Zobowiązanie-stosunek cywiloprawny,względny między wierzycielem a dłużnikiem,na podst.któ rego wierzyciel może żądać spełnienia świadcze nia tylko od dłużnika a dłużnik ma obowiązek s pełnić świadczenie tylko wierzycielowi.Stosune k zobowiązaniowy łączy podmioty indywidualni e oznaczone.
Elementy stosunku cywilnoprawnego:
1) podmioty:
-podmiot uprawniony to wierzyciel,
-podmiot zobowiązany to dłużnik,
-strona to inaczej określenie pozycji podmiotów w stosunku cywilnoprawnym
-zawsze są 2 strony stosunku zobowiązanioweg o,ale niekiedy po każdej z tych stron może wyst. wielość wierzycieli lub dłużników
-wyjątek-świadczenie na rzecz osoby trzeciej
-spółka cywilna-to nie podmiot, tylko umowa
2) treść:
-uprawnienie wierzyciela to wierzytelność
-obowiązek dłużnika to dług
-wierzytelność to swoiste prawo podmiotowe,któ re przysługuje wierzycielowi i służy zaspokojeni u jego interesów.Interes ten ma najczęściej char. majątkowy,ale może być też niemajątkowy
(umowy z grzeczności nie mogą być wnoszone do sądu)
-prawo podmiotowe wierzyciela może być wzbo gacone uprawnieniami kształtującymi, na mocy których może on znieść, zakończyć albo zmienić stosunek prawny na mocy jednostronnej czynnoś ci prawnej, np. wypowiedzieć stosunek najmu
-uprawnienia wierzyciela:
*główne-realizują podstawowy interes wierzycie la i polegają na wykonaniu świadczenia pierwot nego lub zastępczego
*uboczne-przygotowywują lub uzupełniają świa dczenie główne i nie mogą bez niego istnieć, np.odsetki
-dług to obowiązek świadczenia przez dłużnika
-odpowiedzialność za dług to dopuszczalność za stosowania przymusu w celu zrealizowania świa dczenia przez dłużnika,najczęściej jest to przym us państwowy,ale czasem jest to samopomoc.
-ograniczenie odpowiedzialności długów spadkowych:
-wprost-bez ograniczeń
-z dobrodziejstwem inwentarza-odpowiedzialnoś ć za długi spadkodawcy,tylko do ograniczonej k woty-osoby nieletnie
-odpowiedzialność:
*osobista (nieograniczona) mogą ją ograniczać przepisy prawa
*majątkowa (teraźniejsza,przyszła)
*niemajątkowa
*rzeczowa (ograniczona), związana z prawem sp adkowym
-zobowiązanie naturalne wierzyciela-mamy pra wo się domagać,ale nie mamy prawa żądać;świa dczenie polega na działaniu lub zaniechaniu
-niemożność świadczenia nie rodzi zobowiązani a,a jeżeli świadczenie stanie się niemożliwe póź niej to zobowiązanie wygasa
-Podział świadczeń ze względu na kryterium cza su,w ciągu którego świadczenie ma być spełnion
1)jednorazowe-zachowanie dłużnika,które da si ę wykonać jedną czynnością.Upływ czasu nie od ziałuje na rozmiar świadczenia.Rozkład świadcz enia na raty nie pozbawia go charakteru świadcz enia jednorazowego.Dot.najczęściej świadczeń p ieniężnych lub polegających na wydaniu rzeczy co do gatunku
2)ciągłe-polega na tym,że dłużnik spełnia świad czenie poprzez zachowanie się w określony spos ób przez określony czas.Może polegać na działa ni lub zaniechaniu
3)okresowe-polegają na tym,że jest to świadcze nie jednorazowe powtarzające się w regularnych odstępach czasu
-Podział świadczeń z uwagi na właściwość przed miotu świadczenia:
bierze się pod uwagę czy da się spełnić świadcze nie w częściach nie zmieniając wartości przedmi otu świadczenie.Podziłą na świadczenia:
*podzielne-może byc spełnione częściowo bez i stotnej zmiany przedmiotu lub wartości np.zapła ta sumy pieniężnej,świadczenie rzeczy(węgiel,zi emniaki,zboże itd)
*niepodzielne-obowiązek wydania(samochodu, obrazu,krowy)
-Podział świadczeń w odniesieniu do przedmiotu którego dotyczy świadczenie:
*indywidualne-oznaczone co do tożsamości (ko nkretna rzecz o konkretnych cechach,np.obraz k onkretnego autora o konkretnym tytule).Przedmi ot świadczenia jest określony przez wskazanie c ech indywidualnych właściwych jednej określon ej rzeczy
*rodzajowe-oznaczone co do gatunku,rzeczy oz naczone przez cechy przynależne większej grupi e.Najczęściej oznaczone liczbą,miarą,wagą
Świadczenie pieniężne-jego przedmiotem jest oz naczona wartość,wyrażona w jednostkach pienię żnych w konkretnej wysokości
-ODSETKI-świadczenie uboczne,forma zapłaty za korzystanie z kapitału
Mogą być w formie pieniężnej,ale też dotyczyć rzeczy oznaczonych co do gatunku
Art. 481.§1.Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnie niem świadczenia pieniężnego,wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia,chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie by ło następstwem okoliczności,za które dłużnik od powiedzialności nie ponosi.§2.Jeżeli stopa odset ek za opóźnienie nie była z góry oznaczona,nale żą się odsetki ustawowe.Jednakże gdy wierzytel ność jest oprocentowana według stopy wyższej n iż stopa ustawowa,wierzyciel może żądać odsete k za opóźnienie według tej wyższej stopy.§3.W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żąd ać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Art. 482.§1.Od zaległych odsetek można żądać o dsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytocze nia o nie powództwa,chyba że po powstaniu zale głości strony zgodziły się na doliczenie zaległyc h odsetek do dłużnej sumy.§2.Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoter minowych udzielanych przez instytucje kredyt.
ANATOCYZM-obliczenie odsetek od odsetek
(od lokaty-dozwolone,w banku jest to kapitaliza cja odsetek).Wyjątki-jak ktoś wniesie powództw o ,od dnia wniesienia pozwu;jak strony wyrażą na to zgodę,ale po powstaniu świadczenia,np.po roku.
LICHWA-za wysokie odsetki
Mają być tego samego rodzaju co świadczenie
*funkcje odsetek:
z czynności prawnej
z ustawy
z orzeczenia sądu lub innego organu
*termin płatności odsetek:
z dołu-na końcu
co roku
Odsetki przedawniają się po 3 latach jako świadczenie okresowe
Jako świadczenie jednorazowe-po 10 latach
Roszczenia od umowy sprzedaży przedawniają się po 2 latach
SZKODA-każdy uszczerbek w dobrach lub inter esach prawnie chronionych,którego poszodowan y doznał wbrew swojej woli. I Podział:
-majątkowa-uszczerbek w dobrach,interesach,m ających wartość ekonomiczną i dają wyrazić się w pieniądzu
-niemajątkowa-ujemne konsekwencje,które wyni kają z naruszenia dóbr osobistych(naruszenie cia ła,rozstrój zdrowia,obraza czci)wyrażające się w bólu,cierpieniach psych,fiz. „KRZYWDA”
II Podział, szkoda:
-na osobie-może mieć char.majątk.i niemajątk.
-na mieniu-ma charakter tylko majątkowy
Szkoda majątkowa-wyraża się w 2 postaciach:
-strata poniesiona rzeczywista - DAMNUM EMERGENS.np.wartość uszkodzeń auta.Różnic a pomiędzy majątkiem rzeczywistym(po szkodzi e)a hipotetycznym(przed szkodą lub gdyby szko da nie powstała)powodująca zmniejszenie się ma jątku.
-utacone korzyści - LUCRUM CESSANS. Różn ica pomiędzy majątkiem rzeczywistym a hipotet ycznym,ale ustala się o ile wzrósłby majątek pos zkodowanego.
Metoda,za pomocą której ustala się wartość mają tku,to metoda DYFERENCJACYJNA(różnicy)
Wartość szkody może być kalkulowana wg:
-cen powszechnych przyjmowanych na rynku,
-wartości jaką dobro przedstawia w majątku pos zkodowanego,-wartości uczuciowej
ZASADA PEŁNEGO ODSZKODOWANIA:
Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniąd zu,wysokośc odszkodowania powinna być ustalo na wg.ceny z daty ustalania odszkodowania np.z chwili wydania decyzji,orzeczenia sądu.
Naprawienie szkody powinno nastąpić wg.wybo ru poszkodowanego,bądź przez przywrócenie sta nu poprzedniego,bądź przez zapłacenie odpowie dniej sumy pieniężnej. Chyba ze przywrócenie st anu poprzedniego byłoby niemożliwe,albo gdyb y pociągało dla zobowiązanego nadmierne trudn ości lub koszty.
PRZYCZYNIENIE-takie zachowanie poszkodo wanego,które powoduje powstanie szkody lub je j zwiększenie. Ocenia się procentowo (1-99%) w jakim stopniu poszkodowany się przyczynił.
Sposób naprawienia szkody
Naprawienie powinno nastąpic w taki sposób,by uszczerbek poniesiony przez poszkodowanego został wyrównany;może polegać na: restytucji naturalnej-przywróceniu stanu poprzedniego lub zapłacie tytułem odzkodowania odpowiedniej sumy pieniężnej
Wielość podmiotów stosunku zobowiąz.:
Po stronie dłużnika lub wierzyciela może występ ować kilka os.fiz lub prawnych.Zobowiązanie dz ieli sie wtedy na tyle niezależnych od siebie częś ci,ilu jest wierzycieli/dłużników.
Podział zobowiązań:
-podzielne-jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu/wartości
-niepodzielne-świadczenie rzeczy ozn.co do tożs amości.Dłużnicy zobowiązani do świadczenia ni epodzielnego są odpowiedzialni za spełnienie św iadczenia jak dłużnicy solidarni
-solidarne-zależne od podzielności lub niepodzie lnośći świadczenia;mimo podzielności świadcze nia,zobowiązanie nie rozpada się na tyle niezależ nych od siebie zobowiązań częściowych,ilu jest dłużników lub wierzycieli,lecz powstaje współza leżność uprawnień i obowiązków poszczególny ch wierzycieli oraz dłużników.
Solidarność czynna-zobowiązanie solidarne po stronie wierzycieli.Każdy z wierzycieli jest upra wniony do żądania od dłużnika całości świadcze nia.Zaspokojenie przez dłużnika jednego z wierz ycieli powoduje wygaśnięcie zobowiązania wzgl ędem wszystkich wierzycieli.Dłużnik może uiści ć dług któremukolwiek z wierzycieli.Wierzyciel, który przyjął świadczenie,powinien wydać każde mu z pozostałych wierzycieli tę część jaka im pr zypada.W razie wątpliwości - równe.
Solidarność bierna-zobowiązanie solidarne po stronie dłużników.Każdy z dłużników zobowiąz any jest wobec wierzyciela do spełnienia całego świadczenia,tak jakby był jednym dłużnikiem.W ierzyciel może żądać całości lub części świadcze nia od wszyskich dłużników łącznie,od kilku z n ich lub od każdego z osobna,a zaspokojenie wier zyciela przez któregokolwiek z dłużników zwaln ia pozostałych.Wierzyciel jest zobowiązany przy jąć świadczenie od któregokolwiek z dłużników, choćby zażądał od innego.
Reprezentacja wzajemna - wierzyciele solidarni są upoważnienia do reprezentacji wobec dłużnik
Cel zobowiązań solidarnych - zabezpieczenie i u łatwienie realizacji praw wierzyciela.Wierzyciel może ściągnąć dług od tego dłużnika,u którego n ajłatwiej i najskuteczniej można przeprowadzić e gzekucję.Każdy z wierzycieli może bez udziału pozostałych domagać się spełnienia świadczenia. Wierzyciel nie traci możliwości realizacji wierzy telności dopóki którykolwiek ze wspódłużników jest wypłacalny.
Źródła powstania zobowiązań solidarnych
Solidarnośći nie domniemywa się,wynika ona z ustawy lub czynności prawnej
Regresy (roszczenia regresowe,zwrotne)
Spełnienie świadczenia w całości przez jednego dłużnika lub otrzymanie świadczenia w całości p rzez jednego wierzyciela powoduje powstanie ro szczeń wzajemnych między współdłużnikami lu b współwierzycielami.Dłużnik,który spełnił świa dczenie może żądać zwrotu w częściach równy ch. Wierzyciel,który przyjął świadczenie jest od powiedzialny w częściach równych.
Solidarność nieprawidłowa
Ta sama osoba może dochodzić tego samego świ adczenia od kilku dłużników na podst.tytułów w ynikających z odrębnych stosunków prawnych łączących ją z każdym z tych dłużników,ale brak jest podstawy do przyjęcia solidarnej odpowiedz ialności tych dłuzników,skoro nie wynika z usta wy ani z czynności prawnej.
POWSTANIE ZOBOWIĄZAŃ
Źródło zobowiązań - zdarzenia prawne powoduj ące powstanie stosunków zobowiązaniowych.Ich skutkiem prawnym jest powstanie stosunku zobo wiązaniowego między określonymi podmiotami.
Są to:umowy;jednostronne czynności prawne,cz yny niedozwolone,akty adm,bezpodstawne wzbo gacenie,inne zdarzenia,z którymi ustawa łączy powstanie zobowiązania.
UMOWA
Zgodne oświadczenie woli co najmniej 2 stron,z ierzające do wywołania skutku prawnego w post aci ustanowienia,zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.Jest czynnością prawną.Zostaje zawart a z reguły,gdy strony złożą zgodne oświadczenie co do jej istotnych postanowień.Zawarcie umow y mogą poprzedzać rokowania,w toku których strony zmierzają do ustalenia treści zawieranej umowy.
Zasada swobody umów
-podmioty mają pełną swobodę co do tego,czy chcą zawiązać między sobą stosunek obligacyjn y od ich woli zależy samo powstanie zobowiąza nia umownego.
-pełna swoboda wyboru kontrahenta
-strony mogą kształtować treść umowy wg.sweg o uznania
-uwolnienie stron od formalizmu prawnego,praw nie skuteczne jest samo porozumienie stron,niew ymagające szczególnej formy.
Formy umów:
-ustna
-dorozumiana
-pisemna - najem nieruchomości i dzierżawa na dłużej niż rok
-pisemna pod rygorem nieważności - o przejęcie długu; zgody wierzyciela na przejęcie długu; ko ntraktacyjna; oświadczenie poręczyciela co do objęcia poręczenia
-forma pisemna dla celów dowodowych - pożyc zka (500zł); przelew wierzytelności stwierdzonej pismem; ubezpieczenie; spółka
-akt notarialny - przeniesienie własności nieruch omości;zbobowiązanie się do przeniesienia włas ności nieruchomości; ustanowienie lub przeniesi enie użytkowania wieczystego; ustanowienie ogr aniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości
RODZAJE UMÓW:
*LOSOWE-treść i rozmiar świadczenia,nieraz sa mo jego istnienie,uzależnione są od przypadku.
-wynik gry i zakładu 413 KC
-umowa renty dożywotniej 903 KC
-dożywocia 908KC, -ubezpieczenia 805KC
*NAZWANE-uregulowane w KC i in.ustawach. W przepisach pozakodeksowych-umowa wydaw nicza.Często powtarzające się w obrocie cywilno prawnym,unormowane w szczegółowy sposób p rzez obowiązujące prawo.Strony mogą okreśłić podst.elementy,a reszta jest w przepisach.
-najmu,-dzierżawy,-pożyczki,-sprzedaży,-dzieło
*NIENAZWANE-treść nie odpowiada żadnej z nazwanych, ani nie zawiera el.różnych um.nazw anych.Mogą być często powtarzane w praktyce wtedy zostają uregulowane jak np.dożywocia, ko ntraktacji,dostawy.
*MIESZANE-składa się z el.różnych umów naz wanych.Np.najem pokoju jako wynagrodzenie za naukę języka obcego,umowa sprzedaży rzecz y poniżej wartośći z zamiarem uczynienia częśći owej darowizny.
*ODNOSZĄCE SIĘ DO OSÓB TRZECICH-o świadczenie przez os.trzecią,zwolnienie dłużnika przez os.trzecią od obowiązku świadczenia,świa dczenie na rzecz os.trzeciej.
*O ŚWIADCZENIE PRZEZ OSOBĘ TRZECIĄ zaliczane do umów gwarancyjnych,gwarant przy jmuje w nich ryzyko związane z realizacją bądź niepowodzeniem określonego w umowie przedsi ęwzięcia.np.bank udziela gwarancji,że klient zap łaci określone należności.
*O ZWOLNIENIE DŁUŻNIKA PRZEZ OS.3 OD OBOWIĄZKU ŚWIADCZENA-um.typu gwarancyjnego.Os.3 w umowie zawartej z dłużn ikiem zobowiązuje się zwolnić go od obowiązku określonego świadczenia.os.3 bierze na siebie od powiedzialność za okreśłone zachowanie się wie rzyciela wobec dłużnika
*O ŚWIADCZENIE NA RZECZ OS. 3
um.na korzyść os.3,os 3 nabywa bezpośredniego uprawnienia przeciwko dłużnikowi,os.ta choć ni e brała udziału w zawarciu umowy,staje się wier zycielem.Um.nie wymaga akceptacji os.3.Np.um owa ubezpieczenia na życie.Os.3 może żądać be zpośredniego świadczenia.
*PRZEDWSTĘPNA-przygotowuje zawarcie wł aściwej umowy między tymi samymi stronami.S trony zobowiązują się do zawarcia oznaczonej u mowy w przyszłości.Powinna określac istotne p ostanowienia umowy przyrzeczonej(389).Jeżeli minął rok od zawarcia przedwstępnej,a nie został wyznaczony termin przyrzeczonej,nie można żą dać jej zawarcia.Nie wymaga formy szczególnej. Jeżeli jedna strona uchyla się od zawarcia przyrz eczonej,druga może żądać naprawienia szkody. Roszczenia przedawniaja się z upływem roku,od dnia,w którym przyrzeczona miała byc zawarta
*STRZEŻONA WARUNKIEM
oświadczenia są definitywne w chwili zawarcia umowy,tylko jej skuteczność jest zależna od speł nienia się przewidzianego zdarzenia.
UMOWY KONSENSUALNE-dochodzą do skut ku w momencie złożenia zgodnych oświadczeń woli (większość)
UMOWY REALNE-dochodzą do skutku z chwil ą,gdy oprócz oświadczenia woli strony następuje ponadto wydanie rzeczy
UMOWY ZOBOWIĄZUJĄCE-zawierają tylko zobowiązanie strony do dokonania w przyszłości świadczenia.Nie powodują rozporządzenia praw em podmiotowym(um.zlecenia)
UMOWY ROZPORZĄDZAJĄCE-ich celem i b ezpośrednim skutkiem jest przeniesienie,obciąże nie,zniesienie prawa majątkowego.Dot.istniejące go już prawa(zrzeczenie się własności nieruch)
UMOWY ZOBOWIĄZ-ROZPORZ-um.sprzed.
KAUZA-przyczyna lub podstawa prawna dokon ania czynności prawnej.Ważność um.kauzualnej zależy od prawidłowości kauza.
UMOWY ABSTRAKCYJNE-oderwane,ich waż ność zależy od prawidłowości kauza (zobowiąza nie z weksla lub czeku,przejęcie długu)
DODATKOWE ZASTRZEŻENIA UMOWNE
ZADATEK-suma pieniężna lub przedmiot mają tkowy,który jedna strona daje drugiej przy zawar ciu umowy.W razie niewykonania umowy przez jedną ze stron duga może odstąpic od umowy i zachować zadatek,a jeśli sama go dała,może żąd ać sumy 2-krotnie wyższej.Danie zadatku może być:-znakiem zawarcia umowy, -zaliczką na poc zet przyszłego świadczenia, -sankcją na wypade k niewykonania umowy, -odstępnym.Funkcją za datku jest umocnienie zobowiązania.Zadatek to NIE ZALICZKA-która jest sumą wpłaconą na p oczet przyszłych należności
UMOWNE PRAWO ODSTĄPIENIA 491 p1
Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wy konaniu zobowiązania z um.wzajemnej,druga str ona może wyznaczyć jej odpowiedni termin do wykonania,z zagrożeniem, iż w razie bezskutecz nego upływu wyznaczonego terminu będzie upra wniona do odstąpienia od umowy.Wolno strono m zastrzec w umowie prawo odstąpienia.Ma cha rakter czynności konsensualnej.W razie odstąpie nia umowę uważa się za niezawartą-zniesienie s kutków prawnych z mocą wsteczną.Szczególny r odzaj odstąpienia-ZASTRZEŻENIE-strony post anawiają,że odstąpienie będzie przysługiwać jed nej stronie tylko w razie niewykonania lub niena leżytego wykonania zobowiązania przez drugą.
ODSTĘPNE-kwalifikowany rodzaj umownego prawa odstąpienia.Strona zastrzega sobie prawo odstąpienia od umowy za zapłatą określonej sum y pieniężnej.Oświadczenie o odstąpieniu jest sku teczne,gdy zostało złożone zgodnie z zapłatą ods tępnego(396).Oznaczone tylko w sumie pieniężn ej.Wzmacnia więź umowną.Za odstępne uważan y będzie zadatek,jeżeli strony przy zawarciu um owy z zadatkiem zastrzegły prawo odstąpienia.
KARA UMOWNA-(odszkodowanie umowne) strony mogą zastrzec,że naprawienie szkody wy nikłej z niewykonania lub nienależytego wykona nia zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez z apłatę określonej sumy pieniężnej (483p1).Dłużn ik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej (484 par.1 i 2).
CZYNY NIEDOZWOLONE
Działania niezwiązane z istniejącym stosunkiem zobowiązaniowym,wyrządzające komuś szkodę, za którą ustawa czyni kogoś odpowiedzialnym,p rzy spełnieniu określonych przez ustawę przesła nek.Działnia te powodują samoistne powstanie z obowiązania.Obciążenie osoby odpowiedzialnej obowiązkiem naprawienia szkody ma na celu: na prawienie szkody,zapobieżenie wyrządzeniu w przyszłości w podobnych okolicznosciach szkód przez tego sprawcę lub in.osoby.Opowiedzialnoś ć może obciążać os.fiz.i prawne.Przesłanki odpo wiedzialności: 1-wyrządzenie szkody w znaczen iu uszczerbku w dobrach os.poszkodowanej,2-sz koda musi być spowodowana przez zdarzenie,z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawc zy, 3-między zdarzeniem a szkodą musi istnieć adekwatny związek przyczynowy.Odpowiedzial ność musi ponadtdo opierać się na zasadzie:
*WINY-zas.naczelna.Os.odpowiedzialna może u wolnić się w drodze ESKULPACJI
*RYZYKA-przez ruch przedsiębiorstwa i wypad ki komunikacyjne. Os.odpowiedzialna może uw olnić się wykazując istnienie przesłanek EGZON ERACYJNYCH-siła wyższa,wyłączna wina pos zkodowanego lub osoby trzeciej.
*SŁUSZNOŚCI-zasady współżycia społecznego przemawiają za przyznaniem odszkodowania.
ODPOWIEDZIALN. ZA WŁASNE CZYNY
Ten kto ze swej winy wyrządził drugiemu szkod ę,odpowiedzialny jest do jej naprawienia.Odpow iedz.sprawcy opiera się na zas.winy. WINA:
El.obiektywny-bezprawność działania sprawcy.
El.subiektywny-stosunek psychiczny sprawcy do podejmowanego działania.
WYŁĄCZENIE BEZPRAWNOŚĆI DZIAŁANI
*obrona konieczna-kto działa w obr.kon.,odpiera jąc bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekol wiek dobro własne lub in.osoby,ten nie jest odpo wiedzialny za szkode wyrządzoną napastnikowi
*stan wyższej koniecznosci-kto zniszczył lub us zkodził cudzą rzecz albo zabił lub zranił cudze z wierzę w celu odwrócenia od siebie lub od innyc h niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia,nie jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę,jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywołał,a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro jes t oczywiście ważniejsze niż dobro naruszone.
*dozwolona samopomoc-posiadacz nieruchomoś ci może niezwłocznie po samowolnym naruszeni u posiadania przywrócić własnym działaniem sta n poprzedni,nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób.Posiadacz rzeczy ruchomej,jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo nie powetowanej szkody ,może natychmiast po sam owolnym pozbawieniu go posiadania zastosowa c niezbędną samopomoc w celu przywrócenia st anu poprzedniego.Posiadacz gruntu może zająć c udze zwierzę,które wyrządza szkodę na gruncie. Uzyskuje prawo zastawu na zwierzęciu dla zabe zpieczenia należnego naprawienia szkody.
*zgoda poszkodowanego-w zakresie,w jakim os.
może rozporządzać przysługującymi jej dobrami Zgoda-świadome działanie prawne osoby,które wywołuje skutek,niezależnie od woli poszkodow anego,tj.zwalnia od odpowiedzialności (np.zgod a na zabieg lekarski,na udział w zawodach sport)
*niepoczytalność-os.,która z jakiś powodów znaj duje się w stanie wyłączającym świadome albo s wobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyr ządzoną.Przyczyny niepoczytalności np.choroba psych,niedorozwój umysłowy,in.zakłocenie czyn ności psych.Jeśli uległ zakłóceniu czynności psy ch.wskutek użycia napojów,środków odurzający ch-ma naprawić szkodę,chyba,że zażył bez swoj ej winy.
*osoby niepełnoletnie-małoletni,który nie ukońc zył 13l nie ponosi odpowiedz.za wyrządzona szk odę.13-18-odpowiedz.zależy od tego czy w konk retnej sytuacji działa z dostateczn.rozeznaniem.
*osoby,które z powodu wieku albo stanu psych. lub cielesnego nie mogą kierować swoim postęp owaniem-np.kalectwo,podeszły wiek,stan psych, niedołężność starcza,niewidomy-nie mają dostat ecznego rozeznania,aby kierować swoim postęp owaniem,nie ponoszą odpowiedz.427-odpowied z.os.zobowiązanych do nadzoru nad nimi.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA CUDZE CZYNY:
*odpowiedzialność osób zobowiązanych do nad zoru-rodzice,opiekunowie,wychowawcy,lekarze, ciąży odpowiedz.za czyny osób,nad którymi spra wują opiekę.Zobowiązani do naprawienia szkod y wyrządzonej przez tę osobę.wina kwalifikow.
*odpowiedz.za czyny osób,którymi się posłużon o-ten,kto powierza dokonanie czynności drugie mu,odpowiedzialny jest za wyrządzenie szkody przez tę osobę.Zasada domniemania winy w wyb orze.Eskulpacja zwalnia od odpowiedzialności.
*odowiedzialność za podwładnego-kto na własn y rachunek powierza wykonanie czynności osobi e,która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek,ten jest odpowiedzialny za s zkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykon ywaniu powierzonej czynności.(nie przy okazji jej wykonywania),np.właściciel firmy,dyrektor.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ORGANÓW WYKO NUJĄCYCH WŁADZĘ PUBLICZNĄ. Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody,jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem dział anie władzy publ. (77K).Odpowiedzialność pono szą:osoby prawne wykonujące z mocy prawa wł adzę publ,w szczególności Skarb Państwa i jedn ostki samorządu terytorialnego; osoby prawne,kt órym zlecono wykonywanie zadań z zakresu wła dzy publ.,na posdst.porozumienia,w szczególnoś ci jednostki samorządu terytorialnego.417p2 KC
Bezpośredni sprawca musi występować w roli w ykonawcy władzy publ.-organ,pracownik,osoby dorywczo zatrudnione,wezwane do współdziałan
Uprawnionym do żądania odszkodowania może być każdy podmiot pr.cywil-os.fiz,os.prawne,jed noski organizacyjne mające zdolnośc prawną,lec z nie wyposażone w osobowość prawną. Jeżeli s zkoda została wyrządzona przez wydanie aktu n ormatywnego,jej naprawienia można żądać po st wierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgo dności tego aktu z Konst,ratyfikowaną umową lu b ustawą.
ODPOWIEDZ. ZA ZWIERZĘTA I RZECZY
*odpowiedz.za szkodę wyrządzoną przez zwierz ęta-wina w nadzorze;gdy zwierzęciem bezpośred nio kierował człowiek albo było narzędziem w r ęku człowieka-odpowiada jak za siebie; gdy ktoś chowa zwierzę lub posługuje się nim-odpowiada za nie,niezależnie od tego czy było pod jego nad zorem,czy się zabłąkało,uciekło;domniemana wi na w nadzorze-zwierzęta,które przebywają pod o pieką człowieka i wyrządzają szkode z własnego popędu,niezależnie od zachowania się człowieka
*odpowiedz.za szkody wyrządzone wyrzucenie m ,wylaniem lub spadnięciem czegoś z pomieszc zenia-na zas.ryzyka-odpowiada ten,kto zajmuje pomieszczenie,chyba że szkoda nastąpiła wskute k siły wyższej albo za sprawa os.3,za którą zajm ujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedz.i któ rej działaniu nie mógł zapobiec.
*odpowiedz.za szkodę wyrządzoną zawaleniem budowli-odpowiada samoistny posiadacz-właści ciel,chyba że zawalenie się budowli lub oderwan ie się jej części nie wynikło ani z braku utrzyma nia budowli w należytym stanie,ani z wady w bu dowie (434KC). Odpowiedz na zasadzie ryzyka.
ODPOWIEDZ.ZA SZKODY WYRZĄDZONE W ZWIĄZKU Z RUCHEM PRZEDSIĘBIORS TW I UŻYCIEM SIŁ PRZYRODY-odpow.na z asadzie ryzyka za szkody wynikłe z wykorzystan ia urządzeń przez przedsiębiorstwa,zakłady.Pro wadzący przedsiębiorstwo,zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedz. wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa,chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub os.3 za którą nie ponosi odpowiedz.Także zakłady wytw arzające środki wybuchowe.Podmioty odpowied zialne-os.fiz.i prawne jeżeli prowadzą działalnoś ć(fabryki,huty,kopalnie,przeds.komunikacji miej skiej,kolejowej,autobusowej,tramwajowej,lotniczej).Przyczyny wyłączające odpowiedzialność-egzoneracyjne-siła wyższa,wyłączenie z winy po szkodowanego lub z winy osoby trzeciej
ODPOWIEDZIALNOŚĆ POSIADACZY MEC HANICZNYCH ŚRODKÓW KOMUNIKACJI
Odpowiedz.za szkodę na osobie lub mieniu pono si samoistny posiadacz mechanicznego środka k omunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Gdy oddał środek komunikacji w posiadanie zal eżne-odpowiedzialność ponosi posiadacz zależn y.Odpowiedz.na zasadzie ryzyka,związana z pos iadaniem.Silnik pojazdu nie musi pracować.Zwo lnienie z odpowiedz.-przesłanki egzoneracyjne.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZ ĄDZONĄ PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZ
Kto wytwarza w zakresie swojej działalności gos pod.produkt niebezpieczny,odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ten produkt.Od powiedz.na zas.ryzyka.Wytwórca materiału,suro wca,części składowej produktu odpowiada jak pr oducent.Chyba,że wyłączną przyczyną szkody b yła wadliwa konstrukcja produktu lub wskazówk i producenta-odpowiadają solidarnie.Odpowiedz nie można wyłączyć ani ograniczyć.
BEZPOŚREDNIE ZAGROŻENIE NASTĄPIE NIA SZKODY- 493 KC-tek,komu wskutek zach owania się innej osoby,w szczególności wskutek braku należytego nadzoru nad ruchem kierowane go przez nią przedsiębiorstwa/zakładu albo nad s tanem posiadanego przez nią budynku lub in.urz ądzenia,zagraża bezpośrednio szkoda,może żąda ć,żeby ta przedsięwzięła środki niezbędne do od wrócenia grożącego niebezpieczeństwa,a w razie potrzeby,by dala odpowiednie zabezpieczenia. 24-Ten czyje dobro osobiste zostaje zagrożone c udzym działaniem,może żądać zaniechania tego działania,chyba że nie jest ono bezprawne
347-posiadaczowi nieruchom.przysługuje roszcz enie o wstrzymanie budowy,jeżeli mogłaby naru szać jego posiadanie lub grozić wyrządz.szkody.
ZBIEG ODPOWIEDZIALNOŚCI ex delicto i ex contractu. Z jednego stanu faktycznego mogą wynikać roszczenia z reżimu deliktowego i kontr aktowego. 443-okoliczność,że działanie lub zani echanie ,z którego szkoda wynikła,stanowiło nie wykonanie lub nienależyte wykonanie istniejące go uprzednio zobowiązania,nie wyłącza roszcze nia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedoz wolonego,chyba że z treści istniejącego uprzedni o zobowiązania wynika co innego.
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ Z CZYNÓW NIEDOZWOLONYCH-1)roszczenie o naprawie nie szkody wyrządzonej czynem niedozwolony m ulega przedawnieniu z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkod zie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
2)jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku roszczenie o jej naprawieniu ulega przedawnieni u z upływem lat 20 od dnia popełnienia przestęp stwa,bez względu na to kiedy poszkodowany do wiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.
BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE-405-kt o bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątk ową kosztem innej osby,obowiązany jest do wyd ania korzyści w naturze,a gdyby to nie było możl iwe,do zwrotu jej wartości.Wzbogacenie polega na uzyskaniu korzyści majątkowej w dowolnej p ostaci.407-jeżeli ten,kto bez podstawy prawnej u zyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby,r ozporządził korzyścią na rzecz os.3 bezpłatnie,o bowiązek wydania korzyści przechodzi na tę os.
NIENALEŻNE ŚWIADCZENIE-zdarzenie po wodujące powstanie zobowiązania.Szczególny p rzypadek bezpodstawnego wzbogacenia.Powodu je wzbogacenie się bez usprawiedliwienia prawn ego.Następuje uzyskanie korzyści cudzym koszt em pod postacią świadczenia. 410p2-świadczeni e jest nienależne,jeżeli ten,kto je spełnił,nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany wzgl.osoby,której świadczył,albo jeżeli podstaw a świadczenia odpadła lub zamierzony cel świad czenia nie został osiągnięty,albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była niew ażna i nie stała się ważna po spełnieniu świadcze nia.Nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli:
-spełniający świadcz.wiedział,że nie był do tego zobowiązany,chyba że nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu lub w celu uniknięcia przymusu
-spełnienie świadcz.czyni zadość zas.współ.społ
-świadcz.zostało spełnione w celu zadośćuczynie nia przedawnionemu roszczeniu
-świadcz.zostało spełnione,zanim wierzytelność stała się wymagalna(sytuacja,gdy to samo świadaczenie ma być później spełnione)
NIEGODZIWE ŚWIADCZENIE-wyjątkiem o d ogólnej zasady,że nienależne świadczenie podl ega zwrotowi,jest instytucja przepadku przedmio tu świadczenia na rzecz Skarbu Państwa.412-sąd może orzec przepadek świadczenia na rzecz SP,j eżeli świadczenie zostało świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego prz ez ustawę lub w celu niegodziwym.Jeżeli przed miot świadcz.został zużyty lub utracony,przepad kowi może ulec jego wartość.
WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ-dłużnik powi nien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treśc ią i w sposób odpowiadający jego celowi społ-go spod.oraz zas.współż.społ.,a jeżeli istnieją w tym zakresie określone zwyczaje-także w sposób odp owiadający tym zwyczajom.W taki sam sposób powinien współdziałać wierzyciel.
ZASADY OGÓLNE WYKONYWANIA ZOB.
-współdziałania stron przy wykon.zobow.
-wykon.zob.zgodnie z celem społ-gosp.
-wykon.zob.zgodnie z zas.współż.społ.
-zas.realnego wykonania zobowiązania
-zas.należytej staranności.
-(w odniesieni do umów) pacta sunt servanda-umów należy dotrzymywać.
-rebus sic stantibus-klauzula pozwalająca na uwz ględnienie wpływu zmiany stosunków na stosun ek zobowiązaniowy
-mała klauzula waloryzacyjna-pozwala zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pie niężnego w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza
PRZEDMIOT WYKONANIA ZOBOW.
Jeśli przedmiotem zobow.od chwili powstania je st suma pieniężna,spełnienie następuje przez zap łatę sumy nominalnej,chyba że przepisy szczegó lne stanowią inaczej.
Jeśli strony zastrzegły w umowie,że wysokość świadczenia zostanie ustalona wg.in.miernika pł atności(np.złota) wykonanie zobow.następuje po zastosowaniu tego miernika wartości i ustaleniu wysokości świadczenia.
Jakość świadczenia-wg.cech indywidualnych lub co do gatunku-rzeczy średniej wartości.
Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadcz enia częściowego przy świadczeniu podzielnym, chyba że przyjęcie narusza uzasadniony interes wierzyciela.
OSOBY UCZESTNICZĄCE W WYKONANIU ZOBOWIĄZANIA-istotne jest aby roszczenie w ierzyciela zostało zaspokojone.Wirzeyciel może domagać się by dłużnik spełnił świadczenie osob iście,gdy wynika to z treści czynności prawnej,u stawy lub wlaściwości zobowiązania.Świadczyć może inna osoba-dłużnik jest odpowiedzialny ja k za własne działania.Zobowiązania pieniężne m ogą być wykonywane przez os.3.Osobami upraw nionymi do odbioru świadczenia są tylko os.upo ważnione przez wierzyciela.
MIEJSCE WYKONANIA ZOBOWIĄZAN
To miejsce,w którm dłużnik powinien spełnić św iadczenie.Może wynikać z ustawy,czynności pra wnej lub właściwości zobow.Spełnienie świadcz we właściwym miejscu stanowi należyte wykona nie zobowiązania.Dłużnik,który nie spełnia świa dczenia w miejscu wykonania,popada w zwłokę.
Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oz naczone,ani nie wynika z właściwości zobowiąz ania,świadczenie powinno być spełnione w miej scu,gdzie w chwili powstania zobowiązania dłuż nik miał zamieszkanie lub siedzibę.Ale pieniężn e -w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyc iela w chwili spełnienia świadczenia.
TERMIN WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA
Dłużnik dopuszcza się zwłoki,gdy nie spełnia św iadczenia w terminie,a gdy termin nie jest oznac zony-gdy nie spełnia świadcz.niezwłocznie po w ezwaniu przez wierzyciela.Termin jest najczęści ej ustalony w umowie,ale może wynikać z chara kteru świadcz.Jeżeli dłużnik stał się niewypłacal ny,albo bez jego winy zabezpieczenie wierzyteln ości uległo znacznemu zmniejszeniu-wierzyciel może żądać spełnienia świadcz.bez względu na z astrzeżony termin.Świadzcenia wzajemne powin ny być spełnione jednocześnie..Termin spełnieni a świadcz.poczytuje się w razie wątpliwości za z astrzeżony na korzyść dłużnika.
ZARACHOWANIE ZAPŁATY
Dłużnik może przy spełnieniu świadcz.wskazać, który dług chce zaspokoić (jeżeli ma kilka długó e tego samego rodzaju wobec wierzyciela) w raz ie braku umowy.Dłużnik musi złożyć oświadcze nie przed przyjęciem pokwitowania od wierzycie la.W braku oświadczenia świadcz.zalicza się na poczet długu wymagalnego,a jeśli jest ich więcej to na poczet najdawniej wymagalnego.
PRAWO ZATRZYMANIA
Dłużnik może w okreśłonych w ustawie przypad kach odmówić wykonania świadczenia do czasu kiedy wierzyciel nie spełni lub nie zabezpieczy r oszczenia,które dłużnik ma w stosunku do wierz yciela,często na podst.innego tytułu prawnego.Pr zysługuje dłużnikowi:
-gdy ma roszczenia o zwrot nakadów na rzecz i o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzoną
-gdy wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych,dopóki druga strona nie zaofiatuje zwrotu.
-w razie rozwiązania lub nieważności umowy wzajemnej
-wynajmującemu
DOWÓD WYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ
Wykonanie zobow.powoduje jedo wygaśnięcie. W interesie dłużnika jest uzyskanie od wierzycie la pokwitowania,z którego wynika potwierdzeni e otrzymania określonej kwoty przez wierzyciela i stwierdzenie z jakiego tytułu.Każda os,która sp ełnia świadcz.może żadać pokwitowania.Można żądać pokwitowania w szczeg.formie-koszty pon osi dłużnik(chyba,że umówiono się inaczej).Gdy wierzyciel odmawia pokwitowania-dłużnik moż e powstrzymac się od spełnienia świadcz.Np.we ksel-zwrot lub wzmianka na wekslu.
SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOW.
Umowa nie jest wykonana,gdy dłużnik gdy dłuż nik nie wykona tego,do czego był zobowiązany zgodnie z treścią umowy.Wierzyciel może na dr odze przymusu państwowego dochodzić swoich roszczeń.ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRA KTOWA-dłużnik obowiązany jest do naprawien ia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależ ytego wykonania zobowiązania,chyba że niewyk onanie lub nienależyte wykonanie jest następstw em okoliczności,za które dłużnik odpowiedzialn ości nie ponosi.Obejmuje tylko szkody majątko we.ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ I UTRACONE WARTOŚCI-dłużnik odpowiada zarówno za stratę,jak i za utracone przez wierzyc iela korzyści.Stratą jest utracona przez wierzycie la wartość świadczenia pomniejszona o wartość własnego świadczenia wierzyciela lub zmniejszo na wartość świadczenia,wynikająca z nienależyt ego jego spełnienia.Stratą mogą byc również wy datki poniesione dla zrekompensowania szkody.
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI DŁ UŻNIKA: dł.ponosi odpowiedzialność gdy wier z.wskutek niewykonania umowy poniósł szkodę majątkową-zarówno szkoda rzeczywista i utrata spodziewanych korzyści.Powstanie szkody musi być spowodowane przez niewykonanie lub niena leżyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika. Pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wy konaniem umowy a poniesioną przez wierzyciel a szkodą musi zachodzić związek przyczynowy. Niewykonanie lub nienalezyte wykonanie zobo wiązania musi być następstwe okoliczności,za kt óre dłużnik ponosi odpowiedzialność.
WINA DŁUŻNIKA- el.obiektywny-bezprawno ść postępowania dłużnika(niewykonanie lub nie należyte wykonanie zobow).W umowie strony m ogą rozszerzyć lub ograniczyć odpowiedzialność dłużnika.Wyłaczenie odpowiedzialności dłużnik a-jeżeli umowa ani ustawa nie stanowi inaczej,dł użnik nie ponosi odpow.za niewykonanie lub nie należyte wykonanie,gdy nie można mu uczynić z arzutu niezachowania należytej staranności.
ODPOWIEDZIALNOŚC DŁUŻN. ZA OS.3
Dłużnik odpowiada za działania i zaniechania os ób,którymi się posługuje przy wypełnianiu zobo wiązania i którym powierza wykon.zobowiązan.
CIĘŻAR DOWODU-ciężar udowodnienia fakt u spoczywa na osobie,która z faktu tego wywodz i skutki prawne.Wierzyciel występujący z roszcz eniem musi udowodnić istnienie szkody i jej wy sokość oraz wykazać,że szkoda pozostaje w zwi ązku przyczynowym z niewykonaniem lub niena leżytym wykonaniem zobowiązania przez dłużn.
NIEMOŻNOŚĆ ŚWIADCZENIA-pierwotna- zaistniała przed powstaniem zobowiązania,gdy istniała już w chwili zawarcia umowy,powoduje że jest nieważna.Następcza-zaistniała po powsta niu zobowiązania.
-za którą dłużnik nie odpowiada-gdy jest następc za to zobowiązanie wygasa.Gdy rzecz została zb yta,utacona,uszkodzona to dłużnik ma wydać ws zystko co uzyskał w zamian alko jako naprawien ie szkody.
-za którą dłużnik odpowiada-z przyczyn za które odpowiada,zobowiązany jest do naprawienia peł nej szkody.Odszkodowanie obejmuje rzeczywist y ubytek majątkowy i utracone korzyści.Wierzyc iel oże żądać surogatów.
OPÓŹNIENIE I ZWŁOKA DŁUŻNIKA-dłuż nik dopuszcza się opóźnienia,gdy nie spełnia świ adczenia w terminie,a gdy termin nie jest ozn.nie z włocznie po wezwaniu przez wierzyciela,ale b ez własnej winy.Przy świadczeniu pieniężnym-o dsetki.Dłużnik dopuszcza się zwłoki jeśli z włas nej winy nie spełnia świadczenia w terminie um ówionym lub ozn.w ustawie,a jeśli termin niozn. niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela.Prz y świadczeniach pieniężnych-odsetki i naprawie nie szkody.Skutki zwłoki dłużnika:wierzycielo wi przysługuje prawo odstąpienia od umowy;wie rz.może żadać naprawienia szkody;wierz.może nie przyjąć jeśli utraciło dla niego znaczenie;jeśl i rzecz jest ozn.co do tożsamości dłużn.odpowia da za jej utratę,uszkodzenie;jeśli reczy ozn.co do gatunku wierzyc.może nabyć je na koszt dłużn.al bo żadać od dłużn.zapłaty ich wartości;wykony wanie zobowiązania czynienia-wierzyc.może żą dać upoważnienia przez sąd do wykonania czyn ności na koszt dłużńika;świadczenie zaniechania wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego co dł użnik uczynił wbrew zobowiązaniu.Wszystkie u prawnienia także przy zobowiązaniach wzajemn ych.Odstąpienie od umowy wzajemnej-umowa przestaje wiązać z mocą wsteczną,strona,która o dstępuje-ma zwrócić wszystko co otzrymała.
KARA UMOWNA-strony mogą wprowadzać d o umowy klauzulę kary umownej-forma zabezpi eczenia zobowiązań.Można zastrzec w umowie,ż e naprawienie szkody wynikłej z niewykonania l ub nienależytego wykonania zobow.niepieniężne go nastąpi przez zapłatę określonej sumy.Funkcj e:kompensacyjna-pokrycie ewentualnej szkody; stymulacyjna-przez stworzenie zagrożenia ma p obudzić dłużnika do właściwego wykonania zob owiązania.Dłużnik nie może bez zgody wierzyci ela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kar y umownej.przesłanką dochodzenia kary um.jest wina dłużnika.
ZWŁOKA WIERZYCELA-gdy bez uzasadnio nego powodu uchyla się od przyjęcia zaofiarowa nego świadczenia,odmawia dokonania czynności bez której świadczenie nie może być spełnione, względnie oświadcza dłużn.że nie przyjmie świa dczenia,w konsekwencji czego wykonanie zobo wiązania doznaje opóźnienia.Obowiązek współd ziałania wierzyciela w wykonywaniu zobowiąz. Tylko gdy brak uzasadnionego powodu.Zwłoka wierzyciela nie zwalnia dłużnika i nie zmniejsza odpowiedzialności za zaginięcie,uszkodzenie rze czy.Dłużn.może złożyc świadczenie do depozytu sądowego i żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZAŃ
Z uwagi na zaspokojenie wierzyciela:
-przez spełnienie świadczenia zgodnie z treścią z obowiązania,zostaje ono wykonane,jego cel jest osiągnięty,stosunek prawny łączący strony ustaje
-Naprawienie szkody przez zapłatę odszkodow.
-jeżeli wierzyciel na zaspokojenie swego roszcze nia przyjmuje in.świadcz. w miejsce wykonania.
Jednak gdy przedmiot świadczenia ma wady,dłu żnik obowiązany jest do rękojmi wg.przepisów o rękojmi sprzedaży
-potrącenie (kompensacja)-dłużnik ma prawo po trącic ze swego długu to,co wierzyciel jest mu dł użny z innego stosunku zobowiązaniowego.Uch yla konieczność realnego wykonywania świadcz eń przez obie strony.Wskutek potrącenia obie wi erzytelności umarzają się nawzajem do wys.wier zytelności niższej.Potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie.Ma moc w steczną.Obie wierzytelności muszą być jednorod ne.Obie muszą być wymagalne.Obie musza być zaskarżalne
-odnowienie (nowacja)-umowa zawarta między wierzycielem a dłużn.w celu umorzenia zobowią zania.Dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyc iela spełnić inne świadczenie albo to samo,ale z innej podstawy prawnej.Strony powołują nowy s tosunek zobowiązaniowy.Przy zawieraniu nowej umowy strony powinny stwierdzićże powstało w celu umorzenia dawnego.W miejsce wykonania wstępuje nowe zobowiązanie dłużnika.Nie ma m ocy wstecznej.
-złożenie do depozytu sądowego-dłużnik powod uje wygaśnięcie zobowiązania,uwalnia się od cią żącego na nim obowiązku.Następuje na podst.or zeczenia,postanowienia sądu.Jedynie pieniądze,k osztowności,książeczki oszczędnościowe,dokum enty i in.określone w przepisach szczególnych.D łużnik może złożyć przedmiot świadczenia do de pozytu:jeżeli nie wie kto jest wierzycielem,nie z na miejsca zamieszkania bez winy;jeżeli wierzyc iel nie ma pełnej zdoln.do czynn.prawnych,ani p rzedstawiciela;jeżeli powstał spór kto jest wierzy cielem;jeżeli z powodu in.okoiczności dot.osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione; w razie zwłoki wierzyciela;jeśli wierzyc.odmawi a pokwitowania lub zwrotu dokumentu albo ucz ynienia na nim wzmianki.Po złożeniu dłużnik m a zawiadomić wierzyciela na piśmie
Bez zaspokojenia wierzyciela:
-dobrowolne zwolnienie z długu-gdy wierzyciel zwalnia dłużn.z długu, a dłużn.zwolnienie przyj muje.Wierzytelność jest prawem przysługujący m wierzycielowi i nic go nie ogranicza by mógł się go zrzec.Następuje umorzenie zobowiązania. Jest umowa zaawartą między stronami.Nie wym aga formy szczególnej.
-niemożliwość świadczenia-w razie trwałej i cał kowitej niemożności świadczenia,powstałej już po zawarciu umowy z przyczyn za które dłużnik nie odpowiada,dłużnik nie ponosi odpowiedzialn ości, a zobowiązanie wygasa.
-rozwiązanie stosunku prawnego-dochodzi na po dstawie umowy zawartej między stronami,wynik a z zasady swobody umów.Umowa taka powodu je wygaśnięcie stosunku prawnego na mocy poro zumienia stron.
KLAUZULA REBUS SIC STANTIBUS
Jeśli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunkó w spełnienie świadczenia byłoby połączone z na dmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej z e stron rażącą stratą,czego strony nie przewidział y przy zawarciu umowy,sąd może po rozważeni u interesów stron,zgodnie z zas.współ.społ.,ozna czyć sposób wykonania zobowiązania,wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umo wy.Rozwiązanie spowoduje wygaśnięcie.
INNE WYPADKI WYGAŚNIĘCIA ZOBOW.
-śmierć jednej ze stron-jeżeli zobowiązanie miał o charakter ściśle osobisty (alimenty,renta)
-połączenie wierzytelności i długu w jednej osob ie,dochodzi do zbiegu wierzytelności i długu
-zobowiązania zastrzeżone warunkiem lub termi nem wygasają w razie spełnienia warunku rozwi ązującego lub nadejścia terminu końcowego
-zobowiązania o charakterze ciągłym wygasają z upływem czasu,na który były zawarte,a w razie wypowiedzenia przez jedną ze stron,z zachowan iem terminu wypowiedzenia.
ZMIANA WIERZYCIELA / DŁUŻNIKA
Stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie,zm ieniają sie tylko osobyw nim uczestniczące.Zmia ny moga być następstwem:
-przelewu wierzytelności w drodze umowy-cesja
jest umową między wierzycielem(cedentem) a o sobą trzecią(cesjonariuszem),na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi swą wierzyt elność na kontrahenta.W miejsce wierzyciela,któ ry wyzbywa się wierzytelności,wstępuje nabywc a,a dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego.Nie jest wymaga ny udział dłużnika,ani zgoda.Zgoda dłużnika pot rzebna tylko gdy w umowie między wierzyc.a dł użn.wyłączono możliwość przeniesienia wierzyt elności na os.3.Przelew nie może pogorszyć sytu acji dłużnika.Mimo zmiany wierzyciela zobowią zanie pozostaje takie samo.Forma przelewu-jeżel i wierzytelnośc jest stwierdzona pismem,przelew także powinien być stwierdzony pismem.Przenie sienie wierzytelności z dokumentu na okaziciela następuje przez przeniesienie własności dokume ntu.Zbywca wierzytelności ma zawiadomić dłuż nika o dokonanym przelewie
-niektóre przypadki przejścia wierzytelności z m ocy postanowienia ustawy
-umowne przejęcie długu-zwalniające przejęcie długu.Os.3 wstępuje na miejsce dotychczasoweg o dłużnika,a dłużnik zostaje zwolniony z długu. Zachowanie tożsamości przejmowanego zobowi ązania.Może nastąpić przez:
Umowę między wierzyc.a os.3 za zgodą dłużn., oświadczenie dłużn.może złożyć którejkolwiek stronie
Umowę między dłuż.,a os.3 za zgoda wierzyciel oświadczenie wierzyc.może złożyć którejkolwie k ze stron,jest bezskuteczne,jeżeli wierzyc.nie wi edział,że os.przejmująca dług jest niewypłacalna
Powinny być zawarte na piśmie pod rygorem nie ważności
-przejęcie (wyjątkowo) długu z mocy ustawy
-wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojone go wierzyciela-os.3 spełnia świadczenie zamiast dłużnika.Nabywa roszczenie w stosunku do dłuż nika.Może żadać zwrotu od dłużn.Os.3 nie wstęp uje w prawa zaspokojonego wierzyciela.KC wpr owadza możliwość wstąpienia spełniającego świ adczenie w miejsce wierzyciela,może nastąpić z mocy:
Umowy zawartej z wierzycielem-wierzyciel otrz ymując zapłatę od os.3 podstawia ją w swoje pra wa.Umowa musi być wyraźna,zawarta najpóźnie j równocześnie z zapłatą.Zgoda dłużn.nie potrze bna.Jednak zawsze dopuszczalna gdy dłużnik w yrazi zgodę.
Umowy zawartej z dłużn-między dłużn.i os.3.Ko nwersja.Dłużnik spłaca wierzyciela sumą pożycz onąw celu zapłacenia długu i podstawia wypoży czającego w prawa wierzyciela.Zgoda dłużn.na p iśmie.Zgoda dawnego wierzyc.niepotrzebna.Mo że odmówić,tylko gdy dłużnik obowiązany jest świadczyć osobiście.
Ustawy-os.3 wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyc. i nabywa spłaconą wierzytelność jeżeli:
*spłaci cudzy dług,za który jest odpowiedzialna osobiście lub przedmiotami majątkowymi
*przysługuje jej prawo,przed którym spłacona wi erzytelność ma pierszeństwo zaspokojenia
*działa za zgoda dłużnika w celu wstąpienia w pr awa wierzyciela,zgoda dłużn.na piśmie
*przewidują to przepisy szczególne
-przystąpienie do długu-do dotychczasowego dłu żnika przystępuje w charakterze dłużnika solidar nego os.3,która staje się współdłużnikiem-pomn ożenie podmiotów po stronie długu,łączne/kumu latywne przejęcie długu.
OCHRONA WIERZYCIELI W RAZIE NIE WYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA-
-instytucje prawa reczowego;-zastaw;-hipoteka;
-poręczenie;-SKARGA PAULIAŃSKA:
polega na przyznaniu wierzycielowi możliwości zaskarżenia czynności dłużnika (dokonanej z po krzywdzeniem wierzyciela), celem uznania tej c zynności za bezskuteczną wobec skarżącego.Zad aniem jest ochrona wierzyciela przed nierzetelny m dłużnikiem i przed czynnościami prawnymi dł użnika dokonanymi na korzyść osób 3 kosztem wierzyciela.Chroni wierzyciela za pomoca konst rukcji wzlędnej bezskutecznośći czynności praw nej,dokonanej z naruszeniem interesów wierzyc.
Przesłanki zastosowania skargi Pauliańskiej
-uprawnoinym do zaskarżenia czynności dłużnik a jest wierzyciel,którego wierzytelnośc istnieje w chwili żądania ochrony.Sama wierzytelność ni e musi byc wymagalna.
-dłużnik powinien być osobą dokonującą niekorz ystnych dla wierzyciela działań,nie tylko dłużnik gówny ale i solidarni i poreczyciele.
-niekorzystne dla wierzyciela działania muszą pr zybrac postać czynności prawnych dłużnika.Prze dmiotem zaskarżenia powinna byc czynność pra wna podjęta przez dłużnika i powodująca umniej szenie jego majątku.
-na skutek czynności prawnej dłużnika jego maj ątek nie wystarczy na pokrycie wierzytelności
-po stronie dłużnika musi istnieć w chwili dokon ania czynności świadomość pokrzywdzenia wier zyciela.Niekoniecznie zamiar,ale świadomość.
-musi istnieć także świadomość pokrzywdzenia wierzyciela przez dłużnika po stronie osoby,któr a otrzymuje korzyść od dłużnika
-jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej pr zez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osob a 3 uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie,wier zyciel może żądać uznania czynności za bezskut eczną,chocoażby osoba ta nie wiedziała,że dłużn ik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierz
-jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dok onanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść m ajątkowa uzyskał przedsiębiorca pozostający z dł użnikiem w stałych stosunkach gospod.,domnie mywa się,że było mu wiadomo,iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli
WYKONANIE PRAWA ZASKARŻENIA CZYNNOŚCI DŁUŻNIKA-dłużnik może dział ać w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzy cieli.Jednak wierzytelność musi istnieć w chwili wytoczenia powództwa.Wierzycielowi przysług uje roszczenie przeciw os.3,która uzyskała od dł użnika korzyść majątkową odpłatnie,tylko wówc zas kiedy os.3 wiedziała o zamiarze dłużnika.Jeś li os.3 rozporządziła uzyskaną korzyścią,wierzyc iel może wystąpić bezpośrednio przeciwko os,na której rzecz rozporządzenie nastąpiło.Wierzyciel może ądać,aby czynnośc ta została uznana za be zskuteczną względem niego,może dochodzić zas pokojenia swojej wierzyelności z przedmiotów majątkowych,które wyszły na skutek tej czynno śi z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.
UMOWA SPRZEDAŻY
Czynność prawna,wymiana towaru na pieniądz.
Sprzedwaca zobowiązuje się przenieść na kupują cego własnośc rzeczy i wydać mu rzecz,a kupują cy zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacic sprz edawcy cenę.
Konsensualna-dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenie woli stron.zobowiązująca.kauzual
na,wzajemna,odpłatna,świadczen-ekwiwalentne
Rzeczy ozn co do gatunku lub przyszłe-zobowią zuje sprzedawce do przeniesienia
Rzeczy ozn co do tożsamości-automatycznie prz enosi własność.
Cena-ustalana w umowie,suma pieniężna
RĘKOJMIA ZA WADY
Strony um.sprzed.ponoszą wzgl.siebie odpowied zialność za niewykonanie lub nienależyte wykon anie zobowiązania.Surowsza odpowiedzialnośc sprzedawcy wzgl.kupującego za wady.Sprzedaw ca jest odpowiedzialny w razie ujawnienia się w ad fizycznych lub prawnych przedmiotu sprzeda ży.Odpowiedzialnośc na zas.ryzyka,niezależna o d sprzedawcy.Sprzedawca zwolniony od odpowi edzialności z tytułu rękojmi jeżeli kupujący wied ział o wadzie w chwili zawarcia umowy.
Wada fizyczna:
-rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość/użyte czność ze wzgl.na cel w umowie oznaczony
-rzecz nie ma właściwości,o których istnieniu sp rzedawca zapewniał kupijącego
-rzecz została wydana w stanie niezupełnym
Wada prawna:
-rzecz nie stanowi własności sprzedawcy,należy do os.3,albo obciążona prawem os.3
-w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowi edzialny także za istnienie praw.
Uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi:
-jeżeli rzecz sprzedana ma wady-może odstąpić / żądać obniżenia ceny.Chyba że sprzed. wymieni
-ozn co do gatunku-może żadać dostarczenia tak iej samej ilości bez wad i naprawienia szkody
-ozn co do tożsamości,a sprzedawca jest wytwór cą-żadać usunięcia wady w terminie,po bezskute cznym upływie-może odstąpić.
Wybór uprawnienia zależy od kupującego
Wymagana staranność kupującego-zawiadomienie sprzedającego o wadach 1 m-c
Wygasają po roku,a nieruchom. po 3 od wydania
Gwarancja
Sprzeadwca lub producent przyjmuje na siebie z obowiązanie usunięcia wad fizycznych rzeczy sp rzedanej lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady ujawnione i zgłoszone w okresie gw.
Nie ma obowiązku udzielania gwarancji
Jeśli nie ma terminu-rok od wydania