DOS

Dzisiejszym użytkownikom DOS kojarzy się z czarnym ekranem o nieznanym zastosowaniu. Wiedza na temat DOS'a wśród nowych użytkówników jest naprawde niewielka. Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej jesteś we właściwym miejscu.

DO CZEGO MOŻE SIĘ PRZYDAĆ ZNAJOMOŚĆ DOS'A?

Jeśli padnie twój Windows uratuje cię dyskietka startowa i znajomość DOS'a. Czasem szybciej będzie skopiować coś w DOS'ie niż włączać Windows. Jeśli lubisz grać w stare gry przekonasz się, że łatwiej włączyć je w DOS'ie niż w trybie MS-Dos w Windows. Dowiesz się jak włączyć CD-ROM i mysz pod Dos'em. Będzisz potrafił stworzyć RAM-dysk.

SKĄD WZIĄŚĆ DOS'A?

Okrojona wersja DOS'a znajduje się w każdym Windowsie 9.x. Ta wersja jest omawiana w tym kursie i jest zupełnie wystarczająca. W pełnej wersji znajdziesz wiele ciekawych programów które rozszerzają możliwości DOS'a. Niestety Microsoft nie wydaje już MS-DOS, więc raczej nie uda się go dostać w sklepie. Ostatnia wydana wersja posiada numer 6.22, natomiast DOS 7.0 to ten dostępny w Windows.

W internecie można znaleźć kilka różnych DOS'ów, darmowych lub nie. Polecam Free Dos'a, jest on dystrybucją darmową (sprawdziłem działa bardzo dobrze i w wersji Full ma trochę ciekawego oprogramowania) i jest dostępny na stronie www.freedos.org. Można ściągnąć rozmaite wersje szczególnie polecam (dla osób ze stałym łączem i nagrywarką) obraz do nagrania na płytę CD - zawiera pełną wersje FreeDOS'a i mnóstwo darmowych programów (kompilatory, narzędzia itp.), plik ma nazwę fdoscdb8.zip (34,4 Mb) - jest to wesja Full beta8, pojawiła się już wersja beta9, ale nie jest dostępna w wersji Full.

HISTORIA

DOS (Disc Operating System - Dyskowy System Operacyjny) jest tak stary jak same PC'ty (1981). Jest on systemem znakowym (w odróżnieniu od graficznego Windowsa) tzn. wszystko jest wyświetlane za pomocą tekstu (nawet pseudograficzny Norton Commander). Wszystkie komendy wprowadza się w DOS'ie z klawiatury albo zapisuje w pliku wsadowym bat (omówię tą metodę później). Wpisywanie komend z klawiatury było uciążliwe więc powstawały nakładki na DOS'a : wspomniany Norton Commander, DOS Shell itp. Znaczącą zmianę przyniosły dopiero późniejsze wersje Windowsa (który też był nakładką na DOS'a). DOS współżył z Windows do wersji Windows 3.11. Potem nadeszła era Windowsa 95 i DOS przestał być potrzebny (bo Windows przestał być nakładką na DOS'a).

Nawigacja w DOS

Sesje MS-DOS włączamy w Windows "Start/Programy/Tryb MS-DOS", włącza się okienko w którym można wpisywać komendy DOS'a, ale Windows ciągle kontroluje pracę komputera. Przy stosowaniu prostych komend nie ma różnicy czy używamy "czystego" DOS'a czy trybu MS-DOS. Kłopoty mogą się pojawić przy większych programach i niektórych grach.

O "czystym" DOS'ie można mówić kiedy komputer rzeczywiście pracuje pod kontrolą DOS, a Windows nie jest włączony. W takim wypadku programy powinny działać szybciej. Aby uruchomić ten tryb można:

-włączając komputer przytrzymaj klawisz F8 i wybierz:

Tylko wiersz poleceń;

-wyłączając komputer wybierz:

Uruchomić ponownie komputer w trybie MS-DOS?.

Jak wygląda ekran DOS?

Tak ;-)

Microsoft(R) Windows 95

(C)Copyright Microsoft Corp 1981-1996.

C:\WINDOWS>

Pierwsze komendy

Polecenia (komendy) w DOS wpisujemy na klawiaturze i zawsze potwierdzamy klawiszem ENTER, za ich pomocą sterujemy komputerem.

Pierwszą komendą którą poznamy jest komenda zmiany dysku. Aby zmienić dysk należy wpisać literę jaka jest mu przyporządkowana z dwukropkiem (dyskietka to przeważnie litera A, twardy dysk to C lub D, a CD-ROM to D lub E (uruchomieniem CD-ROM'u pod DOS'em zajmiemy się później)). Komenda dla dyskietki wygląda więc a:.

Przykład:

Microsoft(R) Windows 95

(C)Copyright Microsoft Corp 1981-1996.

C:\WINDOWS>a:

A:\>c:

C:\WINDOWS>

Podstawą w każdym systemie operacyjnym jest poruszanie się po katalogach. W DOS służy do tego komenda cd. Zastosowanie jej bez parametru powoduje wyświetlenie katalogu w którym jesteśmy.

Przykład:

Microsoft(R) Windows 95

(C)Copyright Microsoft Corp 1981-1996.

C:\WINDOWS>cd

C:\WINDOWS

C:\WINDOWS>

Dodanie parametru .. czyli cd.. spowoduje przejście do wyższego katalogu.

Uwaga: w Trybie MS-DOS można napisać trzy lub więcej kropek i przeskoczyć do katalogu wyższego o dwa lub więcej poziomów, w czystym DOS nie można tego zrobić.

Przykład:

Microsoft(R) Windows 95

(C)Copyright Microsoft Corp 1981-1996.

C:\WINDOWS>cd

C:\>

Aby wejść do katalogu trzeba w DOS wpisać po cd nazwę katalogu czyli cd katalog.

Uwaga: można wejść do katalogu dwa poziomy niżej wpisując cd nazwa_katalogu\nazwa_podkatalogu.

Przykład:

Microsoft(R) Windows 95

(C)Copyright Microsoft Corp 1981-1996.

C:\>cd katalog

C:\katalog>cd katalog\podkatalog

C:\katalog\katalog\podkatalog

Można stosować też komendy mieszane np: cd ..\..\podkatalog, oznacza ona przejdź o dwa katalogi wyżej i wejdź do katalogu "podkatalog".

Przykład:

Microsoft(R) Windows 95

(C)Copyright Microsoft Corp 1981-1996.

C:\>cd katalog_1\katalog_2

C:\katalog_1\katalog_2\>cd ..\..\podkatalog

C:\podkatalog

Ciężko nawigować w katalogach w ciemno, albo znać ich układ na pamięć dlatego należy używać komendy dir wyświetla ona wszystkie pliki i podkatalogi w katalogu w którym jesteśmy.

Przykład:

Microsoft(R) Windows 95

(C)Copyright Microsoft Corp 1981-1996.

C:\WINDOWS\cd..

C:\>dir

Wolumin w stacji dysków C: WIN95

Numer seryjny woluminu: 1916-16DD

Katalog C:\

ARJ EXE 116 260 93.06.04 9:19 ARJ.EXE

COMMAND COM 95 764 96.11.12 12:12 COMMAND.COM

CONFIG SYS 180 01.05.25 7:49 CONFIG.SYS

SCANREGW EXE 90 112 99.05.05 22:22 SCANREGW.EXE

AUTOEXEC BAT 282 01.05.25 7:49 AUTOEXEC.BAT

WINDOWS <DIR> 00.11.17 15:20 WINDOWS

SCANREG INI 787 99.05.05 22:22 SCANREG.INI

PROGRA~1 <DIR> 00.11.17 15:21 Program Files

SCANREG EXE 166 126 99.05.05 22:22 SCANREG.EXE

IMAGE3 BMP 7 034 01.08.13 10:48 Image3.bmp

SYSTEM INI 13 01.01.06 19:19 SYSTEM.INI

TCLITE <DIR> 01.05.17 23:49 tclite

LOGO SYS 129 078 01.02.21 15:07 logo.sys

10 plik(ów) 605 636 bajtów

3 katalog(ów) 3 514 368 bajtów wolnych

C:\>

Do komendy dir można dołączyć różne parametry:

/p - wyświetla informacje stronami, po każdej stronie czeka na potwierdzenie od użytkownika (ENTER);

/w - wyświetla informacje w pięciu kolumnach;

/a:opcja - wyświetla informacje zależnie od atrybutów (atrybuty będą omówione w dalszej części kursu), dostępne opcje:

h - wyświetla tylko pliki ukryte;

-h - wyświetla wszystkie pliki oprócz ukrytych;

s - wyświetla tylko pliki systemowe;

-s - wyświetla wszystkie pliki oprócz systemowych;

d - wyświetla tylko katalogi;

-d - wyświetla tylko pliki;

a - wyświetla tylko pliki archiwalne;

-a - wyświetla wszystkie pliki oprócz archiwalnych;

r - wyświetla wszystkie pliki tylko do odczytu;

-r - wyświetla wszystkie pliki oprócz plików tylko do odczytu;

/o:opcja - wyświetla pliki posortowane według dostępnych opcji:

n - sortuje listę alfabetycznie według nazwy;

-n - sortuje listę w odwrotnej kolejności do alfabetycznej według nazwy;

e - sortuje listę alfabetycznie według rozszerzenia;

-e - sortuje listę w odwrotnej kolejności do alfabetycznej według rozszerzenia;

Nawigowanie to nie wszystko. Jeśli chcemy włączyć program musimy go wywołać, jest to bardzo proste jeśli chcemy włączyć program edit, należy wpisać:

edit lub edit.com.

Można więc wywołać go za pomocą samej nazwy lub nazwy i rozszerzenia. Lepiej użyć tej pierwszej metody, gdyż w DOSie istnieją aż trzy typy plików wykonywalnych: *.exe, *.com i *.bat.

Tworzenie i usuwanie katalogów

Poprzednia część była dość obszerna teraz będzie trochę mniej materiału. Do tworzenia katalogu używamy komendy:

md (nazwa katalogu) lub mkdir (nazwa katalogu)

Mało, co? ;)

Do usuwania katalogów używamy polecenia:

rd (nazwa katalogu)

Ta komenda usuwa katalogi, ale tylko jeżeli są puste. Jeżeli katalog nie jest pusty, aby go usunąć musimy użyć komendy:

deltree (nazwa katalogu)

Aby skasować plik należy użyć komendy:

del (nazwa pliku)

Komenda ta służy nie tylko do kasowania plików można dzięki niej opróżnić katalog należy wpisać:

del (nazwa katalogu)

Edycja plików tekstowych

Podstawowym narzędziem edycji plików jest Edit, wywoływany komendą:

edit

Jego interfejs jest znakowy ale przypomina grafikę. Wygląda tak:

Jest to dość standardowy edytor, może być przydatny dlatego, że czasem potrafi więcej od notatnika! Można w nim otworzyć pliki dowolnej wielkości (no bez przesady, wszystko zależy od ilości RAMu). Można też użyć wygodnego polecenia zamień (w menu wyszukaj). Ogólnie bardzo miły edytorek.

Lista poleceń

Polecenia dotyczące kursora

Home - Przenosi do początku bieżącego wiersza.

End - Przenosi do końca bieżącego wiersza.

Ctrl+Up - Przewija do góry o jedną linię.

Ctrl+Down - Przewija do dołu o jedną linię.

PageUp - Przewija do góry o jeden ekran.

PageDown - Przewija do dołu o jeden ekran.

Ctrl+PgUp - Przewija w lewo o jeden ekran.

Ctrl+PgDn - Przewija w prawo o jeden ekran.

Ctrl+Home - Przewija do początku dokumentu.

Ctrl+End - Przewija do końca dokumentu.

Ctrl+Left - Przenosi w lewo o jedno słowo.

Ctrl+Right - Przenosi w prawo o jedno słowo.

Polecenia dotyczące edycji

Enter - Przechodzi do następnego wiersza.

Delete - Usuwa znak znajdujący się nad kursorem.

Backspace - Usuwa znak z lewej strony kursora.

Tab - Przesuwa kursor do następnej pozycji tabulatora.

Insert - Przełącza pomiędzy trybami wstawiania i nadpisywania.

Ctrl+Y - Usuwa bieżącą linię.

Ctrl+V - Wkleja zawartość bufora do pliku.

Ctrl+P - Pozwala na wstawianie znaków specjalnych.

Polecenia dotyczące zaznaczonego obszaru

Shift - Zaznacza obszary przy pomocy klawisza shift i klawiszy strzałek.

Ctrl+C - Kopiuje zaznaczenie do bufora.

Ctrl+X - Usuwa zaznaczenie i kopiuje je do bufora.

Delete - Usuwa zaznaczenie.

Tab - Dokonuje wcięcia w zaznaczonym wierszu.

Shift+Tab - Usuwa wcięcie w zaznaczonym wierszu.

Polecenia dotyczące poszukiwania i zamiany tekstu

Ctrl+Q+F - Znajduje tekst.

Ctrl+Q+A - Znajduje tekst i zamienia go.

F3 - Powtarza ostatnie poszukiwanie.

Polecenia dotyczące okien

F6 - Przełącza do następnego okna edycji.

F8 - Przełącza do następnego aktywnego pliku.

Ctrl+F6 - Otwiera drugie okno edycji.

Ctrl+F4 - Zamyka drugie okno edycji.

Ctrl+F8 - Zmienia rozmiar okna edycji.

Inne polecenia

F1 - Wyświetla pomoc kontekstową.

Time & Date

W tej części omówię bardzo proste komendy obsługi czasu i daty.

Time - to komenda zmiany czasu, po jej wpisaniu na ekranie pojawia się aktualny czas. System prosi następnie o wprowadzenie nowej godziny w formacie godzina:minuta:sekunda,setne_sekundy

Date - to komenda zmiany daty, analogicznie do poprzedniej komendy pojawia się informacja o aktualnej dacie i prośba o jej zmianę. Data jest przedstawiona w formacie: rok.miesiąc.dzień.

Dyskietka

Obsługa dyskietki (jak wszystko inne) w DOSie wygląda inaczej niż w Windows. A więc zacznę od początku, aby dostać się na dyskietkę musisz wpisać a: (przeważnie napęd A to stacja dyskietek jeśli u ciebie jest inaczej wpisz nazwę swojej stacji). W tym momencie jesteś już na dyskietce możemy używać komend cd i dir. Poruszanie się po dyskietce, kopiowanie, tworzenie i używanie plików wygląda tak samo jak na dysku twardym. Jedną z najważniejszych komend dotyczących dyskietki jest komenda:

format a: (gdzie a to nazwa dysku) który służy do formatowania dyskietki (albo dysku twardego, dlatego uważajcie z tą komendą, jeśli wpiszecie zamiast a: c: to sformatujecie dysk twardy). Po wpisaniu tej komendy system prosi o włożenie dyskietki do stacji i naciśnięcie klawisza ENTER. Następnie następuje sprawdzenie formatu (pojemności) dyskietki i komputer przystępuje do jej sformatowania. Po zakończeniu formatowania komputer prosi o wpisanie tekstu który będzie woluminem (nazwą) dyskietki; wolumin może mieć maksimum 11 znaków. Jeśli wciśniemy ENTER dyskietka nie będzie mieć woluminu. Potem system wyświetla informacje o dyskietce i pyta czy sformatować następny dysk. Jeśli wciśniemy T program zacznie formatowanie, jeśli wciśniemy N program zakończy działanie.

Opcje:

/V[:etykieta]

/q

/F:rozmiar

/B

/S

/T:ścieżki

/N:sektory

/1

/4

/8

/C Określa etykietę woluminu.

Przeprowadza szybkie formatowanie.

Określa rozmiar dyskietki do sformatowania (np.

160, 180, 320, 360, 720, 1.2, 1.44, 2.88).

Alokuje miejsce na sformatowanym dysku dla plików systemowych.

Kopiuje pliki systemowe na sformatowany dysk.

Określa liczbę ścieżek na jednej stronie dyskietki.

Określa liczbę sektorów na jedną ścieżkę.

Formatuje jedną stronę dyskietki.

Formatuje dyskietkę 360K 5,25 cala w stacji o dużej gęstości.

Formatuje osiem sektorów na ścieżkę.

Sprawdza klastry aktualnie zaznaczone jako "złe".

Jeszcze jedną komendą dotyczącą dyskietki (choć dysku twardego też) jest komenda:

label - służy ona do wyświetlenia i ewentualnej zmiany woluminu.

Obsługa CD-ROM

W tej chwili pewnie zapytasz: po co mi cd-rom pod dosem? Już odpowiadam. Jeśli chcesz po sformatowaniu dysku zainstalować Windows to musisz mieć pod DOSem włączony CD-ROM (chyba, że zmieścisz Windows na dyskietkach ;-)), jeśli chcesz zainstalować DOSowski program lub grę z płyty, albo chcesz posłuchać muzyki z CD (pod DOSa są też odtwarzacze muzyki!). No chyba już cię przekonałem.

Teraz do roboty. Żeby zainstalować CD-ROM trzeba mieć dwa pliki:

mscdex.exe i plik sterownika do CD-ROMu, musisz załatwić sobie te dwa pliki. Pierwszy jest dodawany do Windowsa (znajduje się w katalogu c:/windows/command), a drugi jest przeważnie na dyskietce dostarczanej z CD-ROMem. Jeśli nie masz dyskietki ze sterownikami, stwórz dyskietkę startową pod Windowsem znajdziesz tam plik o nazwie oakcdrom.sys i plik btcdrom.sys wystarczy jeden z nich (wiem, że to działa pod Windows98 jak jest w Win95 nie wiem). Jeśli to nie pomogło zapytaj swoich kolegów może oni mają dyskietką ze sterownikami.

Jeśli masz już te dwa pliki możemy brać się do konfigurowania CD-ROMu. Wszystkie czynności można wykonywać zarówno w Windowsie jak i DOSie. CD-ROM można włączyć zarówno na dyskietce starowej jak i na DOSie łądującym się z dysku twardego, konfiguracja wygląda praktycznie tak samo. Musisz teraz skopiować nasze dwa pliki w jakieś miejsce jeśli ma być to dyskietka startowa polecam katalog główny (a:\), a jeśli dysk twardy to katalog c:\windows\command.

Teraz musimy otworzyć plik config.sys znajdujący się w katalogu głównym (zarówno dysku twardego jak i dyskietki). Należy do niego dopisać linie (najlepiej na samym końcu) wyglądającą następująco:

devicehigh=dysk:\ścieżka\nazwa_pliku_sterownika.sys /D:mscd001

Teraz należy otworzyć plik autoexec.bat (też w katalogu głównym) i dodać do niego linie (też najlepiej na samym końcu):

dysk:\ścieżka\mscdex /d:MSCD001 /m:10 .

To już koniec, chyba nie było tak trudno?

Mysz

Teraz wypada zająć się myszą. Do czego jest potrzebna? Dzięki niej można wygodniej pracować z edytorem edit, Norton Commanderem. Bez myszy nie odpalimy żadnych gier potrzebujących myszy.

Jeśli wiemy już wiemy po co nam mysz, możemy ją zainstalować. Tym razem potrzebujemy pliku mouse.exe który znajdziemy np. w Norton Commander.

Kiedy mamy już plik możemy go wywołać jak normalny program:

mouse

Ale można go też dopisać do pliku AUTOEXEC.BAT, dzięki czemu będzie się uruchamiał przy każdym starcie DOSa. Dodajemy więc do AUTOEXEC.BAT linię:

dysk:\ścieżka\mouse

Możemy użyć kilku opcji które pojawiają się po wywołaniu:

mouse /?

BAT

Teraz zaczynamy wyższą szkołę jazdy. Pliki *.bat to naprawdę ciekawa opcja DOSa. Dzięki nim możemy zautomatyzować działanie systemu. Jeśli za każdym razem chcąc zagrać w jakąś grę musimy zmienić dysk, wejść do katalogu i wywołać tą grę możemy zapisać te czynności w pliku *.bat. Następnym razem chcąc ją uruchomić wpiszemy tylko nazwę pliku *.bat.

Czy to nie ułatwia życia?

Przykładowo, aby uruchomić naszą grę musimy wpisać: d:

cd gry

cd supergra

superga.exe

Teraz w edytorze tekstowym (polecam edit) zapisujemy wszystkie komendy, zapisując plik nadajemy mu nazwę supergra.bat. Wywołujemy go jak normalny program, a DOS automatycznie włączy naszą grę.

To zastosowanie jest najbardziej oczywiste i proste ze wszystkich, jednak można użyć plików .bat do ambitniejszych celów.

Za nim pokaże inne zastosowania jeszcze troche o plikach bat. DOS wykonuje wszystkie polecenia w kolejności w jakiej zostały zapisane.

Aby zmienić tą kolejność należy nadać fragmentowi programu etykiete, jej składnia w DOSie to:

:nazwa_etykiety.

Do wywołania fragmentu kodu ograniczonego etykietą należy użyć polecenia:

goto nazwa_etykiety, co ważne przy nazwie etykiety nie wpisujemy dwukropka.

Aby zamknąć fragmet kodu mającego należeć do etykiety musimy wpisać:

goto end

i na końcu programu bat wpisać taki fragment kodu:

:end

(nie jest to oficjalne polecenie DOSa, ale podobną konstrukcje zaleca instrukcja DOSa.)

W każdym momencie możemy wstrzymać pracę programu wpisując polecenie:

pause.

Wstrzma ona pracę programu do czasu kiedy użytkownik naciśnie jakiś klawisz. Ta opcja jest szczególnie przydatna kiedy chcemy pokazać coś użytkownikowi za pomocą komend dir lub type.

Kolejną komendą jest komenda:

rem.

Która służy do wyświetlania komentarzy - komunikatów dla użytkownika. Na początku lini wpisujemy:

rem jakiś komentarz.

Kolejną użyteczną komendą jest komenda:

echo off

, która wyłącza znak zachęty (c:\>), a także wyłącza wyświetlanie komentarzy. Natomiast komenda:

echo on

włącza powyższe funkcje.

Kolejna komenda:

call nazwa_pliku.bat

służy do wywoływania innych plików bat. Po wykonaniu poleconego pliku wraca do tego pliku w którym użyliśmy komendy call.

To w zasadzie wszystkie funkcje związane z plikami bat.

Teraz jeszcze kilka praktyczych zastosowań.

Pliki bat mogą się przydać do automatyzacji powtarzających się zadań np. musisz skopiować dane z 10 dyskietek, a potem je sformatować, tworzymy więc plik kopiarka.bat:

echo off

copy *.* c:\katalog

format a:

kopiarka.bat

echo on

PĘTLE

W powyższym programie użyliśmy pętli która będzie się wykonywała w niskończoność. Aby przerwać działanie tego programu należy wcisnąć kombinacje klawiszy CTRL + BREAK (PAUSE).

JOKERY

Teraz pare wyjaśnień o tajemniczych znakach które pojawiły się powyżej. Znak *, zastępuje ciąg znaków, czyli zamiast * może wystąpić: sdfwg, dewfwe, gwerg, lub ewfef, albo inna dowolna kombinacja liter. Można też wpisać znak ?, który zastępuje pojedyńczą literę. Można więc skopiować tylko pliki jpg wpisując:

copy *.jpg c:\katalog

Lub wszystkie pliki o nazwie dom:

copy dom.* c:\katalog

Jeszcze jedna uwaga jokerów można używać też z innymi komendami np. dir, move, xcopy.

AUTOEXEC.BAT I CONFIG.SYS

AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS to dwa pliki systemowe odpowiadające za konfiguracje DOSa. Są to pliki tekstowe o zmienionych rozszerzeniach które można modyfikowac w dowolnych edytorach tekstowych. Ogólnie w CONFIG.SYS startujemy i konfigurujemy wszystkie sterowniki i opcje systemu, a w AUTOEXEC.BAT startujemy programy (mscdex, mouse).

Składnia używana w tych plikach nie jest zbyt skomplikowana.

Aby umieścić sterownik w pliku CONFIG.SYS należy dodać do niego linie devicehigh=dysk:\ścieżka\plik. Aby uruchomić program z pliku AUTOEXEC.BAT należy dodać do niego linie loadhigh dysk:\ścieżka\plik.

Jeśli chcemy usunąć jedną linię z tych plików należy się posłużyć znanym z plików bat poleceniem REM. Przed "niechcianą" linią wpisujemy REM i jest ona traktowana jako komentarz.

Konfiguracja DOS

Konfigurowanie DOS opiera się na plikach AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS opisanych w poprzedniej części kursu.

Przeważnie używamy DOS zainstalowanego,razem z Windowsem. Jest on skonfigurowany w sposób dogodny dla Windowsa. Jednak jeśli chcemy uruchomić jakiś większy program dosowski to możemy mieć problem. Okaże się, że mamy za mało pamięci.

Wynika to z tego, że DOS powstał kiedy komputery miały dużo mniej pamięci. Standardowym jej rozmiarem było 640 Kb. Niektóre programy dosowskie mogą używać tylko tych 640 Kb. Jeśli DOS zajmie tą pamięć nie będzie można ich wystartować.

Aby zabezpieczyć się przed tym należy załadować DOSa do pamięci rozszerzonej (czyli tej wyższej od podstawowych 640 Kb). W tym celu do pliku CONFIG.SYS dodajemy linię:

DOS=HIGH,UMB

Musimy też uruchomić sterowniki pamięci rozszerzonej. Do CONFIG.SYS dodajemy jeszcze dwie linie:

DEVICEHIGH=DYSK:\ŚCIEŻKA\HIMEM.SYS

DEVICEHIGH=DYSK:\ŚCIEŻKA\EMM386.EXE

Kolejną rzeczą jest załadowanie całej rzeszty sterowników. Standardowo są one ładowane za pomocą komend load i device. Musimy je zamienić na loadhigh i devicehigh.

Jesze jedna ważna rzecz nie podłączajmy napędu CD pod pliki startowe DOS jeśli uruchamiamy z nich również Windows (chodzi o te na dysku c:). Spowoduje to usunięcie sterowników do CD-ROM z Windowsa. CD-ROM będzie działał, ale spadnie jego wydajność. Np. nie będzie można przeglądać CD niezgodnych z DOSem. Natomiast spokojnie można używać CD-ROMu (a nawet to zalecam) na dyskietce startowej.

DOS Shell

DOS Shell jest programem nakładką na DOS i stanowi jakby menadżera plików dla tego systemu. Niestety nie jest on dostępny w wersji DOSu dostarczanej razem z Windowsami, jest zawarty w wersjach od 5.0 DOSu (jak jest we wcześniejszych nie wiem). Pisząc ten artykuł korzystałem z DOSa w wersji 6.22.

Jak zwykle na początek: tak wygląda DOS Shell.




Interfejs programu jest znakowy (chociaż można w nim włączyć i tryb graficzny, o tym później). Niestety program jest po angielsku, tylko programy zawarte w Windowsie są po polsku. Program jest podzielony na trzy okna: dwa u góry i jedno u dołu. Okno u góry po lewej to okno katalogów, po prawej to okno z plikami, a na dole mamy dostęp do naszych skrótów.
Operacje na plikach nie są tak intuicyjne jak w Norton Commander. Należy zaznaczyć plik, a potem z menu File wybrać operację, przy kopiowaniu, czy przenoszeniu katalog należy wpisać ręcznie, jest to trochę uciążliwe.

Dostępne opcje to:
Open - otwórz dotyczy plików dokumentów
Run - uruchom
Print - drukuj
Associate - wiąże rodzaj plików z programem, np. pliki txt; związane w ten sposób pliki można otwierać za pomocą opcji open
View File Contents - przeglądanie zawartości pliku (dla zainteresowanych: wyświetla je także w formie hexoidalnej)
Move - przenieś
Copy - kopiuj
Delete - kasuj
Rename - zmień nazwę
Change Attributes - zmień atrybuty
Create Directory - utwórz katalog
Select All - zaznacz wszystko
Deselect All - odznacz wszystko


Bardzo fajną opcją są skróty do programów które możemy tworzyć w oknie na dole. Kiedy uaktywnimy okno na dole w menu File pojawia się kilka nowych opcji.

JAK UTWORZYĆ SKRÓT?

Wchodzimy do menu File i naciskamy New, pojawia się pokno "New program object", możemy wybrać w nim program group(jeśli chcemy stworzyć grupę programów - "katalog"), lub Program Item wybieramy drugą opcje, aby utworzyć skrót. Pojawia się nowe okno "Add program". W opcji "program title" wpisujemy nazwę skrótu, w "commands" ścieżkę dostępu i nazwę pliku, w "startup directory" samż ścieżkę pliku, w "aplication shortcut key" wciskamy kombinację klawiszy kóra ma włączać program. Zaznczenie X w opcji "pause after exit" oznacza zapauzowanie komputera przed powrotem z programu do DOS Shell. Nadszedł czas, aby wypełnić (lub nie ;)) najfajniejszą opcję "password", tutaj możemy wpisać hasło dostępu do pliku (niestety hasło to jest bardzo łatwo złamać). Na koniec wciskamy nieśmiertelne OK.
Jeszcze jedna opcja to "reorder", który zamienia kolejność skrótów w menu.

Teraz jeszcze trochę o trybie graficznym, który obiecałem na początku. W DOS Shell można aktywować tryb graficzny, który posługuje się naprawdę grafiką.Należy w tym celu wejść do menu i wybrać "Options", a potem "Display". W nowym oknie wybieramy jedną z opcji zaczynejących się od "graphics" (polecam "30 lines"). Poniżej możecie zobaczyć jak wygląda graficzny DOS Shell.

3

---