwiek większość chłopców z tym kariotypem rozwija się w granicach normy dla chłopców o prawidłowym kariotypie.

Czy wogóle ujawniać wynik badania rodzicom?

Rodzice bliźniąt zostali zapoznani z całą sytuacją. Podjęli decyzję, że nie chcą wiedzieć, które bliźnię ma jaki kariotyp. Przekazanie „na siłę” pełnej informacji lub jej zatajenie mogłoby spowodować nadszarpnięcie zaufania między udzielającym porady a pacjentami. Ujawnienie takiej informacji po latach może być przyczyną oskarżenia o zatajenie wyników badań.

Problemy etyczne i prawne testów prognostycznych

Bóg i tak ma dość do roboty”.

Częstość nosicielstwa TSD w tej populacji określono na ok.. 1:30.

Jakiej porady udzielilibyście w powyższym przypadku?

Czy istnieje możliwość, że może to być choroba jednogenowa, a nie malformacja mózgowia?

Ważna płeć dziecka, wady mózgowia - brak piramid w MRI, cechy dysmorfii - przywiedziony kciuk u noworodka

Zmienia się wówczas ryzyko powtórzenia: 0%-25%

Znając sposób dziedziczenia, czy istnieje duża szansa, że może choroba powtórzyć się w rodzinie? Czy rodzice mogą być spokrewnieni?

Czy porażenie mózgowe matki może mieć wpływ na rozwój dziecka, pojawienie się SMA?

Wskazania do badania molekularnego

Badania molekularne

Nie ma wskazań do wykonania badania kariotypu w przypadku:

Wskazania do badania cytogenetycznego

Materiał do oceny kariotypu

ZAWSZE JAŁOWO!

Martwe urodzenie lub zgon z cechami nieproporcjonalnej budowy ciała

Podejrzenie choroby metabolicznej



Wyszukiwarka