Agresja i przemoc, materiały fizjoterapia, Notatki


Agresja i przemoc

wśród dzieci

i młodzieży

PLAN

1. Agresja i jej pochodzenie - str. 2.

2. Klimat rodzinny a agresja u dorastających - str. 4.

3. Wpływ nauczycieli i szkoły na powstawanie

zachowań agresywnych wśród dzieci i młodzieży

str. - 6.

4. Wpływ agresji oglądanej w środkach masowego

przekazu str. - 9.

5. Zapobieganie agresywnemu zachowaniu się dzieci i

młodzieży str. - 11.

6. Podsumowanie str. - 15.

7. Bibliografia str. - 18.

  1. AGRESJA I JEJ POCHODZENIE

Zdefiniowanie agresji nie jest tak proste, jak się może wydawać. W języku potocznym określenie to jest używane bardzo swobodnie. Psychologowie posługują się terminem działania agresywnego, przez które rozumieją zachowanie zwrócone przeciw innym osobom (lub przeciw samemu sobie) i przedmiotom oraz działanie na ich szkodę. Agresja może przybierać formy fizyczne i psychiczne (np. zadawanie ran, dyskryminacja, obraza ustna).

0x08 graphic
0x08 graphic

AGRESJA AGRESJA

SŁOWNA FIZYCZNA

0x08 graphic

AGRESJA AGRESJA

INSTRUMENTALNA EMOCJONALNA

Agresją słowną jest ubliżanie, grożenie, wyśmiewanie, dokuczanie, obrzucanie wyzwiskami, ośmieszanie itp. Takie zachowanie powoduje poczucie zagrożenia, odrzucenia i wyizolowania drugiej osoby z grupy.

Agresja fizyczna to fizyczny atak na drugą osobę lub jej własność. Najczęściej przybiera formę bezpośrednią, a więc taką, w której dochodzi do fizycznego kontaktu agresora z ofiarą np. w postaci uderzeń, popchnięć, kopnięć lub zadawania ran. Agresja fizyczna może mieć charakter instrumentalny i emocjonalny.

Z agresją instrumentalną mamy do czynienia wtedy, gdy agresor chce coś zdobyć lub osiągnąć jakiś cel. Przykładem agresji instrumentalnej jest zachowanie się chłopca, który domaga się od innych dzieci oddania mu posiadanych przez nie pieniędzy, grożąc im pobiciem, zaś w razie oporu realizuje swe groźby. Jeśli kilkakrotnie przekona się on, że w ten sposób może zdobyć pieniądze, wtedy agresywne zachowanie się ulega utrwaleniu. Agresja instrumentalna jest wyuczonym sposobem działania powstającym wskutek jej tolerowania przez otoczenie. Powoduje to wytworzenie się przekonania o własnej bezkarności oraz utrwalenie się nawyku osiągania zamierzonych celów za pośrednictwem agresywnego zachowania.

Agresja emocjonalna występuje wtedy, gdy dziecko prze -żywa lęk lub złość. Stosunkowo słabe podniety, wywołują u niego nieproporcjonalne silne reakcje emocjonalne. Dziecko takie z błahych powodów denerwuje się, wpada w gniew, obraża się na swych rówieśników lub dorosłych. Przykładem agresji emocjonalnej jest agresywne zachowanie dziecka, które zostało wyśmiane przez nauczyciela przed całą klasą.

W literaturze możemy znaleźć trzy główne teorie, które wyjaśniają pochodzenie ludzkiej agresji:

  1. KLIMAT RODZINNY A AGRESJA U DORASTAJĄCYCH

Rozwój dziecka zachodzi w specyficznym klimacie i jeżeli można takiego określenia użyć - podkulturze rodziny, której dziecko jest członkiem. Wewnątrz tego specyficznego systemu dziecko uczy się w jakich sytuacjach i w jaki sposób wyrażać swoje uczucia, radzić sobie z konfliktami interpersonalnymi oraz negocjować własny punkt widzenia. Ogólnie klimat rodzinny stanowi źródło określonych norm, wartości i interakcjach ze środowiskiem pozarodzinnym. Klimat rodzinny w zależności od natężenia jego poszczególnych właściwości sprzyja rozwojowi jednych a utrudnia rozwój innych zachowań u dziecka. Rodzina ze swoim specyficznym klimatem stanowi więc ten rodzaj kontekstu rozwojowego, w którym zachodzi wyposażenie dziecka w instrumenty niezbędne do społecznego - w szerokim znaczeniu - funkcjonowania dziecka w okresie jego dzieciństwa i później w jego dorosłym życiu, tzn. w reguły interpretacji rzeczywistości i wzorce zachowań w tej rzeczywistości. Przez klimat rodzinny rozumie się więc specyficzne, zabarwione emocjonalnie wzajemne ustosunkowanie członków rodziny wobec siebie oraz specyficzne, stabilne wzorce interakcji w rodzinie.

Podstawowymi własnościami wyznaczającymi charakterystykę klimatu rodziny jest spójność i plastyczność relacji między członkami rodziny. Spójność rodziny to odczuwanie przez wszystkich członków rodziny emocjonalnej wspólnoty. Wspólnotę tę określa wzajemne wspieranie się, harmonia, przyjaźń, brak konfliktów między poszczególnymi członkami rodziny i realizowanie razem różnych rodzajów aktywności. Plastyczność rodziny to zdolność rodziny do zmieniania swojej struktury organizacyjnej w odpowiedzi na ważne wydarzenia zachodzące wewnątrz rodziny i poza nią. Dzieci, które czują się bezpieczne w swoich relacjach z rodzicami, są mniej agresywne i lepiej sobie radzą z emocjami. Kiedy są otoczone miłością i zainteresowaniem, mają mało powodów do agresji i wrogości. Uciekają się do niej gdy się boją, są osamotnione, pełne rozterek lub gdy mają potrzebę akceptacji i zwrócenie na siebie uwagi.

Dzieci powinny nauczyć się, że zachowania skierowane do innych ludzi oraz do nich samych nie powinny przekraczać pewnych granic.

Jeżeli nauczą się stosowania zachowań agresywnych i przemocy jako metody na rozwiązywanie problemów, a ze strony rodziców spotka się to z pobłażliwością lub akceptacją - poziom agresji wobec rówieśników, rodzeństwa i dorosłych będzie prawdopodobne wzrastał. Ważne jest aby rodzice byli konsekwentni w stosowaniu dyscypliny.

Dzieci, które szczególnie często mają do czynienia z agresją i przemocą w rodzinie, uważają także w stosunku do nich jako metoda wychowawcza, uczą się jej stosowania w relacjach z innymi.

Podobnie dzieje się, gdy w rodzinie panuje chaos, a role ojca i matki nie są w pełni realizowane. Rodzice spełniają bardzo ważną rolę w kształtowaniu podstaw nieagresywnych. Niestety przekazywane przez nich wzory zachowań często nie sprzyjają wyrabianiu pozytywnych nawyków. Przykładem może być nagminne stosowanie systemu kar i nagród. Rodzice często wymierzają karę za agresywne zachowania dziecka. Zbyt częste stosowanie takich metod powoduje, że dziecko uczy się hamować agresje, ale tylko w obecności rodziców. Poza domem zachowuje się brutalnie (odreagowuje). W efekcie takie postępowanie rodziców modeluje i kształtuje właśnie te wzory zachowań, które pragnęliby eliminować u swoich dzieci. Również częstym błędem popełnianym (przeważnie nieświadomie) przez rodziców jest „ uczenie agresji ” poprzez przekazywanie poleceń w rodzaju: „ nie daj się ”, „ bądź mężczyzną ”, „ jak cię biją, nie umiesz oddać !”. Nieświadomie pochwalają w ten sposób przemoc. Liczne badania udowodniły niejednokrotnie, że konsekwencja przemocy doświadczanej w dzieciństwie jest przemoc w życiu dorosłym. Dorośli, którzy doznali w dzieciństwie aktów przemocy mają często negatywne oczekiwania w stosunku do innych, są nieufni, uciekają od swojej przeszłości w świat narkotyków lub alkoholu.

Sztuka teatralna w reżyserii Jacka Federowicza „ Bici, biją ” w Teatrze Ludowym jest doskonałym odzwierciedleniem w/w omówionych przykładów, godnych polecenia.

Występują pewne prawidłowości w zakresie karania dzieci przez rodziców:

III. WPŁYW NAUCZYCIELI I SZKOŁY NA POWSTAWANIE ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY

Na agresywne zachowanie u dzieci istotny wpływ mają - oprócz rodziców inni ważni dorośli. Do takich osób niewątpliwie zaliczają się nauczyciele. Szkoła, jako instytucja wraz z jej uwarunkowaniami pedagogicznymi oraz sposobem organizacji procesu dydaktycznego, może również przyczynić się do powstawania zachowań agresywnych (zarówno u uczniów, jak i u nauczy- cieli).

Należy tu wspomnieć o różnych czynnikach, które na to wpływają:

  1. Czynniki organizacyjne:

2. Czynniki psychologiczne:

  1. Czynniki pedagogiczne:

Nauczyciel - uczeń. Interakcje często te są frustrujące młodzież, że wyzwalają w nich agresję. Z reguły jest ona tłumiona, ponieważ panuje przekonanie, że z nauczycielem trudno jest wygrać. Chociaż ostatnio dużo słyszy się o agresywnych zachowaniach uczniów wobec nauczycieli.

Źródła konfliktów pomiędzy nauczycielem i uczniem:

  1. Nieformalna obyczajowość uczniów, przejawiająca się w sposobie ubierania, manifestowania pewnych zachowań, używania słownictwa slangowego, kolczyki w nosie, makijaż lub dziwne fryzury.

  1. Nieakceptowane przez uczniów zachowania nauczycieli:

Zjawisko przemocy wśród młodzieży szkolnej wiąże się z pewnymi określonymi miejscami i osobami. Miejsca to: korytarze szkolne, boisko, toalety, szatnie, okolice sklepów.

Najczęściej występujące formy przemocy w/w sytuacjach to: bicie, wymuszanie pieniędzy lub usług, zastraszanie oraz plotki jako forma poniżania.

„ Drugie życie szkoły ” nieformalne grupy szkolne, zjawisko to, istnieje od początków szkolnictwa i zawsze przyjmowało różną nazwę, ale znaczenie i rola pozostają niezmienne. Powodują lęk, strach, a oparte są na przemocy i agresji wobec słabszych. Słynny kij baseballowy w rękach chuligana stanowi tego przykład.

Mobbing, czyli fala - zjawisko przemocy w szkole nazywane jest mobbingiem i określa dręczenie uczniów przez uczniów.

Jest to odpowiednik polskiego słowa fala i obejmuje pewne agresywne zachowanie grupy na danym terenie, np. starsze klasy przeciw młodszym.

Agresywne wzory zachowania członków takich grup, przenoszone są wprost z ulicy. Kształtują pewne formy obyczajowości, którym towarzyszy kult siły. Kojarzy on się najczęściej z wymuszeniem haraczu, pobiciem, psychicznym znęcaniem, nakłanianiem do kupna narkotyków, oddawania szacunku „ starszym ”.

W większości przypadków ofiary przemocy szkolnej milczą, gdyż są zastraszane lub uważają, że nie wypada skarżyć na rówieśników. Uczniowie z takich grup stanowią w szkole swoją „władzę”, a przywódcą jest przeważnie silniejszy, często drugoroczny uczeń. Funkcjonowanie takich grup na terenie szkoły może być swoista reakcja na niepowodzenia szkolne. Klasa szkolna składa się z różnych uczniów. Są tam osoby niepewne, samotne, ostrożne, nie mające w klasie przyjaciół, nie potrafiące bronić ani swoich racji, ani siebie. Szybko staną się łupem „ agresora”. Kiedy taka osoba pozwala się zastraszyć, płacze, wzmaga w agresorze poczucie jego wyższości i siły. Agresja jest wówczas nagrodzona. Agresorowi należy na prestiżu w jego najbliższym otoczeniu. Potrzebni mu są wspólnicy i adoratorzy. Niektórzy wskażą agresorowi „słabe punkty” ofiary, a z czasem też zaczną atakować ofiarę. Ofiara staje się bezpiecznym celem dla tych wszystkich w klasie, którzy muszą wyładować swoje skumulowane emocje. Ponieważ, się nie broni, nie przeciwstawia, zachęca do tworzenia opinii, „że aż się prosi, żeby dostać”. Osoba taka zostaje odsunięta od reszty grupy, staje się samotna, w opinii rówieśników bezwartościowa. Nikt nie staje w obronie takiej osoby, aby nie narazić się na wyśmianie. Poważne znaczenie dla zjawiska agresji mogą mieć naciski rówieśników szczególnie wtedy, gdy chcą zdobyć czyjąś akceptację.

Dlatego, czasami spokojni i mili uczniowie biorą udział w prześladowaniu innych. Działa tu znany w psychologii społecznej mechanizm zmniejszanego poczucia odpowiedzialności. Gdy grupa chłopców dokucza koledze, odpowiedzialność rozkłada się na wszystkich.

Tak naprawdę nikt nie czuje się winny. Gdy ataki na jakąś osobę się powtarzają, wytwarza się przekonanie, że jest ona mało wartościowa i zasługuje na takie traktowanie. Obniżenie oceny ofiary powoduje osłabienie poczucia winy w agresorach.

  1. WPŁYW AGRESJI OGLĄDANEJ W ŚRODKACH MASOWEGO PRZEKAZU

Jeśli dziecko naśladuje brutalne zachowanie osoby dorosłej wobec lalki, to jaki wpływ mogą wobec tego wywierać na nie filmy, w których aż roi się od scen przemocy ?

Jest to interesujące pytanie, a odpowiedź na nie ma istotne społeczne znaczenie. W wielu przez lata prowadzonych badaniach stwierdzono, że im bardziej brutalne filmy człowiek ogląda w dzieciństwie, tym częściej jako nastolatek lub dorosły posługuje się przemocą Eron, 1987; Huesmann, 1982; Turneriin, 1986).

W badaniach proszono nastolatków, aby przypomnieli sobie, jakie filmy i jak często oglądali w dzieciństwie. Filmy te następnie były oceniane pod względem prezentowanej w nim przemocy przez sędziów kompetentnych. Natomiast nauczyciele i rówieśnicy wystawiali niezależne opinie objętym badaniom nastolatkom, głównie pod kątem przejawianych przez nich postaw agresywnych. Nie tylko stwierdzono istnienie wysokiej korelacji między liczbą oglądanych brutalnych filmów a skłonnością do zachowań agresywnych, ale stwierdzono także, że wraz z upływem lat badanego korelacja ta staje się silniejsza.

Oglądanie brutalnych scen wywiera największy wpływ na dzieci mające skłonności do okazywania agresji. Oglądanie scen przemocy jest odbierane jako przyzwolenie na wyrażenie własnej agresji.

Badania, które przeprowadził Josephson wskazują, że nieagresywne dzieci poddane przez dłuższy czas specjalnej „Kuracji” oglądania aktów przemocy zmienią się i zaczną prezentować zachowania agresywne. Większość dzieci, nawet nie przejawiających wcześniej tendencji agresywnych, pod wpływem długotrwałego kontaktu z aktami przemocy poprzez ekran telewizyjny zaczęła wykazywać nasilone tendencje agresywne. Obliczono, że przeciętny dwunastolatek zdążył obejrzeć w ciągu swego życia na ekranie telewizyjnym 100.000 aktów agresji. Im człowiek młodszy, tym bardziej jego postawy i zachowania mogą ulegać zmianom w wyniku obserwacji otoczenia.

Dlaczego przemoc w środkach masowego przekazu modyfikuje naszą gotowość do reagowania agresją ?

Cztery przyczyny są odpowiedzialne za nasilenie tendencji agresywnych w wyniku kontaktu z przemocą poprzez środki masowego przekazu.

  1. Jeśli oni mogą to robić, to ja też mogę.

Oglądanie bohaterów telewizyjnych zachowujących się agresywnie może osłabić przyjętą przez nas w dzieciństwie normę, nakazującą kontrolowanie impulsów agresywnych.

  1. Ach, więc tak to się robi !

Oglądanie agresywnych działań może dostarczać pomysłów, jak ujawnić własne agresywne odczucia.

  1. Myślę, że to, co czuję, to właśnie agresja.

Oglądanie przemocy sprawia, że lepiej uświadamiamy sobie własną złość i szybciej uruchamiamy działania agresywne. Łatwo możemy posunąć się do przesady, błędnie interpretując zaledwie lekkie poirytowanie jako złość i wyładowując ją w atakach agresji.

4. Ale lipa, znowu się tłuką, a co jest na innym kanale ?

Oglądanie wielu krwawych scen likwiduje przerażenie i wstręt na widok przemocy i zmniejsza współczucie wobec ofiary. Sprawia, że łatwiej nam zaakceptować istnienie przemocy.

  1. ZAPOBIEGANIE AGRESYWNEMU ZACHOWANIU SIĘ DZIECI I MŁODZIEŻY

Niejednokrotnie środkiem wychowawczym, stosowanym przez rodziców są kary. Ich funkcja wówczas ma polegać na wytworzeniu strachu przed karą i w ten sposób przeciwdziałać występowaniu agresji. Nie jest to jednak dobra metoda wychowawcza. Obawa przed karą niejednokrotnie nie prowadzi do trwałego zaniku agresywnego zachowania się, lecz powoduje jedynie jego przemieszczenie na inne obiekty. Tak np. dziecko surowo ukarane przez ojca przestaje dokuczać młodszemu rodzeństwu, zaczyna natomiast napastować swych słabszych kolegów w szkole. Strach przed karą powstrzymujący przed agresją oddziałuje tylko tak długo, dopóki istnieje bezpośrednie zagrożenie jej zastosowania. Dziecko karane w domu za drobne nawet przewinienia, zachowuje się w nim poprawnie. Po wyjeździe na kolonię lub podczas nieobecności rodziców zaczyna zachowywać się agresywne. Z tych względów, nie rezygnując całkowicie ze stosowania niektórych kar w wychowaniu, nie można ich traktować jako podstawowego środka przeciwdziałającego agresji u dzieci. Bardziej skuteczne od kar będących zewnętrznym hamulcem agresji jest wytworzenie wewnętrznej motywacji zapobiegającej jej powstawaniu. Funkcje te mogą pełnić przyswojone normy postępowania oraz ukształtowane na ich podłożu uczucia - moralno-społeczne. Normy takie zawierają zakazy szkodzenia, dokuczania, bicia, wyśmiewania, poniżania godności innych dzieci.

Powinny im towarzyszyć nakazy pomocy potrzebującym, otaczania ich opieką, okazywania życzliwości. W odniesieniu do agresji frustracyjnej, należy ustalić, które potrzeby dziecka uległy blokadzie oraz rozważyć możliwość ich zaspokojenia. Jeżeli dziecko zachowuje się agresywnie wskutek stosowania przez rodziców surowych kar fizycznych oraz nieżyczliwego odnoszenia się do dziecka, należy dążyć do zmiany metod wychowawczych oraz postaw emocjonalnych przejawianych wobec niego przez rodziców. Jeżeli frustracja jest następstwem blokady potrzeby uznania społecznego, wywołanej złośliwymi przezwiskami kolegów, to należy oddziaływać na grupę rówieśniczą, aby nie dochodziło do powstawania podobnych sytuacji. Przy agresji naśladowczej istotne znaczenie ma uchronienie dziecka przed szkodliwym wpływem modeli agresywnego zachowania. W tym celu należy ograniczyć oglądanie przez dziecko filmów lub widowisk telewizyjnych ukazujących obrazy agresji, ograniczyć i kontrolować gry jakimi dziecko posługuje się w trakcie zabaw i gier komputerowych, zmniejszyć liczbę lub nawet uniemożliwić czytanie książek i komiksów o podobnej treści. Sceny agresji eksponowane za pomocą mediów powinny być odpowiednio komentowane i oceniane przez dorosłych z punktu widzenia norm moralnych akceptowanych w danym społeczeństwie.

Równocześnie należy zainteresować dziecko audycjami telewizyjnymi, filmami, książkami ukazującymi pozytywne modele zachowania. Powinny one zawierać przykłady prawidłowo ukształtowanych kontaktów społecznych, aprobować koleżeństwo, przyjaźń, wzajemną życzliwość, gotowość udzielania pomocy.

Jeżeli modele agresji występują w naturalnym otoczeniu społecznym dziecka, wtedy należy je izolować od grupy zachowujących się agresywnie kolegów, znajomych, sąsiadów. Bywa i tak, że modelami zachowań agresywnych są sami rodzice. Zachodzi więc nieraz potrzeba umieszczenia dziecka w zakładzie wychowawczym lub częściowego izolowania go od niekorzystnych wpływów rodziny.

Można to osiągnąć poprzez dłuższy pobyt dziecka w świetlicy szkolnej, ułatwienie kontaktów koleżeńskich z dziećmi nie przejawiającymi skłonności agresywnych.

Środkiem przeciwdziałającym agresji instrumentalnej jest wykazanie jej nieskuteczności. Stwarzając sytuacje wskazujące nieskuteczność agresywnego zachowania się należy równocześnie ułatwić osiąganie pożądanych celów w sposób społecznie akceptowany. Tak np. dziecko usiłujące wymusić na rodzicach spełnienie jego żądań za pomocą krzyku, gróźb, ciskania przedmiotami, powinno przekonać się o bezskuteczności takiego sposobu postępowania, a równocześnie zrozumieć, że cel swój może osiągnąć, gdy rodziców uprzejmie poprosi lub zasłuży na nagrodę dzięki osiągnięciu dobrych postępów w nauce. Chłopak zdobywający potrzebne mu pieniądze lub przedmioty za pośrednictwem napadów na słabsze dzieci, powinien móc je uzyskać dzięki wykonaniu prac zarobkowych lub otrzymaniu nagrody za poprawne zachowanie. Wymaga to zarówno ukazania pozytywnych modeli społecznego zachowania, jak też oddziaływania za pomocą słownego przekonywania zmierzającego do ukształtowania postaw i norm moralnych.

W przypadku agresji powstałej na podłożu schorzeń organicznych, niezbędne jest przeprowadzenie badań neurologicznych lub psychiatrycznych. Czasem zachodzi potrzeba umieszczenia dziecka w zakładzie leczniczo - wychowawczym. Może to być niezbędne dla zachowania bezpieczeństwa otoczenia dziecka jak i jego samego.

W szkole w walce z przemocą i zapobieganiu powstawania zachowań agresywnych u dzieci dużą rolę do spełnienia mają nauczyciele. Już na początku pracy z klasą nauczyciel może wykorzystać ten moment do zacieśnienia więzi między uczniami. Ważne, aby uczniowie od początku wiedzieli, kim są koledzy, czego mogą od siebie oczekiwać, jak mają się do siebie odnosić. Rola nauczyciela powinna polegać tu na stworzeniu bezpiecznej atmosfery, w której uczniowie mieliby okazję dobrze się poznać i przedstawić swoje oczekiwania.

W dalszej pracy z grupą nauczyciel powinien także regulować wpływy każdego ucznia w grupie, czyli powinien dyskretnie kontrolować tworzenie się ról w klasie i relacji między uczniami. Ważne, aby nauczyciel sam nie przypisywał im określonych ról.

Uczniowie będą wiedzieć, jaką rolę mają pełnić w grupie. W tej fazie nauczyciel powinien zwracać uwagę na utrzymywanie poczucia bezpieczeństwa w klasie i stwarzanie okazji do budowania więzi między uczniami.

Kolejne działania to ustalenie wartości i norm.

W tej fazie uczniowie powinni ustalić, co w ich klasie będzie ważne - jakie działania, zachowania, przedmioty, co w ich oczach będzie uchodziło za dobre, a co za złe. Ta faza jest niezwykle ważna dla atmosfery w klasie. Nauczyciel ma znaczący wpływ na formowanie się tych zasad - przede wszystkim dając przykład - wzorzec własnym zachowaniem w różnych sytuacjach.

Ponadto nauczyciel - wychowawca może podejmować działania profilaktyczne poprzez prowadzenie systematycznych zajęć wychowawczo - profilaktycznych, które powinny zawierać następujące elementy pracy:

w trudnych sytuacjach,

Psychologowie przyjmują, że źródłem przemocy jest między innymi brak zainteresowań, nuda i nieumiejętność rozmawiania i słuchania. Proponują zatem, by oddziaływania wychowawcze ukierunkować na te właśnie - rodzące agresję - czynniki poprzez tworzenie klubów zainteresowań, organizowanie zajęć sportowych, turystycznych i kulturalnych, naukę słuchania i mediacji oraz uwrażliwianie na uczucia innych osób.

Program wychowawczo - profilaktyczny „Spójrz inaczej” obejmuje praktycznie wszystkie te obszary, poza bezpośrednią edukacją na temat przemocy i agresji.

  1. PODSUMOWANIE

Jednym z niepokojących zjawisk współczesnego świata stała się agresja i przemoc. I chociaż coraz częstsze są dążenia ludzi do eliminowania przemocy, wymienić można takie dziedziny, idee, zachowania i sytuacje, w których jednostki, grupy czy społeczeństwa odwołują się do przemocy, traktując ją jako środek osiągnięcia celów.

Z aspektami zjawiska agresji i przemocy, każdy z nas może się zetknąć w życiu codziennym. Począwszy od złośliwości, kpin i poniżenia, a skończywszy na pobiciu. Agresja i przemoc są zjawiskiem narastającym, procesem który zaczyna się od drobnej dokuczliwości i szkodzenia dobremu samopoczuciu innym. Bagatelizowanie „małej agresji” może kończyć się „agresją ostrą”. Pobłażanie pozornie niewinnej przemocy prowadzi do narastania zachowań agresywnych.

W związku z tym, że agresja ma określone znaczenie adaptacyjne, większość współczesnych psychologów akceptuje przekonanie, że tendencje agresywne wykształciły się w toku rozwoju ewolucyjnego. Równocześnie człowiek ma rozbudowane mechanizmy kontroli impulsów agresywnych, a jego zachowanie ulega modyfikacji w zależności od zmian zachodzących w środowisku. Dlatego ujawnianie agresji zależy od interakcji między takimi czynnikami, jak: biologiczne wyposażenie człowieka, wrodzone i wyuczone wzory zachowania oraz cech sytuacji społecznej. Wzorce zachowań agresywnych są dostępne zarówno w realnym świecie, jak i w świecie przedstawionym na ekranie telewizora. Przemoc prezentowana w telewizji nie tylko wywołuje u widzów nasilenie agresji, ale również obniża ich wrażliwość na przejawy agresji w codziennym życiu społecznym i sprawia, że zaczynają te przejawy akceptować (nazywano to zjawisko efektem znieczulającym). Studia nad agresją i przemocą wśród dzieci i młodzieży wskazują na to jak ważny jest wpływ otoczenia na powstawanie zachowań agresywnych, dzieje się tak wówczas, gdy:

  1. dzieci szczególnie często mają do czynienia z agresją i przemocą w rodzinie,

  1. w rodzinie panuje chaos, a role matki i ojca nie są w pełni realizowane,

  2. w rodzinie często używa się w stosunku do dzieci agresji i przemocy,

  1. mało rozwinięta samokontrola swoich emocji. Dzieci mają wówczas ogromne kłopoty w radzeniu sobie ze strachem, lękiem czy poczuciem krzywdy lub winy i nie są w stanie przewidzieć swoich reakcji emocjonalnych i nie kontrolują swoich zachowań,

  1. pokazywana w telewizji przemoc w poważnym stopniu wpływa na uczenie się jej przez dzieci,

Obserwacje psychologów i doświadczenia wskazują, że dzieci, które są ofiarami agresji:

W przypadku podejrzenia, że dziecko jest poddawane przemocy należy się zwrócić do instytucji wspierających szkolny proces wychowania np.:

  1. Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej

  2. Policji (do zespołów, do spraw nieletnich)

  3. Sądu rejonowego (wydział rodzinny)

Bibliografia:

  1. Grochulska J. - Agresja u dzieci; W-wa 1993

  2. Konopczyński M. - Twórcza resocjalizacja;

W-wa 1996 (przegląd teorii agresji)

  1. Obuchowska J. - Agresja [w:] Encyklopedia pedagogiczna pod red. W. Pomykały, W-wa 1993

  2. Skorny Z. - Psychologiczna analiza agresywnego zachowania się; W-wa 1968

  3. Samson A. - Moje dziecko mnie nie słucha;

W-wa 1999


Wyszukiwarka